Macro

Πρέπει, επίσης, να κατανοήσουμε ότι η πολιτική είναι διαχείριση ανθρώπων και όχι πραγμάτων, και άρα τα προγράμματα δεν έχουν νόημα αν δεν στηρίζονται σε μια θεωρία κινήτρων, που να στοχεύει στην άντληση της ψυχικής διαθεσιμότητας. Όμως, στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο είναι αρκετά αξιόλογο, δεν είναι σαφές ποια κίνητρα μπορούν να οδηγήσουν τους ανθρώπους να συνδράμουν σε όλα όσα προτείνει, ενώ είναι προφανές ότι η εικαζόμενη απάντηση είναι τα οικονομικά συμφέροντα. Αλλά έτσι δεν δημιουργείται δυναμική αναγέννησης, που είναι αίτημα συνάμα πολιτικό και πολιτισμικό. Τι θα έχουμε καταφέρει άραγε αν κάνουμε όσα προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ; Ποιος είναι ο στόχος μας; Η απάντηση δεν μπορεί να είναι «μια από τα ίδια», άνευρη. Ποιος μπορεί να είναι ο στόχος της αναγέννησης της Ελλάδας; Η πιο δημοκρατική κοινωνία; Η πιο οικολογική; Οι προγραμματικές  δεσμεύσεις και οι προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ οδηγούν σε κάτι τέτοιο; Το ερώτημα αυτό αξίζει να μας απασχολήσει.

Δεν είναι τυχαία, για παράδειγμα, η σχεδόν εμμονική άρνηση της υπουργού Πολιτισμού να αναλάβει οποιαδήποτε πολιτική ευθύνη στο μείζον θέμα Λιγνάδη. Ή η υπεροπτική και αλαζονική συμπεριφορά της υπουργού Παιδείας έναντι όλων (ακόμα και όταν βοούν, με στοιχεία, οι απευθείας αναθέσεις χιλιάδων ευρω σε τομείς του χαρτοφυλακίου της). Ή οι προκλητικές ανατιμήσεις και οι απευθείας αναθέσεις της ΓΓ Αντεγκληματικής Πολιτικής σε νεοσύστατες εταιρείες, σε άλλες που αλλάζουν το καταστατικό τους λίγες ημέρες πριν υπογράψουν σύμβαση ή ακόμη και σε… παντοπωλείο.  Δεν είναι τυχαία η άνεση «γαλάζιων» στελεχών να παρακάμπτουν πολίτες – ακόμη και παιδιά με αναπηρία – προκειμένου να προηγηθούν στους εμβολιασμούς. Ούτε είναι τυχαία η άνεση του υπουργού Προστασίας του Πολίτη να επιδίδεται στο όργιο βίας και καταστολής στο οποίο αρέσκεται αλλά και να αντλεί μια ιδιότυπη ευχαρίστηση από το να οδηγεί τα πράγματα στα άκρα θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές. Δεν είναι τυχαία η άνεση που επιδεικνύεται στο να μοιράζονται αφειδώς εκατομμύρια μέσα από τις λίστες Πέτσα-Κικίλια. Ούτε είναι τυχαία η επιλογή να υπερτριπλασιαστούν οι αμοιβές της διοίκησης και όσων είναι σε θέση ευθύνης στην ΕΡΤ. Όπως συνέβη και στον ΔΕΔΔΗΕ, με την αύξηση στους μισθούς των γενικών διευθυντών και τη δημιουργία μιας νέας γενιάς golden boys μέσα από τις 11 νεοσυσταθείσες θέσεις διευθυντών. Και φυσικά δεν είναι τυχαία η άνεση με την οποία «ημέτεροι» καταλαμβάνουν επιτελικές θέσεις περιφέροντας ανύπαρκτα ή και πλαστά πιστοποιητικά «αριστείας». Τέτοια παραδείγματα, ων ουκ έστιν αριθμός, φέρουν την προσωπική σφραγίδα του Κυριάκου Μητσοτάκη. Στον οποίον αποτυπώνονται όλα τα αλαζονικά χαρακτηριστικά της πολιτικής ελίτ που κυβερνά. Μιας ελίτ – έτσι όπως σχηματοποιείται στη νεοδημοκρατική διακυβέρνηση – η οποία φέρεται να αντιγράφει επιτυχώς τις πρακτικές του μετεμφυλιακού πελατειακού κράτους. Πλήρως αποκομμένη από την καθημερινότητα των πολιτών, με κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες και τραπεζίτες που ομνύουν στην… υπεροχή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και ταυτίζουν το προσωπικό τους συμφέρον με το συμφέρον της κοινωνίας και της οικονομίας, με έκδηλη την απαρέσκεια προς ό,τι ξεφεύγει από τη νόρμα της.

