Αναδημοσιεύσεις

Η Δύση υστέρησε ακόμα και εκεί που θεωρείται ευρέως ότι έχει πλεονέκτημα: Στην άρνηση της δεισιδαιμονίας, στην αποδοχή της επιστημονικής πρότασης, στον ορθό λόγο. Στη Δύση είναι που ανθούν οι πιο αντιεπιστημονικές απόψεις για την υγειονομική άμυνα. Στη Δύση είναι που καθημερινά πολλαπλασιάζονται παραδοξολογίες και συνωμοσιολογίες. Στη Δύση είναι που αμφισβητήθηκαν τα μέτρα περιορισμού, όχι μόνο για τις εκ του πονηρού, περιττές ή «συμμορφωτικές» πλευρές τους, αλλά και εκεί που ήταν άκρως απαραίτητα από κάθε ιατρική άποψη. Είναι νωρίς να εκτιμήσει κανείς αν η υστέρηση της Δύσης μεταφράζεται σε κάτι, πυροδοτεί κάτι άλλο, ή φανερώνει κάτι τρίτο. Είναι επίσης προφανές ότι η υστέρηση της Δύσης δεν συνεπάγεται πλεονέκτημα της Ανατολής, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα λαϊκά συμφέροντα και την υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης. Ούτε φυσικά οικοδομείται κανένα νέο κοινωνικό υπόδειγμα από τον σκληρό καπιταλισμό -υπό κόκκινη σημαία- του Πεκίνου. Οι σκοπιμότητες του κινεζικού καθεστώτος άλλωστε, σε όλα τα επίπεδα, από τη διαχείριση της επιδημίας εσωτερικά, μέχρι τις αποστολές βοήθειας στο εξωτερικό, είναι προφανείς. Αυτά όμως δεν σβήνουν το σκληρό ερώτημα για την αποτυχία της Δύσης. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η κρίση της πανδημίας θα μεταβάλει συσχετισμούς και διατάξεις δυνάμεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως λειτούργησε για παράδειγμα ο Πρώτος Παγκόσμιος, ή η κρίση του Σουέζ, ή η σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν και το δυστύχημα του Τσέρνομπιλ. Η πανδημία είναι σε εξέλιξη, αλλά οι επιπτώσεις της θα υπάρξουν σε βάθος χρόνου, συνυπολογίζοντας πολλαπλά δεδομένα. Σε κάθε περίπτωση όμως, η Δύση εμετρήθη, εζυγίσθη και ευρέθη ελλιπής.

«Η χώρα το 2015 είχε άδεια ταμεία και μη βιώσιμο χρέος. Τον καλώ να καταθέσει τώρα τα επίσημα στοιχεία. Τι διαθέσιμα άφησε η ΝΔ τον Γενάρη του 2015; Αν η πανδημία είχε χτυπήσει τη χώρα αντί για τον Μάρτη του 2020, τον Μάρτη του 2015 θα είχε ή όχι χρεοκοπήσει άμεσα η χώρα με αποκλειστική ευθύνη της ΝΔ;». «Ο κ. Σταϊκούρας ισχυρίστηκε ακόμα ότι μας έβαλε ο κ. Μητσοτάκης τώρα στο QE. Λες και η ένταξη στο Pandemic Emergency Purchase Programme- και όχι QE- είναι άσχετη με την πανδημία (pandemic=πανδημία)» επεσήμαεν ο τομεάρχης Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ και αναρωτήθηκε αν ποτέ ο κ. Σταϊκούρας «θα κάνει μια σοβαρή συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει τώρα στην ελληνική οικονομία». Παράλληλα, ο Ευ.Τσακαλώτος απευθυνόμενος στον κ. Σταϊκούρα επεσήμανε ότι «συναίνεση σημαίνει να καταθέτουμε προτάσεις. Κοστολογημένες και εφαρμόσιμες. Επίσης σημαίνει ανταλλαγή απόψεων πάνω σε διαφορετικές θεωρήσεις για την πραγματικότητα που ζούμε και για το πώς θα βγούμε από την οικονομική πτυχή της κρίσης. Αυτό θα πει χρήσιμη αντιπολίτευση. Έχετε ακούσει κάποιες από τις προτάσεις μας και καλώς». «Με τις υπόλοιπες που διαφωνείτε θα μας πείτε γιατί; Είστε ικανοποιημένοι με όσα έχετε κάνει; Είναι 533 ευρώ αρκετά για τον κόσμο; Καλώς απολύθηκαν όσοι απολύθηκαν; Είναι αρκετά τα μέτρα για την οικονομία; Οι στιγμές είναι πολύ κρίσιμες για να ακούγονται τα χιλιοειπωμένα επιχειρήματα του παρελθόντος, να λαμβάνονται ημίμετρα, να μην γίνεται ουσιαστική συζήτηση» υπογράμμισε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ.

