Macro

Τα μέτρα του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ δίνουν τις βασικές κατευθύνσεις μιας απάντησης στον κίνδυνο αναζωπύρωσης της μαζικής ανεργίας λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας στην οικονομία, που ξυπνά τον εφιάλτη της εποχής των μνημονίων. Διατήρηση των θέσεων εργασίας, με τους ίδιους εργαζόμενους και το ίδιο εργασιακό καθεστώς, διατήρηση των εισοδημάτων μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων ώστε να μην υποστεί καθίζηση η ζήτηση στην οικονομία, επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης για επισφαλώς εργαζόμενους και μη επιδοτούμενους ανέργους, διατήρηση των επιχειρήσεων εν ζωή με ρυθμίσεις υποχρεώσεων, ενίσχυσή τους με «ζεστό χρήμα» και άτοκα δάνεια για την επανεκκίνηση της οικονομίας μόλις η πανδημία τεθεί υπό έλεγχο, διάσωση επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας, στοχευμένα μέτρα για την ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης σε κρίσιμους τομείς όπως ο τουρισμός (κοινωνικός τουρισμός, φιλοξενία προσφύγων σε ξενοδοχειακές μονάδες κλπ.), μόνιμες προσλήψεις στον τομέα της υγείας. Σ’ αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να προστεθούν και τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας και έργων στους δήμους. Η αποτροπή του κινδύνου επιστροφής της ανεργίας στη μαύρη περίοδο των Μνημονίων είναι η χρήση του πλήρους οπλοστασίου μέτρων οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής αλλά και μέτρων άμεσης δημιουργίας θέσεων εργασίας στο δημόσιο τομέα.

Τα κανάλια πάντως ζούνε ημέρες δόξας για τη δημοσιογραφική δουλειά και την ενημέρωση που παρέχουν. Έχουμε πλήρη εικόνα από τις ελλείψεις στα νοσοκομεία, σε Ιταλία, Ισπανία, Βρετανία, Ηνωμένες Πολιτείες και Τουρκία. Με ψύχραιμους τόνους και χωρίς εκμετάλλευση και κινδυνολογία. Αλλά η αλήθεια είναι αλήθεια, δεν μας την κρύβουν. Από Ελλάδα έχει κάτι άρθρα του διεθνούς Τύπου που λένε ότι ο Κυριάκος εργάζεται με τη σεμνότητα και τη μεθοδικότητα ενός Βίσμαρκ, ενός Ντε Γκολ και ενός Ούινστον Τσόρτσιλ μαζί. Δεν διευκρινίζεται αν προέρχονται από τα ίδια 11 εκατομμύρια που δώσαμε στα ΜΜΕ ή αν στο εξωτερικό έχουμε σκάσει άλλα. Τα δικά μας ΜΜΕ περιορίζονται να λένε ότι ο Κυριάκος είναι ο Μωυσής που μας οδηγεί μέσα από την Ερυθρά Θάλασσα των μαρξιστικών ιδεοληψιών στη Γη της Επαγγελίας, της Ανταγωνιστικότητας και της Ανάπτυξης. Σε αντίθεση με τον Τσαουσκέσκου, που δεν ήταν παρά ο Δούναβης της σκέψης.

