Χωρίς κατηγορία

«Ο Τσόρτσιλ στην Αθήνα» επιγράφεται το κομμάτι του αρθρογράφου του “Βήματος”, κ. Ι. Κ. Πρετεντέρη στη χριστουγεννιάτικη έκδοση της εφημερίδας. (...) Ο παραλληλισμός της συνεργασίας των δύο ιστορικών παρατάξεων του ’44 με τη συνεργασία των πολιτικών απογόνων τους για να σώσουν τη χώρα από τον ΣΥΡΙΖΑ σήμερα προκύπτει αβίαστα από το κείμενο. Και φυσικά προκύπτουν και τα ιστορικά συμφραζόμενα του ’44, όπως προβάλλονται 75 χρόνια αργότερα. Όπως τότε, για να σώσουν την πατρίδα από τους κομμουνιστές, «οι δύο ιστορικές παρατάξεις" ενσωμάτωσαν τους συνεργάτες των κατακτητών, τους οποίους η ίδια η τότε κυβέρνηση χαρακτήριζε ‘προδότες’, έτσι και σήμερα η πανστρατιά για να φύγει ο ΣΥΡΙΖΑ βασίζεται στην ενεργό συμμετοχή και στην υιοθέτηση της συνθηματολογίας των απογόνων των δωσιλόγων, των μαυραγοριτών και των ταγματασφαλιτών.

Μιλώ για τη φοβική τυφλότητα της μίζερης ζωής, για την ακρωτηριασμένη ωραιότητα του νεύματος προς τον Άλλο που αφήνει πίσω της ματωμένα δακτυλικά αποτυπώματα στη ζωή τους. Μιλώ για τα δάχτυλα εκείνων που δείχνουν κρυπτόμενοι πίσω από το δικό τους δάχτυλο. Μιλώ για τα δάχτυλα των ανίδεων στη χαρά, των αμέριμνων στη λύπη

