Παύλος Κλαυδιανός

Δυο πρωτοβουλίες της κυβέρνησης την προηγούμενη Παρασκευή δείχνουν πολύ καθαρά το οξύ πολιτικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει αν και φαίνεται ένα, μόνο, μικρό του μέρος, προς το παρόν. Η μια, είναι η ανακοίνωση άρον – άρον ενός ακόμη πακέτου μέτρων από τον πρωθυπουργό, κατά τη διάρκεια της ερώτησης της κ. Γεννηματά, ύψους 3,5 δισ. ευρώ. Η άλλη, είναι η παρουσία του στο Ελληνικό όπου έτρεξε, πάλι άρον – άρον, να εγκαινιάσει κατεδαφίσεις “εξοικονομημένες” μάλιστα – παράτυπα – δαπάνες του Δημοσίου, ύστερα από ένα χρόνο από το “αναπτυξιακό” ραντεβού που υποσχόταν προεκλογικά. Αν συνυπολογίσουμε το νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις – πορείες, ως δείγμα του αυταρχισμού και του φόβου της, και την υποδοχή με αποδοκιμασίες υπουργού της κυβέρνησης, του κ. Θεοχάρη, σε Ηράκλειο και Χανιά τότε έχουμε μια ολοκληρωμένη, σχεδόν, εικόνα της δεξιάς διακυβέρνησης. Το γκρέμισμα του μόνιμου καταυλισμού των Ρομά στον Ασπρόπυργο είναι κίνηση που παραπέμπει και τα αποθέματα ρατσισμού εκτός της αναλγησίας που πρέπει να έχει μια εξουσία για να “ξεσπιτώνει” ανθρώπους σε περίοδο κοινωνικής κρίσης.

Η αντιμετώπιση των πρώτων ημερών ήταν όχι απλώς λειψή αλλά αποκαρδιωτική, ιδίως όπως αυτό αποτυπωνόταν στον Τύπο του κόμματος και στο non paper. Ότι ο αντίπαλος κάνει ετούτο, κάνει εκείνο, δεν σέβεται αυτό, παραβιάζει εκείνο. Εκτός των άλλων είναι μία παρωχημένη αντίληψη αριστερής προπαγάνδας. Η συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου άλλαξε αυτή τη γραμμή διότι βρήκε ελάχιστους υποστηρικτές. Και ο διάλογος διευκόλυνε και τον ίδιο τον Νίκο Παππά να κάνει μια τοποθέτηση όχι αμυντική αλλά ουσιαστική, με αυτοκριτική που βοηθά και τον ίδιο, διότι δικαιούται την αλληλεγγύη και κόμματος και στελεχών, αλλά και το κόμμα να αντιμετωπιστεί η πίεση της αντίπαλης προπαγάνδας. Διότι όντως έγιναν “λάθη ουσίας και ύφους”, άρα πρέπει να συζητηθεί όχι απλώς το συγκεκριμένο συμβάν, αλλά οι όροι που το προκάλεσαν και προς θεού η ευθύνη αυτή δεν είναι ενός συντρόφου, αλλά συλλογική. Είναι σωστό αυτό που επισήμανε και ο Αλέξης Τσίπρας, την ανάγκη όλοι, και ειδικά “στελέχη πρώτης γραμμής”, να προσέχουν “κάθε λέξη και κάθε πράξη”, απέναντι “σε ένα τέτοιο αδίστακτο σύστημα εξουσίας”. Όπως και ότι ο καθένας θα πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη που του αναλογεί για αστοχίες, λάθη ή παραλείψεις, “όχι απλώς για να πάμε παρακάτω. Αλλά για να μην τα επαναλάβουμε”. Όμως αυτά δεν αρκούν. Να πάμε στις πηγές του λάθους. Η πρώτη είναι η έλλειψη συλλογικότητας και κανονικής λειτουργίας καθοδηγητικών οργάνων. Παράδειγμα, η συνεδρίαση του Π.