Ο φεμινισμός ως πρακτική, επαναστατική προσπάθεια, ως κίνημα απελευθερωτικό των μαζών, είναι, τελεσίδικα, συμπεριληπτικός: αφορά κάθε φύλο,πέραν των δύο. Υπόθεση εκ φύσεως αντιεξουσιαστική, προσδοκά την αλλαγή παραδείγματος σε όλες τις πτυχές της δημόσιας σφαίρας. Και καταγγέλλει όχι μοναχά το αποτέλεσμα, τη βία και την εκμετάλλευση των από πάνω στους από κάτω, αλλά και ό,τι την γεννά και τη συντηρεί. Σε έναν κόσμο όπου, από την τέχνη και την πολιτική μέχρι τις απανταχού εκκλησίες και την αγορά, ο αποκλεισμός γυναικών, τρανς κ.ο.κ. από τα κέντρα λήψης αποφάσεων θεωρείται περίπου φαινόμενο φυσικό, ο επαναστατικός φεμινισμός, σε αντιδιαστολή με τον υποκριτικό συστημικό φεμινισμό του τελευταίου καιρού, παραμένει ζητούμενο. Ως απάντηση στον βόρβορο που ενώ αναπαράγει καθημερινώς τον σεξισμό και αντιμετωπίζει τη γυναίκα ως ευπώλητο προϊόν, τώρα, που οι υποθέσεις εκμετάλλευσης έχουν ζουμί και φράγκα -βλέπε τηλεθέαση-, αναβαπτίζεται. Δεν είναι λίγο ό,τι έγινε τούτο τον καιρό στην Ελλάδα. Να τολμάς, όμως, να μιλάς για την ουσία της διπλής εκμετάλλευσης που επιφυλάσσει το καπιταλιστικό σύστημα σε κάθε μη σερνικό παραμένει, ακόμα, ζητούμενο. Σ’ αυτό το πνεύμα, οφείλουμε να θυμίζουμε, ξανά και ξανά, πως η 8 του Μάρτη δεν είναι μέρα εθυμοτυπική – επετειακή αλλά μέρα δράσης, μέρα αγώνα.

Υπάρχει ένα σημείο στο τέλος της απολογίας στο οποίο αξίζει να σταθεί κανείς: «Οι ως άνω επιλογές μου [σσ. κατάργηση της Πειραματικής, δημιουργία Ερευνητικής σκηνής αρχαίου δράματος, μετονομασία του Ρεξ σε Ελένη Παπαδάκη, περιστολή περιττών δαπανών…], επειδή δεν ήταν “αριστερές”, ήταν δηλαδή διαφορετικές από αυτές της προηγούμενης διοίκησης επί Σύριζα, διότι η Αριστερά διαχρονικά προωθούσε μεταμοντέρνα και πειραματικά έργα σε βάρος των έργων που προέρχονταν από την πολιτιστική μας κληρονομιά, την κλασική αρχαιότητα και γενικότερα τους κλασικούς θεατρικούς συγγραφείς. Άλλωστε πριν την ανάληψη των καθηκόντων μου είχα ασκήσει σκληρή κριτική στην κυβέρνηση Σύριζα για τις επιλογές των παραγωγών στο Εθνικό θέατρο. Αποκορύφωμα της έκφρασης της αγάπης μου για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό που ενδεχομένως να ενόχλησε τους αριστερίζοντες θιασώτες του μεταμοντέρνου, ήταν η επιλογή μου να φιλήσω το ομοίωμα του Παρθενώνα μετά το τέλος της περσινής παράστασης “Πέρσες” στην Επίδαυρο.» Αν και ο καθένας διαισθάνεται και αναγνωρίζει τι υφέρπει