Macro

Μπροστά σε αυτά τα κρίσιμα ζητήματα, η κυβέρνηση καταφεύγει στην πολιτική των «υποκλοπών» και τις συζητήσεις περί σκανδάλων, θωρακίζει τον αυταρχισμό της με νομοσχέδια, όπως αυτά για τις διαδηλώσεις και την κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και σύρει βαθιές γραμμές διχασμού, καταφεύγοντας στην «ποδοσφαιροποίηση της πολιτικής ζωής» για να θυμηθώ την πρόσφατη προειδοποίηση της κυρίας Μπακογιάννη. Καθώς η κυβέρνηση ζει μέρες αλαζονείας είναι χρέος του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία να οργανώσει τον ΔΙΚΟ ΤΟΥ Ιούλιο, με έμφαση στη σκληρή προγραμματική αντιπαράθεση, που σημαίνει εναντίωση στα κυβερνητικά πεπραγμένα, αλλά και επεξεργασία και προβολή θετικών προτάσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, της κλιματικής αλλαγής, την αξιοποίηση υπέρ των εργαζομένων των εξελίξεων της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και την κατανίκηση των ανισοτήτων που παίρνουν πρωτόγνωρες διαστάσεις στις συνθήκες του ψηφιακού καπιταλισμού. Σε μια περίοδο που έχει καταρρεύσει η «συναίνεση στο Κέντρο» σχηματοποιούνται τα μέτωπα της αντιπαράθεσης της νέου τύπου ριζοσπαστικής συντηρητικής δεξιάς και της ριζοσπαστικής δημοκρατικής Αριστεράς, όχι ως «ριμέικ» κυβερνητικών αυτοδυναμιών του παρελθόντος, αλλά ως αντίπαλα μπλοκ κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων.

Έχουν γραφτεί πολλά για το νομοσχέδιο Χρυσοχοΐδη για τον περιορισμό των συγκεντρώσεων. Είναι ένα νομοσχέδιο αντικοινωνικό, που καταφέρεται εναντίον όλων των κοινωνικών ομάδων που θέλουν να διαμαρτυρηθούν και όχι μόνο του κόσμου της εργασίας. Αντισυνταγματικό, γιατί επιχειρεί να περιορίσει το δικαίωμα του συνέρχεσθαι. Βεβιασμένο, που δείχνει τον πανικό της κυβέρνησης μπροστά στην αυξανόμενη ανησυχία του κόσμου για τις οικονομικές συνθήκες που η ίδια δημιούργησε και που ξέρει ότι σύντομα θα μετατραπεί σε θυμό. Ασαφές ως προς τον τρόπο εφαρμογής του. Είναι ένα νομοσχέδιο τελικά ανεφάρμοστο. Ποια κυβέρνηση θα πάρει το ρίσκο να διαλύσει με τη βία μεγάλες διαδηλώσεις με χιλιάδες κόσμο; Το νομοσχέδιο Χρυσοχοΐδη δεν επιχειρεί την καταστολή - ή τουλάχιστον μόνο δευτερευόντως. Επιχειρεί την ηγεμονία. Είναι βαθιά πολιτικό και αντιδραστικό. Η υπεράσπιση του συλλογικού δικαιώματος δεν θα είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Προϋποθέτει την αυτοκάθαρση του συνδικαλιστικού κινήματος, τον εκσυγχρονισμό του, αλλά κυρίως την επεξεργασία απαντήσεων σε μια σειρά ζητήματα κοινωνικής και εργασιακής φύσεως που φέρνουν τα νέα μοντέλα εργασίας. Η Αριστερά πρέπει να φτιάξει ένα πειστικό και σύγχρονο αφήγημα για τα δικαιώματα έχοντας να αντιμετωπίσει δύο προκλήσεις: τη σαλαμοποίηση των δικαιωμάτων που προσπαθεί να υποβαθμίσει τα πιο “επικίνδυνα” για τον νεοφιλελευθερισμό και τη συνεχή μετατόπιση του συλλογικού στο ατομικό. Χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο ηγεμονίας και το χρειάζεται άμεσα.