Σ. που “διόρθωσε”, εν μέρει, την αρχική γραμμή τυφλού κομματικού πατριωτισμού. Η δεύτερη, είναι η συζήτηση και συμφωνία, με βάση τις αξίες και αρχές της Ανανεωτικής και Ριζοσπαστικής Αριστεράς, για το πώς ασκούμε κυβερνητική εξουσία και με ποιους. Δεν “προσλαμβάνουμε” υπουργούς, λοιπόν, διότι “ξέρουν τη δουλειά” ή διότι “ήταν εντός του συστήματος” και τώρα “δικοί μας είναι άρα χρήσιμοι”. Ούτε λέμε “έτσι γίνονται αυτά”. Όχι δεν γίνονται έτσι! Δεν συναντά ο υπουργός μας τον οποιονδήποτε κ. Μυωνή ή άλλο επιχειρηματία που θέλει “διευκολύνσεις” ή εκδότες που θέλουν να “προσφέρουν στήριξη”. Τρίτον, δεν αναζητούμε φαντεζί τρόπους να αυξήσουμε ή διατηρήσουμε την επιρροή μας όπως τα σκάνδαλα, διογκωμένα ή υπαρκτά. Έχουμε πρόγραμμα, σ’ αυτό στηριζόμαστε, τα υπόλοιπα έπονται. Τέταρτον, η συγκρότηση του κόμματος. Κι αυτό μπορεί να σε προστατεύσει, προφανώς από πολύ σοβαρότερα ζητήματα. Όλα αυτά, αλλά και άλλα που θα φέρει ο διάλογος, πρέπει να συζητηθούν, να διευκρινισθούν. Εν όψει συνεδρίου είναι και η κατάλληλη στιγμή.

Υστερα από μια επίμονη και μακρά διαδικασία η Novartis παραδέχθηκε ότι διέπραξε σκάνδαλο, κυρίως στην Ελλάδα, και συμβιβάστηκε με το αμερικανικό δημόσιο καταβάλλοντας 345 εκατ. δολάρια, εκ των οποίων τα 310 προέρχονται από αθέμιτες πρακτικές στην Ελλάδα. Ήταν επόμενο, λοιπόν, στην Ελλάδα να καταγραφούν αντιδράσεις με βαρύ πολιτικό περιεχόμενο μια στιγμή που ο φάκελος είναι ανοικτός, εμμέσως στην προανακριτική για τον κ. Παπαγγελόπουλο και αμέσως στην εισαγγελία Διαφθοράς. Τι σημαίνει όμως “συμβιβασμός” με βάση το αγγλοσαξονικό νομικό σύστημα; Είναι απαραίτητο να το περιγράψουμε πρώτα, για να αποτιμήσουμε και τις τοποθετήσεις των κομμάτων. Αυτό που προβλέπεται είναι ότι τα δυο μέρη συζητούν πρώτα για την έκταση του αδικήματος και τις συνέπειές του. Εάν η ελεγχόμενη πλευρά, εδώ η Novartis εκτιμά ότι “δεν την γλυτώνει”, διότι υπάρχουν στοιχεία κτλ, τότε έρχεται σε συμβιβασμό, αφού πρώτα παραδεχθεί ότι έκανε διαφθορά, αλλά προσπαθεί να μειώσει την αποδιδόμενη ζημιά εξ αυτής. Μπορεί π.χ. να μείωσε μια αρχική πρόταση του κράτους περί τα 700 με 800 εκ. Η Novartis δεχόμενη αυτό το θηριώδες ποσό, αποφεύγει να της επιδικαστεί η αρχική πρόταση, να μπουν φυλακή στελέχη της, να αποκαλυφθούν οι τρόποι διαφθοράς, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι και δίαυλοι. Τώρα, έκλεισε όλες τις πτυχές και τους κινδύνους με 345 εκ. Προφανώς, η Novartis γνώριζε καλά τι έχει συμβεί στην Ελλάδα γι’ αυτό «ομολόγησε» τη σωστή στιγμή. Ο δικομματισμός 2012 – 15, εντούτοις, πανηγυρίζει ότι αποδείχθηκε πως δεν βαρύνεται! Ότι δηλαδή συντελέστηκε σπατάλη δημοσίου χρήματος της τάξης των περίπου 700 εκ. μέσα σε τρία περίπου χρόνια χωρίς να την καταλάβουν! Φταίνε οι γιατροί και μερικοί κρατικοί αξιωματούχοι.

