Μανώλης Πιμπλής

Το μυθιστόρημα του Γιάννη Σιώτου «Μάνα πατρίδα, κακιά μητριά» είναι ένα ανατρεπτικό βιβλίο. Όλη η…

Τα πενήντα χρόνια από το Πολυτεχνείο φέτος και τα πενήντα χρόνια δημοκρατίας του χρόνου, στην…

Ο Αντώνης Σουρούνης γίνεται αντικείμενο μελέτης. Ο αρκετά πρόωρος θάνατός του, στα 74 του, δεν…

Σε αυτό το όγδοο μυθιστόρημά του, ο Αλέξης Πανσέληνος τοποθετεί τη δράση στη χρ ονιά…

Μαρία Λούκα «Μια γυναίκα απολογείται», εκδόσεις Τόπος, 2021 Ήδη ο τίτλος του βιβλίου είναι ενδεικτικός.…

Το μόνο που μπορεί κανείς να πει με σχετική βεβαιότητα είναι ότι οι τοπικές κοινωνίες και όσοι είχαν ευθύνη, αν μη τι άλλο, των τοπικών ΕΠΑΛ δεν έκαναν πολλά για να απομονώσουν τα φασιστικά στοιχεία. Ο καλός συνάδελφος δημοσιογράφος της ΕΤ3, Γιάννης Τσολακίδης, έγραψε πάντως σε μια πικρή του ανάρτηση στο facebook ότι αν ήταν 30 ετών θα εγκατέλειπε την πόλη. Λέει, με γνώση και του δύσκολου παρελθόντος της, των πολιτικών δολοφονιών και των φυλετικών διώξεων, ότι «η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη σε παρακμή, μια πόλη που νεοναζί δέρνουν και καμαρώνουν». Φυσικά υπάρχουν ισχυρές αντιστάσεις –ευτυχώς–, απόδειξη ο ίδιος. Και δεν είναι μόνος. Η Γερμανίδα διανοούμενη Καρολίν Εμκε, στο πολύ σημαντικό της βιβλίο «Εναντίον του μίσους» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις, ξεκινάει κάπως έτσι: «Ορισμένες φορές αναρωτιέμαι αν θα ’πρεπε να τους ζηλέψω. Ορισμένες φορές αναρωτιέμαι πώς γίνεται να μισούν τόσο πολύ. (…) Οσοι μισούν είναι υποχρεωμένοι να νιώθουν σίγουροι. Να μην έχουν αμφιβολίες. Χρειάζεται απόλυτη σιγουριά για να μισήσεις». Επίσης «μόνο ασαφώς μπορείς να μισήσεις. (…) Μόνο όταν θολώνουν τα περιγράμματα καθίστανται οι άνθρωποι μη αναγνωρίσιμοι, και ως μέλη ασαφών ομάδων δίνονται βορά στο μίσος». Φυσικά το μίσος, όπως και η βία, προκαλούν αναμφισβήτητα μια ικανοποίηση. Αρρωστημένη μεν, αλλά ικανοποίηση. Ικανοποίηση βαθέων ενστίκτων. Ο Τζον Στιούαρτ Μιλ έλεγε, όμως, έστω σε άλλο πλαίσιο: «Είναι καλύτερο να είναι κανείς ανικανοποίητο ανθρώπινο ον παρά ικανοποιημένο γουρούνι». Οπότε ανακύπτει το ερώτημα: Πώς γίνεται απόγονοι προσφύγων, που έχουν γνωρίσει το μίσος στο πετσί τους, να επιτρέπουν να κυκλοφορούν ανάμεσά τους, ως πρότυπα για τα παιδιά τους, νεάντερταλ με ρόπαλα;

