Παύλος Κλαυδιανός

Πρώτον, δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί επ΄ ουδενί η αυτόνομη πολιτική εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία και η επίλυση των διαφορών με διάλογο ως επιλογή με αυτόνομη αξία. Οι δηλώσεις του υπουργού Άμυνας και στρατηγών, μάς βλάπτουν. Φαίνεται ότι οι Τούρκοι δεν τις παίρνουν στα σοβαρά, προς το παρόν. Όμως η αναφορά και μόνο στο ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου από τον εκπρόσωπο των ΑΝΕΛ, που θα εμπόδιζε να έρθει η Συμφωνία των Πρεσπών στην ελληνική βουλή, είναι άκρως επικίνδυνη. Δεύτερον, μπορούν να παγώσουν κάποιες από τις συναντήσεις με προβληματικούς, ως προς τις σχέσεις τους με άλλες χώρες της περιοχής, συμμάχους ή και να ματαιωθούν, ή έστω να είναι τυπικές. Η επίσκεψη του πρωθυπουργού, αυτή τη στιγμή, στην Ιερουσαλήμ εμπίπτει σ΄ αυτό. Τρίτον, η σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ απαιτεί επίσης περισσότερη επεξεργασία. Κυρίως δεν πρέπει να επιτραπεί να εκλαμβάνεται ως απειλή άλλου ή εμπόδιο ανάπτυξης σχέσεων με χώρες όπως, π.χ., το Ιράν ή και η Ρωσία, ή επηρεασμού της αυτόνομης πολιτικής μας έναντι, π.χ., της Τουρκίας. Μπορεί ο Τραμπ να λέει ότι δεν θέλει να είναι πλέον οι ΗΠΑ «χωροφύλακας του κόσμου», αλλά έστω και «απρόθυμος» δεν βγάζει τη στολή. Τέταρτον, η επιλογή ότι το ενεργειακό «πιέζει» για λύση του Κυπριακού κ.τ.λ. Έχει μεγάλες απαιτήσεις, διαφορετικά προκαλεί ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και εμπεριέχει κινδύνους. Απαιτεί, όμως, και επίλυση του Κυπριακού και άρα η ελληνική πλευρά, με βάση το ναυάγιο του Κραν Μοντάνα και τη γνώση των παραγόντων που το προκάλεσαν, δεν ακολουθεί τις επιλογές Αναστασιάδη, όταν δεν συμφωνεί.

Οταν ο έγκυρος συστημικός αντιπολιτευτικός Τύπος υποδέχεται την κατάθεση του προϋπολογισμού για το 2019 με ένα μονόστιλο στην πρώτη σελίδα. Όταν την επομένη θάβει τη σπουδαία είδηση για την απόφαση του EFSF/ESM για ενεργοποίηση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος που κρατούν τις δαπάνες εξυπηρέτησής του ως το 2033 κάτω από το 15% του ΑΕΠ στις εσωτερικές οικονομικές σελίδες. Τότε το πού θα γίνει η αντιπαράθεση το κρίσιμο 2019, που πρέπει να επιλέξει η κυβέρνηση να είναι κεντρικός άξονας της αντιπαράθεσης με την ΝΔ είναι πολύ καθαρό. Και ελπίζουμε να φθάσει το ίδιο σαφές, επιτέλους, τόσο στο Μαξίμου όσο και στην Κουμουνδούρου.

Οι εξελίξεις, ιδιαίτερα μετά την εμβληματική απόφαση για μη περικοπή των συντάξεων, αν επιβεβαιώνουν κάτι είναι ότι το καθεστώς μετά το τέλος του προγράμματος είναι πολύ πιο κοντά σ΄ αυτό που έλεγε η κυβέρνηση, για αυξημένους βαθμούς ελευθερίας στην οικονομική πολιτική κτλ, και πολύ μακριά από το τέταρτο μνημόνιο που υποστήριζε η ΝΔ. Αυτό τώρα φαίνεται στην πράξη και κάνει την αντιπολίτευση να ζει σε συνεχείς αντιφάσεις. Δεν μπορεί να μην ψηφίζει θετικά μέτρα, θα τα στηλιτεύει ως παροχές και θα υπόκειται σε κριτική από τη νεοφιλελεύθερη ή αντιΣυριζα πλευρά της ότι δέχεται την ατζέντα του ΣΥΡΙΖΑ, ότι δεν κάνει αντιπολίτευση!

