Macro

Μήπως είναι προτιμότερο, αντί να περιμένουμε τη μεσολάβηση του Τραμπ, να προτείνουμε στην Άγκυρα, στο πλαίσιο των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, την απαγόρευση των εξορύξεων στο Αιγαίο, όπου ο «γαλάζιος χρυσός» του τουρισμού είναι άπειρα πιο πολύτιμος από το «μαύρο χρυσό»; Μήπως ήρθε η ώρα τώρα να δοκιμάσουμε τις διαθέσεις της Άγκυρας απέναντι σε μια τέτοια πρόσκληση επιταχύνοντας και ξεκινώντας άμεσα έναν νέο και τελικό κύκλο διαπραγματεύσεων για την επίλυση του κυπριακού και την απαλλαγή τού νησιού από τον κίνδυνο της ντε φάκτο διχοτόμησης; Μήπως ήρθε η ώρα, αντί της μονομερώς προσανατολισμένης στην αναζήτηση στήριξης από τον Τραμπ πολιτικής, να γίνει ξανά πράξη η αναζήτηση συμμάχων και συμπαικτών σε πρωτεύουσες που έχουν παραμεληθεί, όπως η Μόσχα, ή οι πρωτεύουσες του (πρώην και νυν) Τρίτου Κόσμου; Μήπως ήρθε η ώρα να πιέσει η Ελλάδα, όχι μόνο σαν κυβέρνηση αλλά στο πλαίσιο μιας πανευρωπαϊκής διακομματικής (της ευρύτερης δυνατής) συνεργασίας, ώστε να αφυπνιστεί η ΕΕ, να αναλάβει το ρόλο που της αναλογεί όχι μόνο στη ΝΑ, αλλά σε ολόκληρη τη Μεσόγειο; Αυτά τα στοιχεία, με τον αναγκαίο εμπλουτισμό από τους ειδικούς, μπορούν να αποτελέσουν όχι μόνο ένα σύνολο ad hoc προτάσεων, συμπληρωματικών σε μια τρέχουσα αντιπολιτευτική πρακτική, αλλά και την απαρχή μιας συνολικής αντιπρότασης, μιας νέας στρατηγικής που θα εμπνέει την ελληνική εξωτερική πολιτική.

Τέτοιου είδους πρωτοβουλίες δεν είναι στις σκέψεις και τις επιλογές της Νέας Δημοκρατίας. Το ότι τα ψήφισε ως αντιπολίτευση, είχε να κάνει με το τότε «φαίνεσθαι». Εξάλλου πολλά από τα οποία ψήφισε, φορώντας την «προβιά», τώρα ως κυβέρνηση με προκλητικό τρόπο τα αφήνει στις καλένδες. Θυμίζω τη 13η σύνταξη, που τη χαρακτήριζε ψίχουλα και άφηνε να εννοηθεί ότι αυτή θα την αποκαταστούσε πλήρως. Την αύξηση του κατώτερου μισθού, που θα έφθανε με βάση την αύξηση του ΑΕΠ, όπως εκτιμούσε η ίδια, στο 33%, ενώ τώρα δεν θα γίνει καθόλου, γιατί έδωσε 11% ο ΣΥΡΙΖΑ. Το μέρισμα που άδειασε 800.000 αδυνάτους και άφησε την αγορά μείον 600 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια των εορτών. Τον ΕΝΦΙΑ που θα μείωνε ακόμα πιο πολύ για τους φτωχούς και εννοούσε 250 εκατ. ευρώ που χάρισε στα μεγάλα εισοδήματα. Χρήματα που έλειψαν κι αυτά από την αγορά. Επειδή επιβεβαιώνεται ότι «ο λύκος την τρίχα αλλάζει, όχι τη γνώμη» ας επιδιώξουμε κατ΄ ελάχιστον να την υποχρεώσουμε στην προεκλογική «προβιά».

