Macro

Όπως συνέβη και στην Αμερική με την αποχώρηση του Σάντερς από την κούρσα για την επιλογή του υποψήφιου των Δημοκρατικών στις εκλογές της επόμενης Τρίτης, έτσι και στο Εργατικό Κόμμα, μετά την αποχώρηση του Κόρμπιν η αριστερή τάση βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Στην κοινοβουλευτική ομάδα, οι βουλευτές της Socialist Campaign Group είναι μια πολύ μικρή μειοψηφία, 34 στους 200, ενώ σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας YouGov το 41% των ψηφοφόρων του Εργατικού Κόμματος στις εκλογές του 2019 υποστηρίζει την απόφαση για τον Κόρμπιν, με μόνο το 26% να είναι εναντίον της. Επιπλέον, η αριστερή τάση που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εκλογή του Κόρμπιν στη θέση του αρχηγού του κόμματος το 2015 με ποσοστό 59%, μετά το διχασμό της στο δημοψήφισμα για το Brexit –το οποίο, κατά τη γνώμη πολλών αναλυτών με τους οποίους συμφωνώ, είναι ένας από τους κύριους λόγους της ήττας των Εργατικών στις εκλογές του 2019– εμφανίζεται μάλλον αποθαρρημένη, παρά τις προσπάθειες του Momentum. Να μην ξεχνάμε ότι η υποψήφιά της για την ηγεσία, Ρεμπέκα Λονγκ Μπέιλι, την οποία στήριξε ο Κόρμπιν, έλαβε στις εσωκομματικές εκλογές το 27% των ψήφων, έναντι 56,2% του Κιρ Στάρμερ και 16,2% της Λίζα Νάντι, η οποία τοποθετήθηκε υπέρ της αναστολής της κομματικής ιδιότητας του Κόρμπιν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για τον Στάρμερ και την ομάδα του η αριστερά είναι ξένο σώμα στο Εργατικό Κόμμα. Το ερώτημα είναι αν αυτό ισχύει και για τα μέλη του κόμματος και αν όσα από αυτά ανήκουν στην αριστερή πτέρυγα έχουν τη δύναμη να αντισταθούν στις προσπάθειες περιθωριοποίησής τους και την υπομονή να περιμένουν μια ήττα του κόμματος στις επόμενες εκλογές, προκειμένου να αμφισβητήσουν με αξιώσεις τον Στάρμερ.

Σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία επέμεινε στην ανάγκη διαλόγου με την Τουρκία στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.  Όχι μόνο δεν πλειοδότησε σε ανέξοδες πολεμοχαρείς δηλώσεις και δεν έκανε αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση, αλλά υπερψήφισε τη συμφωνία για την ΑΟΖ με την Ιταλία και ψήφισε «παρών» στην αντίστοιχη με την Αίγυπτο. Κι αυτό γιατί αναγνώρισε τη δύσκολη συγκυρία, εξαιτίας του παράνομου τουρκολιβυκού συμφώνου, και την ανάγκη διεμβολισμού του. Επέμεινε, βέβαια, στο ότι οι συμφωνίες δεν εντάσσονται σε μια διπλωματική στρατηγική αντιμετώπισης των τουρκικών προκλήσεων, διεθνοποίησης του ζητήματος, δημιουργίας των κατάλληλων συμμαχιών στην Ε.Ε. (...) Με στόχο την ανάκτηση της πρωτοβουλίας των κινήσεων και την αποτροπή μιας έμπρακτης μελλοντικής αμφισβήτησης του κυριαρχικού δικαιώματος, διατυπώθηκε από τον Αλ. Τσίπρα η πρόταση για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, αρχικά νότια και ανατολικά της Κρήτης. Δεν πρόκειται για κάποια επιθετική ενέργεια εναντίον της Τουρκίας, αλλά έρχεται να προλάβει τετελεσμένα. Ακόμα και σε αυτό, όμως, βλέπουμε ότι ο μεν ΥΠΕΞ έχει προαναγγείλει από τον Αύγουστο την επέκταση των χωρικών υδάτων στην Κρήτη, ο δε κ. Χρυσοχοΐδης μιλάει για “εθνικισμό”, ενώ ο κ. Μητσοτάκης, στην πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή, δεν είπε λέξη. Απέναντι στις εποικοδομητικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία για την απεμπλοκή από το στρατηγικό αδιέξοδο η απάντηση του κ. Μητσοτάκη είναι η διαρκής άρνησή του, εδώ και μήνες, να συγκληθεί συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών. Σήμερα, όμως, η χάραξη μιας άλλης στρατηγικής στην εξωτερική πολιτική είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Αυτό ο κ. Μητσοτάκης πρέπει επιτέλους να το αντιληφθεί.