Απ΄ όσα είναι ορατά ως αυτή τη στιγμή, η ΝΔ βρίσκεται σε σύγχυση και δεν έχει βρει ακόμη με τι θα καλύψει το στρατηγικό αυτό κενό. Καθώς ηττήθηκε η γραμμή διαδοχικά της αριστερής παρένθεσης, της καταστροφολογίας ως προς την οικονομία, και του τέταρτου μνημονίου, σύρεται σε μια πιο λογική στάση συμμετοχής στη συζήτηση για το Σύνταγμα, ψήφισης τροπολογιών, συμφωνίας ως προς το σύμφωνο εκκλησίας-κυβέρνησης, αλλά αυτό δεν συνιστά ακόμη κυρίαρχη γραμμή. Προς το παρόν το κενό καλύπτεται με μια εντελώς παραληρηματική αρνητική παρουσίαση όλων των πεπραγμένων της κυβέρνησης, με γλώσσα ελάχιστα πολιτική, υβριστική, ιδίως σε κοινό εκτός Ελλάδος. Η ομιλία του Κ. Μητσοτάκη στο ελληνοαραβικό συνέδριο και στο συνέδριο του ΕΛΚ ήταν πολύ χαρακτηριστική και επιπλέον τον εξέθεταν ως πρόεδρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Ήταν γνωστό ότι είχε κλειστεί ραντεβού του τούρκου προέδρου, Τ. Ερντογάν, με τον έλληνα πρωθυπουργό, Α. Τσίπρα, ύστερα από πρόσκληση του τούρκου προέδρου. Αυτό έπρεπε να είναι έργο προσεκτικής και συστηματικής προετοιμασίας. Η δημόσια ανακοίνωση ζητημάτων αιγιαλίτιδας δεν θα βοηθούσε το κλίμα του ταξιδιού. Ιδιαίτερα όταν έχουν ανοίξει τα ζητήματα των γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ, που είναι το πρωτεύον.

Η μεταφορά της εξουσίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς είναι ασφαλώς θετική εξέλιξη, αλλά δεν πρέπει να το απολυτοποιούμε. Πολύ σωστά απ’ αυτή την άποψη μιλώντας στο ευρωκοινοβούλιο, ο βουλευτής Μάκης Μπαλαούρας —παρά το ότι το κλίμα ήταν θετικό ιδιαίτερα με την τοποθέτηση του προέδρου της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (ECON) του ευρωκοινοβουλίου, κ. Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι, για το προσχέδιο του προϋπολογισμού που σημείωσε ότι η μη συμπερίληψη της περικοπής των συντάξεων είναι μια «σοφή απόφαση» της ελληνικής κυβέρνησης— επωφελήθηκε της ευκαιρίας και σημείωσε: «Θα πρέπει να είναι σαφής η απόφαση και των ευρωπαϊκών θεσμών και του ΔΝΤ. Γιατί οποιαδήποτε σκιά κι αν αφεθεί να αιωρείται, τότε οι αγορές θα το εκμεταλλευτούν και είμαστε μπροστά στην έξοδό μας στις αγορές».

Η υ­πό­θε­ση με τα δά­νεια των κομ­μά­των έ­χει πολ­λές πτυ­χές που πρέ­πει να ε­κτι­μη­θούν, ό­μως μια εί­ναι η σπου­δαιό­τε­ρη και πα­ρα­δό­ξως δεν προ­βάλ­λε­ται. Σε μια ε­πο­χή που η α­ξιο­πι­στία των κομ­μά­των δο­κι­μά­ζε­ται, η προ­σπά­θεια της δι­κα­στι­κής ε­ξου­σίας να διε­ρευ­νή­σει τυ­χόν ευ­θύ­νες τους και να τις α­πο­δώ­σει, να δια­σφα­λί­σει τα δι­καιώ­μα­τα του δη­μο­σίου εί­ναι πο­λύ σω­στή ε­νέρ­γεια και συ­να­ντά την α­παί­τη­ση των πο­λι­τώ­ν. Εί­ναι, ε­πο­μέ­νως, α­δια­νό­η­το και προ­κλη­τι­κό να α­ντε­πι­τε­θούν τα κόμ­μα­τα που τα α­φο­ρούν —πλην ΚΚΕ, διό­τι κα­κώς συ­γκα­τα­λέ­γε­ται στις προ­βλη­μα­τι­κές δα­νειο­δο­τή­σεις εί­ναι α­πο­λύ­τως κα­λυμ­μέ­να τα δά­νειά του— και να κα­τη­γο­ρούν την κυ­βέρ­νη­ση και τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ για σκευω­ρία. Το ΚΙ­ΝΑ­Λ, ως συ­νή­θως, ξε­πέ­ρα­σε και τον —πρό­σφα­το— ε­αυ­τό του και μί­λη­σε για «γκε­μπε­λι­κή τα­κτι­κή» και «σπί­λω­ση των πο­λι­τι­κών του α­ντι­πά­λων, ερ­γα­λειο­ποιώ­ντας το θέ­μα των δα­νείων των κομ­μά­των! Το ζή­τη­μα, ό­μως, δεν εί­ναι κυ­ρίως η ε­πι­στρο­φή των χρη­μά­των ό­σο ο τρό­πος που τα κόμ­μα­τα τό­τε πή­ραν τα δά­νεια. Η Εξε­τα­στι­κή Επι­τρο­πή της Βου­λής αυ­τό έ­φε­ρε στην ε­πι­φά­νεια και πά­νω σ΄ αυ­τό στη­ρί­ζε­ται η α­να­ψη­λά­φη­ση της υ­πό­θε­σης α­πό τους αρ­μό­διους δι­κα­στές. Και ο τρό­πος α­πο­κα­λύ­πτει ό­τι υ­πήρ­ξε συ­μπαι­γνία α­πό τα κόμ­μα­τα ε­ξου­σίας και τις διοι­κή­σεις —που διό­ρι­ζαν, βέ­βαια, τα κόμ­μα­τα— των τρα­πε­ζών, και δί­νο­νταν τα δά­νεια χω­ρίς κα­μία ε­ξα­σφά­λι­ση. Όπως ε­ξάλ­λου και σε ε­πι­χει­ρή­σεις του Τύ­που αλ­λά και σε κοι­νές ε­πι­χει­ρή­σεις. Το ση­με­ρι­νά με­γά­λα κόκ­κι­να δά­νεια δεν ο­φεί­λο­νται ό­λα στην α­να­τρο­πή των σχε­δια­σμών τους, αλ­λά και στα α­νορ­θο­λο­γι­κά και α­κά­λυ­πτα δά­νεια ή δά­νεια που έ­γι­ναν προ­σω­πι­κές πε­ριου­σίες. Υπάρ­χει, ό­μως, και μια άλ­λη πλευ­ρά που ε­πί­σης έ­πα­σχε και εί­ναι α­κραίας η­θι­κής τά­ξης. Τα κόμ­μα­τα έ­φε­ραν το 2013 στη Βου­λή ει­δι­κή διά­τα­ξη που έ­δι­νε α­συ­λία σε ό­σα τρα­πε­ζι­κά στε­λέ­χη έ­χουν ε­γκρί­νει δά­νεια κομ­μά­των της ΝΔ και του ΠΑ­ΣΟΚ. Ακό­μη και αν η διά­τα­ξη αυ­τή δεν προ­στα­τεύει τε­λι­κά τους υ­πεύ­θυ­νους α­πό ό­λα τα α­δι­κή­μα­τα (π.χ. ξέ­πλυ­μα) η συ­ναι­νε­τι­κή προ­σπά­θεια του δι­κομ­μα­τι­σμού να προ­στα­τεύ­σει τον ε­αυ­τό του, τα στε­λέ­χη του και τους δια­πλε­κό­με­νους τρα­πε­ζι­κούς εί­ναι προ­φα­νής και α­πα­ρά­δε­κτη. Τε­λευ­ταίο, πρέ­πει να α­να­φερ­θεί και κά­τι α­κό­μη. Πέ­ρα α­πό τις α­νοι­χτές, δι­κα­στι­κά υ­πο­θέ­σεις και μαρ­τυ­ρίες για χρη­μα­τι­σμό των δύο —τό­τε— κομ­μά­των ε­ξου­σίας α­πό ε­πί­ση­μες, μπρο­στά στο δι­κα­στή­ριο, κα­τα­θέ­σεις μαρ­τύ­ρων, στε­λε­χών με­γά­λων ε­πι­χει­ρή­σεων, υ­πάρ­χουν και δι­κα­στι­κές α­πο­φά­σεις που α­να­φέ­ρο­νται συ­γκε­κρι­μέ­να, ό­πως και αρ­μό­δια στε­λέ­χη των κομ­μά­των που το πα­ρα­δέ­χτη­καν (του ΠΑ­ΣΟΚ) ευ­θαρ­σώς. Ελάμ­βα­ναν για τα κόμ­μα­τά τους χρή­μα­τα α­πό ε­πι­χει­ρή­σεις! Πώς το ξε­χνούν αυ­τό; Οι πο­λί­τες δύ­σκο­λα, ελ­πί­ζου­με, θα το ξε­χά­σουν.

Την ίδια στιγμή ο Κ. Μητσοτάκης παρά το γεγονός ότι πραγματοποίησε μια προεμφάνιση στην πόλη για να προλάβει τις εντυπώσεις από τους προγραμματισμούς της κυβέρνησης, μάλλον ενίσχυσε την υπάρχουσα σύγχυση γύρω από την πολιτική της ΝΔ. Δεν κατάφερε να διαμορφώσει μια ικανή αμυντική προπαγανδιστική ασπίδα στην υπεροχή του κυβερνητικού λόγου. Η αξιωματική αντιπολίτευση βρίσκεται σε σύγχυση και εκνευρισμό. Αυτό εισπράττει κανείς από τις τοποθετήσεις τόσο του Κυριάκου Μητσοτάκη όσο και της κ. Μ. Σπυράκη, για να μην αναφερθούμε σε άλλους. Αλλά που οφείλεται όμως αυτό; Οφείλεται στη διάψευση βασικών παραδοχών της πολιτικής της γραμμής, όχι δευτερευόντων. Η πρώτη, ήταν ότι η κυβέρνηση θα καταρρεύσει πολιτικά πολύ σύντομα. Η δεύτερη ήταν ότι το πρώτο μνημόνιο δεν βγαίνει, δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ και πολύ περισσότερο τα περί παράλληλου προγράμματος είναι αριστερές κουβέντες χωρίς βάση. Η τρίτη διάψευση ήταν πολύ πρόσφατη, ότι δεν υπήρξε έξοδος από το πρόγραμμα, αλλά συνεχίζουμε σε ένα τέταρτο μνημόνιο που δεν αφήνει κανένα περιθώριο για να ασκηθεί αναπτυξιακή και κοινωνική πολιτική.

Δύσκολα μπορεί να υπάρξει ένα συμβάν που να έχει τόσο μεγάλο βάρος και ανάγκη στοχασμού ταυτόχρονα, τόσο για τις παρούσες τραγικές αιτίες που το προκάλεσαν και τις συνέπειες του, όσο και τις συσσωρευμένες παρελθούσες αιτίες που το εξέθρεψαν. Όπως, βέβαια, και για τις μελλοντικές συνέπειές του. Προφανώς, ο τραγικός απολογισμός στο Μάτι θα έχει και πολιτικές επιπτώσεις και πάντοτε αυτές είναι σε βάρος αυτού που έχει τη διαχείριση. Αυτές, όμως, θα είναι συνάρτηση, σε ικανό βαθμό, και του πώς αυτός, δηλαδή η κυβέρνηση, θα επιλέξει να δράσει. Όσο πιο πολύ αποφύγει να κυριαρχηθεί από το φόβο του κόστους στις επικείμενες εκλογές και αντιστοιχηθεί με το ιστορικό βάρος που θα έχει η φωτιά της Δευτέρας, τόσο μικρότερες θα είναι και οι πολιτικές συνέπειες.