Το μάτι μου πέφτει στην Εστία. Έχει φωτογραφία του Κ. Μητσοτάκη και τίτλο «Θα νικήσουμε στον πόλεμο με σημαία το κοινωνικό κράτος». Τελικά η κρίση έχει φέρει τα πάνω κάτω και η Δεξιά γίνεται υπέρμαχος του κοινωνικού κράτους. Στα επόμενα περίεργα φαινόμενα περιμένω εναγωνίως πρωτοσέλιδο του Φιλελεύθερου «Προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε» ή - όταν ο ήλιος ανατείλει από την δύση - η ΑΥΓΗ να βγει με πρωτοσέλιδο «Μοναδική απάντηση η αυτορρύθμιση της αγοράς».  Μια από τις πιο μίζερες φράσεις, που συνήθως έχει την τιμητική της τις πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου, είναι «άντε, να πιάσουν οι πρώτες βροχές, καιρός να συμμαζευτούμε». Από μικρό παιδί είχα την  απορία - γιατί τόσο καημό για συμμάζεμα; Τώρα οι καλβινιστές παίρνουν την εκδίκησή τους, με ένα συμμάζεμα χωρίς, ακόμα, ημερομηνία λήξης. Τουλάχιστον, στην τραγωδία που αντιμετωπίζουμε, έχουμε χρόνο για αναστοχασμό, να επανεξετάσουμε τα πράγματα που αξιολογούμε θετικά, που έχουν πραγματικά σημασία. Λίγοι και λίγες θα είναι αυτοί, που δεν θα έχουν επανεξετάσει το ρόλο της υγείας στην ευδαιμονία μας, ως προϋπόθεση για ότι άλλο αξιολογούμε θετικά. Απελπιστική η έλλειψη συμφωνίας για το ευρωομόλογο. ο θυμός δεν κρύβεται. Στον κυρίαρχο λόγο ακούμε πολλά για τους λαϊκιστές τύπου Σαλβίνι και Όρμπαν. Ας το ξεκαθαρίσουμε, χωρίς τον Rutte, και το συνάφι του, δεν θα υπήρχε ούτε Σαλβίνι ούτε Όρμπαν. Η Ιταλία της χαμηλής ανάπτυξης, του μεγάλου χρέους, και των τεράστιων αναγκών μπροστά στην κρίση θα έχει τεράστιο πρόβλημα στο άμεσο μέλλον στη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων της. Χωρίς το ευρωομόλογο, δύσκολα θα τα βγάλει πέρα, και η κρίση στην Ιταλία θα μετατραπεί σε υπαρξιακό πρόβλημα για την ίδια την ευρωζώνη και ίσως και την Ευρώπη. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα ξέρουμε ποιοι είναι οι νέοι Daladier, οι νέοι Chamberlain, οι πολιτικοί που τη δεκαετία του τριάντα, αντί να αντισταθούν στην άνοδο του Χίτλερ, προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τον κίνδυνο με καταστροφικές συνέπειες. Σε αυτή την κρίση τα κοινωνικά ερωτήματα έρχονται στην επιφάνεια μαζί με τα πιο επιστημονικά, που απασχολούν είτε τους επιδημιολόγους είτε τους οικονομολόγους. Διαβάζω το άρθρο του Κώστα Γαβρόγλου από την Εποχή για την παιδεία, που επισημαίνει ότι πρέπει να σκεφτόμαστε πολύ πιο βαθιά από αν θα χαθεί η χρονιά στο σχολείο ή το εξάμηνο στα πανεπιστήμια. Πως θα αντιμετωπίσουν τα παιδιά την απομόνωση, πως εκλαμβάνουν τις νέες μορφές επικοινωνίας, τι