Η κληρονομιά που αφήνει δεν είναι πολύ καλή. Ο Economist κάποτε όρισε την Γερμανία ως έναν «απρόθυμο ηγεμόνα». Πράγματι, αυτό που έδειξε η Μέρκελ ήταν ότι υπό την ηγεσία της, κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης της ευρωζώνης, η Γερμανία ήταν ικανή να κυριαρχεί, αλλά δεν μπόρεσε πραγματικά να καθοδηγήσει ηγεμονικά. Στη δεκαετία του 1980, με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη του 1986, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τέθηκε σε μια νεοφιλελεύθερη τροχιά την οποία ακολούθησε έκτοτε. Το συγκεκριμένο γεγονός, ωστόσο, δεν οδήγησε σε αυτό που οι νεοκλασικοί οικονομολόγοι ονομάζουν ισορροπία και σύγκλιση, αλλά αντίθετα οδήγησε σε αυξανόμενες οικονομικές αποκλίσεις και ανισορροπίες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αποβιομηχανοποίηση της Νότιας Ευρώπης. Παρόλα αυτά, αντί να αντιμετωπίσει το βασικό πρόβλημα μέσω μιας κρατικά ενεργητικής πανευρωπαϊκής βιομηχανικής πολιτικής, η Μέρκελ και ο υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αντιμετώπισαν τις οικονομίες διαρθρωτικού ελλείμματος της ευρωπαϊκής περιφέρειας σαν το πρόβλημα να ήταν το δημόσιο χρέος και οι μισθοί. Αυτό παρουσιάστηκε σαν ένα είδος ηθικού παιχνιδιού, σαν τα περιφερειακά κράτη να ζούσαν πάνω από τις δυνατότητές τους. Και στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, η εφαρμοζόμενη στρατηγική επεδίωξε την εσωτερική υποτίμηση του κόστους εργασίας. Η αποκαλούμενη «διάσωση της Ελλάδας» ήταν στην πραγματικότητα ένα δεύτερο πακέτο διάσωσης των τραπεζών: το 89% των χρημάτων που δόθηκαν πήγαν απευθείας στους πιστωτές, κυρίως σε γερμανικές και γαλλικές τράπεζες. Αυστηρή λιτότητα επιβλήθηκε στην Ελλάδα στο όνομα της νέας οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με περικοπές στην υγειονομική περίθαλψη και σε άλλες κοινωνικές δαπάνες, περικοπές στις συντάξεις, πάγωμα μισθών και προσλήψεων στο δημόσιο, ιδιωτικοποίηση δημόσιων περιουσιακών στοιχείων και, όπως οι Thorsten Schulten και Torsten Müller έχουν τεκμηριώσει πλήρως, με την περικοπή εργασιακών δικαιωμάτων, όπως οι συλλογικές συμβάσεις, σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Διαχέεται μια λανθασμένη αντίληψη (βεβαίως κατευθυνόμενη) στην κοινή γνώμη, ότι η συνεχής αύξηση του εισοδήματος στα ανώτερα – ανώτατα εισοδηματικά κλιμάκια συμβάλλει και στην αύξηση του πλούτου της κοινωνίας (Πρόκειται για την αντίληψη γνωστή ως Trickle-down effect που συνδέεται άμεσα με την Καμπύλη Laffer, με τη μείωση των φόρων σε συγκεκριμένες κοινωνικές και επιχειρηματικές κατηγορίες και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των Οικονομικών της Προσφοράς). Ουδέν ψευδέστερον. Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Η μείωση της ανισοκατανομής του εισοδήματος συμβάλλει αποφασιστικά στην αύξηση του πλούτου της κοινωνίας διαμέσου της αύξησης του όγκου του κεφαλαίου. Σκοπός της οικονομικής πολιτικής είναι να καταστήσει τον όγκο του κεφαλαίου μη σπάνιο. Δηλαδή να μην χαρακτηρίζεται ως σπάνιο αγαθό. Αν αυτός είναι ο στόχος τότε, διαμέσου της εμπειρίας, η πολιτική του Κράτους θα πρέπει να κατευθύνεται σε αύξηση και συμπλήρωση της ροπής προς επένδυση και σε ποιο βαθμό είναι ασφαλές να υποκινεί τη μέση ροπή προς κατανάλωση.

Η εξέγερση των Σπαρτακιστών ή αλλιώς εξέγερση του Ιανουαρίου, ξεκίνησε στις 5 Ιανουαρίου του 1919 και έληξε, βουτηγμένη στο αίμα, μια εβδομάδα αργότερα. Επρόκειτο για μια γενική απεργία που εξελίχθηκε σε εμφύλια ένοπλη σύρραξη, η οποία θεωρείται ως το σημείο λήξης της Γερμανικής Επανάστασης (1918-1919).

«Η ιστορία προχωρά χάρη σ’ αυτούς που ξέρουν να εξεγείρονται στην κατάλληλη στιγμή, ακόμα και εναντίον της», λέει ο στοχαστής. «Στην άκρη του σκότους υπάρχει οπωσδήποτε ένα φως που το μαντεύουμε κιόλας και για το οποίο πρέπει να αγωνιστούμε μόνο και μόνο για να υπάρχει». Κάθε κυριαρχία, κάθε αυταρχισμός, θα δημιουργούν πάντα την ανάγκη της χειραφέτησης. Και, παρά τα δυσοίωνα μηνύματα του εκφασισμού των κοινωνιών, παρά τις πολιτικές του σκοτεινού παρελθόντος που αναφύονται ξανά, «η τέχνη και η εξέγερση θα πεθάνουν μόνο με τον τελευταίο άνθρωπο». Η ιστορία δεν τέλειωσε ενώ τα φαντάσματα, που δεν έπαψαν να πλανώνται πάνω απ’ την Ευρώπη, όσο προχωρούμε μέσα στο χρόνο, ίσως να λάβουν σάρκα και οστά.

