Macro

Ανεξάρτητα από την ακριβή ένταση της ανάκαμψης το 2021 και το 2022, καταγράφονται σήμερα μια σειρά από δεδομένα και τάσεις που ενέχουν τον κίνδυνο η επόμενη περίοδος να χαρακτηριστεί από ασύμμετρες και άνισες συνθήκες τόσο για την οικονομία όσο και για την κοινωνία. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν: * Η επανεμφάνιση των «δίδυμων ελλειμμάτων» εξαιτίας της σημαντικής αύξησης του εμπορικού ελλείμματος και της αποσταθεροποίησης των δημοσιονομικών μεγεθών. * Ο αυξανόμενος δυϊσμός της εγχώριας επιχειρηματικής βάσης και οι εντεινόμενες αντιθέσεις μεταξύ: α) μεγάλων και μικρών / ατομικών επιχειρήσεων, β) μεταξύ επιχειρήσεων που ανήκουν σε αναπτυσσόμενους κλάδους (ενέργεια, ψηφιακή οικονομία, υποδομές, υγεία) και σε πιο παραδοσιακούς κλάδους (εμπόριο, εστίαση, τουρισμός, πολιτισμός) και γ) μεταξύ των επιχειρήσεων με προνομιακή θέση στην ψηφιακή οικονομία και αυτών που αδυνατούν να συμμετάσχουν ικανοποιητικά σε αυτήν. * Η μη σύνδεση των μισθών με την εξέλιξη του πληθωρισμού (και την κερδοφορία συνολικότερα), που αναμένεται να πλήξει πρωτίστως τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, εξανεμίζοντας την πολύ μικρή αύξηση του κατώτατου μισθού που αποφασίστηκε για το 2022. Οι επιπτώσεις της ακρίβειας στην αγοραστική δύναμη και στο βιοτικό επίπεδο των νοικοκυριών θέτουν συνολικότερα εν αμφιβόλω τη διατηρησιμότητα της τρέχουσας αναπτυξιακής δυναμικής. Η αύξηση του πληθωρισμού αναμένεται να έχει δυσανάλογη επίπτωση σε σύγκριση με το πραγματικό της μέγεθος, γεγονός που πρέπει να αποδοθεί στις συνθήκες υλικής αποστέρησης και επισφάλειας που βιώνει ήδη ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού. Τυχόν παγίωση των πληθωριστικών πιέσεων αναμένεται να εξελιχθεί σε παράγοντα όξυνσης των ανισοτήτων, στη βάση μιας διακριτής διαχωριστικής γραμμής που αφορά την ικανότητα των νοικοκυριών να ικανοποιήσουν -ή όχι- βασικές βιοτικές ανάγκες. Σημειώνεται ότι η εξέλιξη των συνολικών αμοιβών εξαρτημένης εργασίας υπολείπεται αισθητά της δυναμικής που παρουσιάζει η εταιρική κερδοφορία. Οι αμοιβές εξαρτώμενης εργασίας παρουσιάζουν αύξηση μόλις 1,6% περίπου μεταξύ του 2ου τριμήνου 2020 και του αντίστοιχου τριμήνου του 2021, σε αντίθεση με το άθροισμα του ακαθάριστου λειτουργικού πλεονάσματος και του μεικτού εισοδήματος, που αυξήθηκε κατά 23,5%. * Η εξέλιξη των ανισοτήτων, παρά τη σταδιακή αποκλιμάκωσή τους την περίοδο 2015-19, αφενός τις κρατά σε πολύ υψηλά επίπεδα, αφετέρου, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την έρευνα εισοδήματος και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών (EU-SILC, 2021), διαπιστώνεται διακοπή στην πορεία αποκλιμάκωσής τους.

