Συνεντεύξεις

Η κρίση του 2009, όσο και η σημερινή, προέρχονται από συστατικά μέρη του συστήματος. Το βασικό ζήτημα που τίθεται είναι αν σε πολιτικό, αλλά και επιστημονικό επίπεδο, θα συνεχίσουμε να προσποιούμαστε ότι δεν συμβαίνει τίποτα. Ο αντίπαλος επιχειρεί να σκοτώσει τις ιδέες της αριστεράς και ταυτόχρονα μπολιάζει τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους με την ακροδεξιά ιδεολογία, με τις μισαλλόδοξες, ρατσιστικές, σεξιστικές, σκοταδιστικές αξίες. Θα αποτύχει. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα που υπερασπίζεται αξίες, ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες, αγκυρωμένο στην κοινωνική υποκειμενικότητα, χρήσιμο και συμμετοχικό στην κίνηση της κοινωνίας. Για να γίνουν τα παραπάνω, προϋπόθεση είναι η εσωκομματική δημοκρατία και τα πολιτικά δικαιώματα των μελών να μην εκχωρούνται στην ηγετική ομάδα, όσο φωτισμένη και αν είναι.

Το ανησυχητικό είναι ότι η κυβέρνηση μιλάει για την Επιτροπή Πισσαρίδη που, με βάση όσα έχουν διαρρεύσει, εισηγείται ένα εκούσιο μνημόνιο χωρίς να είμαστε σε μνημόνια. Η εμμονή να ιδιωτικοποιήσεις την επικουρική ασφάλιση, να ιδιωτικοποιήσεις τα Δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και νερού, το να αποδιαρθρώσεις πλήρως τις εργασιακές σχέσεις καταργώντας στην πράξη της συλλογικές διαπραγματεύσεις, όλα αυτά είναι βαριές, σκληρές μνημονιακές μεταρρυθμίσεις, τις οποίες εκούσια η κυβέρνηση θέλει να υιοθετήσει μέσω της περίφημης Επιτροπής Πισσαρίδη. Αν οι προϋποθέσεις για την αξιοποίηση αυτών των χρημάτων (σ.σ. του Ταμείου Ανάκαμψης) είναι τέτοιες, σαν και αυτές που σας ανέφερα ή αν, από την άλλη, οι ισχυρές οικονομίες θέλουν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα χρήματα για να επιδοτήσουν τα εξαγώγιμα προϊόντα που έχουν και τις εξαγώγιμες υπηρεσίες, αυτό θα αποτελέσει μία χαμένη ευκαιρία για την Ελλάδα. Δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι από τη λογική των μέτρων που έχει πάρει η κυβέρνηση. […] Απαιτείται ένα σχέδιο το οποίο θα προβλέπει παρεμβάσεις σε αυτό που ονομάζουμε παραγωγικό μοντέλο που, ταυτόχρονα, για να στηριχθεί, προϋποθέτει ότι δεν θα έχεις μείωση της εσωτερικής ζήτησης. Θα έχεις θέσεις εργασίας εν ζωή, δεν θα έχεις απολύσεις, θα υπάρχει διαθέσιμο εισόδημα που θα στηρίζει την κατανάλωση και όλες τις αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο. […] Η κυβέρνηση δεν εκμεταλλεύτηκε τους μήνες που πέρασαν για να φτιάξουμε ένα ισχυρό, δημόσιο σύστημα υγείας. Πρέπει να καταλάβουμε,μετά από αυτή την κρίση, ότι η υγεία είναι δημόσιο αγαθό και δεν είναι εμπόρευμα. […] Ωστόσο η ανάπτυξη περνά μέσα και από την ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας. Θυμάμαι ότι στις αρχές της κρίσης είχαν καταγραφεί 32 χιλιάδες κενά στα δημόσια νοσοκομεία, που αφορούσανείτε διοικητικό προσωπικό, είτε γιατρούς. Θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε ένα μέρος των χρημάτων από το περιβόητο ευρωπαϊκό Ταμείο σε αυτή την κατεύθυνση;Θα μπορέσουμε στον πρωτογενή τομέα να βαδίσουμε σε ένα μοντέλο ώστε να μην εισάγουμε αποκλειστικά φυτοφάρμακα, λιπάσματα και φυτικό κεφάλαιο, αλλά να μπορέσουμε να έχουμε εδώ μονάδες που θα τροφοδοτούν τον πρωτογενή τομέα, έτσι ώστε ό,τι πουλάμε να μην το επανεισάγουμε;