Η χώρα μας έχει μπει στη δίνη του κορονοϊού και τόσο οι ξένοι όσο και οι εγχώριοι αναλυτές αναγνωρίζουν τη σημασία της ύπαρξης του ταμειακού μαξιλαριού για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης και το μετριασμό της επερχόμενης οικονομικής ύφεσης. Σιγά-σιγά σχεδόν όλοι όσοι επέκριναν την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ για το χτίσιμο ταμειακού μαξιλαριού,  ακόμα και η κυβέρνηση της ΝΔ, αντιλαμβάνονται τις δυνατότητες που προσφέρει, το πλεονέκτημα και τη σχετική ανεξαρτησία που προσδίδει στη χώρα. Μέχρι και ο κ. Στουρνάρας, που επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, είχε ταχθεί ανοιχτά κατά του μαξιλαριού και υπέρ της πιστοληπτικής γραμμής, τάσσεται πλέον κατά της δεύτερης και υπέρ των ευρωομολόγων. (...) Ολόκληρη τη συνέντευξη τύπου και το πλήρες πρόγραμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης η ΕΡΤ κατάφερε να το συμπυκνώσει σε λιγότερο από δύο λεπτά. Όσο καλοπροαίρετος να είναι κανείς και να έχει εμπιστοσύνη στην ικανότητα των δημοσιογράφων να συμπυκνώνουν αντικειμενικά και αμερόληπτα τόσες πληροφορίες, ένα είναι σίγουρο. Δύο λεπτά δεν επαρκούν για ενημέρωση της κοινής γνώμης, για ανάπτυξη των επιχειρημάτων και σε τελική ανάλυση – που είναι και το πιο σημαντικό – στη δημιουργία εκείνων των προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν την εκκίνηση ενός διαλόγου με βάση επιχειρήματα για να αναδειχθούν οι αντιθέσεις και να μπουν οι βάσεις για συνθέσεις. Η ΕΡΤ δεν ήταν ποτέ έτσι. Άλλωστε ειλικρινής και ελεύθερος διάλογος είναι ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα της δημοκρατίας τόσο σε περιόδους κανονικότητας αλλά ακόμη περισσότερο σε περιόδους κρίσης. Γιατί ο διάλογος είναι σημαντικός για την εύρεση καλύτερων λύσεων και έτσι με πλούσιο διάλογο μπορούν να αποτραπούν λάθη που θα κοστίσουν περισσότερο στο κοινωνικό σύνολο. Αν αυτός ο διάλογος δεν γίνεται στην ΕΡΤ, στη δημόσια τηλεόραση δηλαδή, τότε που θα γίνεται; (...) Με απασχολεί κάτι όχι μόνο με την επιτροπή Τσιόδρα, αλλά με όλες τις παρόμοιες επιτροπές παγκοσμίως. Όπως πιστεύω ότι η οικονομία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στους οικονομολόγους, νομίζω ότι η υγεία γενικότερα, και αυτή η υγειονομική κρίση ιδιαίτερα, δεν είναι μόνο θέμα επιδημιολόγων ή λοιμωξιολόγων. Λέγεται, για παράδειγμα, ότι ο ιός επηρεάζει πιο πολύ τους άντρες από τις γυναίκες. Μόνο που στη βόρεια Ιταλία επηρεάζει πολύ τις γυναίκες, ακριβώς επειδή υπεραντιπροσωπεύονται στον τομέα της υγείας, και γενικότερα στη φροντίδα. Επιπλέον, εκτός των τομέων αυτών, η μεγαλύτερη ανοχή των γυναικών στον ιό, μπορεί να εξηγείται από πολιτισμικούς παράγοντες για παράδειγμα συνήθειες προσωπικής υγιεινής