υποστήριξη χρειάζονται; Κρίσιμα ερωτήματα και γενικότερα. Γιατί, όπως αναλύουν οι ανθρωπολόγοι, η κοινωνία δουλεύει με δομές, που καθορίζουν πως συναστραφομαστε, πως κατανοούμε τον εαυτό μας και τους άλλους, τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται. Όλα αυτά έχουν ανατραπεί με βίαιο τρόπο και όσο περισσότερο κρατάνε τα μέτρα απομόνωσης, τόσο περισσότερο θα έχουμε σημαντικές αλλαγές στις δομές. Εμάς τους αριστερούς και αριστερές μας ενδιαφέρει πολύ το θέμα των ανισοτήτων. Ξέρουμε ότι μια ανισότητα σε ένα τομέα εύκολα μετατρέπεται σε ανισότητα σε κάποιον άλλο τομέα. Η ανισότητα, στην αγορά εργασίας, για παράδειγμα, εύκολα μετατρέπεται σε ανισότητα υγειονομικής φύσεως. Δύσκολα να πιστέψει κανείς ότι οι ελίτ εννοούν το ευχολόγιο, ότι πρέπει να μοιραστούν τα βάρη αυτής της κρίσης με δίκαιο τρόπο. Στην Αριστερά θα πέσει πάλι ο κλήρος να σηκώσει το θέμα, και εντός των χωρών και μεταξύ των χωρών.  Κατά πάσα πιθανότητα δε, στην αριστερά θα πέσει και ο κλήρος να μας βγάλει και από αυτή τη κρίση. Για άλλη μια φορά.

Είναι φανερό ότι ο ιός της ξενοφοβίας δεν βρίσκει μόνο χωρίς ισχυρές ιδεολογικές και πολιτικές γραμμές άμυνας την κοινωνία, αλλά, αντίθετα, συναντά εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη και την εξάπλωσή του μέσα σ’ αυτή. Αυτόν τον κίνδυνο ποτέ δεν τον υπολόγισε στα σοβαρά η ΝΔ και η κυβέρνησή της. Γιατί, εκτός του ότι αυτός πάει πακέτο με το δόγμα της αποτροπής, διευκολύνει και την πρόσβαση της, κεντροδεξιάς υποτίθεται, παράταξης στα ακροδεξιά του εκλογικού σώματος, για να ψαρέψει ψήφους. Αν αυτοί είναι οι λόγοι που κάνουν τη ΝΔ να υποστηρίζει την «αρχή» της μειωμένης ισχύος του διεθνούς δικαίου στο θέμα της αίτησης ασύλου, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΙΝΑΛ, Α.Λοβέρδος ποιο λόγο είχε να συνταχθεί σ’ αυτήν ειδικά τη συζήτηση με την κυβέρνηση της ΝΔ, παρά την επιφύλαξη που διατύπωσε ο εισηγητής του κ. Καμίνης, ο οποίος, σεβόμενος και τη νομική υπόστασή του, υποστήριξε τη μόνη λογική θέση, της υπερίσχυσης του διεθνούς δικαίου. Της σύμβασης της Γενεύης στην προκειμένη περίπτωση, η οποία, όπως σωστά υποστήριξε, ώσπου να αλλάξει, αν ποτέ αλλάξει, ισχύει χωρίς οποιαδήποτε εξαίρεση. Για να το κάνει σε ένα θέμα τόσο κρίσιμης σημασίας, στο οποίο ο καθένας μη κυβερνητικός βουλευτής της δημοκρατικής αντιπολίτευσης θα είχε σοβαρό λόγο να διαφοροποιηθεί, κάποιο σοβαρό λόγο θα είχε. Εκτός αν νόμιζε ότι βρισκόταν στο βήμα κάποιας επιστημονικής ημερίδας, και όχι στη Βουλή, όπου κάθε λόγος που ακούγεται αποκτά πολιτική βαρύτητα.

