Macro

Το βιβλίο παρουσιάζει τις πολλαπλές θεωρητικές πηγές του λόγου για τα κοινά και χαρτογραφεί με κριτικό τρόπο τη διαπλοκή (συνάντηση και απομάκρυνση) τους. Αρχικά οριοθετείται το πεδίο τους ανάμεσα σε κρατική και ατομική ιδιοποίηση. Ο ιστορικός κομμουνισμός με την πραγμάτωση του κοινού μέσα από το κράτος συνέβαλε στην καταστροφή του. Από την άλλη, είμαστε μάρτυρες μιας «μεγάλης ιδιοποίησης» από τα τέλη του 1980 με την εκχώρηση στο κεφάλαιο πεδίων οικονομικής δραστηριότητας και σφαιρών υπηρεσιών με την καθοδηγητική συνέργεια κρατικής εξουσίας και ιδιωτικών δυνάμεων (Μαρξ και Πολάνυι). Στο πεδίο αυτό αναδύονται δυο προσεγγίσεις. Η πρώτη  αναφέρεται στην παράδοση του Προυντόν (ως ένα βαθμό αποδίδεται και στον νεαρό Μαρξ) που αντιλαμβάνεται στο κοινό την αυθόρμητη φύση του κοινωνικού και στη συνέχεια την ιδιοποίηση ως κλοπή.  Από την άλλη, βασιζόμενοι στο Κεφάλαιο του Μαρξ, οι Χαρντ-Νέγκρι στην τριλογία τους θεωρούν ότι η επικοινωνία, συνεργασία, σύμπραξη παράγουν το κοινό  ακόμη και μέσα στην διαδικασία της καπιταλιστικής οργάνωσης της παραγωγής. Ο καπιταλισμός παράγει το κοινό και συγχρόνως το ιδιοποιείται.   Θα συνεχίσουμε τη κριτική παρουσίαση εικονογραφώντας την με ένα κατάλληλο, σημερινό παράδειγμα από τη συζήτηση για την άρση του αποκλειστικού δικαιώματος χρήσης των πατεντών για τα εμβόλια. Στην ιστορική στιγμή της πανδημικής κρίσης, όπου αποδεικνύεται η ανάγκη προσεκτικού διαμοιρασμού των εμβολίων, φαρμάκων, υπηρεσιών υγείας για την διάσωση της ανθρώπινης ζωής σε πλανητική κλίμακα, ο κυνικός άνθρωπος της ιδιοποίησης υποστηρίζει το ακριβώς αντίθετο. Ο Αλβέρτος Μπουρλά, CEO της Pfizer, μιλώντας στο Φόρουμ των Δελφών, παραβλέπει ότι βασική τεχνολογία m-RNA ήταν αποτέλεσμα έρευνας δημόσιων πανεπιστημίων και ινστιτούτων (Ουισκόνσιν), ότι η οργάνωση της παραγωγής από τις φαρμακευτικές εταιρείες χρηματοδοτήθηκε από τα κράτη κι επιμένει στην «απόλυτη προστασία της πνευματικής περιουσίας».  «Το βασικό μάθημα, νομίζω, από αυτήν την πανδημία είναι το πόσο δυνατή και χρήσιμη είναι η επιστήμη αλλά, θα το επαναλαμβάνω, πόσο δυνατός και χρήσιμος είναι ο ιδιωτικός τομέας» ανέφερε ο κ. Μπουρλά, προσθέτοντας «αν και χρειάστηκε η συνεργασία μεταξύ διαφόρων μερών του ιδιωτικού τομέα, ήταν ο ιδιωτικός τομέας που έφερε εμβόλια, θεραπείες, διαγνώσεις». Από πού αντλεί την επιμονή του; Η απάντηση βρίσκεται στην μαρξιστική ανάλυση που προαναφέραμε: το κεφάλαιο- οι φαρμακευτικές έχουν ένα know how όχι μόνο σε σχέση με την ανακάλυψη αλλά και οργανώνοντας την συνεργασία στην παραγωγική διαδικασία σε κλίμακα και τη διακίνηση- παράγει το κοινό και το ιδιοποιείται ταυτόχρονα, δεν το κλέβει απ’ έξω και εκ των υστέρων. (...) Οι συγγραφείς στηρίζουν την πρόταση για το Κοινό όχι ως φυσικό ή