Αντί να προσπαθείς να διορθώσεις αστοχίες το να θριαμβολογείς για πράγματα που δεν έκανες είναι η χείριστη υπηρεσία για έναν νόμο ο οποίος δεν σηκώνει αντιπαλότητες. (...) Είτε δεν ξέρουν, είτε δεν θέλουν, είτε δεν μπορούν, είτε και τα τρία. Δεν θέλουν λειτουργικά πλαίσια για να καλυφθούν τα ευάλωτα κομμάτια της κοινωνίας, έχουν συνηθίσει στη λογική το επίδομα και τελειώσαμε.

Πρέπει να υπάρχει διάλογος και σύνθεση. Εδώ για διάλογο ακούμε μόνο στα λόγια, η κα Κεραμέως νομοθετεί αιφνιδιαστικά για όλα, κατ’ εξακολούθηση «επειγόντως». Ούτε καν την ηλεκτρονική διαβούλευση δεν σέβεται, προσθέτοντας κάθε φορά νέα άρθρα στο νομοσχέδιο που λίγες μέρες αργότερα καταθέτει. Το νέο νομοθέτημα απορρυθμίζει και υποβαθμίζει τα ιδιωτικά σχολεία. Είναι ένα νέο μνημόνιο για αυτά. Να έχουμε κατά νου, τα ιδιωτικά σχολεία δεν είναι μια τυπική ιδιωτική επιχείρηση. Με βάση το Σύνταγμα, η εκπαίδευση, δημόσια και ιδιωτική, υπόκειται στην εποπτεία του κράτους. Είναι για αυτό ιδιαίτερη η εργασιακή σχέση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών. Δεν μπορείς να τους απολύεις, για παράδειγμα, επειδή δεν συμμορφώνονται στην πίεση ενός γονιού που πληρώνει και απαιτεί -υπάρχουν και τέτοιοι- να δει καλό βαθμό. Με το νέο νόμο οι εκπαιδευτικοί μπορούν να απολύονται αναιτιολόγητα! Το δίκαιο των σχολαρχών επιβάλλεται, μαζί με την πλήρη εμπορευματοποίηση. Για αυτό και ο μόνος φορέας που στηρίζει την κα Κεραμέως σε αυτό το νομοθέτημα είναι το σωματείο των ιδιοκτητών. Πιο καθαρό δεν γίνεται. Ακόμα και στο σύλλογο των καθηγητών μπορεί να συμμετέχει πλέον ο ιδιοκτήτης, πρώτη φορά, εφόσον έχει κάποια ιδιότητα εκπαιδευτικού. Καταλαβαίνετε πώς μπορεί να παρεμβαίνει και να επηρεάζει το αμιγώς εκπαιδευτικό έργο, αυτός ένας επιχειρηματίας. Οι αλλαγές πλήττουν τους πάντες. Όχι μόνο μαθητές και εκπαιδευτικούς στα ιδιωτικά, αλλά σκεφτείτε, και τους μαθητές των δημοσίων σχολείων, που θα διαπιστώσουν με αρνητικό τρόπο την εμπορευματοποίηση του βαθμού που θα κατακτήσουν άλλοι. Γιατί ως γνωστό, το απολυτήριο παίζει ρόλο στην εισαγωγή στα ΑΕΙ.

Η παρουσία του κ. Μητσοτάκη στην σύνοδο κορυφής ήταν απολύτως διακοσμητική. Πέρα όμως από την παρουσία του ίδιου του πρωθυπουργού, οι αποφάσεις για το Ταμείο Ανάκαμψης είναι κατώτερες των περιστάσεων, παρόλο που για πρώτη φορά έσπασε η νεοφιλελεύθερη ακαμψία και υιοθετήθηκε έστω και περιορισμένα η λογική της αμοιβαιοποίησης. Η Ε.Ε θα βρεθεί σύντομα μπροστά σε υπαρξιακά δίλημμα αν δεν πάρει τις απαιτούμενες αποφάσεις. Όσον αφορά το πακέτο, που δεν είναι 72 δισ. όπως ψευδώς είπε ο πρωθυπουργός αλλά 32, μένει να διευκρινιστούν αρκετά ζητήματα. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να συσχετισθεί με μνημονιακά προαπαιτούμενα. (...) Η κυβέρνηση συνειδητά δεν αξιοποίησε τις υφιστάμενες δυνατότητες για την στήριξη των εργαζόμενων και των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Αντιλαμβάνεται την κρίση ως μια ευκαιρία αναδιάρθρωσης στην κατεύθυνση του οικονομικού μοντέλου που πρεσβεύει. Μια οικονομία με συγκέντρωση ισχύος σε λίγους και με εκτεταμένη αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων. Τα προβλήματα θα είναι μεγάλα για τους περισσότερους. Η έξοδος από την επερχόμενη βαθιά ύφεση προϋποθέτει τολμηρές επιλογές.