ή κοινωνικής συναναστροφής. Μου φαίνεται προφανές ότι η φτώχεια ή η έλλειψη στέγασης, αλλά και άλλα κοινωνικά φαινόμενα, μπορεί να επηρεάζουν σημαντικά την εξάπλωση της επιδημίας. Με αυτή την έννοια η ερμηνεία των στατιστικών στοιχείων γενικότερα χρειάζεται και μια κοινωνική και πολιτιστική ματιά γιατί, αλλιώς θα βγαίνουν λάθος συμπεράσματα. Με λίγα λόγια ανησυχώ για την επικράτηση μιας τεχνοκρατικής βιοπολιτικής αντίληψης στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Πολλοί επιστήμονες, για παράδειγμα κοινωνιολόγοι και κοινωνικοί ανθρωπολόγοι, και όχι μόνο από την υγεία και βιολογία, θα έπρεπε να συμμετέχουν σε αυτές τις επιτροπές. Όχι μόνο για την κατανόηση της κρίσης, αλλά και για την καλύτερη αντιμετώπισή της. (...) Στην Ιταλία έχει αρχίσει η συζήτηση για την απίστευτη τραγωδία που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι εκεί. Τις τελευταίες ημέρες έχει γίνει viral μια ανάρτηση που καταγράφει τις αντιδράσεις των επιχειρηματιών, ιδιαίτερα στη Λομβαρδία, αφότου ξέσπασε η υγειονομική κρίση. Η Confindustria, κάτι σαν το ΣΕΒ δηλαδή, και της Λομβαρδίας και του Μπέργκαμο, της πιο επιβαρυμένης περιοχής και της πιο επιβαρυμένης πόλης της περιοχής, κάνανε το Μάρτιο, μετά δηλαδή που ήταν ξεκάθαρο που πήγαινε το πράγμα, συνεχείς παρεμβάσεις, ακόμα και βίντεο, που εξηγήσουν ότι όλα πάνε καλά, είναι υπό έλεγχο, ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να σταματήσει η παραγωγή, και πολύ σύντομα θα επιστρέψει η κανονικότητα. Οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες αντέδρασαν, όπως ήταν λογικό, με δικές τους κινητοποιήσεις και παρεμβάσεις στα σόσιαλ μίντια, κάτι που εννοείται απέκρυψαν τα κυρίαρχα ΜΜΕ (πράγμα που μας συγκλονίζει όλους), διεκδικώντας τα αυτονόητα: συμμετοχή στην πολιτική απομόνωσης ή τουλάχιστον μέτρα προστασίας στους χώρους δουλειάς. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίστηκαν με απειλές – όποιος δεν έρθει στη δουλειά, δε θα επιστρέψει ποτέ! Όταν εμείς οι αριστεροί και αριστερές καταγγέλλουμε τον καπιταλισμό, ότι βάζει τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους, κάτι ξέρουμε. (...) To Eurogroup κατέληξε σε συμφωνία. Είναι άλλη μία απόφαση που δεν έδωσε λύση στα προβλήματα, και είχε σίγουρα για άλλη μια φορά την ασάφεια που επιτρέπει σε κάθε πλευρά να την παρουσιάζει σαν νίκη ενώ δεν πήρε αυτό που πραγματικά ήθελε. Έτσι η Ολλανδία μπορεί να λέει ότι το ευρωομόλογο έφυγε από το τραπέζι και ταυτόχρονα η Ιταλία να λέει ότι το ευρωομόλογο είναι ακόμη στο τραπέζι. Οι ηγέτες της Ευρωζώνης και το Eurogroup (...) πέταξαν την μπάλα στην εξέδρα. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι σε αυτή τη μάχη δεν κέρδισαν η Γερμανία και η Ολλανδία.