μη αγαθό αλλά ως πολιτικό κοινό, δηλαδή ως μια «θεσπίζουσα δραστηριότητα με προτεραιότητα έναντι του Δικαίου», εν ολίγοις ένα μοντέλο «μη θεμελίωσης». Πρόκειται για ενδιαφέρουσα πρόταση καθώς οριοθετείται αφενός από τις ποικίλες οντολογίες των κοινών όπως του Νανσύ (το «κοινό-Είναι»), της Άρεντ (κοινή ανθρώπινη φύση), των Χαρντ-Νέγκρι, αφετέρου προσεγγίζει με τις διατομικές οντολογίες της σχέσης όσον αφορά την προτεραιότητα της ίδιας της πολιτικής ως συγκροτούσας κοινωνικές σχέσεις και θεσμούς. Ας τονίσουμε, όμως, ότι η παρούσα προοπτική διαθέτει μια έντονη αξιολογική διάσταση του κοινού πράττειν ως δέον αντί του «πράττειν από κοινού».

Οι επιχειρήσεις επέστρεψαν καθαρές στους ιδιοκτήτες τους, οι τράπεζες στους μετόχους τους, ουδείς τιμωρήθηκε για την απληστία που πυροδότησε την έντονη κερδοσκοπία, κάποιοι εισέπραξαν μπόνους για τις εγκληματικές επιλογές τους, είδαν τις καταθέσεις τους στους φορολογικούς παραδείσους να αβγαταίνουν. Μετά το σοκ, με τη βοήθεια των δικτύων ενημέρωσης (όλως τυχαίως ανήκουν σε ολιγάρχες), επανήλθαν στο προσκήνιο οι λογικές περί δημοσιονομικής πειθαρχίας, ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, φορολογικών διευκολύνσεων στην εργοδοσία, οι ανισότητες εκτοξεύτηκαν, τα εργατικά δικαιώματα φασκιώθηκαν, η διαφορετική άποψη χλευάστηκε, η διαμαρτυρία δαιμονοποιήθηκε, η διεκδίκηση στιγματίστηκε, η αντίσταση ποινικοποιήθηκε, οι μηχανισμοί καταστολής ανέλαβαν να πείσουν τους ανυπάκουους με τη ράβδο - στο πεδίο αυτό η μεγέθυνση του κατά τ’ άλλα ασύμφορου κράτους είναι αναγκαία. Δεν έχει καμιά σημασία που ο πλούτος συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια. Δεν έχει καμιά σημασία που στην κορυφή πολλών κρατών βρίσκονται πολιτικοί με τεράστιες περιουσίες. Δεν έχει καμιά σημασία που πολλοί απ’ αυτούς είναι μέχρι τον λαιμό στη διαφθορά. Δεν έχει καμιά σημασία που τα δημόσια αγαθά βγαίνουν στο σφυρί. Δεν έχει καμιά σημασία που οι υποτελείς τάξεις βλέπουν το μέλλον τους να κυματίζει μεσίστιο. Δεν έχει καμιά σημασία που οι κυβερνήσεις δεν ακουμπάνε τους μεγιστάνες, που τυχαίνει να είναι και οι βασικοί χρηματοδότες τους. Πρόσφατη έρευνα της ProPublica δείχνει ότι ο επικεφαλής της Amazon, Τζεφ Μπέζος, δεν πλήρωσε κανέναν ομοσπονδιακό φόρο το 2007 και το 2011, ο επικεφαλής της Tesla, Ιλον Μασκ, δεν πλήρωσε το 2018, οι επιχειρηματίες Μάικλ Μπλούμπεργκ και Καρλ Αϊκαν, όπως και ο Τζορτζ Σόρος, κατάφεραν να μην πληρώσουν κανέναν ομοσπονδιακό φόρο κάποιες χρονιές. Τέλος, δεν έχει καμιά σημασία που η πανδημία σάρωσε όλα τα ιδεολογήματα του νεοφιλελευθερισμού. Οποιος τολμήσει να ασκήσει κριτική στο σύστημα χαρακτηρίζεται λαϊκιστής. Ο λαϊκισμός είναι ο νέος μεγάλος εχθρός, δεν έχει θέση στις σύγχρονες κοινωνίες και πρέπει να εξοβελιστεί.