Τι μας θύμισε ο υπουργός, τότε του ΠΑΣΟΚ και σήμερα της Νέας Δημοκρατίας... Έχουν περάσει δεκαεννέα ολόκληρα χρόνια, μια ζωή, αλλά πως να ξεχάσεις στιγμές που σημάδεψαν την πορεία μας, τη συνείδησή μας... Φύγαμε από την Πάτρα για το λιμάνι της Ανκόνα με σκοπό να συμμετάσχουμε στην μεγάλη πανευρωπαϊκή διαδήλωση στη Γένοβα. Μετά από αρκετές ώρες φτάσαμε Ιταλία. Κατεβήκαμε από το πλοίο, όπου μας υποδέχτηκαν σύντροφοι και συντρόφισσες από την ιταλική αριστερά. Μπήκαμε στα πούλμαν για τη συνέχεια. Όμως, ορισμένα από τα πούλμαν οι καραμπινιέροι το οδήγησαν εκ νέου στο πλοίο, το οποίο ήταν σχεδόν έτοιμο για αναχώρηση για Ελλάδα. Μόλις καταλάβαμε ότι μας οδηγούν με το ζόρι σε ταξίδι επιστροφής κατεβήκαμε από το πούλμαν και σταθήκαμε στον καταπέλτη του πλοίου αρνούμενοι να υπακούσουμε στην αναίτια εντολή της ιταλικής αστυνομίας. Η καθιστική μας διαμαρτυρία κράτησε αρκετές ώρες, μέχρι που οι καραμπινιέροι αποφάσισαν να μας βάλουν στο πλοίο με τη βία. Αργότερα ο τότε γραμματέας της Νεολαίας Συνασπισμού Αλέξης Τσίπρας δήλωσε «Δεχτήκαμε επίθεση με κλομπ από αστυνομικούς, οι οποίοι μας χτυπούσαν ακόμα και μέσα στο γκαράζ και μας έσερναν στο δάπεδο, οδηγώντας μας με τη βία μέσα στο πλοίο». Ο Νίκος Γιαννόπουλος από το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα σημείωσε ότι «προσχηματικά μάς είπαν ότι βρέθηκαν στα λεωφορεία επιλήψιμα αντικείμενα. Όμως δεν έγινε ποτέ κανένας έλεγχος». Ο Χριστόφορος Παπαδόπουλος μέλος της τότε Πολιτικής Γραμματείας του Συνασπισμού, είπε ότι «δεν έγινε κανένας έλεγχος, δεν μας ζήτησαν διαβατήρια, δεν έψαξαν τα πούλμαν... Απλώς χρησιμοποίησαν βία, άγριο ξυλοδαρμό». Ο κύριος Χρυσοχοϊδης, (ο τότε) και ο σημερινός διαψεύδει ότι υπήρξε βία και ισχυρίζεται ότι μπήκαμε στο πλοίο περίπου με.... δική μας πρωτοβουλία! Έλα, όμως, που και το 2001 υπήρχαν φωτογραφικές μηχανές.... Έλα που η εφημερίδα «Τα Νέα», εκείνης της περιόδου φυσικά, είχε κάνει εκτενέστατο ρεπορτάζ και δημοσίευσε φωτογραφίες από τον ξυλοδαρμό των διαδηλωτών και διαδηλωτριών. Έλα, που ακόμα και ο Γ. Παπανδρέου, υπουργός Εξωτερικών τότε, διαμαρτυρήθηκε για τη «βάναυση συμπεριφορά των ιταλικών αστυνομικών δυνάμεων»... Ο κύριος Χρυσοχοϊδης δεν πτοείται, υπηρετεί πιστά το αυταρχικό πολιτικό σχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Να τον... χαίρονται στη ΝΔ, να τον χαίρονται στο ΚΙΝΑΛ. ΥΓ: Και μην ξεχνάμε, όλες και όλοι σήμερα στη διαδήλωση στις 7 στην πλατεία Κλαυθμώνος.

