Macro

Από το G20 στη Ρώμη είχε διαφανεί ότι η προσπάθεια ανασυγκρότησης μιας νέας παγκόσμιας συνεργασίας, βασισμένης σε μια νέα συνθήκη πολυμερικότητας (multilateralism), δεν είχε φέρει τους προσδοκώμενους καρπούς, παρά τις προσπάθειες της ιταλικής προεδρίας (Ντράγκι), και εξαιτίας της αντιφατικότητας της αμερικανικής πολιτικής (ακατέργαστο μείγμα εθνικού επι-κυριαρχισμού με επιλεκτικές δόσεις συμμαχιών).Τα αποτελέσματα του G20 (πχ. θέσεις για το κλίμα), αλλα κυρίως η μετέωρη ανασυγκρότηση της νέας διεθνούς «τάξης», επέδρασσαν στις προσπάθειες ανάκαμψης της χαμένης αξιοπιστίας των COP. Οι ηχηρές απουσίες των ηγετών της Κίνας και της Ρωσίας, και στις δυο διασκέψεις, ανέδειξαν την ρευστότητα και την αστάθεια των διεθνών σχέσεων, σε μια ιστορική φάση που, τρεις κρίσεις, κλιματική, υγειονομική, οικονομική, επισωρεύονται, δημιουργώντας ένα εκρηκτικό μείγμα προβλημάτων. Σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο, η πορεία του «ορυκτού καπιταλισμού» δεν μοιάζει με ανέμελη «βόλτα στο δάσος», παρ’ ότι η πιστοποιημένη ικανότητα προσαρμογής του στις νέες συνθήκες, είναι πάντα αξιοσημείωτη και σχετικά αποτελεσματική. Αυτή την φορά, δεν κινδυνεύει από τις αντιδράσεις των ιστορικών ανταγωνιστών, αλλά από τις συνέπειες του τρόπου λειτουργίας του. Η «φρούρηση» των συμφερόντων των μεγάλων ενεργειακών ομίλων επισημάνθηκε και έγινε αισθητή από την πολυπληθή, άμεση ή έμμεση, εκπροσώπηση (503 άτομα) στη συνδιάσκεψη. Οι περισσότεροι από αυτούς ανήκαν, με τον ένα η άλλο τρόπο, στο ισχυρό λόμπι της Σαουδικής Αραβίας (17% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου), που «καταφέρνει να ξενερώνει τις αποφάσεις», όπως αναφέρει η Τζένιφερ Μόργκαν της Greenpeace International. Τελικά, είναι τα περιβαλλοντικά κινήματα ικανά να επιφέρουν ριζική αλλαγή στον τρόπο αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης ή θα κυριαρχήσει η έλλειψη συγκροτημένης οικολογικής ατζέντας στην πολιτική των κομμάτων; Παρ ότι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας έχει συνειδητοποιήσει το περιβαλλοντικό πρόβλημα, δεν το θεωρεί θέμα προτεραιότητας και κατά συνέπεια, δεν επιζητεί την συμπερίληψή του στα κομματικά προγράμματα. Μόνο στις τελευταίες γερμανικές εκλογές, το πρόγραμμα των Πράσινων περιλάμβανε συγκεκριμένες προτάσεις συμπεριληπτικής οικολογικής ανάπτυξης, και κατάφερε έτσι να συναντήσει σημαντική εκλογική αποδοχή, αντίθετα με ότι συμβαίνει σε άλλες χώρες που, το χάσμα μεταξύ των λίγων «happy few» και των πολλών, τροφοδότησε μια διάχυτη αδιαφορία για ότι δεν συνδέεται άμεσα με την κοινωνική και οικονομική συγκυρία και σε κάποιες περιπτώσεις, ανέδειξε και μια μορφή επιφύλαξης απέναντι στις ελίτ, στις οποίες κατατάσσουν και τα οικολογικά κινήματά, που, σχεδόν κατηγορούνται ότι απασχολούνται αποκλειστικά με τα περιβαλλοντικά.