[Ο διάλογος με την Τουρκία] δεν μπορεί να γίνει υπό το καθεστώς απειλών, ή τετελεσμένων. Για αυτό, τα αντανακλαστικά, αυτή την περίοδο, θα πρέπει να είναι αρκετά αυξημένα, να αλλάξει ρότα η ελληνική εξωτερική πολιτική και να επιστρέψουμε στην ενεργητική και πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική των κυβερνήσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Να υπάρχουν δίαυλοι επικοινωνίας, ενεργητική συμμετοχή της Ελλάδας στον ευρωτουρκικό διάλογο. Ο διάλογος θα πρέπει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας στρατηγικής η οποία υπερασπίζεται τα κυριαρχικά δικαιώματα, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.

Η Ράνια Σβίγκου μίλησε για όσα δεν έχει κάνει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για τα ελληνοτουρκικά και για τις αποτυχίες του πρωθυπουργού που δεν κατάφερε αυτό να μπει στην ατζέντα της τελευταίας συνόδου κορυφής, ενώ επισήμανε την αναγκαιότητα η ατζέντα και το περιεχόμενο της διαπραγμάτευσης στην επανέναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου να τεθεί από εμάς και όχι κάποιον τρίτο. Μεταξύ άλλων δε, μίλησε και για την αδυναμία του κ. Μητσοτάκη να συμβιβάσει και τις αντιφατικές φωνές και την ακροδεξιά του κόμματος του και η διχοτόμηση της ΝΔ όσον αφορά την αντιμετώπιση της Τουρκίας δεν μπορεί να αποβεί σε βάρος της χώρας.

Πρέπει να αντιληφθούμε ότι η αλήθεια δεν αρκεί. Οι ορθολογιστές τείνουν να πιστεύουν ότι εάν παρουσιάσεις στους ανθρώπους τα γεγονότα, αυτοί θα αλλάξουν τις απόψεις τους. Ομως αυτό που εκμεταλλεύονται οι κλεπτοκράτες είναι η κρίση της νεοφιλελεύθερης αρχιτεκτονικής της σκέψης. Οταν μια θρησκεία αποτυγχάνει, το ανθρώπινο ένστικτο μας οδηγεί να ρωτήσουμε: υπάρχουν άλλες παλιότερες θρησκείες που δεν απέτυχαν; Ο νεοφιλελευθερισμός -η θρησκεία του ατομικισμού και της ιδιωτικοποίησης- έχει αποτύχει ξεκάθαρα. Ετσι από τη στιγμή που η ταυτότητα της αγοράς δεν εξηγεί πλέον τον κόσμο, οι άνθρωποι κατρακυλούν πίσω στις παλιές ταυτότητες: εθνότητα, θρησκεία, «ανδροπρέπεια». Στη δική μου χώρα η ταυτότητα του να ανήκεις στην «εργατική τάξη» επανακαθορίζεται με το να είσαι λευκός, αρσενικός, φασίστας άνω των πενήντα ετών – ενώ η πραγματική εργατική τάξη είναι πολυεθνική, στην πλειοψηφία της θηλυκή και νεαρής ηλικίας. Στη Βρετανία οι «αξίες» έχουν υπερκεράσει τα οικονομικά συμφέροντα ως η κινητήρια δύναμη στην πολιτική και την ψήφο. Γι’ αυτό πρέπει να αναγνωρίσεις πρώτα ότι αυτό που ο Γκράμσι (και ο Λένιν) αποκαλούσαν «οικονομισμό» δεν αρκεί. Δεν μπορείς να περιορίσεις όλους τους αγώνες στα οικονομικά και δεν μπορείς να περιμένεις ότι το κοινό οικονομικό συμφέρον των ανθρώπων θα διαλύσει τις αποκλίνουσες πολιτιστικές αξίες που εγείρονται μέσα στην εργατική τάξη. Σ’ αυτό είναι που ο Κόρμπιν και ο στενός του κύκλος -από την ίδια διανοητική παράδοση με το ελληνικό ΚΚΕ- έκαναν λάθος. Το να το κάνεις σωστά σημαίνει να ξεκινάς από την εμπειρία. Η Αριστερά πρέπει να οικοδομήσει κοινότητες της εργατικής τάξης που δεν θα έχουν έναν αποκλειστικό τρόπο σκέψης. Οταν λέμε «κοινωνικά κινήματα», το μυαλό μας πάει αμέσως σε έναν στεγαστικό συνεταιρισμό ή στα ενοίκια ή στις «Παρασκευές για το Μέλλον». Οι τομείς τους οποίους πρέπει να ξανακερδίσουμε ίσως μοιάζουν με ένα κοινωνικό κίνημα κυριακάτικης ποδοσφαιρικής ομάδας ή μια Τράπεζα Τροφίμων. Οι παλιές σοδιαλδημοκρατίες οικοδομήθηκαν μέσα σε πολύ φτωχές και απελπισμένες κοινότητες, με το να «μετατραπούν» σε ένα άτυπο κράτος πρόνοιας. Αυτό πρέπει να κάνουμε και εμείς. Και πάνω απ’ όλα πρέπει να καταλάβουμε ότι η ταινία στην οποία πρωταγωνιστούμε δεν είναι η ίδια με παλιότερα. Η νεοφιλελεύθερη λιτότητα είναι κακή. Ο προ-φασιστικός αυταρχικός εθνικισμός είναι χειρότερος. Θα συμμαχούσα με οποιονδήποτε νεοφιλελεύθερο οπαδό της λιτότητας που θέλει να σταματήσει τον φασισμό: το ερώτημα για τις ελίτ -σε Ελλάδα και Βρετανία- είναι εάν πραγματικά θέλουν να το κάνουν.