Η αρρώστια του καιρού μας είναι ο υφέρπων ολοκληρωτισμός, με την επιβαλλόμενη “αντικειμενικότητα”. Οι είλωτες της δημοσιογραφίας υποτάσσονται στους ολίγους εκλεκτούς -καμιά 20αριά ονόματα όλοι/ες κι όλοι/ες- της κυρίαρχης τάξης και ιδεολογίας, των οποίων ο ρόλος εναλλάσσεται: πότε αφεντικά και πότε εργαζόμενοι, τα συμφέροντά τους πάντοτε ταυτίζονται με εκείνα των από πάνω. Η συστημική κρίση αφαίρεσε, επιπλέον, τα προσχήματα. Οι δημοσιογράφοι - “αριστερά άλλοθι”, όσοι δεν συμμορφώθηκαν, εκκαθαρίστηκαν. Η “αλήθεια” θριαμβεύει, ο ολοκληρωτισμός επελαύνει. Ανεξαρτησία, όμως, στα ΜΜΕ με ομοφωνίες, χωρίς τις γνώμες των αιρετικών και άλλων δαιμονίων, δεν μπορεί να υπάρξει. Οι δε “αντικειμενικοί” αναλυτές, οι επονομαζόμενοι και “έγκριτοι”, είναι φενάκη, που πριμοδοτείται πάλι από αυτούς που ανέχονται μία και μόνον άποψη, εκείνην ακριβώς που τους εξυπηρετεί. Από όπου κι αν το δεις, πάλι στον ολοκληρωτισμό καταλήγεις. Ο φασισμός εξάλλου δεν είναι μοναχά καθεστώς, είναι και ιδεολογία υφέρπουσα. Σε περιόδους όπως τούτη, η φοβερή, που διανύουμε, των διακυβευμάτων της ζωής και του θανάτου, να επιβάλεις τέτοιες λογικές και τέτοιους τρόπους σκέψης και να διαμορφώνεις τέτοιας λογής συνειδήσεις, για τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ, οι οποίοι ταυτίζονται ιδεολογικά και διαπλέκονται εν τοις πράγμασι με την παρούσα κυβέρνηση, είναι το έργο τους το καθημερινό. Που, με τον εγκλεισμό, γίνεται ευκολότερο. Να κρίνεις, να επικρίνεις, να αποδομείς τη λειτουργία τους, να στέκεις απέναντι στην εξουσία τους είναι χρέος. Για κάθε αντιφασίστα.

Ό,τι κι αν είναι, ο κορονοϊός έχει καταφέρει να γονατίσει και να σταματήσει τον κόσμο, όπως κανένας άλλος δεν έχει καταφέρει. Το μυαλό μας εξακολουθεί να τρέχει προς τα πίσω και προς τα μπρος, λαχταρώντας την επιστροφή στην «κανονικότητα», προσπαθώντας να συρράψει το μέλλον μας με το παρελθόν μας, αρνούμενο να αναγνωρίσει την τομή μεταξύ τους. Αλλά η τομή υπάρχει. Και μέσα σ’ αυτή τη φοβερή απελπισία, μας προσφέρει την ευκαιρία να ξανασκεφτούμε την τρομακτική μηχανή που κατασκευάσαμε για τον εαυτό μας. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερο από μια επιστροφή στην κανονικότητα. Ιστορικά, οι πανδημίες ανάγκασαν τους ανθρώπους να διαρρήξουν τους δεσμούς με το παρελθόν και να φανταστούν εκ νέου τον κόσμο τους. Αυτό που συμβαίνει σήμερα δεν είναι διαφορετικό. Είναι μια πόρτα, μια πύλη μεταξύ ενός κόσμου και του επόμενου. Μπορούμε να επιλέξουμε να διασχίσουμε αυτή την πύλη σέρνοντας πίσω μας τα πτώματα της προκατάληψης και του μίσους, της απληστίας μας, των τραπεζικών δεδομένων μας και των νεκρών ιδεών μας, των νεκρών ποταμών μας και των καπνισμένων ουρανών μας. Ή μπορούμε να περπατήσουμε ελαφρά, με μικρές αποσκευές, έτοιμοι να φανταστούμε έναν άλλο κόσμο. Και έτοιμοι να αγωνιστούμε γι ‘αυτόν.