Πόσο καθαρές είναι στην πραγματικότητα οι καθαρές τεχνολογίες; Οι κύριες πηγές των πρώτων υλών στις οποίες βασίζονται βρίσκονται στην Αφρική, την Αυστραλία και τις Άνδεις, περιοχές που υποφέρουν εξαιρετικά από την κλιματική αλλαγή. Σε όλα αυτά τα μέρη το νερό είναι δυσεύρετο και απαιτούνται τεράστιες ποσότητες ενέργειας για την επεξεργασία των μεταλλευμάτων. Η σύνθλιψη και η άλεσή τους αντιπροσωπεύει έως και το 3% της παγκόσμιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, δηλαδή περισσότερο από το σύνολο της ποσότητας που χρειάζεται η Γερμανία. Η εξορυκτική βιομηχανία περιγράφεται συνήθως ως «βρόμικη, σκονισμένη και επικίνδυνη» κι αυτό είναι αλήθεια. Καμία άλλη δεν είναι τόσο καταστροφική για το περιβάλλον. Οι δραστηριότητές της συχνά αφήνουν πίσω τους σεληνιακό τοπίο, εκτός από τις λίμνες της μολυσμένης λάσπης όπου καταλήγουν τα τοξικά υπολείμματα της επεξεργασίας. Περίπου 32.000 από αυτές τις τοξικές λίμνες βρίσκονται διασκορπισμένες σ’ όλο τον κόσμο. Τα τελευταία 15 χρόνια η περιεκτικότητα του μεταλλεύματος χαλκού στα ορυχεία της Χιλής μειώθηκε σχεδόν κατά το ένα τρίτο, στο 0,7%. Πριν από τρεις γενιές το ποσοστό αυτό ήταν 2% - 3%. Σήμερα οι μεταλλωρύχοι πρέπει να σκάψουν πολύ πιο βαθιά για να εξορύξουν τις ίδιες ποσότητες μετάλλου από ό,τι στο παρελθόν καταναλώνοντας αντίστοιχα περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια και καύσιμα. Ακόμη και οι πιο φιλόδοξες προσπάθειες ανακύκλωσης δεν θα είναι αρκετές για να βάλουν τέλος στην αδίστακτη εκμετάλλευση του περιβάλλοντος χάριν της πράσινης ενέργειας. Η φύση θα συνεχίσει να εξαντλείται, εν μέρει επειδή η ανθρωπότητα ελπίζει ότι θα συνεχίσει να ζει, να εργάζεται και να ταξιδεύει με πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο στο μέλλον. Αλλά όσο θα διατηρούμε τα τρέχοντα επίπεδα ευημερίας θα συνεχίσουμε αναπόφευκτα να καταναλώνουμε περισσότερους πόρους. Καταναλώνοντας περισσότερα από όσα αναπληρώνει η φύση, το περιβαλλοντικό κραχ θα επέλθει νομοτελειακά. Είναι σαν ένας τραπεζικός λογαριασμός, λέει στο Spiegel ο Βακερνάγκελ: “Μπορείς να κάνεις υπερανάληψη για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά όχι για πάντα”...

Τι σήμαινε «στρατηγός» Ντουρούτι; Ο ωραίος άνδρας, με το παιδικό γέλιο και τα πεντακάθαρα μάτια, ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή, δεν είχε ποτέ κανένα προνόμιο. Πολλοί στρατιώτες του είχαν περισσότερα από κείνον -αν λ.χ. υπήρχε έλλειψη στρωμάτων ύπνου, εκείνος θα ήταν μεταξύ αυτών που δεν είχαν – που ζούσε όπως υπαγόρευαν οι αρχές του και ονειρευόταν με τα μάτια ανοικτά ένα επαναστατικό σήμερα.

Ο άνθρωπος που δεν μπόρεσε να αλλάξει το σύστημα, όμως πάλεψε να μην τον αλλάξει αυτό, είναι πάντα στην πιο ήρεμη μεριά του δωματίου μου. Μαζί με φωτογραφίες αγαπημένων ανθρώπων και ένα κολιέ γεμάτο κοχύλια από καλοκαίρια που σκεφτόμασταν καψαλισμένοι στην άμμο, παίρνοντας λαχανιασμένες από βουτιές ανάσες ότι "η ζωή μας μια φορά μας δίνεται, άπαξ, που λένε, σα μια μοναδική ευκαιρία. Τουλάχιστον μ’ αυτή την αυτόνομη μορφή της δεν πρόκειται να ξανα-υπάρξουμε ποτέ. Και μείς τι την κάνουμε ρε, αντί να τη ζήσουμε; Τι την κάνουμε; Τη σέρνουμε από δω κι από κει δολοφονώντας την"... Δεν είμαστε πια παιδιά όμως: "Τολμάτε ρε, τολμάτε! Γράψτε αυτό που θέλετε, αυτό που σκέφτεστε. Απορρίψτε τις σκοπιμότητες".

Στο πεδίο της Υγείας και Ασφάλειας στην εργασία, οι ελλείψεις στα μέσα και τα μέτρα προστασίας συνολικά είναι δυστυχώς μεγάλες και αποδεικνύεται από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το διάστημα 2013 - 2019 (για το 2020 δεν έχουν ακόμη ανακοινωθεί). Το 2013 είχαν καταγραφεί 3.762 εργατικά ατυχήματα εκ των οποίων 31 θανατηφόρα ενώ το 2019 συνέβησαν 5.107 ατυχήματα από τα οποία τα 51 ήταν θανατηφόρα. Η αύξηση που παρατηρούμε στα εργατικά ατυχήματα είναι κατά 35% και στα θανατηφόρα είναι της τάξης του 60% περίπου. Η αντίληψη ότι η διασφάλιση της υγείας και ασφάλειας κοστίζει χρήματα και γι’ αυτό θα πρέπει να γίνεται με φειδώ είναι διαδεδομένη στις επιχειρήσεις αλλά για τους εργαζόμενους αυτή η τακτική κοστίζει σε ανθρώπινες ζωές. Για να αντιστραφούν αυτοί οι αριθμοί χρειάζεται πολλή δουλειά τόσο σε νομοθετικό επίπεδο όσο και σε κινηματικό. Η σημερινή κυβέρνηση κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να διευκολύνει το μεγάλο κεφάλαιο ικανοποιώντας τα πιο ακραία αιτήματα τους. Είναι όμως μόνο οι ελλείψεις στα μέσα προστασίας και της εκπαίδευσης των εργαζομένων υπεύθυνοι παράγοντες για την αύξηση των εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων; Αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος, η άλλη όψη και πιο σκοτεινή είναι η εντατικοποίηση στην εργασία και η συνεχής περιστολή των εργασιακών δικαιωμάτων. Η απουσία συλλογικών συμβάσεων εργασίας δίνει τη δυνατότητα στους εργοδότες (κυρίως στις μεγάλες και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις) να ρυθμίζουν μονομερώς τις εργασιακές σχέσεις και να μειώνουν τις αμοιβές των εργαζομένων. Η νομοθέτηση τα τελευταία δύο χρόνια βαθιά αντεργατικών νόμων με κορωνίδα τον 4808/21 (νόμος Χατζηδάκη) εκτός του ότι στοιχειοθετούν μια ρεβανσιστική διάθεση του κεφαλαίου δείχνουν και τη διάρρηξη των όποιων σχέσεων μεταξύ του σημερινού πολιτικού προσωπικού που υπηρετεί στην κυβέρνηση και των εργαζομένων. Συμπερασματικά, διανύουμε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από έντονες πιέσεις και υποβάθμιση του κόσμου της εργασίας που ξεκίνησε ραγδαία με το πρώτο μνημόνιο. Η διαφορά όμως από εκείνη την περίοδο είναι ότι έχουν προκύψει σημαντικοί αγώνες το τελευταίο διάστημα και οι κλάδοι που διεκδικούν, καταφέρνουν και κερδίζουν στα αιτήματα τους. Διαμορφώνεται ένα νέο πλαίσιο συντονισμού και συνεννόησης των σωματείων εκτός της ΓΣΕΕ, που λάμπει δια της απουσίας της από αυτούς τους αγώνες. Η πλειοψηφία στο τριτοβάθμιο όργανο έχει επιλέξει πλευρά και ήδη κρίνεται αρνητικά από τους εργαζόμενους. Οι νίκες σε μαχόμενους κλάδους εμπνέουν και δίνουν δύναμη σε όλους μας για να δουλέψουμε συντονισμένα για να ανατρέψουμε τις πολιτικές που μας φτωχοποιούν και υπονομεύουν τις ζωές μας.