Τι αξία δίνουμε ως κοινωνία στη ζωή του άλλου; Τι αξία δίνουμε στη ζωή του Νίκου Σαμπάνη, που 18χρονων έπεσε νεκρός από σφαίρες της αστυνομίας; Τι αξία δίνουμε στη ζωή του Δημήτρη Δαγκλή, που 40 χρόνων δούλευε το ένα 12ωρο μετά το άλλο και έπεσε μια γερανογέφυρα πάνω του στο λιμάνι του Πειραιά; Τι αξία δίνουμε στη ζωή του Ανέες Μιρ, που 18 χρόνων δούλευε ντελίβερι και στο πρώτο του μεροκάματο έπεσε νεκρός στην άσφαλτο; Τι αξία δίνουμε στη ζωή του Ζακ που τον σκότωσαν για μια τζαμαρία; Του Παύλου που τον σκότωσαν γιατί ήταν αντιφασίστας; Του Αλέξη που τον σκότωσαν γιατί πήγαινε Εξάρχεια; Τι αξία δινουμε στις ζωές των γυναικών που σκοτώνονται συνέχεια από εκεινους που έχουν τα κλειδιά του σπιτιού τους; Τι αξία δινουμε στις ζωές όσων θαλασσοπνίγονται κάθε μέρα στο Αιγαίο; Θεωρούμε ότι η ζωή είναι το υπέρτατο αγαθό; Ή εξαιρούμε ως κοινωνία κάποιες ζωές γιατί είναι ζωές Ρομά, μαύρων, Σύριων, γυναικών, γκει, φτωχών, αντιφασιστών, οροθετικών, χρηστών, αναπήρων, Εβραίων, Παλαιστίνιων, προσφύγων, μεταναστών, παραβατικών, φυλακισμένων, κάτι τελος πάντων που μπορούμε να πούμε στους εαυτούς μας: είναι μακριά από μένα; Ξέρετε ποτέ η ζωές όλων αυτών αντιμετωπίζονταν επίσημα ως υποδεέστερες; Να μην συνηθίσουμε τον θάνατο. Να μην αποδεχτούμε αυτή τη κανονικότητα. Να φωνάξουμε ότι οι ζωές των Ρομα μετράνε! Να απαιτήσουμε ξανά εργατικό δίκαιο στη χώρα! Να σταματήσουμε το έγκλημα στα σύνορα! Να απαιτήσουμε ίσα δικαίωμα για όλους και όλες! Και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δούμε τις ανισότητες που υπάρχουν και να τις πολεμήσουμε όχι να τις αγνοούμε. Να μας εξοργίζει ο θάνατος. Να μας εξοργίζει η αδικία. Γιατί αν αποδεχτούμε αυτή τη κανονικότητα, θα χτυπήσει γρήγορα και τη δίκη μας πόρτα…

Οι ιστορικοί συνηθίζουν να καταφεύγουν στις αναμνήσεις του Γκράτσι, προκειμένου να ανασυστήσουν τον διάλογο των δύο ανδρών. Τους παρασέρνει προφανώς το γεγονός ότι ο ίδιος ο επιμελητής του «Ημερολογίου» του Μεταξά παραπέμπει στον Γκράτσι για τις κρίσιμες λεπτομέρειες. Σε υποσημείωση κάτω από την εγγραφή του «Ημερολογίου» της 28ης Οκτωβρίου διαβάζουμε: «Σύμφωνα με την αφήγηση του Γκράτσι, η φράσις που του είπε ο Μεταξάς αφού διάβασε τη διακοίνωση ήταν ακριβώς η εξής: “Alors, c’ est la guerre”, δηλαδή: “τότε είναι πόλεμος”» (Ιωάννης Μεταξάς, «Το προσωπικό του ημερολόγιο», επιμ. Φαίδων Βρανάς, εκδ. Ικαρος, Αθήνα 1960, σ. 516). Αλλά οι αναμνήσεις του Γκράτσι που εμφανίζονται εδώ ως πηγή περιλαμβάνονται στο βιβλίο του που εκδόθηκε μετά τον πόλεμο και είχε τη σαφή