Συμπέρασμα του συγγραφέα είναι ότι «υπάρχουν προφανείς και λογικές λύσεις» στις ανοιχτές διαφορές, οι οποίες δε χρειάζονται καν υπέρμετρες θυσίες και συμβιβασμούς για καμία από τις δύο χώρες. Ο λόγος για τον οποίο δεν προχωρεί το αισιόδοξο αυτό σενάριο είναι, για τον Ηρακλείδη, η έλλειψη αμοιβαίας εμπιστοσύνης, οι εκατέρωθεν φόβοι, σε συνδυασμό με τη δαιμονοποίηση του Άλλου, ο οποίος θεωρείται ο ιστορικός εχθρός. Στη βάση αυτή, σκιαγραφεί τις πιο πιθανές λύσεις οι οποίες μπορεί να είναι βιώσιμες και αποδεκτές για όλα τα διμερή ζητήματα στο Αιγαίο. Ποιες λοιπόν μπορεί να είναι οι λύσεις; Ο Ηρακλείδης εξετάζει εναλλακτικά σενάρια, από την προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης έως τις διμερείς διαπραγματεύσεις. Η όποια λύση όμως έχει τις εξής προϋποθέσεις: να κατανοήσουν και τα δύο μέρη πόσο ειλικρινείς και αμοιβαίες είναι οι φοβίες της άλλης πλευράς και η εκατέρωθεν αίσθηση απειλής. Επίσης, ότι η επίλυση των διαφορών μπορεί να αποβεί αμοιβαία επικερδής, χωρίς να σημαίνει ότι πρέπει να είναι μόνο ο ένας ή ο άλλος νικητής. Και οι δύο πλευρές πρέπει να συμβιβαστούν, περιορίζοντας τις υπέρμετρες διεκδικήσεις τους, προς όφελος όμως τελικά όλων. Άλλωστε, όπως τεκμηριωμένα δείχνει ο Ηρακλείδης, δεν έχουμε σε όλα δίκιο. Ίσως ήρθε λοιπόν η ώρα να το αναγνωρίσουμε. Είναι όμως εύκολο; Ένα στρατιωτικοπολιτικό σύμπλεγμα συμφερόντων και στις δύο περιοχές του Αιγαίου, που συνδέεται κυρίως με εξοπλισμούς και πιο πρόσφατα με αγωγούς, σε συνδυασμό με κατεστημένες εθνοκεντρικές αντιλήψεις του παρελθόντος, όχι μόνο στην κοινή γνώμη αλλά και στην πολιτική, την ακαδημία και τα ΜΜΕ, δημιουργούν ένα μπλοκ που δεν είναι εύκολο να σπάσει.

Η Covid-19 δημιουργεί νέες ευκαιρίες για πλούσιους ανθρώπους προκειμένου να κατευθύνουν τα χρήματά τους σε επιχειρήσεις που σχετίζονται με την Υγεία. Για ορισμένους τα πάντα περιστρέφονται γύρω από το χρήμα, ωστόσο για κάποιους άλλους, συμπεριλαμβανομένου του Καρπ, τα επιχειρηματικά σχέδια συνδυάζουν το κέρδος και την επιθυμία για κοινωνικό αντίκτυπο. «Αυτό που (η επενδυτική κοινότητα) πρέπει να κάνει είναι να ρίξει χρήματα στην έρευνα» λέει ο Ρον Κονγουέι, επενδυτής νεοφυών επιχειρήσεων της Silicon Valley και φιλάνθρωπος που έχει ποντάρει από νωρίς σε εταιρείες όπως η Airbnb. «Αν πρόκειται για κάποιο μη κερδοσκοπικό εγχείρημα, πρέπει να βγάλουν το προσωπικό τους μπλοκ επιταγών και να δωρίσουν. Και ναι, κάθε καπιταλιστής από τον χώρο των ριψοκίνδυνων επενδύσεων που γνωρίζω ξέρω ότι το κάνει αυτό" λέει χαρακτηριστικά. Η υγειονομική φροντίδα είναι ήδη μια γνωστή περιοχή σε πολλούς. Ο τομέας υπήρξε μια δημοφιλής επενδυτική δραστηριότητα την περασμένη δεκαετία ξεπερνώντας σε κερδοφορία ακόμη και την ανοδική αγορά των αμερικανικών μετοχών. Οι εταιρείες υγειονομικής περίθαλψης που περιλαμβάνονται στον δείκτη S&P 500 σημείωσαν αύξηση 240% τη δεκαετία 2010-20 σε σύγκριση με το 140% της μεσοσταθμικής αύξησης του δείκτη στο σύνολό του.