Γνωρίζουμε ότι αυτή τη στιγμή άνθρωποι υποφέρουν και ότι την επόμενη μέρα ο Πειραιάς θα βυθιστεί πάλι σε μία βαθιά οικονομική κρίση.  Δεν θέλουμε να αφήσουμε κανέναν αβοήθητο, δεν θέλουμε να αφήσουμε την πόλη στον αυτόματο πιλότο, μπροστά στα δύσκολα που έρχονται. Και δεν θα το κάνουμε. Ξέρουμε ότι θα περάσουν αυτά που ζούμε σήμερα, οι επιπτώσεις της πανδημίας όμως θα είναι τρομακτικές για πολλούς αν δεν δράσουμε τώρα, με σχέδιο, στοχευμένα, και συντονισμένα. Και θα τα καταφέρουμε γιατί είμαστε από εδώ, είμαστε εδώ και συνεχίζουμε να ζούμε στον Πειραιά, δίπλα και μαζί με τους συμπολίτες μας.

Παρών μέχρι τέλους ο Απεραθίτης Μανώλης Γλέζος, πολέμησε και πολεμήθηκε επί δεκαετίες, μετά τις 31.5.1941, όταν, μαζί με τον Λάκη Σάντα, κατέβασαν τη ναζιστική σημαία που λέρωνε την Ακρόπολη της δημοκρατίας κι έστησαν σιωπηρό χορό πάνω στον βράχο. Πολιτικός, συγγραφέας και δημοσιογράφος, πρωτοεκλέχτηκε βουλευτής το 1951, με την ΕΔΑ, ενώ ήταν θανατοποινίτης, ακόμη μια φορά. Η ζωή του στάθηκε μια αλληλουχία φυλακίσεων, βασανιστηρίων, εκτοπίσεων (από τους Γερμανούς, τους Ιταλούς, το μετεμφυλιακό ελληνικό κράτος και τη χούντα) και δικαστικών περιπετειών: καταδικάστηκε σε θάνατο το 1948, για «αδικήματα Τύπου», και το 1949 για παράβαση του Γ΄ Ψηφίσματος, και σε πενταετή φυλάκιση το 1958, για «κατασκοπεία». Στο βιογραφικό του συνοψίζεται η ζωή του τόπου ανάμεσα στην Κατοχή και στη δικτατορία. Δεκάδες οι καταδίκες του για την αντιστασιακή και πολιτική του δράση. Εντεκάμισι χρόνια στις φυλακές και τεσσεράμισι στην εξορία. «Ο βίος μου όλος», έλεγε απολογούμενος στις 16.7.1959, με τον Αντώνη Καρκαγιάννη τότε έναν από τους συγκατηγορούμενούς του, «αναλώνεται για την πατρίδα. Ο κόσμος το ξέρει. Ξέρει ότι σκύβω μπροστά στον πόνο, σκύβω για ν’ ακούσω την καρδιά του λαού και ξέρει ότι είμαι αλύγιστος όταν πρόκειται να υπερασπιστώ αυτόν τον λαό». Αλλά ο βασιλικός επίτροπος του Στρατοδικείου Αθηνών αποκάλυψε το σκοτεινό σχέδιο: «Πολύς θόρυβος έγινε πέριξ του ονόματος του Εμμανουήλ Γλέζου, ο οποίος χαρακτηρίζεται πατριώτης και αγωνιστής από τον Διεθνή Κομμουνισμόν. Τον Γλέζον τον μετεχειρίσθη ο Διεθνής Κομμουνισμός, όπως οι Αμερικανοί τους πιθήκους και τα ποντίκια εντός των πυραύλων και όπως οι Ρώσοι την Λάικα μέσα εις τον Σπούτνικ. Προσεπάθησαν να δημιουργήσουν ένα σύμβολον, εκμεταλλευόμενοι την πράξιν του κατά την Κατοχήν. Ναι! Ητο πράξις γενναία, απαιτούσα αποφασιστικότητα. Αλλά ήτο τόσον μεγάλη, κατά την γνώμην του Διεθνούς Κομμουνισμού, ώστε να εγερθή τόσος θόρυβος περί τον ηρωισμόν του Μανώλη Γλέζου;». Μα ήταν του Διεθνούς Κομμουνισμού ο Ντε Γκωλ, που χαρακτήρισε τον Γλέζο «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης»; Στο βιβλίο «Υπόθεσις Μανώλη Γλέζου», που εξέδωσε η ΕΔΑ το 1960, με επιμέλεια του Γιάννη Βούλτεψη, προτάσσεται ένα δοξαστικό ποίημα της Ρίτας Μπούμη-Παππά, που τελειώνει με τον στίχο «Αγαλμα από τότε είσαι στη μνήμη μας», όπου «τότε» ο Μάης του 1941. Ο Μανώλης Γλέζος, όμως, υπήρξε κάτι σπουδαιότερο από άγαλμα ή σύμβολο: πολίτης διαρκούς εγρήγορσης. Με το πάθος της προσφοράς να υπερκεράζει τις αναπόφευκτες για κάθε άνθρωπο αντιφάσεις.