σκοπιμότητα να απαλλαγεί ο ίδιος από την ευθύνη της συνεργασίας με το μουσολινικό καθεστώς. Το βιβλίο μεταφράστηκε πολύ αργότερα στα ελληνικά («Η αρχή του τέλους. Η επιχείρηση κατά της Ελλάδος», εκδ. Εστία, Αθήνα 1980). Και σ’ αυτό περιγράφεται με σαφήνεια η συμβιβαστική τάση του καθεστώτος Μεταξά απέναντι στις προκλήσεις της φασιστικής Ιταλίας (σ. 131), ενώ αναλύεται και το γεγονός ότι «η Ελλάδα, όχι μόνο τήρησε άψογη ουδετερότητα, αλλά ότι ενδεχομένως, σε μερικές περιπτώσεις, ερμήνευσε τις υποχρεώσεις της ουδετερότητας κατά τρόπο μάλλον ευνοϊκότερο παρά δυσμενή για μας» (σ. 153). Ο Γκράτσι φροντίζει να αποσείσει κάθε προσωπική ευθύνη, αλλά δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για το ότι η επίθεση ήταν ειλημμένη απόφαση: «Η πρεσβεία μέχρι τελευταίας στιγμής ετηρήθη στο σκοτάδι για τις πραγματικές προθέσεις της κυβερνήσεως, ώστε να βαυκαλίζεται με την ελπίδα ότι η ιδέα της επιθέσεως κατά της Ελλάδος ή δεν υπήρξε ποτέ ή είχε εγκαταλειφθεί» (259). Και ακόμα πιο κατηγορηματικά: «Τα πάντα είχαν υπολογισθεί ώστε ο πόλεμος να καταστεί αναπόφευκτος» (274).

4 νεκροί, τα 3 παιδιά, στο Αιγαίο σήμερα. Και ένας αγνοούμενος. Τρία μικρά κοριτσάκια. Ας μην φοβούνται μερικοί. Αυτά τα τρία κοριτσάκια δεν θα αλλοιώσουν τον πολιτισμό τους. Δεν θα πάνε στα σχολεία με τα δικά τους παιδιά. Δεν κινδυνεύει πια κανεις πλέον από αυτά τα τρία κοριτσάκια. Πνιγήκανε. Δεν νοιωθουν κάποιοι πιο ασφαλείς; Σκέψου! Σ αυτά τα κοριτσάκια δεν χρειάστηκε ούτε καν επαναπροώθηση….

Ο συνήθης ταραξίας της δημόσιας ζωής υπουργός Ανάπτυξης, πριν σχηματιστεί μια σχετικά καλή εικόνα για το τι συνέβη στο Πέραμα, για το πώς συμπεριφέρθηκαν το θύμα και άλλοι δύο επιβαίνοντες στο κλεμμένο αμάξι, προτού δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα «γιατί αντέδρασαν με τον συγκεκριμένο τρόπο οι αστυνομικοί;», «ποιες ήταν οι οδηγίες που είχαν λάβει από τους προϊσταμένους τους;», έσπευσε να τους συγχαρεί: «Είναι απολύτως προφανές ότι έκαναν καλά τη δουλειά τους και προστάτευσαν αμυνόμενοι και τη δική τους ζωή και το Κοινωνικό Σύνολο. Μπράβο τους». Σιδερένια σιγουριά. Από πού προκύπτει; Ηταν αυτόπτης μάρτυρας ο κ. Γεωργιάδης; Οχι, απ’ ό,τι ξέρουμε. Πριν πει τη γνώμη του μίλησε και με τις δύο πλευρές; Αστεία υπόθεση. Σιγά μην καταδεχτεί να μιλήσει με Ρομά. Υιοθέτησε χωρίς αστερίσκους ό,τι διακίνησαν σε πρώτο χρόνο οι μηχανισμοί καταστολής. Μήπως ενδιαφέρεται να συμμετάσχει στην επιτροπή της αστυνομίας που θα ερευνήσει την υπόθεση και θα εκδώσει πόρισμα; Πολύ θα το