Η εκκίνηση της ιδιωτικοποίησης του νερού από την κυβέρνηση της ΝΔ, εκ πρώτης όψεως, ξενίζει καθώς αυτό επιλέγεται μια τόσο δύσκολη, πολλαπλά, εποχή για τους ανθρώπους. Ποια κυβέρνηση θα αποφάσιζε να προσθέσει ένα ακόμη δυσμενές δεδομένο στα τόσα άλλα, όπως είναι η κερδοσκοπία σ‘ ένα κοινό αγαθό όπως το νερό; Εντούτοις, το τόλμησε μέσα στο κλίμα που απορρέει από την απόφασή της να εκμεταλλευθεί αφενός τη δύσκολη συγκυρία για τα κινήματα και να προωθήσει τη νεοφιλελεύθερη πολιτική της, αφετέρου να δείξει ότι πολιτικά είναι ισχυρή, μπορεί, επομένως, να κάνει και πολύ δύσκολες κινήσεις. Η ιδιωτικοποίηση του νερού, ωστόσο, ίσως αποδειχθεί το κρίσιμο λάθος της κυβέρνησης και ευθεία αυτοϋπονόμευση της πολιτικής της στο πεδίο των ιδιωτικοποιήσεων. Η σχέση του κόσμου με το νερό είναι ισχυρή όπως με το ψωμί, υπάρχει πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας που απαγόρευσε την ιδιωτικοποίησή του, ενώ σε πάρα πολλές περιπτώσεις όπου ιδιωτικοποιήθηκε απέτυχε (ακριβό, κακή ποιότητα) και επανήλθε – αναπτύχθηκαν, βέβαια, κινήματα – στο δημόσιο. Γι’ αυτό και το προεκλογικό πρόγραμμα της ΝΔ δεν το περιλαμβάνει. (...) Τι σημαίνει ακριβώς εκκίνηση της ιδιωτικοποίησης; Προκηρύσσονται τρεις διαγωνισμοί συμβούλων (νομικός, τεχνικός, χρηματοοικονομικός) που θα αναλάβουν να διεκπαιρεωσουν το διαγωνισμό δημοπράτησης του ΕΥΣ με τη μορφη ΣΔΙΤ. Ποιες είναι οι συνέπειες; Εκχώρηση μέρους του αντικειμένου δραστηριότητας της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. σε ιδιώτες έναντι τιμήματος, που είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει στην αύξηση της τιμής του νερού. Επιπλέον, θέτει σε αμφισβήτηση τη συνέχιση της εργασιακής σχέσης 250 μονίμων υπαλλήλων της ΕΥΔΑΠ. Σύμφωνα με πληροφορίες το Υποδομών, που πιέζει από παλιά να αναλάβει αυτό τα έργα, υπολογίζει ότι το ΕΥΣ χρειάζεται έργα ύψους εκατοντάδων εκ. ευρώ! Μιλάμε, δηλαδή, για μεγάλα ποσά και για να μην υπάρχει καμιά αμφιβολία ως προς τη στόχευση του σχεδίου από τον διαγωνισμό εξαιρείται η ΕΥΔΑΠ ΑΕ, η οποία όμως έχει και πολύ εξειδικευμένη τεχνογνωσία και πλούσια εμπειρία. Εκτός του ότι όλα τα κόστη θα μετακυληθούν στην κατανάλωση, όπως τόνισε ο πρόεδρος των μηχανικών εργαζομένων στην ΕΥΔΑΠ, Γ. Αλεξανδράκης στο «Κόκκινο» έτσι μειώνονται τα αποθεματικά της ΕΥΔΑΠ, απομειώνεται η αξία της με την αφαίρεση των λειτουργικών κομματιών της, είναι προφανές ότι θα συμβεί. Το Υπουργείο Υποδομών, έτοιμο από καιρό, επιλέγει το έργο να γίνει από ιδιώτες μέσω ΣΔΙΤ. Αν δεν μπορεί, δηλαδή, να ιδιωτικοποιήσει την ΕΥΔΑΠ ΑΕ – δεν το κατάφερε το 2014 λόγω ΣτΕ – προσπαθεί σήμερα όπως και σε πλείστους άλλους χώρους, να εκχωρήσει σε ιδιώτες αντικείμενα δραστηριότητας, στην προκειμένη περίπτωση το ΕΥΣ, εμποδίζοντας έμμεσα και τη δυνατότητα ανάληψης από την ίδια αντικείμενα που ήδη έχει εκχωρήσει σε ιδιώτες (πχ ΚΕΛ Ψυτάλλειας, Μεταμόρφωσης).