Ο Μανώλης Γλέζος με τίμησε με την φιλία του. Προτιμώ να μιλήσω σε πρώτο πρόσωπο σε αυτές τις λίγες γραμμές, γιατί μόνο η Ιστορία θα μπορεί να σταθεί απρόσωπα, αμερόληπτα απέναντι στο μέγεθος της εμβληματικής του μορφής, κρίνοντάς τον από την δική της οπτική, αποφεύγοντας εύκολες δοξολογήσεις, ή δονούμενος από τη γενική συγκίνηση που προκαλεί η εκδημία του. Προσωπικά διακατέχομαι από μεγάλη συγκίνηση. Ήταν μεγάλο δώρο η τύχη μου να τον γνωρίσω από πολύ κοντά, ιδίως το τελευταίο διάστημα, εδώ στο ερημητήριο του Ωρωπού τόπο ιστορικής μνήμης του Λαού και του Έθνους. Ο Μανώλης Γλέζος ήταν άνθρωπος σπάνιος. Τον χαρακτήριζε ένας εξαιρετικός συνδυασμός αξιών της Αριστεράς και πολύτιμών αρετών και προτερημάτων, που απλώνονταν σε ένα ευρύτατο φάσμα – από τη σχέση του με την Ποίηση ως την ενασχόλησή του με την ορυκτολογία, την υδρονομία, την γλωσσολογία. Η παλικαριά του στην πρώτη πράξη Αντίστασης στον χιτλερισμό, το κατέβασμα της ναζιστικής σημαίας από την Ακρόπολη ήταν σύμφυτη με την παλλόμενη ανθρωπιά στάση του απέναντι στους συναγωνιστές του. Αδύνατο να λησμονήσω την αγαλλίαση που έδειξε ξαφνικά η όψη του, όταν του ζήτησα να σταματήσουμε τη φιλονικία μας γύρω από την πολιτική της Αριστεράς για τα μνημόνια – επειδή, του είπα– δεν θέλω να μαλώνουμε γιατί τον αγαπώ. Η στάση του δεν έπαυε να είναι βαθύτατα πολιτική, ακόμα και όταν ορισμένες ενέργειές του μαρτυρούσαν κάποιο επιμέρους «αβαθές» πολιτικό κριτήριο, όπως η συμμετοχή του σε σχήματα που δεν του ταίριαζαν. Το στίγμα της πολιτικής του διαδρομής, ασχέτως αυτών, καθορίζει η ιδιότητα του μέλους και του στελέχους του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Η πεποίθησή του στην αξία της Δημοκρατίας ήταν αξεπέραστη – από αυτήν απέρρεαν και οι ιδέες του για την άμεση Δημοκρατία. Ο Μανώλης Γλέζος θα στέκεται πάντα δίπλα μας στο δρόμο της Πάλης για την έξοδο από τους σκοτεινούς καιρούς, προς ένα φωτεινό μέλλον. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει.