Παύλος Κλαυδιανός

Καθώς η κυβέρνηση επέλεξε να εφαρμόσει ευθύς εξ αρχής ένα πρόγραμμα σοκ, θέλοντας να αιφνιδιάσει και συγχρόνως να εντυπωσιάσει, έχουμε σήμερα, στους τρεις μήνες, αρκετό υλικό να βγάλουμε συμπεράσματα για την πολιτική της και το μέλλον της. Ιδίως τελευταία η κυβέρνηση βρίσκεται μπροστά σε δύσκολα προβλήματα, δοκιμάζεται και η πολιτική της και η συνοχή της.

Το πρώτο που έχει να παρατηρήσει κανείς, κρίνοντας τον αριθμό, τη δομή και τη σύνθεση της κυβέρνησης, καθώς και τον τρόπο που αποφασίζονται και υλοποιούνται οι πρώτες δράσεις, είναι ότι ο πρωθυπουργός έχει δανειστεί ως τρόπο διακυβέρνησης “μοντέλο από πολυεθνικές”. Τον όρο και το συμπέρασμα τον δανείζομαι από την “Καθημερινή”, η οποία στο κύριο άρθρο της σημειώνει ότι ενώ κυριαρχούσε το αίτημα για νέα πρόσωπα και νέα ήθη διακυβέρνησης, τώρα που αυτό συμβαίνει, αντιμετωπίζεται με κυνισμό. “Αυτό συμβαίνει και τώρα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρεί να καθιερώσει ένα νέο μοντέλο οργάνωσης που θυμίζει περισσότερο διοίκηση πολυεθνικής”, σημειώνει. Και με μια κάποια αποστασιοποίηση παρατηρεί: “Ο νεοτερισμός μπορεί να μην λειτουργήσει όπως σχεδιάστηκε”. Είναι προφανές πως η μέθοδος Μητσοτάκη προκάλεσε αντιδράσεις στο εσωτερικό της ευρύτερης συντηρητικής παράταξης. Αλλά αυτό, προς το παρόν, το παρακάμπτουν. Το σοβαρό είναι ότι, όπως φάνηκε και από τον τρόπο που καθορίζεται η πολιτική, αυτό που αφαιρείται είναι η πολιτική ουσία. Οι υπουργοί εντέλλονται να υλοποιήσουν την πολιτική που εμπεριέχεται σε κλειστούς φακέλους από τον πρωθυπουργό, την οποία θα υλοποιήσουν, επιπλέον, τεχνοκράτες υφυπουργοί. Είναι εξάλλου πολιτικές χωρίς, πριν, καμία διαβούλευση. Έρχονται τα πάνω κάτω και το κοινοβούλιο δεν έχει ανοίξει ακόμα!

Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ έως λίγο καιρό πριν υπήρχε ένας συγκρατημός σε πολλούς από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ του 2015, αποστασιοποίηση ή ακόμη και δυσαρέσκεια, το κλίμα τώρα αλλάζει. Ο καθένας και καθεμία, στην τελική ευθεία για τις κάλπες, κάνει τους λογαριασμούς του, υποχρεωτικά, με τον απαραίτητο ρεαλισμό και συγκρίνοντας τους δυο πόλους. Σε αυτό λειτουργεί θετικά το γεγονός ότι όσο περνάει ο καιρός, τόσο περισσότερο γίνεται πειστική η θέση του ΣΥΡΙΖΑ ότι μετά το τέλος των προγραμμάτων και των άμεσων καταναγκασμών του μνημονίου, θα υπάρχει περιθώριο για μέτρα, πια, ελάφρυνσης, για μια βαθμιαία ανάκτηση δικαιωμάτων, μικρή άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Οι τόνοι προπαγάνδας και καταστροφολογίας της αντιπολίτευσης, καθώς δεν επαληθεύονται η μια μετά την άλλη, λειτουργούν ενισχυτικά για το κύρος της κυβέρνησης. Συγκροτούνται, συνολικά, τα χαρακτηριστικά ενός αριστερού πόλου έναντι μιας συντηρητικής, νεοφιλελεύθερης, και σε πολλά σημεία βαθιά οπισθοδρομικής, δεξιάς.

[Ο κόσμος] «Θα μας ξαναψηφίσει και τώρα! Ξέρετε γιατί; Όχι επειδή είμαστε αλάθητοι -γιατί ο κόσμος βλέπει ότι κάνουμε λάθη, μερικές φορές ασυγχώρητα λάθη- αλλά επειδή έχει πειστεί ότι αν υπάρχει μια ελπίδα για τον κόσμο, είναι με τον ΣΥΡΙΖΑ».

Η δυσκολία στις σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών ανέκυψε κατά τη διαβούλευση για την έκθεση της πορείας της οικονομίας. Οι μικρές καθυστερήσεις στα προαπαιτούμενα δεν δικαιολογούσαν τη στάση των δανειστών και τώρα πλέον τα προαπαιτούμενα έχουν όλα εκπληρωθεί. Μένει μόνο ο νέος νόμος για τα δάνεια, που σύμφωνα με έγκυρους αξιωματούχους της κυβέρνησης, είχαν φθάσει σε τέτοιο σημείο προσέγγισης, που δεν μπορούσαν να ερμηνεύσουν τη στάση των δανειστών. Μια πολιτική ερμηνεία της παρελκυστικής στάσης της Κομισιόν, αλλά και της ΕΚΤ, δεν ήταν καθόλου παρακινδυνευμένη.

Τα μέτρα που παίρνονται τώρα και όσα άλλα ψηφιστούν ως τον Οκτώβριο είναι πάρα πολύ θετικά και κοινωνικά αναγκαία. Όμως, η μάχη θα κριθεί από το πρόγραμμα που θα παρουσιάσει ο ΣΥΡΙΖΑ για το «μετά», την επόμενη τετραετία που διεκδικούμε. Εδώ πρέπει να γίνει και η αντιπαράθεση με τη ΝΔ και αργούμε, μεθυσμένοι από την ευνοϊκή για τον ΣΥΡΙΖΑ ρευστότητα που αυξάνει την ελκτικότητά του, πολύ.

Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε, όταν προσεγγίζουμε το ζήτημα [των συμμαχιών] είναι ότι δεν υπάρχει μια περιοχή μόνο που οφείλουμε να μελετήσουμε και να σχεδιάσουμε πολιτική γι΄ αυτήν, την κεντροαριστερά, αλλά και μια άλλη περιοχή που είναι ο κόσμος που ψήφιζε τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015, ακόμη και τον Σεπτέμβρη, και τώρα σταθερά κρατά απόσταση, χωρίς να πηγαίνει σε άλλο κόμμα. Προφανώς δεν κρατά αυτή τη στάση διότι ο ΣΥΡΙΖΑ πήγε πολύ αριστερότερα. Οι απλοποιήσεις, στο θέμα αυτό, βλάπτουν. Συνολικά, όμως, η διεύρυνση της επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ και των συμμάχων του πρέπει να στηριχθεί σε έναν διάλογο πάνω σε προγραμματικές θέσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να προχωρήσει γρήγορα σ΄ αυτό το θέμα, δεν αρκούν τα μέτρα –πολύ σημαντικό σίγουρα– ανακούφισης της κοινωνίας. Δεν αρκεί ούτε το ό,τι φτάσαμε στο τέλος του προγράμματος χωρίς να ναυαγήσουμε, προστατεύοντας συγχρόνως όσο μπορούσαμε τα θύματα των μνημονίων και της κρίσης και θεμελιώνοντας την προοπτική σταθερής ανάπτυξης. Χρειάζεται και το επεξεργασμένο πρόγραμμα για τη νέα τετραετία. Γι΄ αυτό, κυρίως, θα σε επιλέξουν. Αυτό είναι, εξάλλου, και το στέρεο έδαφος που μπορεί να συντεθούν απόψεις και να συνυπάρξουν οι δυνάμεις και από τις δυο πλευρές που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

Οι χειμερινές προβλέψεις της Κομισιόν για την ελληνική οικονομία επιβεβαιώνουν ότι βαθμιαία σταθεροποιείται η πορεία ανάκαμψής της. Το γεγονός, όμως, ότι στην Ευρωζώνη κατέφθασε ήδη η σαφής συγκράτηση και η αβεβαιότητα για το μέλλον, μπορεί να τονίζει την αντοχή της ελληνικής οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί και ανησυχία. Το σημαντικό είναι ότι η άνοδος του ελληνικού ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στην άνοδο της εγχώριας ζήτησης, σε μεγάλο βαθμό λόγω αύξησης της απασχόλησης, αλλά και στις εξαγωγές. Πράγματι, οι εξαγωγές το 2018 αυξήθηκαν κατά 15,7% ενώ και τον Νοέμβριο –έναν πολύ δύσκολο μήνα για την απασχόληση- συνεχίστηκε η μείωση της ανεργίας στο 18,5% από 18,6% τον Οκτώβριο και 21,1% τον Νοέμβρη του 2017.