Οι τράπεζες ήταν αντίθετες με τον Πτωχευτικό Κώδικα είπε στη Βουλή ο Μητσοτάκης και μας ράγισε την καρδιά. Εντάξει, ίσως ήταν λίγο υπερβολικό, αλλά ήθελε να στείλει ένα μήνυμα στους πολίτες που τον άκουγαν ότι τους θεωρεί ηλίθιους. Άλλωστε από την ακρόαση των φορέων στη Βουλή είχε φανεί πόσο ζόρι τραβάνε οι τράπεζες. Με ροκάνες και καραμούζες είχαν εμφανιστεί. Είχαν φέρει και λουκουμάδες να κεράσουν. Προφανώς το έκαναν για να μην δείξουν ότι πληγώθηκε η αξιοπρέπειά τους. Μετά γύρισαν στις αίθουσες συσκέψεων και έκλαιγαν όλο το βράδυ αγκαλιά μ’ ένα μπουκάλι ουίσκι. Και του έστελναν πληγωμένα SMS. Δεν πειράζει, Κυριάκο, να είσαι καλά και τα 300 εκατομμύρια που μας χρωστάει το κόμμα σου κράτα τα να τα μοιράσεις στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Καληνύχτα. Θεσπίζεται δεκάώρη εργασία χωρίς καταβολή υπερωριών. Δείτε ποιες κατηγορίες εργαζομένων ωφελούνται. Λογικό. Αν δεν τα περάσουν μέσα στο λοκντάουν αυτά, πότε θα τα περάσουν; Σου λέει, τι θα κάνει ο κόσμος, άντε να βγει στα μπαλκόνια να μας χειροκροτήσει. Άσε που από τα κανάλια εθνικής εμβέλειας δεν πρόκειται να το μάθει καν.

Η κυβέρνηση της ΝΔ, που έχτισε το προεκλογικό της αφήγημα πάνω στη μεσαία τάξη, τώρα δείχνει τις πραγματικές προτεραιότητές της. Επιλέγει τη ρευστοποίηση των περιουσιών των ανθρώπων, αντί για την αναδιάρθρωση των χρεών τους. Και αυτό ίσως είναι ακόμη πιο εμφατικό στις επιχειρήσεις, όπου δεν υπάρχει καμία σκέψη για την ανασυγκρότησή τους. Η λογική της κυβέρνησης είναι η επιβίωση του ισχυρότερου, το μεγάλο ψάρι να φάει το μικρό. Αλλά δεν αρκούνται καν σε αυτό. Ενισχύουν συγκεκριμένους μεγάλους ώστε να είναι βέβαιοι ότι το «σωστό» μεγάλο ψάρι θα φάει τα μικρά. Ποια είναι η απάντηση σε όλο αυτό; Το πρώτο ζήτημα είναι η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, όσο και αν φαίνεται άλλο ζήτημα. Γιατί η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι μια στρατηγική που περιορίζει το κοινωνικό κράτος ώστε να υποστηρίζει μόνο τους πολύ ευάλωτους είναι μια στρατηγική που καθιστά τα μεσαία στρώματα πολύ ευάλωτα. Γιατί κοινωνικό κράτος δεν είναι μόνο το επίδομα στέγασης –που νομοθέτησε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ– ή η πλήρης προστασία της πρώτης κατοικίας για συγκεκριμένα κομμάτια του πληθυσμού αλλά και μια συνεκτική στεγαστική πολιτική, μέσα στην οποία εντάσσονται αυτά τα μέτρα. (...) Αν το παρατηρήσετε, οι περισσότερες χρεοκοπίες, ακόμη και σε ανθρώπους της μεσαίας τάξης, ξεκινούν από κάποιο απρογραμμάτιστο έξοδο που κάποιος δεν μπορεί να καλύψει. Μια ιατρική ανάγκη για παράδειγμα. Αυτό που θέλουμε εμείς να κάνουμε είναι να καλύψουμε όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτά τα έξοδα, να δώσουμε εναλλακτικές επιλογές έτσι ώστε να μη ζουν οι άνθρωποι με ένα μόνιμο άγχος, να μη βγαίνουν οι ζωές τους εκτός προγραμματισμού. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ κάναμε σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Τώρα όμως, που η χώρα έχει ανακτήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την οικονομική της ελευθερία, πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα. Πρέπει να επεκταθεί το επίδομα στέγασης και να υπάρχει μια βεβαιότητα στον κόσμο ότι θα μπορεί να κρατήσει το σπίτι του. Σε περίπτωση που δεν έχει ιδιόκτητο, να είναι βέβαιος ότι θα έχει μια αξιοπρεπή στέγη, χωρίς να χρειάζεται να δαπανά ένα ολοένα και αυξανόμενο μέρος του εισοδήματός του για αυτό. Να κάνουμε πράξη δηλαδή το ότι η στέγη είναι κοινωνικό δικαίωμα. Πρέπει παράλληλα να εξετάσουμε πώς μπορεί να σωθεί μια επιχείρηση από τη χρεοκοπία, ειδικά σε συνθήκες κρίσης. Να εξασφαλίσουμε ότι σε κάθε περίπτωση οι εργαζόμενοι δεν θα χάνουν τα δεδουλευμένα τους και τις αποζημιώσεις τους. Δυστυχώς, η ΝΔ κινείται στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Ευτυχώς, ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία έχει τη δυνατότητα να εκφράσει αυτά τα κοινωνικά αιτήματα και να τα κάνει πράξη τη δεύτερη φορά Αριστερά. Η οποία πράγματι θα είναι πολύ διαφορετική από την πρώτη. Γιατί το 2015 είχαμε το άγχος να βγάλουμε τη χώρα από τα Μνημόνια και να ανασχέσουμε την ανθρωπιστική κρίση. Πλέον έχουμε το καθήκον και την υποχρέωση να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες του κόσμου για κοινωνική δικαιοσύνη.

Η ψηφιοποίηση της οικονομίας επιτρέπει στις πολυεθνικές επιχειρήσεις να μετακινούν με μεγαλύτερη ευκολία εργαζόμενους, κεφάλαια, εισροές και δεδομένα μεταξύ των συνόρων, ώστε να εμφανίζουν κέρδη και δραστηριότητα σε χώρες με ελάχιστη ρυθμιστική μέριμνα και χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές. Για παράδειγμα, η Uber χρησιμοποιεί θυγατρικές εταιρείες με έδρα την Ιρλανδία και την Ολλανδία προκειμένου να μεταφέρει το μεγαλύτερο μέρος των κερδών της στον φορολογικό παράδεισο των Βερμούδων αφήνοντας τις χώρες -από την Κένυα έως τις ΗΠΑ- όπου τα κέρδη δημιουργούνται χωρίς τις φορολογικές εισπράξεις που τους αντιστοιχούν. Η φοροαποφυγή είναι επιζήμια για όλους: για τα κράτη, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τον ΟΑΣΑ τα κράτη χάνουν απαραίτητους πόρους που με συντηρητικούς υπολογισμούς αγγίζουν τα 100-240 δισ. δολάρια ετησίως.1 Πρόκειται για χρήματα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στην Εκπαίδευση, την Υγεία, τις υποδομές και τις συντάξεις. Οι πολίτες χάνουν είτε επειδή υποχρεώνονται να πληρώνουν υψηλότερους φόρους για υπηρεσίες που διαφορετικά θα χρηματοδοτούνταν από τους φόρους στα εταιρικά εισοδήματα είτε επειδή στερούνται αυτές τις υπηρεσίες. Οι εταιρείες που λειτουργούν σε εθνικά πλαίσια αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες απέναντι στους πολυεθνικούς ανταγωνιστές τους που επιλέγουν να αγνοούν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις μεταφέροντας τα κέρδη τους σε εξωχώριους προορισμούς. (...) Αν οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν την ιδιαιτερότητα να παραμένουν απρόσβλητες από τις συνέπειες της πανδημίας και να κερδίζουν από αυτές, ενώ την ίδια στιγμή οι κυβερνήσεις παλεύουν για μετρητά και ροές εσόδων, τότε η φορολόγηση αυτών που συστηματικά φοροαποφεύγουν τα τελευταία χρόνια χωρίς να συνεισφέρουν στα δημόσια ταμεία δεν μπορεί παρά να τεθεί ως προτεραιότητα στην εργαλειοθήκη των δημόσιων πολιτικών. Η πίεση από τους δημόσιους λειτουργούς για ρύθμιση των τεχνολογικών μονοπωλίων υπήρξε και πριν από το χτύπημα του ιού. Τον Ιανουάριο η Γαλλία έγινε η πρώτη ισχυρή οικονομία που επέβαλε φόρο 3% επί των συνολικών ετήσιων εισόδων των μεγαλύτερων εταιριών τεχνολογίας που δραστηριοποιούνται στη χώρα, όπως η Amazon και η Facebook.8 Τον Απρίλιο το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλε φόρο 2% σε έσοδα αποκτημένα από τις μηχανές αναζήτησης, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις διαδικτυακές αγορές. Αυτά τα ad hoc μέτρα απαντούν στις αντιδράσεις των πολιτών, αλλά δεν υποκαθιστούν τα χαμένα από τη φορολογία έσοδα ούτε εξασφαλίζουν τα μελλοντικά. Έχει ενδιαφέρον το ότι, ενώ συμβαίνουν όσα περιγράφηκαν, οκτώ τεχνολογικοί κολοσσοί (Microsoft, Apple, Alphabet, Facebook, Cisco Systems, Adobe, Intel, Nvidia) θέλησαν να δείξουν την εταιρική τους γενναιοδωρία μέσα από δωρεές ύψους 1,2 δισ. δολαρίων στις οποίες προέβησαν με στόχο την αντιμετώπιση της πανδημίας. Σύμφωνα με το TaxWatch αυτό το ποσό αντιστοιχεί στο 0,22% του συνολικού ποσού των κερδών αυτών των εταιρειών που συσσωρεύονταν κρυμμένα στους φορολογικούς παραδείσους έως το τέλος του 2017.9 Ίσως οι υπηρεσίες υγείας σε πολλά κράτη να είχαν πολύ μεγαλύτερο όφελος αν οι τεχνολογικοί κολοσσοί απλώς πλήρωναν κανονικά τους φόρους τους όπως όλοι οι υπόλοιποι, αντί να προσφέρουν φιλοδωρήματα σε περιόδους κρίσης.

Η μάχη εναντίον της Χρυσής Αυγής είναι μια μάχη κερδισμένη στον πόλεμο εναντίον του φασισμού. Αν θέλουμε όμως να είμαστε ειλικρινείς, είναι μια πολιτική μάχη κερδισμένη στον πόλεμο εναντίον του πολιτικού φασισμού. Και μόνον. Ο υπόλοιπος πολιτικός πόλεμος εξακολουθεί να υπάρχει και ο υπόλοιπος γενικός πόλεμος εναντίον όλων των φασισμών, μικρών ή μεγάλων, φανερών η κρυφών, διερευνημένων ή αδιερεύνητων, καθημερινών ή μακροχρόνιων, μικρονοϊκών ή σοφισμένων, εξακολουθεί να μαίνεται. Και είναι πόλεμος ανελέητος επειδή πρόκειται για πόλεμο εναντίον ενός εχθρού που μπορεί να είναι ο χειρότερος και πιο θανατηφόρος απ’ όλους τους εχθρούς: ο ίδιος μας ο εαυτός. Φυσικά, δεν εννοώ πως όλοι μας είμαστε κατά βάθος και στον πυρήνα μας φασίστες. Εννοώ όμως πως όλοι μας, όντας τέκνα μιας συγκεκριμένης παιδείας (καθολικά), απότοκης μιας συγκεκριμένης οντολογικής ιδεοληψίας, που άρχει επί αιώνες διαμορφώνοντας συνειδήσεις και προπαντός νοοτροπίες, αφήνουμε χωρίς να το καταλάβουμε πολλές πόρτες ανοιχτές για να εισχωρήσει ο φασισμός στον τροπισμό ολόκληρης της ζωής μας.

Με την τρομοκρατική πράξη, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με αυτό που ο Φρόιντ αποκαλεί «δυσφορία μέσα στον πολιτισμό». Ισλαμισμός και ναζισμός συναντώνται, εξάλλου, στην κοινή εναντίωσή τους προς τον πολιτισμό. Κοινός παρανομαστής, ο μηδενισμός. Στην πραγματικότητα οι τρομοκράτες, οι οποίοι ζητούν την αλλαγή μέσω της βίας και όχι μέσω του νόμου, «πλήττουν τη μετουσίωση ως τρόπο ενορμητικής ικανοποίησης που ταιριάζει στον πολιτισμό, στον καθαυτό πολιτιστικό δεσμό», όπως σημειώνει ο Ρετζινάλντ Μπλανσέ στις «Πολιτικές του Ψυχαναλυτή», ενώ η συλλογική συνύπαρξη βασίζεται στη μετουσιωτική απόλαυση του καθενός. Αν περιηγηθούμε στους τάφους των θυμάτων του εξτρεμισμού, θα διαπιστώσουμε πως αρκετά συχνά είναι άνθρωποι που παράγουν πολιτικό λόγο και πράξη μέσα από τις τέχνες και τα γράμματα. Οπως οι σκιτσογράφοι τoυ σατιρικού εντύπου Charlie Hebdo, ο καλλιτέχνης της ραπ Παύλος Φύσσας, ο Γάλλος ιστορικός Σαμουέλ Πατί, ο Πορτογάλος ηθοποιός Μπρουνό Καντέ. Μια ταυτότητα που δεν έχει οικουμενική διάσταση -φράση δανεική από τον Αλέν Μπαντιού- σημαίνει αποκλεισμός και διώξεις όσων δεν τη συμμερίζονται. Και η ψυχανάλυση μας βοηθά έτσι ώστε να μην υποχωρήσουμε μπροστά στο φάντασμα της όποιας ταυτότητας, έτσι ώστε να μπορούμε να υπερασπιστούμε μια πολιτική που προβάλλει τα δικαιώματα μιας απόλαυσης άλλης, πέραν της καταφυγής στη βία. Της όποιας μορφής βίας - θρησκευτικής ή πολιτικής που βρίσκεται στην υπηρεσία της ενόρμησης του θανάτου.

Η εμπιστοσύνη στην τηλεόραση παραμένει από τις πιο χαμηλές στην Ε.Ε. Ετσι ισχύει το εξής παράδοξο: η τηλεόραση στην Ελλάδα είναι ταυτόχρονα το πιο διαδεδομένο και το λιγότερο αγαπητό μέσο σε ό,τι αφορά την ενημέρωση, ιδιαίτερα μεταξύ των πιο δυναμικών και προοδευτικών κοινωνικών στρωμάτων. (...) Αυτό το παράδοξο εξηγεί την κατακόρυφη αύξηση της επισκεψιμότητας των ενημερωτικών ιστότοπων κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορονοϊού: σύμφωνα με την Ενωση Εκδοτών Διαδικτύου, το σύνολο των επισκέψεων στους ιστότοπους που ανήκουν στα μέλη της αυξήθηκε κατά 25% μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου 2020. Ταυτόχρονα με την επισκεψιμότητα αυξήθηκε κατακόρυφα και η παραγωγή ενημερωτικού περιεχομένου σχετικά με την πανδημία. Από τις αρχές μέχρι τα τέλη Μαρτίου ο αριθμός των άρθρων που δημοσιεύτηκαν για το θέμα από ελληνικούς δημοσιογραφικούς ιστότοπους πενταπλασιάστηκε. Βέβαια τη μερίδα του λέοντος της προσοχής του κοινού κέρδισαν οι δημοφιλείς υπηρεσίες του διαδικτυακού ολιγοπωλίου, όπως η Google, το YouTube, το Facebook, το Instagram και το Twitter. (...) Για την έρευνά μας συλλέξαμε πάνω από 300.000 tweets σχετικά με τον κορονοϊό, τα οποία μελετήσαμε συγκριτικά σε δύο χρονικές περιόδους με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά της επικαιρότητας: η πρώτη μεταξύ 19/3/2020 και 31/5/2020 και η δεύτερη μεταξύ 1/6/2020 και 25/9/2020. Αυτό που παρατηρούμε είναι μια έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ των χρηστών που αποτελούν τις κοινότητες των κυρίαρχων ΜΜΕ και της φιλοκυβερνητικής δεξιάς (Ν.Δ.), η οποία με τη σειρά της συνδέεται με την κοινότητα που τοποθετείται στην άκρα δεξιά του πολιτικού φάσματος (Χρυσή Αυγή, Ελληνική Λύση, Ελληνες για την Πατρίδα, Νέα Δεξιά κ.λπ.). Μάλιστα η εγγύτητα μεταξύ της κοινότητας των κυρίαρχων ΜΜΕ και της φιλοκυβερνητικής Δεξιάς αυξάνεται στη δεύτερη περίοδο. (...) Η κριτική στάση χαρακτηρίζει την κοινότητα που περικλείει τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ και τους λογαριασμούς με αναφορά στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και τη διακριτή κοινότητα της εξωκοινοβουλευτικής και κινηματικής Αριστεράς. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι σε μια ανάλογη τάση με αυτήν της σύμπτυξης μεταξύ κυρίαρχων ΜΜΕ και φιλοκυβερνητικής Δεξιάς στη δεύτερη περίοδο παρατηρούμε μια σχετική ομογενοποίηση μεταξύ των δύο κοινοτήτων στα αριστερά του πολιτικού φάσματος. Αυτές οι δύο συμμετρικές μετακινήσεις μπορεί να ερμηνευτούν ως αποτέλεσμα της όξυνσης της πόλωσης μετά την καραντίνα, όταν η λογική ανάθεσης ευθύνης μετατίθεται σταδιακά από το ατομικό στο πολιτικό επίπεδο.