πίσω από αυτές τις γραμμές, είναι ίσως χρήσιμο να γίνει μια πρώτη, έστω μερική, ανάγνωση. Μέσα σε λίγες μόνο φράσεις, ο κατηγορούμενος καταφέρνει να αναβιώσει τους εθνικούς διχασμούς που, όπως πάντα, αποκρυσταλλώνονται σε πολιτισμικά αντώνυμα: το αρχαιοελληνικό ως λάβαρο-λάφυρο της δεξιάς έναντι του μοντέρνου ως ρυπαρή τάση της αριστεράς, με όσα δίπολα έπονται: συντήρηση/πρόοδος, καθαρεύουσα/δημοτική, φράκο/φουστανέλα, Ελληνισμός/Ρωμιοσύνη. Όλη η ιστορία του νεοελληνικού κράτους σε μια πρόταση. Η δε ταύτιση του Σύριζα με έναν πολιτισμό που λειτουργεί «εις βάρος» της αρχαίας κληρονομιάς δεν είναι αδαής, ούτε είναι η πονεμένη ιαχή ενός λαβωμένου αρίστου. Είναι ανοιχτά εμφυλιοπολεμική. Αφενός επιβεβαιώνει τη σκοπιμότητα κατάργησης του διαγωνισμού για τις διευθυντικές θέσεις των εποπτευόμενων φορέων, την οποία η κυβέρνηση επιμένει να αρνείται. Αφετέρου μαρτυρά ότι η τοποθέτησή του στο Εθνικό θέατρο είχε στόχο την αποκατάσταση του ιδρύματος από τις διεφθαρμένες πολιτιστικές κατευθύνσεις της αριστεράς. Το Εθνικό έπρεπε να μπει στον γύψο, να αναμορφωθεί. Και επειδή μόνο ηχηρά γέλια μπορεί να προκαλέσει η ιδέα ότι ο προκάτοχός του, Στάθης Λιβαθινός, ήταν ο εκπρόσωπος μιας τέτοιας αριστερής ριζοσπαστικής ασυδοσίας, αντιλαμβάνεται κανείς την εμπάθεια αυτής της νέο-παλαιάς δεξιάς και τη λυσσασμένη αποφασιστικότητά της να τελειώνει μια για πάντα με κάθε τι (νομίζει) αριστερό. Και η χρήση των λέξεων «μεταμοντέρνο και πειραματικό» που, αμάσητες, εκτοξεύονται σαν βρισιές, ή καλύτερα σαν απειλές, ακουμπούν στα ακροδεξιά μουγκρητά περί «αλλοίωσης του πολιτισμού μας», «εισβολής» και «εθνομηδενισμού». Η συγκεκριμένη παράγραφος είναι τελικά ένα μεταμοντέρνο (ε, ναι!) πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Ο Λιγνάδης διατρανώνει τις ορθές του πεποιθήσεις, όπως άλλοτε οι κομμουνιστοφάγοι κράδαιναν το χαρτί που πιστοποιούσε την εθνικοφροσύνη τους. Σε αυτό το πλαίσιο, το φιλί στον γύψινο Παρθενώνα αντηχεί την περίφημη προσομοίωση της Μακρονήσου με «νέο Παρθενώνα». Γιατί κανείς δεν ξεχνά ότι στις σκοτεινές εποχές της ελληνικής ιστορίας, οι αρχαίοι ήταν αυτοί που, άθελά τους, έρχονταν να ντύσουν με πολιτισμό τα γκλομπ και να στουμπώσουν με περιεχόμενο τις κατηχήσεις στις εξορίες. Η διαρκής ανακίνηση αυτής της γενεαλογίας από τον Λιγνάδη, και το αυταρχικό του ύφος, συνδέει τους ανθρώπους που τον επέλεξαν με τους φασίστες προγόνους τους.