ήθελε, αλλά δεν γίνεται. Μήπως επιθυμεί να παίξει τον ανακριτή, τον εισαγγελέα, τον δικαστή; Και αυτό θα το ήθελε. Αλλωστε κατά καιρούς έχει υποδυθεί τον ανακριτή, τον εισαγγελέα, τον δικαστή, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που ήταν ο ίδιος στο στόχαστρο της Δικαιοσύνης (την κατηγόρησε για μεροληψία) και στις περιπτώσεις που η Δικαιοσύνη ασχολούνταν με υποθέσεις όπου εμπλέκονταν οι πολιτικοί αντίπαλοί του (την παρότρυνε να είναι σκληρή). Αραγε γιατί τοποθετήθηκε έτσι; Μα, γιατί στην αστυνομία υπηρετούν χιλιάδες υπάλληλοι που στην πλειονότητά τους ψηφίζουν το κόμμα του κ. Γεωργιάδη και τα σχήματα της άκρας Δεξιάς. Αυτούς κολακεύει ο υπουργός, αδιαφορώντας αν παραβιάζει τους κανόνες του κράτους δικαίου. Πάνω από το κράτος δικαίου υπάρχει το κράτος της Δεξιάς. Αυτό υπηρετεί με φανατισμό ο κ. Γεωργιάδης. Ο κατά δήλωσή του φιλελεύθερος πρωθυπουργός τον ανέχεται.

Πρώτα και κύρια με μπόλικο θεσμικό, συστημικό ρατσισμό. Από αυτόν που βλέπει στους Ρομά ή σε άλλες μη αρεστές κοινωνικές ομάδες, είτε βάσει φυλής, εθνικής καταγωγής, θρησκείας, είτε βάσει ταυτότητας φύλου, πολιτικών πεποιθήσεων κ.ο.κ., ανθρώπους δεύτερης κατηγορίας, ζωές που μετράνε λιγότερο. Από αυτόν που πρώτα αποκλείει και μετά στοχοποιεί. Αυτός ο θεσμικός, συστημικός ρατσισμός είναι η βάση κάθε προκατάληψης, profiling και διακρίσεων στη μεταχείριση υπόπτων, κατηγορουμένων κ.λπ. Δεύτερον, με το πολιτικό σήμα που στέλνεται με τα σχετικά για τα "λυμένα χέρια" της αστυνομίας, με τη θεσμική κάλυψη (και ενίοτε συγκάλυψη) περιστατικών αυθαίρετης και παράνομης συμπεριφοράς των αστυνομικών οργάνων, με την επίσκεψη του αρμόδιου υπουργού στους υπό διερεύνηση αστυνομικούς, με το τουίτ του έτερου υπουργού της κυβέρνησης που προεξοφλούσε το "καλώς έχειν" κ.ο.κ. Και τρίτον, με τις θεμελιώδεις θεσμικές επιλογές ως προς τη δομή και το προσωπικό της ΕΛΑΣ. Αρκεί κανείς να αναρωτηθεί ποιες υπηρεσίες είναι αυτές που συνήθως εμπλέκονται σε υποθέσεις αυθαιρεσίας, παράνομης βίας, υπέρβασης εξουσίας κ.λπ., πότε και με ποιο σκεπτικό (ανα)συστήθηκαν και πώς στελεχώνονται, τι διαφορές έχει η εκπαίδευση και το καθεστώς των αστυνομικών και των ειδικών φρουρών κ.ο.κ. Ασφάλεια σε μια δημοκρατική κοινωνία σημαίνει αστυνομία με υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, με αυστηρούς κανόνες, με λογοδοσία και διαφάνεια. Η συζήτηση για την ασφάλεια όχι απλώς δεν είναι αντιπαραθετική προς τα δικαιώματα, αλλά δεν μπορεί να γίνει χωρίς να συμφωνήσουμε στα βασικά: Ότι όλες οι ζωές μετράνε το ίδιο.

