Macro

Στο πλαίσιο που διαμόρφωσαν οι ολέθριες συνέπειες της επιδημίας του COVID-19, συνεταιρισμοί και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) σε παγκόσμιο επίπεδο, κινητοποιούνται προκειμένου να ενισχύσουν τους εργαζομένους τους, τα μέλη και τις κοινότητές τους. Σε αρκετές χώρες περιφερειακές διοικήσεις και εθνικές κυβερνήσεις έχουν ήδη αρχίσει να εντάσσουν τις συνεργατικές επιχειρήσεις και τις ΜμΕ στις δημόσιες στρατηγικές στήριξης του πληθυσμού που επεξεργάζονται. Ως ωφελούμενες, συμπεριλαμβάνοντάς τες στα μέτρα στήριξης της οικονομίας, αλλά και απευθυνόμενες σε αυτές ως εταίρους υλοποίησης πολιτικών και έργων με στόχο την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. Ιστορικά, σε περιόδους κρίσης οι αξίες της συνεργασίας, της αλληλεγγύης και της αμοιβαιότητας  εμφανίζονται ενισχυμένες. Σε αυτές τις περιόδους αυξάνονται μαζικά τα μέλη των συνεταιρισμών και σημειώνεται στροφή τόσο προς αυτούς, όσο και προς τις ΜμΕ γενικότερα. Αυτό συνέβη στην περίπτωση της οικονομικής κρίσης του 2001-2002 στην Αργεντινή, της παγκόσμιας χρηματιστηριακής κρίσης του 2007-2008 και της ελληνικής κρίσης χρέους του 2009.1 Επιπλέον, συνεταιρισμοί και ΜμΕ γενικότερα συνέβαλαν καθοριστικά στις κοινότητές τους στην αντιμετώπιση επιδημιών όπως εκείνη του AIDS (Βιετνάμ, Σουαζιλάνδη), στην ανακούφιση του πληθυσμού και την ανοικοδόμηση μετά από περιόδους φυσικών καταστροφών (Ιαπωνία, Αυστραλία) ή πολέμων (Σρι Λάνκα, Ρουάντα).2 Η προσφορά της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ) ως δυναμικού κλάδου, με ιδιαίτερα κοινωνικά ωφέλιμες αποδόσεις σε συνθήκες κρίσης, έχει πλέον δοκιμαστεί στο χρόνο και έχει αναγνωριστεί από πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς. Η υγειονομική κρίση δίνει μία επιπλέον ευκαιρία για διεύρυνση των εργαλείων υποστήριξής της και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Απομένει να φανεί το εάν και κατά πόσο η ελληνική κυβέρνηση θα επιλέξει να τα αξιοποιήσει, προχωρώντας στην πολιτική επιλογή στήριξης και ενίσχυσης της ΚΑΛΟ.

Η προεκλογική εκστρατεία του Κλίντον για τις αμερικανικές εκλογές του 1992 σημαδεύτηκε από την ιστορική πλέον ατάκα «Είναι η οικονομία, ηλίθιε» (It’ s the economy, stupid), που είχε στόχο να καταδείξει τις κακές επιδόσεις της διακυβέρνησης Μπους (senior) στην οικονομία. Παραφράζοντας δεν θα μπορούσα να σκεφτώ καταλληλότερη προσφώνηση σε όποιον επιμένει να πιστεύει ότι ο καπιταλισμός είναι η κατάλληλη θεραπεία για κάθε νόσο και βεβαίως για κάθε πανδημία. Στην περίπτωση αντιμετώπισης μιας πανδημίας πρωτόγνωρων διαστάσεων για τον μεταπολεμικό κόσμο ο καπιταλισμός, η ελεύθερη αγορά, δεν προσφέρει τη λύση. Είναι αλήθεια ότι εδώ και τριάντα περίπου χρόνια η Αριστερά δεν έχει να επιδείξει πληθώρα παραδειγμάτων δομικής αμφισβήτησης του μοντέλου σε τομείς απόλυτης κυριαρχίας της αγοράς, παρά μόνο μικρές, συνήθως σημαντικές νίκες σε επιμέρους πεδία. Ο τομέας της έρευνας και ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων είναι ο μόνος χώρος στον τομέα της Υγείας που είναι ιδιωτικοποιημένος σχεδόν στο 100%. Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο έχουν το αποκλειστικό προνόμιο της έρευνας και παραγωγής νέων δραστικών ουσιών διασφαλίζοντας προστασία (πατέντα) για πολλά χρόνια, υψηλές τιμές και εγγυημένα υψηλή κερδοφορία από την κυκλοφορία ενός αποτελεσματικού φαρμάκου.

Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι η Ελληνική Προεδρία δε θα ζητήσει τη διεύρυνση αυτών των κατακτήσεων και αυτής της αναβάθμισης της χώρας. Είμαστε, όμως, επιφυλακτικοί διότι, δυστυχώς, στο εσωτερικό υπάρχει μια αμφισβήτηση για κάποιες από αυτές, ένα ξήλωμα ορισμένων διατάξεων και μια πολιτική, η οποία σε κάποια ζητήματα, δυστυχώς, παρεκκλίνει από αυτό που πρέπει και οφείλουμε να κάνουμε στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Περίπου 3.500 ευρώ ανά ωφελούμενο κόστισε, λέει, η δομή προσφύγων στη Μαλακάσα. Προφανώς φτιάξανε κάτι αντίστοιχο με το μέγαρο της Κομισιόν στις Βρυξέλλες. Μην κοιτάτε που εκ πρώτης όψεως μοιάζει με σκηνές στη σειρά. Προφανώς μέσα θα έχει ψευδοροφές, κλιματισμούς και μεταφραστικά κέντρα. Το λογικό κόστος είναι 250 ευρώ ανά ωφελούμενο, αλλά είπαμε να το φτιάξουμε με 1.400% μίζα για να μην αλλοιωθεί ο πολιτισμός μας. Και για να στείλουμε το μήνυμα ότι η χώρα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι. Αν πάντως όλα τα χρήματα πήγαν σε σκηνές, ο Μηταράκης πρέπει να τις αγόρασε από τη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας. Σωστά τα λέει ο Άδωνις, δεν γίνεται να απαγορεύσουμε τις καταχρηστικές χρεώσεις στις τράπεζες διότι τις έχουμε κεφαλαιοποιήσει με 50 δισεκατομμύρια ευρώ και θα νομίζουν ότι είμαστε τίποτα γύφτοι. Άσε που, αν τους κόψουμε την κερδοσκοπία, θα εξαφανιστούν τα τραπεζικά δάνεια από τα ράφια, όπως γίνεται με τα αντισηπτικά. Θα μπορούσαν, βέβαια, αντί να χαρατσώνουν τον κόσμο, να βγάζουν λεφτά από τον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ τους, αλλά αυτό δυστυχώς γίνεται μόνο όταν έχεις καπιταλισμό. Έχουν δίκιο οι δεξιοί με τον Δημάκη, επειδή, αν αρχίσουν οι κρατούμενοι να διαβάζουν στις φυλακές, θα γυρίσει η χώρα στη δεκαετία του ’60.

Κυβερνήσεις όπως του Κυριάκου Μητσοτάκη έχουν τελείως διαφορετική ατζέντα, έχουν μείνει στο «Γερούν, γερά» και βλέπουν την κρίση ως ευκαιρία για την προώθηση αυτής της ατζέντας υπέρ της οικονομικής ελίτ. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάθε λόγο να εκτιμά ως καταρχήν θετικές τις ευρωπαϊκές προτάσεις, οι οποίες αποτελούν δικαίωση των κατευθύνσεων που πρότεινε προ του 2015, αλλά δεν αφέθηκε να υλοποιήσει. Η Ελλάδα, που αναμένεται να πληγεί περισσότερο από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα από την κρίση, πρέπει να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που ανοίγονται. Όμως η κυβέρνηση Μητσοτάκη κινείται σε τελείως διαφορετική κατεύθυνση. Με τα Μνημόνια καταστράφηκε μια γενιά. Ας ελπίσουμε ότι δεν θα ακολουθήσει και δεύτερη.