Αποτελεί τομή ότι πρώτη φορά δανείζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση ως οντότητα, κάτι που πριν από έξι μήνες δεν θα ήταν καθόλου προφανές. Από την άλλη με ανησυχεί ότι σε σχέση με την αρχική πρόταση Merkel – Macron, που επιδίωξε ένα συμβιβασμό ανάμεσα στις χώρες του Βορρά και του Νότου, οι λεγόμενοι τέσσερις φειδωλοί κέρδισαν έδαφος. (...) Το πρόγραμμα που φαίνεται να προτείνει η επιτροπή Πισσαρίδη, επιμένει σε ένα αφήγημα που δεν έχει αλλάξει από το 2004, και που και δεν απέτρεψε την κρίση του 2009, αλλά την αντιμετώπισε με τον χειρότερο τρόπο. Ο μόνος λόγος που θα κάνει τον κ. Μητσοτάκη να μην ανησυχεί για την ύπαρξη –μνημονιακών – όρων, είναι να έχει έτσι κι αλλιώς τέτοια μέτρα στο σχέδιο του. Δεν το λες και θετικό οιωνό για το μέλλον. (...) [Εμείς] αντί για περαιτέρω προώθηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας, θα είχαμε ένα σχέδιο ανάπτυξης που βασίζεται σε αυτόν τον κόσμο της εργασίας και σπρώχνει όλη την παραγωγική διαδικασία (είτε δημόσια, είτε ιδιωτική είτε της κοινωνικής οικονομίας) - σε νέες τεχνολογίες, νέα προϊόντα, νέες αγορές. Γιατί για εμάς δεν νοείται ανάπτυξη με μισές δουλειές και μίσους μισθούς. Αντί για ιδιωτικοποιήσεις θα προωθούσαμε την ανάπτυξη της αξίας των περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου και μέσω της ΕΕΣΥΠ, ενισχύοντας τις θετικές εξωτερικότητες. Αντί για ιδιωτικοποίηση του Β πυλώνα της ασφάλισης, θα προωθούσαμε στήριξη της υγείας και την ενίσχυση του ασφαλιστικού συστήματος μέσω της ενίσχυσης της εργασίας. Αντί για την ενίσχυση φίλων και γνωστών θα προωθούσαμε ένα επενδυτικό σχέδιο, όπου όλοι θα ήξεραν τους κανόνες του παιχνιδιού. Γιατί οι σοβαροί επενδυτές, μικροί η μεγάλοι αυτό θέλουν: διαφάνεια και ίδιους κανόνες. (...) Η χώρα στην αρχή της υγειονομικής κρίσης είχε τα όπλα (μαξιλάρι, δημοσιονομική εικόνα, καλό αξιόχρεο) να αντιμετωπίσει σε μεγάλο βαθμό την επερχόμενη ύφεση. Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν το έκανε. Τώρα, το βασικό που πρέπει να μας απασχολεί είναι η ταχύτητα και το είδος της ανάκαμψης. Από την αρχή προειδοποιούσαμε ότι δεν θα είναι γρήγορη, το γεγονός δε ότι η κυβέρνηση φορτώνει όλες τις υποχρεώσεις πολιτών και επιχειρήσεων στα επόμενα χρόνια επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Φοβάμαι ότι θα χρειαστεί πολύς καιρός για να φτάσουμε στα μεγέθη του 2019, αυτά δηλαδή που παρέδωσε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. (...) Όπως έλεγε ο Κέυνς, θέλουμε χαμηλά επιτόκια για να κάνουμε πράγματα. Αν σταματήσουμε να κάνουμε πράγματα, μόνο και μόνο για να κρατήσουμε τα επιτόκια χαμηλά, τότε βλέπουμε τον κόσμο ανάποδα. Άρα η λογική είναι να φτιάξεις ένα μαξιλάρι (θυμίζω ότι η ΝΔ μας κατηγορούσε όταν το κάναμε), να το ξοδεύεις στους δύσκολους καιρούς (η ΝΔ αρνείται να το κάνει), και να το αναπληρώνεις όταν τα πράγματα που έχεις κάνει αποδώσουν καρπούς. (...) Για να μην έχουμε νέα κόκκινα δάνεια, το βασικό είναι να μην δημιουργήσει η κυβέρνηση νέα χρέη στις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Για αυτό προτείναμε να καλυφθούν πλήρως οι μισθοί των εργαζομένων και να δοθεί μη επιστρεπτέα ενίσχυση στις επιχειρήσεις. Πώς αλλιώς αυτοί οι άνθρωποι δεν θα δημιουργήσουν νέα χρέη; Και πώς είναι δυνατόν να μην κοκκινίσει μεγάλο μέρος των νέων χρεών; Οι κ. Μητσοτάκης και Σταϊκούρας εξακολουθούν να πιστεύουν ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις έχουν κάποιου είδους λεφτόδεντρα, για να καλύψουν τις νέες υποχρεώσεις που δημιουργούνται. Δυστυχώς όμως τα μόνα δέντρα που υπάρχουν είναι κάτι απότιστες ψευτοπιπεριές. (...)