Η κυβέρνηση, γενικώς, ροκανίζει χρόνο όχι μόνο για να δει πώς πορεύεται η οικονομία αλλά και για να δει πώς διαμορφώνονται οι αποφάσεις στις Βρυξέλλες. Αλλά όσο προχωρά ο χρόνος, επιδεινώνονται τα οικονομικά μεγέθη και η ανεργία αυξάνει ραγδαία, αντιμετωπίζει το ερώτημα τι κόστος είχε η μη αποδοχή όσων πρότεινε ο ΣΥΡΙΖΑ με το «μένουμε όρθιοι». Οι πολιτικές που πιέζεται να ακολουθήσει, όμως, είναι αντίπαλες. Για το μείγμα πολιτικής που πρέπει να υιοθετήσει υπάρχουν διαφορές και στο εσωτερικό της. Ήδη, γράφονται άρθρα εναντίον του υπουργού Οικονομικών στον φιλικό της Τύπο, διότι, θεωρούν, ότι είναι ενδοτικός, δέχεται αιτήματα διαφόρων κλάδων. Το μείγμα που θα επιλέξει συνδέεται και με τις εκλογές, κάτι καθόλου απλό. Εντονότατες διαφωνίες μέσα στη ΝΔ για τις εκλογές, με τον κ. Κ. Μητσοτάκη να μην έχει αποφασίσει. Δημοσίως, πολλοί στη ΝΔ παραδέχονται ότι χειροτερεύουν οι συνθήκες και είναι τέτοιες που ευνοούν τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι ο δρόμος του προς την εξουσία λένε. Και τον δαιμονοποιούν προσπαθώντας να αναζωογονήσουν το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο. Δαιμονοποίηση, όμως, που, στη συνείδηση της κοινωνίας, δεν γίνεται αποδεκτή εύκολα. Ο ΣΥΡΙΖΑ με τη στάση του στην υγειονομική κρίση και τις προτάσεις του για την εργασία και την οικονομία, την κινητοποίησή του για παιδεία, περιβάλλον, πολιτισμό έχει εμπεδώσει μια φυσιογνωμία αντιπολίτευσης που προκαλεί ρήγματα στο αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο. Αντίθετα, τα δείγματα αλαζονείας και νοοτροπίας του «δυο μέτρα και δυο σταθμά» πολλαπλασιάζονται στη ΝΔ. Τελευταίας σοδειάς είναι η δήλωση του κ. Σκέρτσου και τα εγκαίνια του κ. Μπακογιάννη στην Ομόνοια. Εν τω μεταξύ, όλες οι δημοσκοπήσεις συμφωνούν ότι το ενδιαφέρον των πολιτών μετατοπίζεται. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου καταγράφει ότι στο ερώτημα για τον «πιο σημαντικό κίνδυνο της πανδημίας», το 56% απαντούν «η ανεργία και η φτώχια» έναντι 26,7% που απαντούν «η προσβολή από τον κορωνοϊό». Επίσης, το 19% κρίνει τη σημερινή κατάσταση πολύ αρνητικά και το 35% αρνητικά, το 13% με επιφύλαξη και μόνο το 5,6% σαν μια ευκαιρία.