Το μεγάλο στοίχημα σήμερα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να παραμείνει ένα κόμμα μη-κανονικό, με τους όρους του παλιού πολιτικού συστήματος που χρεοκόπησε τη χώρα. Ένα κόμμα που δεν φοβάται την πολιτική μοναξιά όταν αυτή επιβάλλεται από τη συγκυρία. Ένα κόμμα που θα μπορεί να εκφράζει ένα ευρύ δημοκρατικό/ριζοσπαστικό ρεύμα μέσα στην ελληνική κοινωνία και την ίδια στιγμή να δημιουργεί πλειοψηφίες και να ανοίγει δρόμους εκεί που σήμερα δεν υπάρχουν. Ένα κόμμα, τέλος, που δεν φοβάται να ακούει και να μαθαίνει από τη συλλογική επινοητικότητα των πολλών, των "αόρατων", των κοινωνικών αγώνων. Θα αμφισβητεί δηλαδή καθημερινά, μέσα από την πρακτική του, την αντίληψη ότι η πολιτική είναι δουλειά των λίγων και των ειδικών. Άρα ένα κόμμα με παρέμβαση στο σύνολο των κοινωνικών χώρων, που η ιδιότητα του μέλους αποτελεί τιμή και φέρει μαζί της υποχρεώσεις και δικαιώματα. Ένα κόμμα, τέλος, που υπηρετεί το συλλογικό αίτημα για ουσιαστική κοινωνική αλλαγή υπέρ του κόσμου της εργασίας και της κοινωνικής πλειοψηφίας και άρα παραμένει στη σωστή μεριά της Ιστορίας.

Ολη η παρούσα διακυβέρνηση χαρακτηρίζεται από αλαζονεία και μισανθρωπία, περιφρόνηση προς τις πνευματικές παραδόσεις και την πολιτιστική κληρονομιά, περιφρόνηση προς τις βιοτικές ανάγκες των πολιτών και την ισοπολιτεία. Με φροντίδα μόνο να κλείσουν ντιλ και να φορτωθούν ημέτεροι στο καταχρεωμένο δημόσιο ταμείο, μετακλητοί κρυμμένοι απ’ τη Διαύγεια, με μόνη φροντίδα τη διαιώνιση του πλιάτσικου. Ολα τα σκέπει πηχτή προπαγάνδα και αποπλάνηση, τα συνέχει η μηντιοκρατία των ενσωματωμένων αυλοκολάκων και οι επιχειρήσεις αντιπερισπασμού, distraction games από εγχειρίδιο κατακυρίευσης νεοπληβείων: άλλοτε με τα Instagram politics κι άλλοτε με την τεστοστερόνη της αστυνομικής βίας. Η διακυβέρνηση εξελίσσεται σαν μπίζνες στην Αβάνα του Μπατίστα: οι μαφιόζοι Λάκι Λουτσιάνο και Μέγιερ Λάνσκι χορεύουν μάμπο στα καζίνο τους και οι ιθαγενείς σερβίρουν μοχίτο και ντάκιρι. Στα μούτρα των κορόιδων, των θυμάτων της κρίσης που έγινε ευκαιρία για τους κλεπτοκράτες. Ετσι αποσβολωμένοι οι Ελληνες υπήκοοι του 2020 παρακολουθούν πατουλιάδες και μενδωνιάδες να περιοδεύουν μπίζνες κλας, ξενηστικωμένοι πληβείοι φθονούν τα ντιζαϊνάτα της πρώτης κυρίας που περιγράφουν λιγωμένα οι Λούμπεν Τάιμς, εξουθενωμένοι ακούν για βουντού επενδύσεις και φιλάνθρωπους εργοδότες, έντρομοι βλέπουν τα παιδιά τους να καλούνται να υπερασπίσουν στο Αιγαίο τα τσέστερφιλντ της λουμπενοελίτ. Η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική. Ποτέ δεν ήταν. Τώρα πια όμως εξελίσσεται ραγδαία· πέρα από πολιτική και κοινωνική, είναι υπαρξιακή, εθνική. Η άρχουσα λουμπενοελίτ, η λοιδορούμενη από Financial Times και Economist, μόνιμη παραγωγός εθνικών κρίσεων και εσωτερικής αποικιοκρατίας, παρήγαγε μια ακόμη ιστορική κρίση και αναδύθηκε μέσα απ΄αυτήν στερωμένη και ακόμη πιο αρπακτική, παρασιτική, απενοχοποιημένη, ξεδιάντροπη. Επί των κοινωνικών ερειπίων και επί μιας εσωτερικευμένης υποταγής, πάνω στην ήττα της κοινωνίας, παράγει μιαν ακόμη εθνική συρρίκνωση.