Βλέπουμε μια κλιμάκωση της αστυνομικής  βίας το τελευταίο χρονικό διάστημα.  Βλέπουμε μάλιστα απανωτές αστυνομικές σκευωρίες, δηλαδή ψευδείς καταθέσεις αστυνομικών οι οποίες χρησιμεύουν προκειμένουν να στηθούν κατηγορητήρια κακουργηματικά, που σημαίνει ότι οι συλληφθέντες που οδηγούνται στον ανακριτή και τον εισαγγελέα έχουν να περάσουν τη διαδικασία υπό τη δαμόκλειο σπάθη είτε μιας ενδεχόμενης προφυλάκισης είτε των περιοριστικών όρων. Θεωρούμε ότι όλα αυτά δρουν στην πραγματικότητα τρομοκρατικά και προσπαθούν να ευοδώσουν στους πολίτες μια αίσθηση ότι καλό είναι να μη διαδηλώνουν. Καλό είναι δηλαδή να μην εφαρμόζουν το συνταγματικό τους δικαίωμα. Αυτό είδαμε στους συλληφθέντες της διαδήλωσης της 9ης Ιούλη, της μεγάλης συγκέντρωσης έξω από τη Βουλή την ημέρα ψήφισης του νόμου. Το είδαμε και με τους περιοριστικούς όρους που τέθηκαν στους τρεις συλληφθέντες που στην πραγματικότητα έχουμε τη στοχοποίηση μιας ολόκληρης περιοχής, της περιοχής των Εξαρχείων και απαγόρευσης συμμετοχής σε συναθροίσεις και συγκεντρώσεις.