Γεννημένη το 1971, η Nona Fernández Silanes είναι μια δυναμική και πολιτικοποιημένη συγγραφέας, σεναριογράφος και ηθοποιός, μια «ενοχλητική Χιλιανή ενίοτε εξαγριωμένη», με τολμηρή και ουσιαστική ματιά σε σχέση με «τα συναισθήματα ενός ολόκληρου έθνους απέναντι σε ένα παρελθόν μαύρο και ίσως ντροπιαστικό». Αυτό σημείωνε η επιτροπή που της απένειμε ένα κορυφαίo βραβείo της ισπανόφωνης λογοτεχνίας, το «Sor Juana Inès de le Cruz». Η Φερνάντες παρακολουθεί τις προσπάθειες να ξεπλυθεί η πολιτική, θεσμική, οικονομική κληρονομιά της δικτατορίας, και εξερευνά το φαινόμενο του ελέγχου της μνήμης και της λήθης, ζητώντας «δικαιοσύνη και αλήθεια», διότι «δεν πιστεύω στη συγγνώμη». Η επιλεκτική μνήμη είναι κάτι που σημάδεψε τη γενιά της και που χαρακτηρίζει πολλές και ισχυρές πολιτικοκοινωνικές δυνάμεις στη Χιλή μετά το 1980, από τότε δηλαδή που εγκρίθηκε με ευρεία πλειοψηφία το σύνταγμα που πρότεινε η στρατιωτική χούντα. Εκείνη τη χρονιά ξεκινά και το μυθιστόρημα Space Invaders, που έχει έντονη αυτοβιογραφική διάσταση. Το εύρημα της Φερνάντες είναι το ηλεκτρονικό παιχνίδι του τίτλου, που παραπέμπει στην αντιστροφή της αλήθειας για την έκρηξη της βίας που έζησε η γενιά της στα μαθητικά της χρόνια. Τότε που όποιος αμφισβητούσε τη διακυβέρνηση Πινοτσέτ αντιμετωπιζόταν σαν απειλή, και εξοντωνόταν χωρίς δισταγμό όπως οι «εισβολείς από το Διάστημα» σ’ αυτόν τον πρόδρομο των βιντεοπαιχνιδιών επιβίωσης. Οι πρωταγωνιστές της πυροβολούν στις τηλεοπτικές οθόνες τους στρατιές εξωγήινων, αλλά στο σχολείο τους αυτοί είναι που καλούνται να πειθαρχούν σαν στρατός, και στα όνειρά τους αυτοί βάλλονται σαν εξωγήινοι.