Η διάσωση των ευρωπαϊκών οικονομιών από τη λαίλαπα του ιού είναι ήδη μια επιτακτική ανάγκη κι ένα παράτολμο σχέδιο ναπολεόντειας κλίμακας. Ο δημόσιος δανεισμός που θα απαιτηθεί για την υλοποίησή του είναι αστρονομικός, το βάρος του χρέους άνευ προηγουμένου, η διαχείριση του μεγέθους του τρομάζει. Η αποπληρωμή του είναι κάτι που κανείς δεν θέλει να συζητάει αυτή τη στιγμή. Θα επιβληθούν μέτρα; Θα υπάρξουν “Μνημόνια”; Θα επελάσει εκ νέου η λιτότητα; “Όχι” λέει -ώ του θαύματος!- το ΔΝΤ. Δεν θα γίνει τίποτε απ’ όλα αυτά. Δεν χρειάζεται να γίνει.  Έτσι κι αλλιώς το δημόσιο χρέος θα σπάσει εφέτος ρεκόρ όλων των εποχών αγγίζοντας σχεδόν το 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Είναι δεδομένο για ειδικούς και μη ότι κατ’ αναλογίαν με το εθνικό εισόδημα θα εκτοξευθεί στα ύψη στις περισσότερες προηγμένες οικονομίες. Ανακρούοντας πρύμναν απ’ ό,τι διακήρυτταν πριν από δέκα χρόνια, οι “σοφοί” του Ταμείου λένε σήμερα ότι η λιτότητα δεν είναι κατ’ ανάγκην “θεραπεία” ούτε αναπόφευκτο “καθαρτήριο” για τον περιορισμό των επιπτώσεων της πανδημίας στα δημόσια οικονομικά. Οι χώρες που έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στις αγορές και δανείζονται χωρίς περιορισμούς μπορούν να σταθεροποιήσουν το χρέος τους δίχως δημοσιονομική προσαρμογή. Ο Βιτόρ Γκασπάρ, επικεφαλής δημοσιονομικής πολιτικής του Ταμείου, που μίλησε πρόσφατα στους “Financial Times”, αποκήρυξε τη λιτότητα προκαλώντας κατάπληξη ακόμη και στους... “Financial Times”. Το κύριο επιχείρημά του πάντως δεν ήταν ιδεολογικό, αλλά οικονομοτεχνικό.  Όπως εξήγησε, το χρέος των προηγμένων οικονομιών θα σταθεροποιηθεί έως τα μέσα της δεκαετίας επιστρέφοντας στα προ πανδημίας επίπεδα. Κατά συνέπεια δεν θα χρειαστούν αυξήσεις φόρων ή μειώσεις δημόσιων δαπανών. Το κρίσιμο στοιχείο που ενισχύει τις ευοίωνες προοπτικές για τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες είναι το χαμηλό κόστος δανεισμού. Το Ταμείο εκτιμά ότι το κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους θα παραμείνει πολύ χαμηλότερο του ρυθμού ανάπτυξης που αναμένεται να επιτύχουν οι χώρες με προηγμένες οικονομίες. Ο φθηνότερος δανεισμός θα αντισταθμίσει σε μεγάλο βαθμό την ασθενέστερη ανάπτυξη και τα χαμηλότερα φορολογικά έσοδα που θα “προκύψουν” από την κρίση.