Ο Περικλής μου έμαθε να μην ντρέπομαι να πω, πως αυτή τη στιγμή που γράφω, με πνίγουν οι λυγμοί. Να μην αφήνω την πολιτική ορθότητα, να κρύβει την ανθρωπιά μου, είτε στην πολιτική, είτε στις σχέσεις μου είτε στη δημοσιογραφία. Μου έμαθε πως με τον πολιτικό αντίπαλο συζητάμε μέχρι τελικής πτώσεως, χωρίς να ξεχνάμε πως στην Αριστερά, από αγάπη εκπορευόμαστε, στην αγάπη πηγαίνουμε και όχι στον αλληλοσπαραγμό, που είναι η έσχατη λύση. Γι’ αυτό, όσο σκληρός ήταν στην κριτική του, άλλο τόσο πλατύς και μεγάλος στην αυτοκριτική του. Μάθαινα για συντροφικά μαχαιρώματα που έτρωγε κατά καιρούς. Όταν πλησίαζα να τον ρωτήσω για τον τάδε μαλάκα που τον υπονόμευσε, άρχιζε να μου μιλά για την ανθρώπινη φύση και τις υπερβάσεις που άλλοι μπορούν κι άλλοι αδυνατούν να κάνουν. Για τους καημένους που δεν έχουν πάρει χαμπάρι, για τη ματαιοδοξία που δεν εξαιρεί την Αριστερά. Χωρίς θυμό. Κάποτε με πίκρα, αλλά χωρίς θυμό. Έτσι έμαθα να λέω τον λύκο λύκο, όπως έγραφε κι ο Αναγνωστάκης, ακόμα κι αν αυτός είναι ανάμεσα μας. Να προσπαθώ να καταλάβω τα κίνητρα του, χωρίς να τον σκοτώνω αλλά κυρίως χωρίς να του μοιάσω. Να μην θεωρώ αυτονόητο τίποτα και να έχω όριο μονάχα τον ανοιχτό ορίζοντα. Τα μεγάλα ιδανικά, την ουτοπία. Να αντιλαμβάνομαι, έστω κι αν δεν τα καταφέρνω πάντα, πως όσο προοδευτική κι αν είναι η θεωρία μας, αν μας καθοδηγεί ο φθόνος και ο στείρος θυμός είμαστε χαμένοι. Μου έμαθε πως η διεκδίκηση της ελευθερίας, είναι μια καθημερινή διαδικασία πάλης, ενδοσκόπησης και εγρήγορσης ώστε να μην καταπατηθούν οι ελευθερίες του διπλανού. Ο Περικλής, δεν ήταν απλά αλληλέγγυος στους πρόσφυγες, στους μειονοτικούς, στους παρίες. Γινόταν ένας από αυτούς, μέσα από την τεράστια ενσυναίσθηση που ήταν η μεγάλη του δύναμη. Όλα αυτά τα  λόγια συμπαράστασης που γράφονται συχνά, για εκείνον ήταν καθημερινή πράξη. Όποιος τον είχε κοιτάξει μια φορά στα μάτια, είχε καταλάβει για πάντα τι εννοούμε στην Αριστερά όταν λέμε «Πάνω απ’ όλα ο άνθρωπος». Είχε καταλάβει, πως η διανόηση χωρίς την αγάπη, είναι κούφια λόγια, παρόλες για ανθρώπους μισούς. 