Το εργασιακό νομοσχέδιο του κ. Χατζηδάκη είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της νέας, αλλά και τόσο παλιάς, δυστοπικής κανονικότητας. Θα μπορούσε κανείς να το προσεγγίσει απλώς σαν μια ακόμα νεοφιλελεύθερη μεταρρύθμιση, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του ΣΕΒ και φτιαγμένη κατά παραγγελία για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της εργοδοσίας -ή, πάντως, μέρους αυτής. Μια παρέμβαση που στοχεύει, μέσα από την κατάργηση των ωραρίων εργασίας (περί αυτού πρόκειται στην ουσία), στην ελαχιστοποίηση του μισθολογικού κόστους. Ωστόσο, είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν επιχειρεί τίποτα λιγότερο από μια συνολική ανατροπή της ίδιας της σχέσης κεφαλαίου-εργασίας. Ο εργαζόμενος δεν «πουλάει» πλέον την εργασία του για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Η ίδια η έννοια του ωραρίου εργασίας θεωρείται παρωχημένη, όπως δήλωνε ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης πολύ πριν η επέλαση του COVID δώσει την πρόσθετη διάσταση της εξ αποστάσεως εργασίας. Αυτό που «πουλάει» είναι ένα «σετ δεξιοτήτων», στην πραγματικότητα τη διαθεσιμότητα του ίδιου να προσφέρει εργασία όταν κρίνει ο εργοδότης και για όσο κρίνει ο εργοδότης. Ο οποίος, χάρη σε αυτήν την κυβέρνηση, θα μπορεί πλέον να «αγοράζει» τα παραπάνω σε εξαιρετικά συμφέρουσα για τον ίδιο τιμή. Η τηλεργασία γίνεται, από εργαλείο διευκόλυνσης, εργαλείο επιβολής μιας νοοτροπίας που θέλει τον εργαζόμενο «διαθέσιμο» 24 ώρες το 24ωρο, 7 μέρες την εβδομάδα. Και για αυτό του αρνείται ακόμα και το δικαίωμα να κάνει «log-off». Κι όμως, το 8ωρο την ημέρα είναι βασική παράμετρος στην αγορά εργασίας, για όλα -για τον κατώτατο μισθό, για τις συλλογικές συμβάσεις, για τις υπερωρίες. Γι’ αυτό, λόγου χάρη, πριν λίγες δεκαετίες είχαμε 18 ώρες ημερήσια εργασία και εργάσιμη εβδομάδα 6 ημερών και τώρα έχουμε 40 ώρες με 5ήμερη εργασία. Γι’ αυτό, ακόμα και οι ιδιαίτερες συμβάσεις -βασικά εποχικών δραστηριοτήτων- στηρίζονταν στο ωράριο εργασίας.

«Ο κ. Καραμανλής, όταν καλούσε τα κόμματα να στηρίξουν αυτή τη θέση του, τους είπε ότι θέλει να αλλάξει τη φυσιογνωμία της περιοχής και να μην αφήσουν ιδεοληψίες να επηρεάσουν την απόφασή τους. Άρα παραδέχτηκε ευθαρσώς, ότι είναι ιδεολογικοί οι λόγοι που τοποθετεί τον σταθμό στην πλατεία, ενώ υπάρχουν λύσεις που ευνοούν την πόλη» λέει ο Τ. Παπαϊωάννου. Ο βασικός στόχος είναι  να αλλάξει ο χαρακτήρας της γειτονιάς, με ό,τι σημαίνει αυτό. Να μην υπάρχουν τα Εξάρχεια των κινημάτων, των  συλλογικοτήτων, των  κατοίκων που έχουν αποδείξει ότι έχουν μια άλλη αντίληψη για την πόλη. Επίσης, υπάρχουν και οικονομικά κίνητρα. Ας μην ξεχνάμε, ότι έχουν αγοραστεί πάρα πολλά ακίνητα στην περιοχή. Ακόμα και ολόκληρες πολυκατοικίες, για να υπάρξει υπεραξία, όταν δημιουργηθεί ο σταθμός». Οι συλλογικότητες της περιοχής, έχουν ξεκινήσει ανοιχτές συνελεύσεις για να πάρουν αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο θα αντιδράσουν και θα κινητοποιηθούν. Ήδη σε ένα πρώτο κάλεσμα των συλλογικοτήτων που πραγματοποιήθηκε πριν λίγες μέρες, ακούστηκαν οι πρώτες προτάσεις.

Με τον ψηφισθέντα νόμο χάνεται η κουλτούρα της αποκεντρωμένης διοίκησης και η έννοια της συλλογικότητας. Παραβλέπεται ο ευρωπαϊκός χάρτης της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπου για πολλά χρόνια και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες το ισχύει το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής: ένα αποκεντρωμένο σύστημα, με την εκλογή των δημάρχων από τα δημοτικά συμβούλια προς την κατεύθυνση μιας δημόσιας διοίκησης πλήρως αποκομματικοποιημένης. Αντί να προωθηθούν οι αρμοδιότητες μιας πολυεπίπεδης διακυβέρνησης (Δήμοι, Περιφέρεια, Αποκεντρωμένη), η κυβέρνηση της ΝΔ έφτιαξε ένα πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα και νομοθέτησε τη μείωση των συμβούλων αναιτιολόγητα, ενώ παράλληλα αύξησε τους υποψήφιους για να δυσκολέψει την κατάρτιση ανεξάρτητων ψηφοδελτίων. Στην επικοινωνία και την επαφή μας με τις κοινότητες που γεννηθήκαμε ή καταγόμαστε, διαφαίνεται η ειδική σχέση των αιρετών με τα χωριά τους. Η καθημερινότητα του χωριού, τα προβλήματα της κοινότητας είναι και δικά τους και επιλέγουν να συμμετάσχουν στα κοινά για το καλό του τόπου τους. Αυτοί είναι εκείνοι, που διεκδικούν την ξεχωριστή κάλπη και την ανεξάρτητη φωνή και έκφραση, αφού θεωρούν ότι μπορεί τα μεγάλα παραταξιακά ψηφοδέλτια να «στραγγαλίσουν» την ανεξαρτησία της τοπικής και ιδιαίτερης φωνής της κοινότητας. Για παράδειγμα, στον Νομό Ιωαννίνων έχουμε 370 Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οκτώ δήμους. Οι 112 κοινότητες έχουν περισσότερους από 300 κατοίκους και οι υπόλοιπες έχουν όριο κάτω από 300 κατοίκους. Με τους περιορισμούς του νομοσχεδίου, είναι ορατός ο κίνδυνος μεγάλες ακριτικές και ιστορικές κοινότητες να εκπροσωπούνται μόνο μονοπρόσωπα στα όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι Καλαρρύτες, οι Ασπράγγελοι, η Καρίτσα, οι Λιγκιάδες, η Πυρσόγιαννη, το Βοτονόσι και τα Κτίσματα είναι μερικά από αυτά τα χωριά. Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ δόθηκαν χρήματα μέσα από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και υλοποιήθηκαν προγράμματα, όπως το «ΦιλόΔημος», που έδωσαν τη δυνατότητα σε δήμους και κοινότητες να κάνουν σημαντικά έργα για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Παράλληλα, έγιναν και 8.500 μόνιμοι διορισμοί στην τοπική αυτοδιοίκηση. Τώρα, για τις προτεραιότητες θα αποφασίζει το ΤΑΙΠΕΔ αδιαφανώς και προκλητικά.

Η πολιτική δραστηριότητα με την έννοια της ηθικής «δεν είναι η εξουσία ως αυτοσκοπός αλλά η εξουσία για την επίτευξη ενός στόχου που είναι συνήθως το κοινό καλό, το συλλογικό ή γενικό συμφέρον» και πάντως όχι το προσωπικό όφελος. Εδώ εμπίπτει και το θέμα της «πολιτικής διαφθοράς» σύμφωνα με την οποία «ο πολιτικός που διαφθείρεται τοποθετεί το προσωπικό του κέρδος πάνω από το συνολικό, το δικό του συμφέρον πάνω από το κοινό, την ασφάλεια τη δική του, και της οικογένειάς του πάνω από εκείνη της πατρίδας». Εδώ ο Μπόμπιο παραθέτει και τη «νομική κρίση» της πολιτικής δράσης (σ.σ. το γνωστό σ’ εμάς «το νόμιμο είναι και ηθικό»). Εδώ υπεισέρχεται η λεγόμενη ερμηνεία του σύγχρονου «συνταγματισμού» όπου έχουμε την «κυβέρνηση των νόμων» σε αντίθεση με την «κυβέρνηση των ανθρώπων». Σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχει πολλές φορές η κρίση του «συνταγματικού σφάλματος»(ερμηνείες και «παραθυράκια») και της «αντιδημοκρατικής πρακτικής». Αλλά για να ορίσουμε μία αντιδημοκρατική πρακτική πρέπει να ορίσουμε και τη δημοκρατία.  Τι είναι λοιπόν η δημοκρατία σύμφωνα με τον συγγραφέα; «Είναι εκείνη η μορφή διακυβέρνησης της οποίας οι κύριοι κανόνες, όταν τηρούνται, έχουν ως σκοπό την επίλυση των κοινωνικών συγκρούσεων χωρίς την προσφυγή στην αμοιβαία βία» και ακόμα η δημοκρατία «είναι ένα καθεστώς στο οποίο οι περισσότερες αποφάσεις λαμβάνονται μέσω συμφωνιών των διαφόρων ομάδων. Η δημοκρατία δίνει ζωή σε μια "κοινωνία του συμβολαίου", η οποία προϋποθέτει και αξιώνει το σεβασμό της αρχής: Pacta sunt servanda».  Ένα δημοκρατικό καθεστώς μπορεί να αξιολογηθεί με κριτήριο το «βαθμό πολιτικής βίας που υπάρχει ακόμα σ’ αυτό(σ.σ. αστυνομικό κράτος), πόσο μεγάλο τμήμα των πολιτικών σχέσεων είναι ακόμα μυστικές(σ.σ. διαπλοκή με μέσα ενημέρωσης και οικονομικά συμφέροντα, που «ευνοεί την τέχνη του ψεύδους»), πόσο μεγάλη είναι η δεσμευτική ισχύς των συμφωνιών μεταξύ των κοινωνικών και των πολιτικών δυνάμεων (σ.σ. ασυνέπεια υποσχέσεων και απαξίωση πολιτικής)…».

Αυτά κάνουμε εμείς οι αριστεροί, γκρινιάζουμε. Η ανάπτυξη μας φταίει, που θέλουν να πάρουν Στρέφη και Φιλοπάππου και να τα δώσουν σε ιδιώτες κι αυτό μας φταίει, που κατούρησε η κάμπια το γκαζόν στην Ομόνοια κι αυτό μας φταίει, μας φταίει κι η ηχορύπανση, μας φταίει και το σπασμένο το πεζοδρόμιο, γι’ αυτό τα παλιά τα χρόνια μας έστελναν εξορία. Επειδή δεν άντεχαν που γκρινιάζαμε. Ας πούμε, η χούντα έκανε δρόμους και σίγουρα κάποιος αριστερός θα γκρίνιαζε που είχαν διαλυθεί προϋπολογισμοί και ασφαλιστικά ταμεία, για παράδειγμα. Ή που δεν είχαμε δημοκρατία, υπάρχει κι αυτή η πιθανότητα. Έτσι γέμισε η Μακρόνησος κι η Γυάρος, τι νομίζατε, ότι είχαν κανένα άχτι; Και τώρα γκρινιάζω, 700 λέξεις τώρα μόνο γκρινιάζω. Στο κάτω κάτω, για τα τρυπάνια υπάρχουν ωτοασπίδες, για το χαμένο πράσινο, ε, ας φτιάξουμε ομάδες εθελοντικές να δώσουμε στο δήμαρχό μας τα κατάλληλα λιπάσματα, μην πιάσει και το μεταλλικό το φίλτρο καμιά κάμπια κι έχουμε δράματα, για τα πάρκα που δεν έχουμε, ε, ας φυτέψουμε και καμιά γλάστρα στο μπαλκόνι και για τους ανάπηρους, ε, ας μείνουν σπίτι. Κι άμα πεινάσουν, ας τηγανίσουν κι ένα αυγό.

Το σχέδιο νόμου για τα εργασιακά που εισήχθη στη Βουλή φαίνεται να κανονικοποιεί την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και να ανατρέπει την ουσία του προοδευτικού για την εποχή του συνδικαλιστικού νόμου 1264/82. Κυρίως όμως κλονίζει τη Συνταγματική ισορροπία ανάμεσα στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και στην υποχρέωση του Κράτους να μεριμνά για την «ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου πληθυσμού» και να διασφαλίζει την ανεμπόδιστη άσκηση συνδικαλιστικών δικαιωμάτων ιδιαίτερα το δικαίωμα στην απεργία (άρθρα 22 και 23 Σ). Στα βασικά του σημεία το νομοσχέδιο: α) επιτρέπει την διευθέτηση του χρόνου εργασίας που οδηγεί στην κατάργηση της 8ωρης ημερήσιας απασχόλησης με ατομική πλέον συμφωνία εργοδότη και εργαζομένου και με απλήρωτη την προσαύξηση των ωρών της επιπρόσθετης απασχόλησης (άρθρο 59), β) καταργεί το δικαίωμα της Κυριακάτικης αργίας για πολλές κατηγορίες εργαζομένων (άρθρο 63), γ) αυξάνει τον αριθμό των υπερωριών σε 150 κατ’ έτος από 96 που ίσχυαν μέχρι σήμερα στη βιομηχανία και 120 στους λοιπούς κλάδους (άρθρο 58), ενώ δ) τα άρθρα 91, 93 και 95 θέτουν ακόμα περισσότερα βάρη και νομοθετικούς περιορισμούς στο συνταγματικό δικαίωμα στην απεργία, το οποίο πλέον καθίσταται κενό περιεχομένου, αφού με τους ήδη υπάρχοντες περιορισμούς το 90% των απεργιών δεν πληρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις του νόμου. Θεωρούμε ότι η ψήφιση του Νομοσχεδίου συνιστά σημαντική θεσμική οπισθοδρόμηση και θα διευρύνει την ήδη υφιστάμενη νομική και πραγματική ανισότητα στις εργασιακές σχέσεις.