Το κράτος των ημετέρων της Νέας Δημοκρατίας και των υπηρετών επιχειρηματικών συμφερόντων δεν πρόκειται να ανορθώσει την παραγωγή, ούτε να αντιμετωπίσει τη διεύρυνση των ανισοτήτων, λόγω μεταξύ άλλων των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Αλλά η απάντηση της Αριστεράς δεν μπορεί να περιοριστεί και πάλι στην αναμονή των αναπτυξιακών επιδιώξεων μιας συρρικνωμένης και ασύδοτης τάξης καπιταλιστών, ούτε στις επιταγές της παγκοσμιοποίησης. Η προτεραιότητα στον σχεδιασμό της ανάπτυξης, με στόχο την ενίσχυση παραγωγικά, εισοδηματικά και πολιτικά της συμμαχίας των λαϊκών τάξεων, με τη δημιουργία των κατάλληλων θεσμικών λειτουργιών σε όλες τις περιοχές της χώρας αποτελεί τον μονόδρομο για τον οποίο πρέπει να προετοιμαστεί και να παλέψει η Αριστερά, αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει και να αποκτήσει την ηγεμονία βασισμένη στην τόλμη και την αποτελεσματικότητα των επιλογών της. Σε αυτές τις επιλογές πρέπει να περιληφθεί η αμφισβήτηση της απόλυτης κυριαρχίας της παγκοσμιοποίησης. Η ιδέα ότι ένα καζίνο στο Ελληνικό ή μια start-up στο κέντρο της Αθήνας μπορούν να προκαλέσουν διαρθρωτικές αναβαθμίσεις της παραγωγής στη Βόρεια Ελλάδα είναι ένας παραλογισμός του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Αναπτυξιακά σχέδια σε τοπικό επίπεδο, που αξιοποιούν τοπικές παραγωγικές δυνατότητες και αντιμετωπίζουν τοπικά περιβαλλοντικά ζητήματα, σε συνδυασμό ενδεχομένως με διεθνοποιημένους τομείς, και μπορούν να επιτύχουν ταχεία αύξηση της απασχόλησης, επιτυγχάνοντας συγχρόνως κατά τόπους την ενσωμάτωση μικρών πληθυσμών προσφύγων, πρέπει να αποτελέσουν βασική επιλογή της Αριστεράς. Για να αντιμετωπιστεί η βαθιά ελληνική κρίση, σε συνθήκες διεθνούς στασιμότητας και αβεβαιότητας, και να ανασυγκροτηθεί η αποδιοργανωμένη σε όλη τη χώρα υποδομή για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.

Λένε πως όταν οι επαναστατημένοι αντάρτες του Εμιλιάνο Ζαπάτα (από τους πρώτους επαναστατημένους Μεξικανούς στρατηγούς, μαζί με τον Πάντσο Βίγια και τον Πασκουάλ Ορόσκο, εναντίον του δικτάτορα Πορφύριο Ντίας κατά την επανάσταση του 1910-1917 που έφερε την πτώση του Ντίας) μπήκαν στα ανάκτορα του αυτοκράτορα Μαξιμιλιανού Α’ του Μεξικού (που εκτελέστηκε στο Κερετάρο στις 19 Ιουνίου του 1867) στον λόφο του Τσαπουλτεπέκ, εκεί λοιπόν, λένε, πως οι αγριεμένοι και άξεστοι άνδρες, οι ψημένοι στην οργή και την αντάρα, στη βουή και στο πάθος, έπαθαν πολιτισμικό σοκ και συνταράχθηκαν. Συγκλονίστηκαν το μυαλό, η ψυχή και ο οργανισμός τους για ένα απλούστατο γεγονός που όμως για εκείνους ήταν ένα άγριο θαύμα: είδαν για πρώτη φορά τον εαυτό τους, όλο τους το κορμί, μέσα στους μεγάλους καθρέφτες των ανακτόρων. Έκπληξη στα όρια της αποπληξίας.