Η συζήτηση στη Βουλή, την προηγούμενη Πέμπτη για την οικονομία, τελικά, ήταν εισαγωγή στη συνειδητοποίηση ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια, ξανά, εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, η οποία έχει ήδη αρχίσει. Δεν χρειάστηκε να υπερβάλει κανένας, ούτε να κινδυνολογήσει. Προέκυπτε, εμμέσως πλην σαφώς, από τις παρεμβάσεις του πρωθυπουργού που για δεύτερη φορά, μετά το τελευταίο διάγγελμα, υπήρξε συγκρατημένος σε προβλέψεις και τόνους, αμήχανος και ασαφής όταν κλήθηκε να περιγράψει τα επόμενα βήματα που σχεδιάζει η κυβέρνηση για την οικονομία. Μια δημοσκόπηση, το ίδιο βράδυ, στο MEGA της Metron Analysis αποκάλυπτε, συγχρόνως, ότι στην αξιολόγηση των πολιτών η οικονομία αποκτά ξανά δεσπόζουσα θέση, ενώ η θετική γνώμη για την κυβέρνηση άρχισε να κάμπτεται. Αυτό αναμένεται να είναι το πεδίο όπου θα δοκιμαστεί η κυβέρνηση την επόμενη μακρά περίοδο. Σ΄ αυτό θα γίνεται η πολιτική και η κοινωνική αντιπαράθεση καθώς η κοινωνική κρίση, μετά τα δέκα χρόνια μνημονιακών πολιτικών, θα είναι οξύτατη. Η υγειονομική πτυχή της κρίσης δεν θα χαθεί, κάθε άλλο. Αλλά οι δυσκολίες της μετάβασης στη δεύτερη φάση, που θα εμποδίζουν, με τις αβεβαιότητες και τα ενδεχόμενα πισωγυρίσματα – γι’ αυτό ανέκυψαν και διαφωνίες, ιδίως για το άνοιγμα των σχολείων ή το κόστος και τη χρήση της μάσκας – θα συνιστούν ευνοϊκό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα δοκιμάζεται η οικονομική πολιτική.

Σε τι πολιτικό κλίμα έχουμε εισέλθει, λοιπόν, που δικαιολογεί τους υμνολόγους της «ηγετικότητας» του πρωθυπουργού, μερικοί εκ των οποίων μάλιστα, οι πιο ανεγκέφαλοι ή φανατικοί αντί-ΣΥΡΙΖΑ, τον παροτρύνουν να πάει για εκλογές; Ο Αλέξης Τρίπρας στη συνέντευξή του στο ΚΟΝΤΡΑ στον συνάδελφο Γιώργο Μελιγκώνη δεν απέφυγε τη σχετική ερώτηση. Καταρχάς, χαρακτήρισε όχι απλώς άτοπο αλλά έξω από τις ηθικές αρχές της πολιτικής, αυτή την ώρα που μετράμε ζωές, να συζητούμε για εκλογές. Όμως, συμπλήρωσέ, ότι ο πρωθυπουργός ή δεν έχει επίγνωση των σοβαρών προβλημάτων που έχει η χώρα φανερά στην κοινωνία τον Σεπτέμβρη ή έχει αλλά θέλει να δραπετεύσει. Προχώρησε μάλιστα περισσότερο, τον συλλογισμό του. Το αμέσως επόμενο διάστημα, πρόσθεσε, η αντιπαράθεση, ανοιχτή στην κοινωνία, θα φέρνει την Αριστερά με πολύ περισσότερα επιχειρήματα από όσα η Δεξιά. Διότι κι αυτή η κρίση είναι απότοκος της πολιτικής και των αντιλήψεων του νεοφιλελευθερισμού που πρεσβεύει και η ΝΔ. Αυτό είναι, καταρχάς, σωστό. Η Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ όμως, αναπλάθοντας το πρόγραμμά του στη μετά την κρίση περίοδο, της επανεκκίνησης, οφείλει να λάβει σοβαρά υπόψη του δυο ακόμη σημεία. Το ένα, είναι ότι φύγαμε μεν από την κρίση του 2008, αλλά πολλές από τις συνέπειές της δεν θεραπεύτηκαν, παραμένουν, διότι δεν θεραπεύτηκαν οι αιτίες. Δεύτερον, η κρίση αυτή είναι του καπιταλισμού και τριπλή: οικολογική, οικονομική, υγειονομική. Οι προτάσεις πρέπει να συνθέτουν λύσεις και για τις τρεις.

