Οι προοπτικές που αναδύονται στη σύγχρονη Γερμανία για έναν «πραγματικά ευρωπαϊκό» προσανατολισμό, δηλαδή εκείνον που θα είναι ικανός να την καταστήσει δημοκρατικά συνεργάσιμη ακόμα και με τους περιορισμένους όρους της δεκαετίας του 1970 και του 1980, ώστε οι μη κανονιστικές αρχές που κινητοποιούν το κοινό ευρωπαϊκό σχέδιο να μπορούν με αυτοπεποίθηση να ανακτηθούν και να διατηρηθούν αποτελεσματικά, δεν είναι ακόμη πολύ μεγάλες. Όπως έδειξε πάνω από όλα η ελληνική κρίση, η συνεχιζόμενη σταθερότητα του άξονα Μέρκελ – Σόιμπλε μέσα στη γερμανική κυβέρνηση δεν θα επιτρέψει αποκλίσεις από τις σημερινές νεοφιλελεύθερες επιλογές, ενώ η τρέχουσα προεκλογική εκστρατεία αποκαλύπτει, επίσης, ότι η πολιτική δημοτικότητα της Μέρκελ είναι ακόμα αρκετά ακαταμάχητη. Όσον αφορά τη συνολική οικονομική σφαίρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αδυσώπητη προσκόλληση του Σόιμπλε στις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες ορθοδοξίες, υπονοεί, ακόμη, ένα είδος επιθυμίας/προσκόλλησής του στις προηγούμενες γερμανικές αντιλήψεις για την κεντρική Ευρώπη, μια υπόνοια που επιβεβαιώθηκε θλιβερά με την αντίδρασή του στην ελληνική κρίση χρέους. Πιστεύω, λοιπόν, ότι η απάντησή μου στα δύο μέρη αυτής της ερώτησης πρέπει να είναι «όχι» και «ναι».