Ο Θανάσης Καλαφάτης, στο καινούργιο του βιβλίο [προσφέρει] ψηφίδες από την προσωπική του εμπειρία, τα χρόνια του εγκλεισμού, οι οποίες συμπληρώνουν ή καλύτερα δίνουν ουσιαστικό περιεχόμενο, σε αναλύσεις για τον αυταρχικό χαρακτήρα της δικτατορίας, του κατά Γ. Κάτρη, «του φαινομένου της νεοφασισμού στην Ελλάδα», ή ακόμη της καθοδηγούμενης και περιοριστικής δημοκρατίας ή της καχεκτικής, κατά Νικολακόπουλο, δημοκρατίας που είχε προηγηθεί. Πιο συγκεκριμένα ο συγγραφέας μας προσφέρει μέσα από τις 64 σύντομες ιστορίες/ περιστατικά σημαντικές ψηφίδες του μωσαϊκού, που συγκρότησε τη κοινωνική και θεσμική διευθέτηση της εποχής, όπου οι όποιες μελέτες για τις αιτίες, τη λειτουργία, τη φύση και τέλος την πτώση του καθεστώτος δεν μπορούν πλήρως να φωτίσουν. Όλα αυτά ο Θανάσης Καλαφάτης τα καταφέρνει με την πασίγνωστη, υποδειγματική και εμπνέουσα σεμνότητά του. Αν και γράφει για την προσωπική του εμπειρία αυτά τα δύσκολα, για τον ίδιο, για την κοινωνία και τη δημοκρατία χρόνια, δεν είναι αυτοαναφορικός. Η ψύχραιμη, η αφοπλιστική ειλικρίνεια, συχνά με χιούμορ και ποτέ με μνησικακία, αφήγηση δείχνουν ότι δεν αναφέρεται στις απίστευτες εμπειρίες του ως κάτι το ξεχωριστό και ιδιαίτερο. Κάτι που θα του δώσει το φωτοστέφανο της πιθανής ανταμοιβής και αναγνώρισης. Αφηγείται ως «Ένας από τους πολλούς της ελληνικής αριστεράς», όπως μας δήλωνε ο αξέχαστος Στέφανος Στεφάνου. Είναι ακριβώς σε αυτή την παράδοση της αριστεράς δηλ. στην παράδοση που εξακολουθεί να σέβεται τις καταστατικές αρχές και αξίες και δεν δικαιολογεί ατομικές συμπεριφορές και στρατηγικές ως αποτέλεσμα «λογικής προσωπικής φιλοδοξίας». Είναι ακριβώς αυτό που δίνει την δυνατότητα στον Καλαφάτη να καταγράφει, όπως εύστοχα έγραψε η Νόρα Ράλλη στην ΕφΣυν (9/12/19), «την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδα μέσα από την προσωπική του διαδρομή» και όχι το αντίστροφο.

Το ΔΝΤ, γνωστό για τα προγράμματα λιτότητας που εφάρμοσε στις υπερχρεωμένες χώρες, τόνισε την επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της αυξανόμενης ανισότητας, επιμένοντας πως η διεύρυνση των ανισοτήτων υπονομεύει την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στη δημοκρατία, ενώ καλλιεργεί το αίσθημα ότι οι ελίτ έχουν καρπωθεί κάθε όφελος εις βάρος όλων των υπολοίπων. Μάλιστα, η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, σχολιάζοντας την «επίμονη και συνεχή διεύρυνση της ανισότητας», προειδοποίησε πως «αν δεν προσέξουμε, τα φαντάσματα από τα τέλη του 19ου αιώνα θα έρθουν και θα μας στοιχειώσουν στον 21ο αιώνα». Την ίδια ώρα ο Καρλ Χένρικ Σβάνμπεργκ, επικεφαλής της σουηδικής αυτοκινητοβιομηχανίας Volvo, επικρίνοντας το αμερικανικό μοντέλο καπιταλισμού προβλέπει πως «αν η ανισότητα εξακολουθήσει να αυξάνεται, σε βάθος χρόνου θα γυρίσει και θα τους δαγκώσει». Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς τι συμβαίνει και διεθνείς φορείς και θεσμικοί εγγυητές της καπιταλιστικής κανονικότητας δηλώνουν τη «βαθιά ανησυχία τους για τη διεύρυνση των ανισοτήτων». Τι πάθανε τέλος πάντων οι εγγυητές της φυσικής λειτουργίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και των μηχανισμών συσσώρευσης πλούτου και ξεχειλίζουν από ευαισθησία για τον «αντίκοσμο», τους παρίες, τους πληβείους και τους αποκλεισμένους από τον κόσμο της ευημερίας τους, των οποίων οι οικονομίες στραγγαλίστηκαν από τις «μεταρρυθμίσεις» της «άγριας απελευθέρωσης» που επιβλήθηκαν από την Παγκόσμια Tράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;