Τι σημαίνει ασύμμετρη διεύρυνση των ανισοτήτων στην Ελληνική κοινωνία; Σημαίνει ότι η ζώνη επισφάλειας και φτωχοποίησης διευρύνεται από τα όρια της κοινωνίας, τους αδύναμους, τους φτωχούς, τους αποκλεισμένους, προς το κέντρο της κοινωνίας, δηλαδή τα μεσαία τα ανώτερα μεσαία, ακόμη και τα ανώτερα στρώματα. Γι αυτό το λόγο το δίχτυ ασφαλείας των 2000 ευρώ του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (όπως μετονομάστηκε το ΚΕΑ) για την ακραία φτώχεια δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την κατάσταση γιατί πλήττονται τα μεσαία στρώματα που εξαπατήθηκαν να σας ψηφίσουν και σήμερα τα αφήνετε στην τύχη τους. Η κυβέρνηση ούτε καν αύξηση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος δεν περιέλαβε στα 150 άρθρα του νομοσχεδίου για να προλάβει τη ραγδαία φτωχοποίηση, πόσο μάλλον να σκεφτεί μήπως χρειάζεται ένα νέο δίχτυ ασφαλείας. Στο πρόγραμμα «Μένουμε Όρθιοι -2» του ΣΥΡΙΖΑ εμείς προτείνουμε ακριβώς αυτό το νέο δίχτυ ασφαλείας: το Εισόδημα Έκτακτης Ανάγκης, που καλύπτει 1,9 εκατομμύρια νοικοκυριά με 4 εκατομμύρια περίπου συμπολίτες μας. Το Εισόδημα Έκτακτης ανάγκης έχει νέα δομή και περιλαμβάνει νέες κοινωνικές ομάδες που πλήττονται από την πανδημία. Δηλαδή όλους τους άνεργους, τους επισφαλώς εργαζόμενους, τους εργαζόμενους με μπλοκάκια, τους ανάπηρους, τους ελεύθερους επαγγελματίες, τους καλλιτέχνες, τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, σύνολο 1.900.000 άτομα που με τις οικογένειές τους αθροίζουν πάνω από 4 εκατομμύρια ανθρώπους, οι οποίοι είναι τελείως αόρατοι για την κυβέρνηση. Τα νοικοκυριά που έχουν ένα τουλάχιστον μέλος τους από αυτές τις πληττόμενες κατηγορίες μπαίνουν στην ενίσχυση του Εισοδήματος Έκτακτης Ανάγκης και παίρνουν, ο αρχικός δικαιούχος 400 ευρώ, τα ενήλικα μέλη του νοικοκυριού του από 200 ευρώ και τα παιδιά 100 ευρώ. Δηλαδή μια 4μελής οικογένεια με 2 παιδιά θα πάρει 800 ευρώ το μήνα. Είναι χρήματα που δεν αποταμιεύονται, δεν βγαίνουν σε offshore.Ρίχνονται στην αγορά, τζίρος για τα μαγαζιά για να μην κλείσουν. Αυτό κάνουν Ιταλία και Ισπανία, όταν στην Ελλάδα θα κλείσουν 1 στις 3 επιχειρήσεις όπως μας είπε εδώ η ΓΣΕΒΕΕ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στην εκφώνηση της αντιπολιτευτικής ρητορικής οφείλει να διευκρινίζει το σημείο από το οποίο εκκινεί την κριτική του, διευκρινίζοντας το πολιτικό πρόσημο. Στο θέμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων και των πρόσφατων εξελίξεων στον Έβρο, δεν αρκεί να ζητάμε τις αυτονόητες εξηγήσεις και διευκρινίσεις για το διασυνοριακό συμβάν. Οφείλουμε να διευκρινίζουμε ότι εκκινούμε από την πεποίθηση της ανάγκης να λυθούν ειρηνικά και με διάλογο τα εκκρεμή θέματα με την γείτονα. Δεν υποτιμούμε την επιθετικότητα της τουρκικής κυβέρνησης, συνειδητοποιούμε όμως τα δεδομένα όριά της. Δεν ξεχνούμε τα οφέλη και τον πολιτικό ρεαλισμό της συμφωνίας των Πρεσπών, ως υποδειγματικής μεθόδου διεξοδικής επίλυσης διμερών διαφορών. Με αυτήν την λογική, οφείλουμε να απαντήσουμε στην διαμόρφωση ενός δεύτερου κύματος εθνικιστικής υστερίας που φαίνεται να επιθυμεί να καλλιεργήσει η κυβέρνηση. Και βέβαια αντιστεκόμαστε στις προθέσεις αυτών που επιθυμούν να προσθέσουν την χώρα μας στον μικρό κατάλογο των χωρών (ΗΠΑ του Τραμπ, Ισραήλ) που αντιμετωπίζουν παγκόσμιας εμβέλειας προβλήματα με φράχτες. Η πολιτική ήττα των πρόσφατων εκλογών πιθανότητα να αποδειχτεί μικρό διάλλειμα εάν βαδίσουμε τον, δύσβατο είναι η αλήθεια, δρόμο με συνέπεια, επικεντρώνοντας στα μεγάλα επίδικα, δουλεύοντας στο κοινωνικό πεδίο και δίνοντας πειστικές απαντήσεις.

