Αναδημοσιεύσεις

Αν κάτι έχουμε καταλάβει αυτές τις μέρες από τον βομβαρδισμό των πληροφοριών, των εικόνων και των παντοειδών σχολίων, είναι ότι οι θάνατοι των συμπολιτών μας στο Μάτι είχαν προαναγγελθεί: ήταν βέβαιο ότι θα συμβούν, ήταν αβέβαιο πότε ακριβώς. Η συσσώρευση είκοσι χιλιάδων και πλέον ανθρώπων σε μια έκταση χωρίς πολεοδόμηση,χωρίς ρυμοτομία, χωρίς σχέδιο, χωρίς άδεια οικοδομής συχνά, χωρίς διέξοδο στη θάλασσα –αλλά μέσα στην καρδιά ενός πυκνού και εύφλευκτου πευκοδάσους– δεν μπορεί να χαρακτηριστεί απλώς ασύγγνωστη αμέλεια. Είναι ένα διαρκές έγκλημα δεκαετιών, που οι συνέπειές του χρειάστηκαν λίγα λεπτά για να φανούν. Αυτή την ευθύνη ποιος θα την αναλάβει; Ποιος θα τοποθετήσει πάλι την ιερότητα της ζωής λίγο πιο πάνω από την ιερότητα της ιδιοκτησίας;

Ας πούμε την αλήθεια. Οι περιοχές αυθαιρέτων δεν μπορούν να ισοπεδωθούν ούτε να δημευθούν άπειρες περιουσίες. Όμως δεν είναι παράλογο να παγώσουν στην κατάσταση που βρίσκονται, σε καθεστώς υψηλών περιορισμών. Ανάλογο καθεστώς υπάρχει στους παραδοσιακούς οικισμούς και δεν αμφισβητείται από κανέναν. Σημαίνει ειδικός χωρικός σχεδιασμός, περιορισμένη δόμηση κατοίκησης και μόνο, απαγόρευση επεκτάσεων, κατεδάφιση περιφράξεων, ρυμοτομία. Μεγάλοι δρόμοι, υποδομές ασφαλείας, διέξοδοι διαφυγής, δίκτυα πυρόσβεσης. Μαζί με πραγματικά εφαρμοστέα και ρεαλιστικά σχέδια έκτακτης ανάγκης. Δεν μιλώ για τα αυτονόητα, τα φράγματα θανάτου, τις μάντρες στη θάλασσα. Αυτές μπορούν και πρέπει να πέσουν τώρα, εν θερμώ. Η κοινή γνώμη θα χειροκροτήσει.

Η «μηχανή» που παρήγαγε το τεράστιο πρόβλημα στην Αττική δούλευε ως εξής: είτε ατομικά είτε μέσω οικοδομικών συνεταιρισμών, προχωρούσε η παράνομη δόμηση. Τα Δασαρχεία έκαναν μελέτες και προτάσεις αποκατάστασης, έμεναν όμως στα συρτάρια. Μετά ερχόταν η κυβέρνηση και επέκτεινε το σχέδιο πόλης, δηλαδή νομιμοποιούσε την παράνομη δόμηση μαζί και τα επικίνδυνα και στρεβλά θανατηφόρα όπως αποδείχθηκε χαρακτηριστικά της. Το Μάτι ήταν μια ακραία περίπτωση αυτού του φαινομένου, διότι οι δρόμοι ήταν εξαιρετικά στενοί οι δε ακτές αποκλεισμένες από τις ιδιωτικές, παράνομες, φυσικά, περιφράξεις. Αυτό το υπόβαθρο συνάντησε και τα άλλα δεδομένα της φωτιάς (διαχειριστικά, φυσικά κ.ά.) και ζήσαμε την ανείπωτη τραγωδία. Ένα από τα ζητήματα που θα προκύψει τώρα είναι πώς θα οικοδομηθούν οι καμένες περιοχές και θα αποκατασταθούν τα σπίτια. Στα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση αναφέρεται ότι η αποκατάσταση των οικισμών θα γίνει με χωροταξικούς κανόνες. Μεταφέρουμε εδώ ένα απόσπασμα από συνέντευξη του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος στο Real FM, που το διευκρινίζει. «Το Μάτι δε μπορεί να χτιστεί όπως ήταν πριν. Θα χτιστεί με οργανωμένη δόμηση, με δρόμους και διεξόδους προς την παραλία. Η κήρυξη της αναδασωτέας περιοχής είναι δεδομένη, προβλέπεται από το Σύνταγμα, είναι συνταγματική μας υποχρέωση αλλά και πολιτική μας δέσμευση… Η πρόταση η δική μας είναι να γίνει πολεοδομική οργάνωση με δρόμους και διαφυγή προς την παραλία. Όλες οι περιοχές εκτός σχεδίου που μπαίνουν σε σχέδιο γίνονται με υποχρεωτική συνεισφορά γης από τους ιδιοκτήτες, ίσως αυτό περιόριζε ως τώρα τις πολιτικές αποφάσεις» ανέφερε.