Έχουμε σαφέστατα θετικό αντίκτυπο του κατώτατου μισθού και των συλλογικών διαπραγματεύσεων στην εισοδηματική κατανομή και κανένα αρνητικό αποτέλεσμα στην απασχόληση. Ο κατώτατος μισθός είναι σημαντικός, αλλά παραμένει ο κατώτατος. Δεν είναι μαγική συνταγή ή πανάκεια, άρα είναι σημαντική η σύνδεση με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις γιατί μόνο έτσι μπορούμε να ανακτήσουμε ότι χρειάζεται για τη μεσαία εισοδηματική τάξη.

Η υπεράσπιση της δημοκρατίας από την ακροδεξιά απειλή είναι το κατεξοχήν ζήτημα. Το δημοκρατικό πολιτικό ζήτημα, αρραγώς συνδεδεμένο με το κοινωνικό ζήτημα, πρέπει να είναι αντικείμενο και ευθύνη – παρά τις άλλες μεγάλες διαφορές – και των δύο πόλων της διάκρισης. Γι’ αυτό ο άλλος πόλος είναι σημαντικό να είναι μια δημοκρατική Κεντροδεξιά, που θα αναγνωρίζει τη σπουδαιότητα και του κοινωνικού ζητήματος. Διαφορετικά η Άκρα Δεξιά θα επιλύσει και τα δύο ζητήματα με τον τρόπο που ξέρει. Και τον ξέρουμε και εμείς αυτόν τον τρόπο, γιατί – και παλαιότερα, στην Ευρώπη – αξιοποίησε τις δημοκρατικές διαδικασίες, για να κλείσει τους λογαριασμούς της με τη δημοκρατία. Αλλά πρέπει να παραμείνει ανοιχτός λογαριασμός η δημοκρατία. Γιατί μόνο σε αυτήν έχει νόημα η παραπάνω διάκριση. Γι’ αυτό και η αμφισβήτηση της αξίας της διάκρισης υπονομεύει την πολιτική. Και αυτή η υπονόμευση διευκολύνει την Άκρα Δεξιά. Και σε αυτό έγκειται η ευθύνη και των δύο πόλων της διάκρισης: στο να επαναφέρουν την πολιτική, στο να μην αφήσουν ανυπεράσπιστη τη δημοκρατία, ώστε να παραμείνει δημοκρατία, ώστε να μπορούμε να διακρινόμαστε.

Οι δικαστικοί έχουν βάλει πλώρη να πάρουν αναδρομικά όλα αυτά που έχασαν στο δεύτερο Μνημόνιο. Και αν αυτό συμπαρασύρει και άλλες επαγγελματικές κατηγορίες, ακόμα καλύτερα: συσκοτίζεται κάπως η συντεχνιακή ιδιοτέλεια με την οποία εξετάζει τα ζητήματα αυτά ο δικαστικός κλάδος. Το ότι έτσι δημιουργείται μια δημοσιονομική βόμβα, ελάχιστα τους ενδιαφέρει. Το ότι θα μπορούσε με τις αποφάσεις αυτές να μπει σε νέα αμφισβήτηση η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, τους είναι επίσης αδιάφορο. Και το ότι, τελικά, οι ευνοημένες κοινωνικές κατηγορίες -αυτές που, τηρουμένων των αναλογιών, πλήρωσαν λιγότερο την κρίση- έχουν ορμήξει να φάνε τα μερίσματα της ανάπτυξης από το πρώτο κιόλας ευρώ, τους αφορά ακόμα λιγότερο. Το κάνουν επειδή μπορούν. Προσβάλλοντας μια ολόκληρη κοινωνία που τα προηγούμενα οκτώ χρόνια υπέφερε, χωρίς να διαθέτει τρόπους να διεκδικήσει αποκατάσταση των όσων υπέστη.