Μαύρος και ύποπτος είναι δύο έννοιες που ταυτίζονται για την αμερικανική Δικαιοσύνη. Πάνω απ’ όλα ταυτίζονται στα μάτια των οργάνων της τάξης. Κάθε χρόνο περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι στις ΗΠΑ πέφτουν νεκροί από τις σφαίρες αστυνομικών -όταν δεν στραγγαλίζονται, όπως στο περιστατικό που πυροδότησε τη σημερινή εξέγερση στη Μινεάπολη. Ελάχιστοι απ’ αυτούς είναι λευκοί. Πολλοί ιστορικοί αναζητούν τις πηγές του θεσμοθετημένου ρατσισμού στο νομικό καθεστώς των χρόνων μετά τον αμερικανικό εμφύλιο. Όταν οι πολιτείες του Νότου πέρασαν ειδική νομοθεσία που επέτρεπε τη σύλληψη ενός μαύρου εφόσον ήταν “άνεργος ή άστεγος”. Ο σημερινός “ύποπτος” βρίσκεται μόνο ένα σκαλοπάτι πιο κάτω στην κλίμακα της αυθαίρετης αυτής ποινικοποίησης.

Αν διαβάσετε την ξένη ειδησεογραφία για τα μέτρα στήριξης των άλλων χωρών, θα δείτε μια βασική διαφορά στη φιλοσοφία που εκφράζεται και μέσα από τις λέξεις. Τόσο στον πολιτισμό όσο και στους άλλους τομείς, η προσπάθεια είναι να στηριχτούν οι τομείς. Αυτό σημαίνει στήριξη τόσο των εργαζομένων, όσο και των επιχειρήσεων, στον βαθμό που να μην κινδυνεύει όχι η κερδοφορία τους, αλλά οι θέσεις εργασίας. Στο μικρό μας γιδοχώρι οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζονται ως άνεργοι κι όχι ως άνθρωποι που ένα έκτακτο γεγονός διέκοψε τις δραστηριότητες του κλάδου στον οποίον θα μπορούσαν να απασχοληθούν. Έτσι βλέπουμε ένα σωρό προϋποθέσεις και αποκλεισμούς από το πενιχρό βοήθημα των 800 ευρώ που έχει δοθεί για όλη αυτή την περίοδο (μέσα Μαρτίου – τέλη Μαΐου, για να έχουμε μια εικόνα). Και μάλιστα αποκλεισμοί που μπαίνουν στην πορεία και στα κρυφά, όπως αν δεν έχεις κάνει όλες τις δηλώσεις ΦΠΑ τα τελευταία χρόνια, ή επιχειρήσεις με πιστωτικό ΦΠΑ, εξαιρέσεις εντελώς άσχετες με τις συνθήκες που γεννούν την ανάγκη ενίσχυσης. Ταυτόχρονα βλέπουμε τις σκανδαλώδης ενισχύσεις φίλων, κουμπάρων και των ευνοημένων από αυτού του είδους τις κυβερνήσεις, όπως η κυβέρνηση Μητσοτάκη, που ευνοεί σταθερά τον κρατικοδίαιτο καπιταλισμό. Πέρα από τα εξωφρενικά σκάνδαλα τύπου Σκοιλ Ελικικου, δίνεται εν λευκώ πακτωλός εκατομμυρίων στην Aegean, για να μη μιλήσουμε για τις ρυθμίσεις στα εργασιακά που απειλούν με καταστροφή τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους. Κι όταν η κυβέρνηση ερωτηθεί γιατί επιλέγει να νομοθετήσει με αυτόν τον τρόπο, νίπτει τας χείρας της. Καπιταλισμό έχουμε. Όχι, αγάπες μου. Καπιταλισμό έχουν οι άλλοι. Εμείς έχουμε κρατικοδίαιτους κατσαπλιάδες.