Η απέχθεια της ΝΔ για τις ανοιχτές δομές είναι γνωστή. Γιατί όχι μόνο αποδέχεται τον φόβο τμημάτων της κοινωνίας απέναντι στους πρόσφυγες και στους μετανάστες, αλλά γιατί πρωτίστως εκείνη τον καλλιεργεί. Η δηλωμένη προτεραιότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι η δημιουργία κλειστών πολυπληθών κέντρων κράτησης στα νησιά, ώστε και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αισθάνονται ασφαλείς, ότι δεν θα φθάσει κανένας ανεπιθύμητος στο έδαφος τους και η κυβέρνηση να κερδίζει υπεραξία από το ακροδεξιό ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται. Το Διεθνές Δίκαιο και η εφαρμογή του δεν αποτέλεσε ποτέ για την κυβέρνηση προτεραιότητα. Το επικαλείται μόνο ως αντίπαλο δέος απέναντι στην Τουρκία. Εξάλλου έχει μετατρέψει επίσημα το προσφυγικό και τα μεταναστευτικά ρεύματα σε ελληνοτουρκική διαφορά, προς δόξα των Βρυξελλών. Τα τείχη και οι φράκτες που όρθωσαν οι πρώτοι οραματιστές (χώρες του Βίζεγκραντ), καθώς και οι επαναπροωθήσεις όσων αποτολμούν να φθάσουν στα ελληνικά ύδατα, είναι το δόγμα της κυβέρνησης. Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι τον καταγγέλλουν, έστω και για όσα εν κρυπτώ πραγματοποιεί. Τα push backs και οι φυλακές ανθρώπινων ψυχών τους βολεύουν, αλλά ποτέ δεν θα τα υπερασπιστούν δημόσια, όπως ο Μητσοτάκης και η κυβέρνηση του. Όσο για τον κ. Μπακογιάννη, είναι αλήθεια ότι δεν μας εξέπληξε ποτέ ευχάριστα, με τις καινοτόμες πρωτοβουλίες του. Όσοι στήριξαν την ίδρυση και τη λειτουργία του Ελαιώνα τόσα χρόνια, ίσως χρειάζεται σε αυτή τη χρονική στιγμή να αναλάβουν να στηρίξουν τον Ελαιώνα και τα όνειρα που στεγάζει. Το πότε και αν θα κλείσει «ο κύκλος του Ελαιώνα», δεν είναι ευτυχώς υπόθεση της δημοτικής αρχής, αλλά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, γεωπολιτικούς και άλλους. Οι παίκτες είναι πολλοί κ. Μπακογιάννη. Λιγότερη αλαζονεία δεν θα σας βλάψει.