Εν πρώτοις πρέπει να δούμε τα αίτια. Έχει παρατηρηθεί π.χ. ότι, όταν δεν υπάρχουν δασικοί χάρτες, τα δέντρα είναι γενικώς πιο εύφλεκτα. Δεν έχει διευκρινιστεί γιατί, μάλλον οφείλεται στην κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, αν πρόκειται για εμπρησμό, κάποιος έχει συμφέρον. Και αυτός που έχει συμφέρον κάποια στιγμή θα εμφανιστεί. Να σημειωθεί αυτό, γιατί όποτε πιάνουν κάποιον για εμπρησμό συνήθως πουλάει τρελίτσα και καταδικάζεται δεκαοχτώ μήνες με αναστολή. Απεναντίας αυτοί που ρίχνουν τίμια και υπερήφανα μπετά στα καμένα συνήθως μένουν ανενόχλητοι. Λογικό, δεν θα ποινικοποιήσουμε και την επιχειρηματικότητα.

Η οπτική του νεοφιλελευθερισμού σε σχέση με το κράτος είναι γνωστή και ο Κυρ. Μητσοτάκης σπάνια χάνει την ευκαιρία να την αναπαραγάγει. Στο πλαίσιο αυτό, για το νεοφιλελεύθερο δόγμα, το κράτος πρέπει να περιορίζει τη δράση του στο ελάχιστο. Το κράτος δεν μπορεί πλέον να ασκεί παραγωγικές δραστηριότητες, δεν μπορεί και δεν πρέπει να ασχολείται με προνοιακά ζητήματα (η ίδια η έννοια της «πρόνοιας», άλλωστε, είναι οριακά αποδεκτή από τους νεοφιλελεύθερους), δεν μπορεί και δεν πρέπει να αναλαμβάνει έργα υποδομών.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι μέρος των μεσογειακών χωρών τις επόμενες δεκαετίες, με την ξήρανση των δασών και την επέκταση του αστικού ιστού μέσα σε παραμελημένα δάση, θα ερημοποιείται, μια αλλαγή που είναι και σήμερα ορατή. Ανεξαρτήτως της αιτίας –εμπρησμός, κεραυνοί, αυτοανάφλεξη ή ανθρώπινη αμέλεια– οι δασικές πυρκαγιές θα είναι περισσότερες, καθώς η ξηρότητα των δασών αυξάνεται και τα κύματα καύσωνα γίνονται πιο συχνά. Ακραία ισχυροί άνεμοι, όπως αυτοί φέτος στον Ν. Βουτζά και στο Μάτι ή όπως πέρσι στην Πορτογαλία και στην Ισπανία, μπορούν να επιδεινώσουν μιαν ήδη άσχημη κατάσταση. Τα επόμενα χρόνια, όπως έδειξαν οι τυφώνες Κατρίνα και Ιρμα, με πολλά ανθρώπινα θύματα, θα απαιτηθούν τεράστια ποσά για την αντιμετώπιση των μεγα-καταστροφών. Η αλληλεγγύη που συνήθως αναδύεται μέσα από τέτοια δραματικά γεγονότα είναι προτιμότερο να αξιοποιηθεί εκ των προτέρων για τη διεκδίκηση άμεσων μέτρων και πολιτικών αποφάσεων που θα αφορούν την κλιματική αλλαγή. Μόνο ένα ενεργό και δυναμικό κίνημα περιβαλλοντικό και αντικαπιταλιστικό μπορεί να αποτρέψει νέες τραγωδίες που είναι ήδη ορατές στον ορίζοντα.