ΟCEAN VUONG. Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι. Μυθιστόρημα. Μετάφραση: Εφη Φρυδά. Gutenberg, 2021, σελ. 327 Το μυθιστόρημα έχει τη μορφή ενός εκτενούς γράμματος του συγγραφέα με παραλήπτη τη μητέρα του και πρόκειται για μια απόπειρα να την πλησιάσει, προτού μπει στη μέση ο θάνατος και κόψει οριστικά τα ισχυρά δεσμά που τους δένουν. Το Ημερολόγιο Πένθους του Ρολάντ Μπαρτ επιλέγεται από τον επιστολογράφο-αφηγητή ως διακείμενο και ο σκοπός του εγχειρήματος συνοψίζεται στην εξής πρόταση: «Ο συγγραφέας είναι κάποιος που παίζει με το σώμα της μητέρας του με σκοπό να το εξυμνήσει, να το εξωραΐσει». Η περίπτωση Vuong διαφέρει όμως απ’ την περίπτωση Μπαρτ καθότι ο πρώτος δεν αγιογραφεί τη μητέρα· αντιθέτως, καταγράφει τα συχνά ξεσπάσματα βίας με αποδέκτη τον ίδιο, τα οποία διαδέχονται ανέλπιστες στιγμές μεταμέλειας και ανεμελιάς. Το μυθιστορηματικό αυτό γράμμα θα παραμείνει ανεπίδοτο μια και η μητέρα του συντάκτη, έχοντας μεγαλώσει στο καμίνι του πολέμου του Βιετνάμ, είναι σχεδόν αναλφάβητη. Η μητρική γλώσσα, η οποία υπό άλλες συνθήκες θα λειτουργούσε ως ομφάλιος λώρος μεταξύ της μετανάστριας μητέρας και του παιδιού της, χαρτογραφείται ως ένα προβληματικό πεδίο· ο Vuong καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «η μητρική μας γλώσσα δεν είναι καθόλου μητρική - ορφανή είναι». Η προσφυγιά εντείνει το αίσθημα της γλωσσικής ορφάνιας, κενό το οποίο ο αφηγητής καλύπτει με την εκμάθηση της αγγλικής γλώσσας, την οποία μάταια προσπαθεί να μεταδώσει στη μητέρα του. Οπως συμβαίνει στις πλείστες περιπτώσεις οικογενειών μεταναστών, η προσαρμογή στον αμερικανικό τρόπο ζωής επιτυγχάνεται στην περίπτωση του παιδιού μέσω της γλώσσας και της ένταξής του στο σχολικό σύνολο. Η μητέρα όμως επικεντρώνει τις προσπάθειές της στο να εξασφαλίσει τα προς το ζην και, περιστασιακά, στο να οικειοποιείται συμπεριφορές των Αμερικανών συμπολιτών της προκειμένου να χτίσει το αίσθημα της ασφάλειας στον νέο τόπο και να διεκδικήσει μια ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον. Η συγκεκριμένη στάση ζωής διατυπώνεται στον αφορισμό: «Tι άλλο είναι μια χώρα παρά μια πρόταση χωρίς όρια, μια ζωή;» O πόλεμος του Βιετνάμ είναι το οδυνηρό παρελθόν το οποίο καλούνται να διαχειριστούν τα πρόσωπα του μυθιστορήματος. Ο αποστολέας της επιστολής αναρωτιέται: «Πότε τελειώνει ένας πόλεμος; Πότε μπορώ να πω τ’ όνομά σου και να σημαίνει τ’ όνομά σου και μόνο, κι όχι όλα όσα άφησες πίσω σου;» Η μητέρα και η γιαγιά δεν παύουν ποτέ να είναι τραγικοί επιζώντες του πολέμου: έχουν βιώσει τη βία στο πετσί τους και τη διαιωνίζουν σε συνθήκες ειρήνης. Αξίζει στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι στο αφηγηματικό σύμπαν του Vuong, η Αμερική είναι μια χώρα εξίσου βίαιη, όπου η βία διαποτίζει την ατμόσφαιρα και τις ανθρώπινες σχέσεις. Μέσα σ' αυτό το βίαιο περιβάλλον εντός και εκτός οικογενειακής εστίας, ο αποστολέας εκφράζει χωρίς περιστροφές τη σεξουαλική του ταυτότητα. Η εικόνα του μικρού αγοριού που φορά το φουστάνι της μητέρας του συναντάται και στα ποιήματα του Vuong και στο μυθιστόρημα. Το μυθιστόρημα επιπλέον εστιάζει και στην πρώτη ερωτική σχέση του αφηγητή στην εφηβεία αποκαλύπτοντας την τοξική της διάσταση και προετοιμάζει τον αναγνώστη για την περιπλάνηση του αποστολέα στον κόσμο των ουσιών που εν τέλει θα οδηγήσουν τον πρώτο του έρωτα στον πρόωρο θάνατο.