Φωνάζουμε για δικαιώματα γιατί είμαστε με την ασφάλεια. Φωνάζουν για ασφάλεια γιατί είναι με τον φόβο. Αυτό είναι το ζουμί, αλλά δεν καταφέρνουμε να το πούμε πειστικά. Δεν καταφέρνουμε να ψωμώσουμε τις λέξεις με το νόημά τους, να τους επιστρέψουμε το βάρος που τους αφαιρέθηκε. Εκείνοι μπορούν να κατασκευάσουν πολύ φόβο. Εμείς δεν μπορούμε να φτιάξουμε καλύτερο λόγο. Κι εκεί στεκόμαστε. Στην κόψη. Όπου κοιτάζω να κοιτάζεις. Καταδίωξη, πιτσιρικάδες, τσιγγάνοι, κλεφτρόνια, λάστιχα στριγγλίζουν στη νύχτα, τους χάνουν, τους βρίσκουν. Στην άλλη άκρη, Πέραμα. Στριμώχνονται, όπισθεν στη φάκα. Πυρ. Καταιγισμός. Στο ψαχνό. Ένας κι ένας κι ένας. Ένας νεκρός, ένας τραυματίας, ένας φυγάς. Η εκτέλεση ως συμβάν. Η αλήθεια σκάει από παντού, ξεχειλίζει. 38 αλήθειες. Αδύνατον να αναιρεθεί συνολικά, να χτιστεί τελείως καινούρια αλήθεια, όπως άλλοτε. Plan b, επιχείρηση κατασκευής alter αλήθειας. Δες τα όπως στα λέω εγώ: ο άοπλος φυγάς απειλή ζωής για τον ένοπλο επιτιθέμενο διώκτη. Μην ακούς το νεκρό σώμα, άστο αυτό. Εμένα άκου: δεν ήταν τρομαγμένος άοπλος 18χρονος πατέρας συνοδηγός, ήταν 20χρονος σεσημασμένος οδηγός. Plan c: απόσπαση κοινωνικής συναίνεσης. Αρκεί το σχήμα: φυλή = αποκλεισμός, αποκλεισμός = τεκμήριο ενοχής. Επόμενη φάση: η κυβέρνηση συνήγορος υπεράσπισης κρατικών οργάνων ελεγχόμενων για κακουργήματα. Οι ενοχλητικές φωνές που δείχνουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο αποτελούν εσωτερικό εχθρό. Ο θάνατος στο βιβλίο συμβάντων. Ασφάλεια, Κέντρο διαβιβάστε.

Το μήνυμα Θεοδωρικάκου είναι σαφές και δεν αφορά την ανθρωπιά, όταν μια τέτοια κίνηση γίνεται την ίδια σχεδόν στιγμή που δεν έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες και δεν έχουν δοθεί οι καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων, την ίδια στιγμή που ένας νέος άνθρωπος είναι ακόμα στο νεκροτομείο. Ο αστυνομικός κώδικας το λέει καθαρά και ισχύει και για τους επιτελικούς υπουργούς. «Απαγορεύεται η χρήση όπλου εναντίον προσώπου που τρέπεται σε φυγή όταν καλείται να υποστεί νόμιμο έλεγχο». Ποια άμυνα άραγε ανάγκασε τους επτά πάνοπλους αστυνομικούς να αδειάσουν τα όπλα τους πάνω σε τρία παιδιά; Κακά τα ψέματα, το «μπράβο» του Αδωνη Γεωργιάδη ωχριά μπροστά στην κίνηση Θεοδωρικάκου. Κι αν κάποιος αμφιβάλλει, μπορεί να ρωτήσει όλους τους υπουργούς Προ.Πο. ή Εσωτερικών που προηγήθηκαν, αν βέβαια αυτοί θέλουν να είναι ειλικρινείς.