Romain Gary «Η υπόσχεση της αυγής», μετάφραση: Μαρία Παπαδήμα, εκδόσεις Στερέωμα, 2020 Τρείς ενότητες χωρίζουν την Υπόσχεση της αυγής: στην αρχική ιστορείται το ταξίδι των δύο απ’ την Ρωσία στην Πολωνία όπου η δυναμική μητέρα δημιουργεί έναν οίκο μόδας, ενώ καθημερινά προτρέπει το γιό της να κυνηγήσει το όνειρό του. Στην επόμενη είναι έφηβος στην Νίκαια. Εκείνη είναι διευθύντρια ξενοδοχείου ενώ διαρκώς ντοπάρει τον Ρομέν. Παρόλα αυτά δεν είναι ακόμη σπουδαίος συγγραφέας. Επίσης, δεν τον δέχονται στην αεροπορική σχολή της Salon-de-Provence. Και αυτός, προσπαθεί εναγωνίως να γράψει το αριστούργημα. Δεν τα καταφέρνει αλλά πάντοτε ελπίζει. Πλησιάζει ο πόλεμος. Πρέπει να γίνει αεροπόρος και να δοξάσει την πατρίδα. Στο τελευταίο κομμάτι μιλά για τις περιπέτειες του κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου χωρίς καθόλου ηρωισμούς και ανδραγαθήματα όντας πικρόχολος και πνεύμα αντιλογίας. Πολεμάει στην Αφρική και παρασημοφορείται. Επιστρέφει στην πατρίδα για να πληροφορηθεί πως η διαβητική μητέρα του είχε πεθάνει πριν από τρία χρόνια αλλά η τελευταία είχε συνεννοηθεί να του απαντάει η φίλη της! Στην πραγματική ιστορία δεν υπάρχει τέτοιο συμβάν αλλά εδώ πρόκειται για επινοημένη αυτοβιογραφία. Χρόνια μετά το χωρισμό τους, η Σίμπεργκ αυτοκτονεί το 1970. Μια δεκαετία μετά αυτοχειριάζεται και ο ίδιος ενώ αποκαλύπτει ότι ο Εμίλ Αζάρ ήταν αυτός.

Στο βαθμό που γίνονται παράνομες επαναπροωθήσεις (pushbacks), τότε μια σειρά ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες θα τις πληρώσουν κυρίως οι πολίτες και όχι αυτοί που τις διαπράττουν. Μπορεί κάποιοι πολίτες να είναι ικανοποιημένοι από το γεγονός ότι «τους πέταξαν στη θάλασσα», στηριγμένοι στις τερατώδεις εκ μέρους των ίδων ΜΜΕ περιγραφές των προσφύγων ως απειλής (υγειονομικής, πληθυσμιακής, πολιτιστικής, θρησκευτικής, εθνικής κ.ά.) αξιοποιώντας το φόβο του «ξένου» που νιώθουν οι παραδοσιακές, κλειστές κοινωνίες, προκειμένου να πουλήσουν, και στον οποίο «τζόγαραν» και έχτισαν καριέρες πολιτικοί της κεντρικής, περιφερειακής και τοπικής πολιτικής σκηνής. Όμως οι συνέπειες των pushbacks, θα είναι πραγματικές και θα τις πληρώσουν οι πολίτες. Μεταξύ αυτών μπορούμε να σημειώσουμε: α) τις ενδεχόμενες πολιτικές και ηθικές καταδίκες από διεθνείς οργανισμούς, που πλήττουν τη θέση της Ελλάδας και τα συμφέροντά της στη διεθνή σκακιέρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους Έλληνες πολίτες β) οικονομικές κυρώσεις εναντίον της Ελλάδας, επίσης με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους Έλληνες πολίτες γ) οικονομικές συνέπειες στον τομέα του τουρισμού ή συναφών δραστηριοτήτων, κι αυτό με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους Έλληνες πολίτες, ιδιαίτερα εκείνους που δραστηριοποιούνται στον τομέα του τουρισμού, δ) δυσμενή αντιμετώπιση των Ελλήνων, ιδιαίτερα εκείνων που ζουν στο εξωτερικό κ.ά. Για το λόγο αυτό, και επειδή οι πραγματικοί εργοδότες των Μέσων είναι οι πολίτες, τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι τους έχουν μια επιλογή αν θέλουν να ατενίζουν με αισιοδοξία το δικό τους μέλλον, το μέλλον της χώρας, αλλά και των Μέσων που εργάζονται. Να επιτελούν την αποστολή τους, να ελέγχουν τη εξουσία, και στοιχειωδώς να ερευνούν αυτό που όλος ο κόσμος το έχει τούμπανο και η εκτελεστική εξουσία κρυφό καμάρι.