Το πραγματικό ερώτημα είναι αν το νέο κίνημα για τη φυλετική δικαιοσύνη έχει τη δύναμη να πετύχει την ικανοποίηση των αιτημάτων του. Εδώ η σύγκριση με το κίνημα για τα κοινωνικά δικαιώματα του εικοστού αιώνα είναι διαφωτιστική-και ανησυχητική. Η δράση της συνδικαλιστικής ομοσπονδίας Κογκρέσο Εργατικών Οργανώσεων στη Βιομηχανία (Congress of Industrial Organisations, CIO), τη δεκαετία του 1930, ήταν ο βασικός λόγος που οι Αφροαμερικανοί και οι σύμμαχοί τους κατάφεραν να βάλουν τα κοινωνικά δικαιώματα στην ημερήσια διάταξη, και τελικά να πετύχουν τους στόχους τους. Αυτή η συμμαχία εργατικού κινήματος και κινήματος για τα κοινωνικά δικαιώματα έγινε σε μια απολύτως πραγματιστική βάση. Όπως παρατηρεί ο ιστορικός Χάρβαρντ Σίτκοφ στο βιβλίο του A New Deal for Blacks [Ένα Νιου Ντιλ για τους Μαύρους], «ο βασικός λόγος για τον οποίο η CIO υιοθέτησε μια προοδευτική πολιτική στο φυλετικό ζήτημα ήταν γιατί διαφορετικά ο εργατικός συνδικαλισμός δεν θα μπορούσε να πετύχει τους στόχους του . . . Ο μεγάλος αριθμός μαύρων εργατών στους μαζικούς παραγωγικούς κλάδους έκανε επιτακτική την ανάγκη του συνδικαλισμού τους. Έξω από τα συνδικάτα οι μαύροι θα μπορούσαν να είναι μια -ίσως μοιραία- απεργοσπαστική δύναμη, που θα οδηγούσε στη διάλυση των συνδικάτων. Έτσι, ο φιλελευθερισμός της ομοσπονδίας CIO στο θέμα των κοινωνικών δικαιωμάτων ξεπρόβαλλε σε κάθε κλάδο στον οποίο οι μαύροι ήταν αναγκαίοι για τη δημιουργία συνδικάτου». Όμως, ο ρεαλισμός δεν ήταν ο μόνος λόγος που η CIO αγκάλιασε την υπόθεση των κοινωνικών δικαιωμάτων. Πολλοί από τους ηγέτες της ήταν ειλικρινά δεσμευμένοι στην υπόθεση της φυλετικής ισότητας και της ενότητας της εργατικής τάξης, και θεωρούσαν ορθώς ότι το, υπέρ του φυλετικού διαχωρισμού και αντεργατικό, Δημοκρατικό Κόμμα στις Νότιες Πολιτείες ήταν το κύριο εμπόδιο για την επίτευξη των προγραμματικών τους στόχων. (...) Η ανανέωση, σήμερα, της συμμαχίας μεταξύ του εργατικού κινήματος και του κινήματος για τη φυλετική δικαιοσύνη θα είναι εξαιρετικά επωφελής και για τα δύο. Όμως ακόμα και αν συμβεί αυτό, όλοι γνωρίζουν ότι το σημερινό εργατικό κίνημα δεν είναι παρά μια χλωμή σκιά του προηγούμενου εαυτού του. Το 1963, ήταν συνδικαλισμένο περίπου το 30% των αμερικανών εργατών, με το σύνολο σχεδόν από αυτούς να απασχολείται στον ιδιωτικό τομέα. Σήμερα, το ποσοστό συνδικαλιστικής πυκνότητας είναι ελάχιστα πάνω από 10%, και τα συνδικάτα του ιδιωτικού τομέα έχουν σχεδόν εξαφανιστεί. Αυτό που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η παρακμή του συνδικάτου UAW. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, τα μέλη του ξεπερνούσαν το 1,5 εκατομμύριο, ενώ σήμερα έχουν πέσει στις 390.000, με την πλειοψηφία τους να μην είναι καν εργάτες της αυτοκινητοβιομηχανίας (ΣτΜ: σήμερα το συνδικάτο εκπροσωπεί τους εργαζόμενους της αυτοκινητοβιομηχανίας, της αεροδιαστημικής βιομηχανίας, της βιομηχανίας αγροτικών εργαλείων, και πολλών άλλων κλάδων). Το άλλοτε πανίσχυρο συνδικάτο είναι πια πλήρως αποδιοργανωμένο, εμπλέκεται επιπλέον και σε υποθέσεις διαφθοράς, και πιθανότατα σύντομα θα τεθεί σε διαδικασία εκκαθάρισης σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Προς το παρόν, δεν έχουμε κάτι που να μοιάζει έστω και λίγο με τη CIO και την ικανότητά της να συνδέει την ταξική πάλη των εκατομμυρίων μελών της εργατικής τάξης με το κίνημα για τη φυλετική ισότητα, ούτε διαφαίνεται κάτι τέτοιο στον ορίζοντα. Σ’ αυτές τις συνθήκες, δεν είναι καθόλου περίεργο που οι διαδηλωτές δεν μιλούν πάντα τη γλώσσα της ταξικής αλληλεγγύης. Πώς μπορούν να αποκτήσουν, ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι, αυτού του είδους την πολιτική συνείδηση όταν δεν υπάρχουν κάποιοι σοβαροί θεσμοί να τους οργανώσουν πολιτικά σε ταξική βάση; Το σημαντικότερο είναι ότι, για όσο διάστημα η αμερικανική αστυνομία μπορεί να σκοτώνει και να κακοποιεί ανθρώπους απολαμβάνοντας ένα καθεστώς ασυλίας, και για όσο διάστημα υπάρχουν σαφείς φυλετικές διαφοροποιήσεις στην αστυνομική βία, δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από ακτιβιστές που δεν έχουν κάποια σύνδεση με το σοβαρά εξασθενημένο εργατικό κίνημα να συνδέσουν τη φυλή με την τάξη κατά τον τρόπο που θα ήθελαν οι σοσιαλιστές. Η άσκηση κριτικής στα αιτήματα και στη γλώσσα των διαδηλώσεων είναι, για πολλούς λόγους, δικαιολογημένη. Πρέπει όμως να προσέξουμε να μην διολισθήσουμε στην κατάσταση που διακωμωδεί ο Μπρεχτ στο ποίημά του «Η λύση»: μήπως θα ήταν ευκολότερο να διαλύσουμε αυτό το λαό και να εκλέξουμε έναν άλλον;

Με την ελληνική εμπειρία, όπου παρεμβαίνουν τα ΜΑΤ για ψύλλου πήδημα και υπάρχει συνολική αδιαφάνεια στο πώς γίνεται η επιχειρησιακή διαχείριση των συναθροίσεων, δεν υπάρχει καμία απολύτως εγγύηση για το πώς θα λειτουργήσει το νέο προτεινόμενο σύστημα. Έτσι όπως διαμορφώνεται, είναι ένα θερμοκήπιο προβοκάτσιας.

Το νομοσχέδιο για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις που συζητιέται αυτές τις μέρες στη Βουλή υποτίθεται ότι έρχεται να καλύψει ένα θεσμικό κενό: την απουσία εκτελεστικού νόμου για τη ρύθμιση της άσκησης του δικαιώματος της συνάθροισης. Έρχεται όμως στη συγκυρία μιας ζοφερής πραγματικότητας, την οποίαν επέτεινε και ενέτεινε η υγειονομική κρίση. Το αποτέλεσμα είναι ένα νομοθέτημα που περιορίζει μάλλον παρά ρυθμίζει την άσκηση του δικαιώματος. Και που, κυρίως, αποκλείει εκείνους ακριβώς που το έχουν περισσότερο ανάγκη: τους πιο αδύναμους. Κρίσιμο στοιχείο της συγκυρίας είναι η πρωτοφανής μονοφωνία και απουσία πλουραλισμού στην ενημέρωση. Το μιντιακό σύστημα ασκεί καταθλιπτικό έλεγχο στη δημόσια σφαίρα, εξοβελίζοντας τις απόψεις που διαφοροποιούνται από τον κυρίαρχο λόγο. Για όσους δεν έχουν επαρκείς μιντιακούς πόρους, δηλαδή πρόσβαση στα κατεστημένα μέσα, κι ακόμα περισσότερο για όσους δεν έχουν φωνή, τους αόρατους της κοινωνίας, συχνά η μόνη διέξοδος που απομένει για να συμμετέχουν στα κοινά και να έχουν λόγο στην πολιτική είναι ο δρόμος. Αυτοί είναι τα θύματα του νομοσχεδίου.

Δυο πρωτοβουλίες της κυβέρνησης την προηγούμενη Παρασκευή δείχνουν πολύ καθαρά το οξύ πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει αν και φαίνεται ένα, μόνο, μικρό του μέρος, προς το παρόν. Η μια, είναι η ανακοίνωση άρον – άρον ενός ακόμη πακέτου μέτρων από τον πρωθυπουργό, κατά τη διάρκεια της ερώτησης της κ. Γεννηματά, ύψους 3,5 δισ. ευρώ. Η άλλη, είναι η παρουσία του στο Ελληνικό όπου έτρεξε, πάλι άρον – άρον, να εγκαινιάσει κατεδαφίσεις “εξοικονομημένες” μάλιστα – παράτυπα – δαπάνες του Δημοσίου, ύστερα από ένα χρόνο από το “αναπτυξιακό” ραντεβού που υποσχόταν προεκλογικά. Αν συνυπολογίσουμε το νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις – πορείες, ως δείγμα του αυταρχισμού και του φόβου της, και την υποδοχή με αποδοκιμασίες υπουργού της κυβέρνησης, του κ. Θεοχάρη, σε Ηράκλειο και Χανιά τότε έχουμε μια ολοκληρωμένη, σχεδόν, εικόνα της δεξιάς διακυβέρνησης. Το γκρέμισμα του μόνιμου καταυλισμού των Ρομά στον Ασπρόπυργο είναι κίνηση που παραπέμπει και τα αποθέματα ρατσισμού εκτός της αναλγησίας που πρέπει να έχει μια εξουσία για να “ξεσπιτώνει” ανθρώπους σε περίοδο κοινωνικής κρίσης.