Macro

Θύμωσα λίγο. Γιατί δε μας προστάτεψαν; Γιατί δε μας είπαν τις δικές τους ιστορίες;  Δε θα κρύψω ποτέ την δική μου από τα κορίτσια που θα μεγαλώνω. Θα ξέρουν τι γίνεται, πώς γίνεται και πώς μπορεί να το αποφύγουν. Όμως, όσο πλησιάζω στη διαπίστωση, τόσο μαυρίζει η ψυχή μου. Οι μαμάδες μας ήταν πιο μόνες. Πιο "βουβές". Οι μαμάδες μας πιθανότατα δεν θα περίμεναν ποτέ ότι θα σηκωθεί χέρι πάνω στις κόρες τους, ότι θα είχαν την ίδια "ατυχία". Οι γυναίκες που μας μεγάλωσαν, οι θείες, οι γιαγιάδες, άφηναν μόνο υπονοούμενα. Ποτέ για τον εαυτό τούς, μόνο για εμάς. Μη μας κοροϊδέψει κανένας, μη μας αποπλανήσει. Αόριστα. Ας πούμε, ένα βράδυ που γυρίζουμε στο σπίτι. Μόνο αόριστα. Τι θα γινόταν στο ίδιο μας το σπίτι όταν θα μεγαλώναμε, δεν μας το είπαν. Ο σύντροφός σου που σε βιάζει, ο φίλος, ίσως. Αυτά δε μας τα είπαν. Ούτε κι ήταν γενικευμένη παραδοχή ακόμα τότε ότι ναι, ένας ερωτικός σύντροφος μπορεί και να γίνει βιαστής. Εχθροί ήταν μόνο οι νύχτες και αυτό που θα μας έριχνε κανείς στο ποτό μας.

Αν δεν υπάρχει ένας πολιτικός πυκνωτής των κοινωνικών αγώνων και των κοινωνικών κινημάτων, που να προτείνει μια πολιτική ταυτότητα ενοποιητική των επί μέρους ταυτοτήτων, ώστε να μπορεί να συμμετέχει ο ενεργός πολίτης και στην κεντρική πολιτική διαδικασία, ένας συλλογικός διανοούμενος που να επεξεργάζεται προτάσεις για το σήμερα και να τις εντάσσει σε ένα όραμα για το αύριο, όχι σοσιαλισμός δεν πρόκειται να φανεί στον ορίζοντα, αλλά ούτε κάπως δικαιότερη αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου δεν πρόκειται να ξαναδούμε. Αρκεί να θυμηθούμε σε ποιες συνθήκες ευδοκίμησε το κοινωνικό κράτος μετά τον πόλεμο και πότε επιχειρήθηκε η χαριστική βολή εναντίον του από το νεοφιλελευθερισμό: όταν οι δυνάμεις της αριστεράς βρέθηκαν στη δεινότερη θέση. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ επιλέξει να ξεχάσει την ιδρυτική σχέση του με τα κινήματα, την τροφοδότησή του από αυτά και τη στήριξή του σ’ αυτά, αν αγνοήσει ή υποτιμήσει τη ζωτική ανάγκη για διεκδίκηση της ιδεολογικής ηγεμονίας (που προϋποθέτει την καλλιέργεια ιδιαίτερων αξιών και ιδεών), στοιχεία που βρίσκονται στον πυρήνα του δημοκρατικού δρόμου, δεν είναι ότι δεν θα μπορέσει να προωθήσει το στόχο του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού. Ούτε μια διαχείριση μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων που αφήνει η σημερινή κυριαρχία τού νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη δεν θα μπορέσει να ασκήσει από κυβερνητικές θέσεις. Οι πολιτικοί αντίπαλοί του είναι πολύ πιο πειστικοί σ’ αυτό το πεδίο. Το αντίθετο οφείλει να κάνει: ακόμα κι όταν ως κυβέρνηση αναγκάζεται ορισμένες φορές να υποχωρήσει από τις θέσεις του υποκύπτοντας στο συσχετισμό δύναμης, χρειάζεται πολύ περισσότερο τότε ως οργανισμός παραγωγής πολιτικής και ιδεολογίας να τονίζει με ειλικρίνεια την ανάγκη να μείνει ζωντανή η απαίτηση για ριζικότερες αλλαγές, χωρίς ποτέ να υποτιμάει την αξία και της παραμικρής κατάκτησης. Αν βρεθεί στην ανάγκη να παίξει άμυνα ένα κόμμα της αριστεράς, δεν πρέπει να λησμονήσει ότι ο αγώνας διαρκεί ενενήντα λεπτά και μερικές φορές έχει και παράταση, ενώ ακολουθεί και ο επαναληπτικός. Και ότι όποιος περιοριστεί αποκλειστικά στην άμυνα (και στο ιδεολογικό πεδίο), είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν πρόκειται να πετύχει τέρμα (ούτε στο πολιτικό). Όμως, μάλλον θα χρειαστεί να επανέλθουμε.

Όσοι αποδίδουν στα οικονομικά το κύρος και τις βεβαιότητες μιας θετικής επιστήμης, καλό θα είναι να το ξανασκεφτούν. Το μόνο που συνδέει τα οικονομικά (των οικονομικών της αθώας απάτης, όπως τα έχει αποκαλέσει ο Γκαλμπρέιθ στο κύκνειο άσμα του, αποκαλύπτοντας την αλχημεία των αγορών, των μεγεθών και των δεικτών) με τον ορθολογισμό είναι τα συμφέροντα που υπηρετούν σε κάθε συγκυρία. Σήμερα αγαπάνε χρέη και ελλείμματα, αύριο μεθαύριο θα τα μισήσουν ξανά. Σήμερα κάνουν ότι δεν θα βλέπουν, όταν τελειώσουμε με τα εμβόλια και την πανδημία θα έρθουν να μας ζητήσουν τον λογαριασμό. Τα οικονομικά τελικά είναι η τέχνη του κοινωνικού τυχοδιωκτισμού και της πολιτικής εξαπάτησης, καρυκευμένα με ολίγη στατιστική και ολίγη οικονομετρία.

Πάντως, αντί να εγκαταστήσουν διακόσιους αστυνομικούς σε κάθε πανεπιστήμιο, δεν θα ήταν πιο λογικό να εξοπλίσουν τη ΔΑΠ; Μια χαρά είχε δουλέψει αυτό το μοντέλο στον Εμφύλιο. Και μετεμφυλιακά με τα ΤΕΑ. Και όπως γίνεται και στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου άλλωστε. Άλλωστε δεν θέλει και πολλά. Τέσσερα τζιπ σε κάθε σχολή, αρβύλες και μερικά κυνηγετικά όπλα. Και κανά λυκόσκυλο. Έτσι. Δεν θα κάνει μόνο η αντιπολίτευση άνοιγμα στους κυνηγούς. Ανακοινώθηκε και το Εθνικό Σχέδιο Συναθροίσεων. Το μόνο άρθρο του συντάγματος που δεν παραβιάζει είναι αυτό για τα προσόντα εκλογιμότητας του Προέδρου της Δημοκρατίας. Προβλέπει τέσσερα νέα αστυνομικά σώματα ώστε να υπάρχει κάποια ποικιλία στο ξύλο.

Το πολιτικό σύστημα συσκοτίζει. Συσκοτίζει την ταξική μεροληψία της κυβέρνησης. Κρύβει ότι ο νόμος για το περιβάλλον είναι δώρο στις μεγάλες επιχειρήσεις, τις εξορυκτικές πρώτα απ’ όλες, ότι ο πτωχευτικός είναι κομμένος και ραμμένος για τις τράπεζες, τα funds και το real estate. Την ίδια στιγμή που πετά τον χωρικό σχεδιασμό στα απόβλητα. Δυσφημεί τα δημόσια πανεπιστήμια για να ευνοήσει τα κολέγια και την ιδιωτική Εκπαίδευση. Χαιρετίζει το δόγμα του νόμου και της τάξης, τη διαχείριση του φόβου, ανέχεται όταν δεν σιγοντάρει την αστυνομική βία, την ψηφιακή επιτήρηση. Δεν ενοχλείται από την προτεραιότητα: αστυνομία παντού, υγειονομικοί ελάχιστοι. Το πολιτικό σύστημα απειλεί τον ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, τον εγκαλεί να εγκαταλείψει τη ριζοσπαστική του ταυτότητα, να γίνει σαν τους άλλους τους κεντροαριστερούς και εκείνους του ακραίου Κέντρου. Από κοντά και οι λεγόμενοι «φίλοι» του ΣΥΡΙΖΑ, που από ανοιχτά παράθυρα υπαγορεύουν προσαρμογή και μετακόμιση στο «Κέντρο». Λες και αυτά φέρανε τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, λες και είναι στο χέρι τους... Παραποιούν όλοι μαζί την Ιστορία, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ με αυτή την ταυτότητα, με αυτή την ηγεσία, με τον Αλ. Τσίπρα πήραν ένα κόμμα του 3% και την έκαναν ηγεμονική δύναμη στην ελληνική πολιτική σκηνή και παράδειγμα στην ευρωπαϊκή. Ματαιοπονούν.