Ο θανάσιμος τραυματισμός του 18χρονου Ρομά Νίκου Σαμπάνη από αστυνομικά πυρά αποκαλύπτει τον εγκληματικό και επικίνδυνο ρόλο που παίζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με την πολιτική της για τα Σώματα Ασφαλείας. Αστυνομικοί χωρίς την απαραίτητη εκπαίδευση, χωρίς ίχνος επαγγελματισμού, συμπεριφέρονται ανεξέλεγκτοι ως «σερίφηδες». Σε επεισόδια ακόμη και χαμηλής ή μέτριας επικινδυνότητας, επιλέγουν αντί άλλων λύσεων να τραβήξουν τα πιστόλια τους και να ρίξουν 36 σφαίρες κατά πολιτών. Οι 36 κάλυκες στο χώρο του φόνου και η απειθαρχία στην εντολή των ανωτέρων τους να σταματήσουν την καταδίωξη, εφόσον αποδειχθεί, αποκαλύπτουν το μέγεθος του προβλήματος μέσα στην αστυνομία. Η άμεση σύλληψη των επτά αστυνομικών ήταν η προβλεπόμενη νομική οδός προκειμένου να ξεκινήσει η ανάκριση και να αποδοθούν ευθύνες για το φόνο ενός πολίτη. Όμως η ιδεοληψία και η ανάγκη της κυβέρνησης και του αρμόδιου υπουργού να χαϊδέψουν μέρος του ακροατηρίου της ΝΔ, οδήγησαν σε ανήκουστες παρεμβάσεις στο έργο της Δικαιοσύνης: υπουργικές δηλώσεις που δικαιολογούν το φόνο, επίσκεψη του προϊσταμένου υπουργού στους προφυλακισμένους αστυνομικούς, διαμόρφωση κλίματος «προστασίας» που ντροπιάζει τη Δημοκρατία μας, αφού θυμίζει παρακράτος και μεθόδους του ιταλικού Νότου. Χέρι-χέρι με αυτές τις κυβερνητικές αθλιότητες μερίδα των ΜΜΕ, διαχέει στην κοινή γνώμη το φασιστικό και ρατσιστικό της δηλητήριο και το ιδεολόγημα των «περιττών» ανθρώπων, που δεν αξίζουν να ζουν επειδή είναι διαφορετικοί ή παραβατικοί. Η επανάληψη εκ μέρους τους του δόγματος «τάξη και ασφάλεια», η στάση και οι δηλώσεις τους από την πρώτη στιγμή, η άγρια καταστολή της χθεσινής διαδήλωσης, οι προπηλακισμοί βουλευτών, οι διαρροές για άσκηση διώξεων κατά του υποψηφίου προέδρου του ΔΣΑ Thanasis Kampagiannis για σχετικές αναρτήσεις του και η διάχυση του ρατσιστικού μίσους, προκαλούν το δημοκρατικό αίσθημα αλλά επίσης τροφοδοτούν φαύλο κύκλο ανασφάλειας. Ειδικά στην κοινότητα των Ρομά που αποτελεί διαρκή στόχο διακρίσεων και ρατσιστικής αντιμετώπισης, πυροδοτούν επικίνδυνες τάσεις αντεκδίκησης. Η κυβέρνηση να σταματήσει αμέσως αυτή την τακτική, ώστε να μην υπάρξουν ακόμη χειρότερες συνέπειες. Η Δικαιοσύνη έχει την υπόθεση στα χέρια της. Καλείται να δράσει αμερόληπτα αγνοώντας τις κυβερνητικές παρεμβάσεις και εξουδετερώνοντας την εμπλοκή μηχανισμών του «βαθέος» κράτους και του παρακράτους. Όπως με τα εγκλήματα της Χρυσής Αυγής, τις δολοφονίες Γρηγορόπουλου, Ζακ Κωστόπουλου και άλλα θλιβερά περιστατικά, η κοινωνική εγρήγορση των δημοκρατικών πολιτών είναι απαραίτητη, ώστε και σε αυτή την υπόθεση να λάμψει η αλήθεια και να αποδοθεί Δικαιοσύνη.