Ο φιλόσοφος Βάλτερ Μπένγιαμιν, 80 χρόνια μετά τον θάνατό του στα Πυρηναία, στη διάρκεια απόπειρας διαφυγής του από τη ναζιστική Ευρώπη, όχι μόνο έχει καταλάβει μια σημαντική θέση στην ιστορία της σκέψης, αλλά το ενδιαφέρον γι’ αυτόν με το πέρασμα του χρόνου διευρύνεται, αναγορεύοντάς τον σε κεντρική φιγούρα της Φιλοσοφίας, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες. Ένας λόγος είναι και η ευρύτητα της θεματολογίας του, το πολυσχιδές της θεωρητικής του έρευνας, που περιλαμβάνει την κριτική της λογοτεχνίας, τη λογοτεχνική μετάφραση, το βιβλίο γενικότερα, τα έργα τέχνης, τη Φιλοσοφία της Ιστορίας αλλά και την εβραϊκή σκέψη. Στο παρόν τομίδιο καταγράφονται 65 «αφορισμοί» του ή αλλιώς «Εξήντα πέντε θέσεις για τα βιβλία και τις πόρνες, το γράψιμο, την κριτική, τους σνομπ και την επιτυχία». Το ίδιο το γράψιμο του Μπένγιαμιν, όπως έχει παρατηρηθεί, έχει ιδιαιτερότητες, η λογική ακολουθία των προτάσεων δεν είναι συνήθης, έτσι ώστε ένας αφορισμός λίγων προτάσεων μπορεί να εμπεριέχει πολύ περισσότερα από αυτά που σε μια πρώτη ανάγνωση δηλώνει.

Ο Νίκος Γραικός μιλάει λοιπόν για όλα σε αυτό το βιβλίο. Για την παιδική ηλικία και το παιδί που κρύβει μέσα του, για την ερωτική σχέση του με τη δουλειά του ως δασκάλου ελληνικών σε ξένους, στο Παρίσι κυρίως αλλά και στα ελληνικά νησιά το καλοκαίρι, για τα καλοκαίρια του στην Αλόννησο, για τη διπλή ταυτότητα, ελληνική και γαλλική, για τη σχέση του με τους πεθαμένους γονείς του, για τις πνευματικές συγγένειες και τα διάφορα είδη φιλίας, για τον έρωτα, τις δυσκολίες ενός ομοφυλόφιλου ανθρώπου, αλλά και τη συμφιλίωσή του με αυτές, για την οικολογία που χωρίς άλλη πολιτική συνείδηση καταντά, κατά το γνωστό σύνθημα, κηπουρική, για την αγάπη του για το μαγείρεμα, την ελληνική και τη γαλλική κουζίνα, τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και αν πρέπει ή όχι να τους τηρούμε, για τον τομέα του πολιτισμού στην πολιτική ζωή, για το 2015, Ιανουάριο και Ιούλιο, όπου το δημοψήφισμα και τις συνέπειές του το παρουσιάζει βιωματικά, γι’ αυτό και ιδιαίτερα συγκινητικά, για τις ετικέτες που βάζουν πολλοί εύκολα στους άλλους, με βάση μια πολιτική τοποθέτηση. Και βέβαια για την αγάπη, για τον θάνατο, την αγωνία του τι μένει από τον καθένα μας μετά το τέλος. Ο λόγος του είναι χειμαρρώδης. Όσοι έχουν γνωρίσει τον Νίκο Γραικό, σε κάποια δημόσια εκδήλωση ή και από τη συμμετοχή του ακόμα μόνο στις ευρωεκλογές, στο ψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, θα ξέρουν ότι ο λόγος του είναι χειμαρρώδης, διακρίνεται από ευγλωττία, πάθος και ακρίβεια ταυτόχρονα. Όπως ο ίδιος παραδέχεται στο βιβλίο, είχε επίγνωση πάντα αυτής του της ικανότητας αλλά θεωρούσε ότι στο γραπτό λόγο τα κατάφερνε λιγότερο καλά. Γι’ αυτό και απέφευγε την έκδοση βιβλίου. Ωστόσο κατάφερε να βρει τον δρόμο της γραφής με ένα πρώτο λογοτεχνικό κείμενο, σε συλλογικό τόμο, την περίοδο της πανδημίας. Ένας φίλος του βιβλιοπώλης του έγραψε ότι είδε στο κείμενο την ταύτιση συγγραφέα - έργου, την ευθύτητα και τη λυρικότητα του προφορικού του λόγου. Οπότε εμπιστεύτηκε αυτό το δρόμο, το δρόμο «της προφορικότητας του γραπτού λόγου», που οδηγεί σε μια πραγματικά επιδραστική γραφή.