Από μια άλλη λοιπόν πλευρά, εκείνη η «μνήμη της Αγανάκτησης» παραμένει ζωντανή και συναντάται σήμερα με το φόβο που μπορεί να μετατραπεί σε οργή, μετά την πανδημία. Όταν οι πολίτες βρεθούν τραγικά αντιμέτωποι με την επιδρομή του ψηφιακού καπιταλισμού, τη μείωση των εισοδημάτων τους, την ανεργία, τη διάλυση των εργασιακών δικαιωμάτων αλλά και της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, την καταστροφή του περιβάλλοντος και την υποβάθμιση της καθημερινότητάς τους. Δηλαδή, αντιμέτωποι με την απειλή κατά της ίδιας της δημοκρατίας. Αυτό το ενδεχόμενο φοβάται ο κ. Μητσοτάκης ο οποίος καθημερινά προωθεί τον αυταρχισμό για να σπείρει την απογοήτευση και το φόβο. Είναι χαρακτηριστικό ότι προχτές στη Βουλή παραληρώντας ο ίδιος χαρακτήρισε την πλατεία Αγανακτισμένων «ένα παραλήρημα αμφισβήτησης της αστικής δημοκρατίας», φρασεολογία που παραπέμπει στην εμφυλιοπολεμική ρητορική του τρίτου γύρου. Ούτε τότε, ούτε προχτές καταδίκασε την απόπειρα εισβολής στο ελληνικό «καπιτώλιο» το 2018, από Χρυσαυγίτες που βγήκαν από το συλλαλητήριο για το Μακεδονικό, όπου λίγο πριν διαδήλωναν μαζί με βουλευτές της ΝΔ.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ως το κόμμα της Αριστεράς και του προοδευτικού χώρου που διεκδικεί ξανά τη διακυβέρνηση και τον κοινωνικό μετασχηματισμό (...) oφείλει να είναι σε συνεχή και ανοιχτό διάλογο με τα συνδικάτα, ώστε να εμπλουτίζει και να αναδεικνύει τις προτάσεις τους σε κοινοβουλευτικό και νομοθετικό επίπεδο. Οφείλει  να διακηρύσσει ένα συγκεκριμένο και συνεκτικό σχέδιο αποκατάστασης του κόσμου της εργασίας το οποίο θα διεκδικεί σήμερα και θα είναι σε θέση να το υλοποιήσει άμεσα με την ανάληψη της διακυβέρνησης. Προαπαιτούμενο μίας ηγεμονικής στρατηγικής δεν είναι όμως απλά η εκφώνηση αριστερών θέσεων από την πλευρά του κόμματος αλλά η μετατροπή του πολιτικού μας προγράμματος σε πεδίο σύγκρουσης και διεκδίκησης απέναντι στην εργοδοσία και την κυβέρνηση στους χώρους δουλειάς. Αποτελεί μία δύσκολη εξίσωση αλλά και ταυτόχρονα απαραίτητο βήμα στην παρούσα φάση και εν μέσω πανδημίας η «εισβολή» νέων ανθρώπων στο συνδικαλιστικό τοπίο που θα δώσουν πνοή ανανέωσης και θα μαζικοποιήσουν τα σωματεία και τις ομοσπονδίες. Από την πλευρά του ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει την υποχρέωση να καλλιεργήσει στα μέλη του την κουλτούρα συμμετοχής και άμεσης εμπλοκής στο συνδικαλιστικό κίνημα με δομημένο σχέδιο και προτεραιότητες. Για εμάς, η ανατροπή των νεοφιλελεύθερων σχεδίων θα προκύψει μέσα από την ίδια την ενεργοποίηση του κόσμου της εργασίας, ο οποίος καθημερινά αναζητά οξυγόνο και προσπαθεί να καλύψει τις ανάγκες του και να επιβιώσει στις δύσκολες συνθήκες της πανδημίας. Η υπεράσπιση της εργασίας είναι και μάχη για την ίδια τη ζωή και αυτό απαιτεί ένα νέο υπόδειγμα πολιτικής, ένα νέο υπόδειγμα συνδικαλιστικής δράσης που θα μπορεί να απαντά στις αγωνίες, τις ανησυχίες και τις ανάγκες των εργαζομένων.