Η κυβέρνηση διακατέχεται, επιπλέον, από μια άκρως συντηρητική αντίληψη στη χάραξη της πολιτικής της. Αυτό υποδηλώνει, ως αντιμετώπιση της κρίσης, το «βλέποντας και κάνοντας». Έχει σχέση, όμως, και με το ότι δεν θέλει να δεσμευτεί τώρα σε μέτρα που ενισχύουν τον ρόλο του δημοσίου στο μέλλον. Θέλει να έχει λυμένα τα χέρια της και για το «μετά» το τέλος της υγειονομικής κρίσης, πώς θα διανεμηθεί το κόστος της επανόδου της κοινωνικής και οικονομικής ζωής στην «κανονικότητα». Αυτό το σχέδιο είναι μια αυταπάτη, αλλά ωστόσο η επιδίωξή της από την κυβέρνηση θα έχει πολλά, πάρα πολλά, θύματα. Μ’ αυτή την οπτική, το σχέδιο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της υγειονομικής κρίσης του ΣΥΡΙΖΑ, αντιμετωπίστηκε με σιωπητήριο. Στα περισσότερα ΜΜΕ, οι πολίτες άκουγαν να επικρίνει και να απαξιώνει ο κ. Πέτσας ή ο κ. Σταϊκούρας, το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο όμως δεν είχαν πριν ακούσει! Ο κ. Πέτσας μίλησε ξανά για «ανεύθυνες υποσχέσεις» και «πλειοδοσία» προκειμένου να το χαρακτηρίσει. Μέσα στη διατύπωσή του «να αντιμετωπίσουμε μέχρι τον Ιούνιο την υγειονομική κρίση ώστε να σχεδιάσουμε ξανά την επανεκκίνηση της οικονομίας» εμπεριέχεται η, τραγική για το κοινωνικό κόστος της, πολιτική της Κυβέρνησης.

Ο Ντράγκι (...) είπε πολύ απλά ότι η ΕΚΤ πρέπει να αγοράζει ομόλογα, δηλαδή να δημιουργεί ρευστότητα στο διηνεκές, όσο θα υπάρχει κρίση, χωρίς να φοβόμαστε για τα χρέη. Όταν περάσει η κρίση, θα βρούμε τρόπους να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του χρέους. Η ΕΚΤ να μην σταματήσει την αγορά ομολόγων μέχρις ότου ξεπεραστεί η κρίση. (...) Πρότεινε τη διαγραφή ιδιωτικού χρέους. Δηλαδή, είπε: όταν φθάσουμε σε ένα σημείο όπου θα αρχίσει η επανεκκίνηση της οικονομίας και οι επιχειρήσεις θα έχουν συσσωρεύσει χρέη και δεν θα μπορούν τότε να επενδύσουν, θα πρέπει να προβούμε σε απομείωση του χρέους τους. Όταν διαγράφεις, βέβαια, ιδιωτικά χρέη αυτά τα αναλαμβάνει το δημόσιο. Αλλά, κάποια στιγμή, θα έλθει ο λογαριασμός. Η Γκόλντμαν Σακς υπολογίζει ότι το χρέος της Ιταλίας από 135% του ΑΕΠ που ήταν το 2019, το 2020 θα πάει στα 162%, ενώ Γαλλία – Ισπανία θα περάσουν το 100%. Η Ελλάδα θα πλησιάσει το 190%. Επομένως, πρέπει ν’ ανοίξει και μια συζήτηση για το τι θα γίνουν αυτά τα δημόσια χρέη. (...) Κάποια στιγμή η παγκόσμια κοινότητα πρέπει ν’ αρχίσει να αναρωτιέται πώς μπορεί να διαχειριστεί αυτό το «βουνό» χρέος και τι πρέπει να κάνει. Αυτή τη στιγμή, αναφέρει η καθηγήτρια του Κέμπριτζ, κ. Ματζουκάτο, στις ΗΠΑ υπάρχουν ιδιωτικά χρέη 14,5 τρισ., 1,5 τρισ. παραπάνω από τα ιδιωτικά χρέη της κρίσης του 2008. Να υπενθυμίσουμε ότι το 2008 το ιδιωτικό χρέος των τραπεζών δημιούργησε το πρόβλημα στις ΗΠΑ και στη συνέχεια στον πλανήτη. Άρα, μπαίνει σαφέστατα στο τραπέζι η λογική Ντράγκι για το ιδιωτικό χρέος, αλλά παράλληλα, επειδή όπως είπαμε το ιδιωτικό το αναλαμβάνει το δημόσιο χρέος, πρέπει να δούμε πώς αντιμετωπίζουμε γενικότερα τo χρέος του Δημοσίου.