σύμφωνα με τους απίθανους, ανώνυμους και χωρίς ταχυδρομική διεύθυνση λογοκριτές του facebook, η έκφραση συμπαράστασης στο νόμιμο αίτημα του φυλακισμένου απεργού πείνας, αποτελεί... επιδοκιμασία και υποστήριξη των ενεργειών του ως μέλος της οργάνωσης, πριν συλληφθεί και καταδικαστεί! Πλήρες το «πακέτο» της επίσημης κυβερνητικής προπαγάνδας των ημερών, με όλα τα στοιχεία της συκοφαντίας και της παραπληροφόρησης. Σαν να ακούει κανείς τα παπαγαλάκια της κυβέρνησης στις τηλεοράσεις! Όσοι συμφωνούν βέβαια με τους κυβερνητικούς χειρισμούς στο ζήτημα, μπορούν να «αναρτούν» την άποψή τους ελεύθερα. Στους υπόλοιπους δίδεται η χάρις των… «ουδέτερων τοποθετήσεων»! Το πρόβλημα πάει πέρα από την τωρινή εκστρατεία λογοκρισίας. Αφορά τη δυνατότητα μιας εταιρίας με τόσο περίοπτη θέση, να λογοκρίνει χωρίς περιορισμούς, χωρίς κανόνες δεοντολογίας, και χωρίς να λογοδοτεί πουθενά, σε κανένα θεσμό της Δημοκρατίας. Γιατί είναι σαφές: ενώ οι αόρατοι εκπρόσωποί του facebook μιλούν διαρκώς για τη δήθεν «κοινότητα» των μελών του, τα μέλη της «κοινότητας» δεν έχουν καν τη δυνατότητα να προσφύγουν σε μια Ανεξάρτητη Αρχή προκειμένου να προστατευθούν όταν η δυνατότητα έκφρασης γνώμης βιάζεται και καταστέλλεται βάναυσα και αδικαιολόγητα. (...) Επείγουσα προτεραιότητα, να αποκτήσει ο πολίτης τη θεσμική δυνατότητα απόκρουσης της αυθαίρετης λογοκρισίας.

Την μπάλα στην κερκίδα, και συγκεκριμένα στην αξιωματική αντιπολίτευση, προσπάθησε να πετάξει ο πρωθυπουργός με τη συζήτηση που προκάλεσε στη Βουλή με αντικείμενο «την ενημέρωση του Σώματος για την ποιότητα της Δημοκρατίας και του Δημοσίου Διαλόγου». Ωστόσο, όχι απλώς δεν του πέρασε αλλά στην πραγματικότητα ήταν τέτοιας έκτασης η ήττα του από το σύνολο της αντιπολίτευσης που μοιάζει πολύ με το Βατερλώ της συνέντευξης Τύπου της υπουργού Πολιτισμού κ. Μενδώνη.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο Δημήτρης Κουφοντίνας κρατιέται με νύχια και με δόντια στη ζωή. Την ώρα που διαβάζονται αυτές οι γραμμές δεν ξέρουμε ποια είναι η κατάσταση. Ελπίζω, την ύστατη ώρα, να αναγνωριστεί η αξία της ζωής του Δημήτρη Κουφοντίνα και να ικανοποιηθεί το αίτημά του, που θυμίζουμε είναι η τήρηση του νόμου, που η αδιάλλακτη αυτή κυβέρνηση θεσμοθέτησε.