Το πώς η λεγόμενη έκθεση Πισσαρίδη χαρακτηρίζεται από μια έντονη ιδεολογική τοποθέτηση διαφωτίζει και την αμηχανία με την οποία η ίδια μεταχειρίζεται τις διαπιστώσεις της. Αρκούν δύο στοιχεία που εντοπίζει η έκθεση, αλλά ακριβώς λόγω της τοποθέτησής της αδυνατεί να τα ερμηνεύσει ή να τα εντάξει στη συλλογιστική της. Πρώτον, το αντιφατικό εύρημα ότι, παρ’ όλο το έλλειμμα δεξιοτήτων που εντοπίζεται, «το 28% των απασχολούμενων στην Ελλάδα έχουν υψηλότερο επίπεδο δεξιοτήτων από αυτό που απαιτείται για την άσκηση της εργασίας τους». Δεύτερον, η διαπίστωση ότι «η κατάρτιση που ξεκινά με πρωτοβουλία των εργαζομένων είναι επίσης περιορισμένη..., καθώς η απόδοση της επένδυσης είναι αβέβαιη». Και στις δύο περιπτώσεις οι αντιφάσεις και οι αποσιωπήσεις της λογικής του κειμένου γίνονται εμφανείς.  Ένας απόφοιτος ΑΕΙ που δουλεύει με αποδοχές λίγο υψηλότερες από τον βασικό μισθό, ασκώντας πληθώρα καθηκόντων και αδυνατώντας να καταβάλει τα δίδακτρα για να κάνει μεταπτυχιακό, σίγουρα θα μπορούσε να εξηγήσει καλύτερα τα παραπάνω σημεία. (...) H επίκληση της ευελιξίας ως επιθυμητό βασικό χαρακτηριστικό των εργασιακών σχέσεων στο αναπτυξιακό σχέδιο δεν αφήνει περιθώριο για παρερμηνείες. Αν και διατυπωμένη προσεκτικά και με κάποια πολιτική σκοπιμότητα, η διαπίστωση ότι «οι μεταρρυθμίσεις της προηγούμενης δεκαετίας αύξησαν σημαντικά την ευελιξία της αγοράς εργασίας και βοήθησαν την επίτευξη ετήσιας αύξησης της απασχόλησης κατά 1,2% την περίοδο 2013 - 2019» επιβεβαιώνει ότι η προβληματική του σχεδίου αναγνωρίζει τον εαυτό της ως συνέχεια των «μεταρρυθμίσεων» της περιόδου του πρώτου Μνημονίου (2010 – 2014). (...) Τέλος, ο εντοπισμός περιορισμών στη δυνατότητα μιας επιχείρησης να μεταβάλει τον αριθμό εργαζόμενων σε ένα εργασιακό τοπίο στο οποίο έχουν περιοριστεί ριζικά, ήδη από την περίοδο 2010 – 2014, τόσο η προστασία των εργαζόμενων από την απόλυση όσο και το ύψος της αποζημίωσης απόλυσης δεν δηλώνει τίποτε άλλο από μια μεταφυσική πίστη στη συμπίεση των εργασιακών δικαιωμάτων ανεξάρτητα από τα πραγματικά δεδομένα. Πόσο μάλλον όταν ένα από τα πρώτα μέτρα της κυβέρνησης στα εργασιακά ήταν η κατάργηση της αιτιολόγησης των απολύσεων τον Αύγουστο του 2019. Το ότι το ίδιο το κείμενο δεν γίνεται πιο συγκεκριμένο στην πρότασή του δείχνει τον ιδεολογικό χαρακτήρα αυτής της θέσης.