Θορυβημένες εμφανίζονται οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας απέναντι στο ενδεχόμενο –για πραγματικό κίνδυνο πρόκειται– την επόμενη μέρα, και ενώ θα αντιμετωπίζουν (ναι, ακόμη και η θωρακισμένη ποικιλοτρόπως και ευνοημένη από τη χρηματοπιστωτική κρίση Γερμανία) σοβαρά οικονομικά προβλήματα, να χάσουν τον έλεγχο σε βασικές επιχειρήσεις που έχουν μεγάλη σημασία γι’ αυτές τις χώρες. Φοβούνται δηλαδή, και με το δίκιο τους, ότι μεγάλες γερμανικές, γαλλικές και ιταλικές εταιρείες που αποτελούν το βαρύ πυροβολικό των οικονομιών θα περάσουν σε ξένα χέρια τα οποία, όπως λέει και το γνωστό άσμα του Βασίλη Τσιτσάνη, «είναι πικρά είναι βαριά [...], τα ξένα χέρια είναι μαχαίρια». Και γι’ αυτό έχουν αποφασίσει να ενισχύσουν με μπόλικο ζεστό χρήμα αυτές τις μονάδες, να αποκτήσουν ένα σεβαστό πακέτο μετοχών, ώστε να μπλοκάρουν απόπειρες επιθετικών εξαγορών και, αν χρειαστεί, να πάνε ακόμα και σε εθνικοποιήσεις. Ναι, σε εθνικοποιήσεις. Μια λέξη που είχε εξοριστεί ως σκανδαλωδώς σοσιαλιστική από το λεξιλόγιο των πολιτικών και οικονομικών ελίτ της Ευρώπης και αν κάποια κυβέρνηση τολμούσε να την προτείνει, έστω και ως ιδέα για συζήτηση, εισέπραττε δηλητηριώδη σχόλια περί επικίνδυνου λαϊκισμού και ευθείες απειλές ότι θα υποστεί βαριές συνέπειες, γιατί τέτοιου τύπου επιλογές υπονομεύουν τους πυλώνες πάνω στους οποίους χτίστηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Αυτό που απέρριπταν μετά βδελυγμίας, με το σκεπτικό ότι παραβιάζει τους ιερούς νόμους της ελεύθερης οικονομίας και βάζει χειροπέδες στο αόρατο χέρι της αγοράς, τώρα το χρησιμοποιούν για να αποτρέψουν δυσάρεστες καταστάσεις.

Για την Ελλάδα που διαχρονικά υπήρξε η τρίτη λιγνιτοπαραγωγός χώρα στην ΕΕ και έχει δεσμευτεί για μια εμπροσθοβαρή απολιγνιτοποίηση, ουσιαστικά ως το 2023, οι ενεργειακές κοινότητες μπορούν να είναι ο παράγοντας που θα συμβάλλει ώστε η μετάβαση να είναι πραγματικά δίκαιη και προς όφελος των πολιτών.   (...) Η Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών δεν σημαίνει μόνο ενισχύσεις από τα ευρωπαϊκά ταμεία, ούτε μόνο δημιουργία γιγαντιαίων έργων ΑΠΕ. Σημαίνει πραγματική εθνική κινητοποίηση, κοινωνική συμμετοχή και εν τέλει αλλαγή του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης. Σε αυτό το πλαίσιο εργαλεία όπως οι ενεργειακές κοινότητες οφείλουν να αξιοποιηθούν. Η αντίστροφη μέτρηση μέχρι το 2023 έχει αρχίσει. 

Μέσα στις νέες συνθήκες η αριστερά η θα συνδεθεί και θα εκφράσει προγραμματικά και αγωνιστικά  τους εργαζόμενους απέναντι στην επίθεση της αστικής τάξης. Ή θα ακολουθήσει μια άτολμη πολιτική διαχείρισης στα πλαίσια του συστήματος και θα έχει την τύχη της σοσιαλδημοκρατίας. Όπως έχει αποδειχτεί σε περιόδους καπιταλιστικής κρίσης,  όποιος διαχειρίζεται την κυβέρνηση  χωρίς να κάνει τομές και να συγκρούεται με την αστική τάξη , όποιος δεν αλλάζει τις δομές της οικονομίας  της ιδιοκτησίας  και της  κρατικής εξουσίας,  σύντομα γίνεται ο ίδιος φορέας της κρίσης. Το Π.Α.Σ.Ο.Κ  και η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι τα πιο φωτεινά παραδείγματα. Από μεγάλα εργατικά κόμματα που τους ακολουθούσαν εκατομμύρια εργαζόμενοι έγιναν εκφραστές νεοφιλελευθέρων πολιτικών και οδηγηθήκαν στην κρίση και την αποσύνθεση.   Το ερώτημα είναι αν η αριστερά θα είναι ένας ακόμα διαχειριστής, ή μια δύναμη που θα εκφράσει τους εργαζόμενους και τους αγώνες τους  στις νέες συνθήκες.