Arbeit macht frei: στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου η ιδεολογική κυριαρχία των από πάνω είναι παραπάνω από προφανής, το ναζιστικό ρηθέν επαναλαμβάνεται απροκάλυπτα. Με το παρόν νομοσχέδιο που εγγίζει νέα άκρα, σε μια μεταμοντέρνα ανάγνωσή του, εκείνο που υπαγορεύεται στους εργαζόμενους είναι πως θα δουλεύουν επιπλέον ώρες, δίχως να πληρώνονται, για να κερδίσουν την ελεύθερη μέρα τους. Η υπερεργασία, λοιπόν, φέρνει ρεπό, άρα, συνακόλουθα, η δουλειά φέρνει λεφτεριά. Αλλά η επικράτηση τέτοιων πολιτικών δεν είναι αναπόδραστη μοίρα. Αν το επαναστατικό υποκείμενο της ιστορίας, κοινώς σύσσωμη η εργατιά, (ξανα)βγει μαχόμενο στους δρόμους διεκδικώντας, τα πάντα μπορούν να ανατραπούν. Ακόμα και τα πιο ισχυρά κατεστημένα. «Χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά»: το σύνθημα, που φέρει στο νου φαντάσματα μια άλλης εποχής, χρειάζεται εκ νέου να εμπεδωθεί. Μια οραματική πολιτική μείωσης αντί αύξησης των ωρών εργασίας και αύξησης αντί μείωσης μισθών, μια πολιτική κάρφος για τα εργοδοτικά λόμπι, μια οραματική πολιτική στο κατεξοχήν πεδίο της ταξικής σύγκρουσης, την ώρα ακριβώς που ο κόσμος της εργασίας βρίσκεται στη χειρότερη, μεταπολεμικά, κατάσταση, μια επί της ουσίας αριστερή πολιτική, κρίνεται παραπάνω από αναγκαία. Όπως αναγκαία κρίνεται και η πολιτική αλλαγή. Στην Ελλάδα αλλά και παντού.

Πρέπει να μετακυλήσουμε τις κλιματικές πολιτικές σε μια προληπτική μορφή, με το βλέμμα στις τεχνολογίες και τους αγώνες που έπονται. Να επικεντρωθούμε στην υποδομή και την καινοτομία σε τεχνολογίες που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια, από μπαταρίες και υδρογόνο μέχρι την προηγμένη κατασκευή άνθρακα. Χρειαζόμαστε μια νέα στρατηγική για να παρουσιάσουμε το περιεχόμενο της Πράσινης Νέας Συμφωνίας, να αποφύγουμε να μιλήσουμε με όρους έκτακτης ανάγκης ή περιορισμών στη συμπεριφορά των ανθρώπων και να επικεντρωθούμε στο να προσφέρουμε επιλογές τόσο στους καταναλωτές, όσο και στους εργαζόμενους. Οι επενδύσεις σε νευραλγικές περιοχές θα μπορούσαν να ανοίξουν τη βεντάλια των επιλογών στους ανθρώπους: μεταξύ διαφορετικών παρόχων καθαρής ενέργειας, για παράδειγμα, ή μεταξύ μιας διαδρομής με τρένο ή με ποδήλατο. Θέλετε ένα γρήγορο ηλεκτρικό αυτοκίνητο, που είναι πιο οικονομικό από το παλιό σας αμάξι; Θέλετε ένα θερμοσυσσωρευτή αντί να είστε με τον παλιό και ακριβό λέβητα; Ο μόνος τρόπος για να αποκτήσετε αυτές τις επιλογές είναι οι δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και καινοτομία. Οι εταιρείες δεν πρόκειται να τις δημιουργήσουν για εμάς. Θέλετε να μπορείτε να επιλέξετε που θα εργαστείτε και υπό ποιες συνθήκες; Τότε πρέπει να διαλύσουμε αυτές τις εταιρείες και να δημιουργήσουμε στη θέση τους δημόσιες, που θα αμείβουν τους εργαζόμενους καλά. Η Αριστερά πρέπει να βάλει αυτές τις τεχνολογικές και πολιτικές επιλογές σε ένα πρόγραμμα, που θα είναι κατανοητό και επιθυμητό από όλους, ακόμα και από αυτούς που κατοικούν στις αγροτικές περιοχές, όπου θα αναπτυχθούν αυτές οι υποδομές. Το αντεπιχείρημα πρέπει να είναι: οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων καταπίνουν την καινοτομία και περιορίζουν τις επιλογές για ένα καλύτερο μέλλον. Η αγορά δεν πρόκειται να παράξει τις καλύτερες δυνατές επιλογές, από μόνη της. Αν θέλετε ένα ανοιχτό μέλλον, με νέες τεχνολογίες και νέες προοπτικές, συνταχθείτε μαζί μας.