Η κυβέρνηση συρρικνώνει τα πανεπιστήμια, καθιερώνει την τεχνική εξειδίκευση από την ηλικία των 15 ετών, διαλύει τη μεταλυκειακή εκπαίδευση, κάνει κανόνα την παιδική εργασία, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για χαμηλή μόρφωση και φθηνή εργασία, σε αντίθεση με τις οδηγίες της ΕΕ. Οι εκπαιδευτικές λοιπόν ρυθμίσεις εντείνουν τις κοινωνικές ανισότητες, αναδεικνύουν το πρόβλημα της δημοκρατίας καθώς και της «φθηνής» ανάπτυξης και αποκαλύπτουν τον ρεβανσιστικό και αντικοινωνικό χαρακτήρα της διακυβέρνησης, που ολοένα και προσχωρεί στην Alt-Right Δεξιά.

Εκτός από το μεγάλο πρόγραμμα αντιμετώπισης των συνεπειών της πανδημίας, τα πρώτα νομοθετικά διατάγματα τα οποία έχει ήδη ανακοινώσει η νέα διακυβέρνηση Μπάιντεν, σηματοδοτούν μια επιστροφή στην περίοδο Ομπάμα, καθώς και το τέλος της περιόδου αποχώρησης από διεθνείς θεσμούς και συμφωνίες. Λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία, ο Μπάιντεν υπέγραψε τα διατάγματα για επιστροφή των ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά και στη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα. Απόφαση, μάλιστα, η οποία συνοδεύεται από την διακοπή του σχεδίου για την κατασκευή του πετρελαϊκού αγωγού Keystone XL, που θα ένωνε τις ΗΠΑ με τον Καναδά, όπως και κάθε περιβαλλοντοκτόνου έργου που προωθούσε η διακυβέρνηση Τραμπ, σε Προστατευόμενες Φυσικές Περιοχές. Αλλά και τα υπόλοιπα Διατάγματα που έχει ανακοινωθεί ότι θα υπογραφούν τις πρώτες δέκα μέρες της προεδρίας Μπάιντεν, δείχνουν έκδηλα μια άλλη κατεύθυνση, προστασίας και συμπερίληψης: Δράσεις για την προώθηση της φυλετικής ισότητας από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, καταγραφή, εκ νέου, των μη εχόντων αμερικάνικη ιθαγένεια κατοίκων στην απογραφή των ΗΠΑ, ενίσχυση της προστασίας των θυμάτων διακρίσεων στο χώρο εργασίας με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου. Αλλά και επανέναρξη του προγράμματος «Dreamers», που είχε ξεκινήσει ο Ομπάμα για τους νέους αμερικάνους χωρίς χαρτιά, κατάργηση της αποκαλούμενης «μουσουλμανικής ταξιδιωτικής απαγόρευσης», διακοπή της κατασκευής του τείχους με το Μεξικό. Στο ερώτημα της επόμενης ημέρας, αν δηλαδή ο «τραμπισμός» θα συνεχίσει να υφίσταται και τι μορφή θα πάρει μετά την τετραετία Τραμπ, δεν μπορεί να υπάρξει μια σαφής και κατηγορηματική απάντηση εκ των προτέρων. Χρειάζονται ριζικές αλλαγές και τομές, σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, για να μην επιστρέψει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, ότι 132 ρεπουμπλικάνοι βουλευτές αρνήθηκαν, ακόμη και μετά τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου, να επικυρώσουν το αποτέλεσμα των εκλογών του Νοεμβρίου. Είναι όμως ένας αγώνας αναγκαίος, για την προάσπιση της δημοκρατίας. Ένας αγώνας που δεν περιορίζεται στα όρια των ΗΠΑ, αλλά αφορά ολόκληρο τον κόσμο, όπου ο ρατσισμός, ο ακροδεξιός λαϊκισμός, η μισαλλοδοξία, τρέφονται από τις κοινωνικές ανισότητες και απειλούν όχι μόνο τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, αλλά και τα ίδια τα θεμέλια των δημοκρατικών θεσμών και της κοινωνικής συνύπαρξης.