Η εμπειρία της Πορτογαλίας και της Σουηδίας μάς υπενθυμίζει ότι, με δεδομένο το χάσμα που τη χωρίζει από τη Δεξιά, η ριζοσπαστική Αριστερά έχει στρατηγικές διαφορές με τη σοσιαλδημοκρατία, οι οποίες καθιστούν εύθραστη την μεταξύ τους σχέση σε κυβερνητικό επίπεδο. Η συστημικότητα των ευρωπαϊκών σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων θέτει κάποια όρια στην αλλαγή της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής τους, παρά τις προσπάθειες που κάνουν ορισμένα από αυτά, για λόγους επιβίωσης, να απομακρυνθούν από το νεοφιλελευθερισμό και την κατά καιρούς συμμαχία τους με τη Δεξιά. Η στάση του Μπλόκο, του ΚΚΠ και του σουηδικού Αριστερού Κόμματος δείχνει ότι ότι η Αριστερά πρέπει και μπορεί να έχει τη δύναμη, χωρίς να είναι σεχταριστική, να αρνείται την ομηρεία της από τους σοσιαλδημοκράτες στο όνομα της αντιμετώπισης της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς. Οι εξελίξεις στην Πορτογαλία, και ιδιαίτερα η στάση του Μπλόκο και του ΚΚΠ, ενόχλησαν όσους στην Ελλάδα θα ήθελαν μια κυβερνητική συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ με το ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ (και αν χρειαστεί με το ΜέΡΑ25 και το ΚΚΕ). Όμως, πέρα από την κατά την γνώμη μου ανυπέρβλητη δυσκολία επίτευξης αυτού του στόχου και στη βάση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων των επόμενων εκλογών, οι υποστηρικτές του συγκεκριμένου κυβερνητικού «μοντέλου» πρέπει πρώτα να αποσαφηνίσουν την ιδεολογική και πολιτική ταυτότητα των εταίρων της συνεργασίας. Αυτό, όμως, είναι ένα θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε μια άλλη φορά.

Για τη σφαγή του Πολυτεχνείου δικάστηκαν το 1975 ο Παπαδόπουλος, ο Ιωαννίδης και ακόμα 30 ανώτερα και κατώτερα στελέχη του στρατού και της αστυνομίας. Από αυτούς, μόνο δύο κατηγορήθηκαν για φυσική αυτουργία σε δολοφονίες: ο ανθυπολοχαγός Πεζικού Ιωάννης Λυμπέρης, που το πρωί της 17.11.1973 από την ταράτσα του ΟΤΕ πυροβόλησε και σκότωσε τον 16χρονο Αλέξανδρο Σπαρτίδη και τον 23χρονο Μάρκο Καραμανή. Και ο επιτελάρχης της ΑΣΔΕΝ Ντερτιλής, ο οποίος στις 18.11.1973 εκτέλεσε εν ψυχρώ στη μέση του δρόμου τον 20χρονο Μιχάλη Μυρογιάννη. Καταδικάστηκαν ο πρώτος σε 25ετή κάθειρξη και ο δεύτερος σε ισόβια. Εκτός από αυτούς, για ηθική αυτουργία σε 23 θανάτους και 1.200 τραυματισμούς καταδικάστηκαν σε ισόβια ο Ιωαννίδης και ο φρούραρχος του υπουργείου Δημόσιας Τάξης Βαρνάβας και σε 25 χρόνια ο Γ. Παπαδόπουλος, οι στρατηγοί Ζαγοριανάκος και Μαυροειδής και ο επίσης εμπλεκόμενος με τα γεγονότα του υπουργείου Δημόσιας Τάξης Καραγιάννης. Δευτεροδίκως, οι ποινές τους μειώθηκαν εξευτελιστικά και όλοι, πλην του Παπαδόπουλου, του Ιωαννίδη και του Ντερτιλή, αφέθησαν ελεύθεροι, ώστε να μπορεί η ακροδεξιά προπαγάνδα να μιλάει για ανύπαρκτα γεγονότα και μύθους.