Macro

Το Προλετκούλτ είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο των Wu Ming, της συγγραφικής κολεκτίβας από την Ιταλία που προήλθε από την αντίστοιχη παλιότερη ομάδα, τους Luther Blisset (που συνέγραψε το περίφημο Q, Ο Εκκλησιαστής, στα ελληνικά). Το όνομα Wu Ming σημαίνει στα κινεζικά «ανώνυμος» ή «κανένας» (βέβαια η ταυτότητα των μελών της κολεκτίβας είναι πλέον γνωστή, αν και αρνούνται αυστηρά κάθε φωτογράφιση). Αυτή τη φορά το ταξίδι της συγγραφικής ομάδας στην πολιτικοκοινωνική ιστορία του πλανήτη τούς φέρνει στη νεότευκτη Σοβιετική Ένωση, τα πρώτα χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, αν και αποτυπώνονται στιγμές και από την προεπαναστατική εποχή (το βιβλίο ξεκινάει με τη γνωστή ληστεία στην Τιφλίδα, το 1907). Κεντρικό πρόσωπο στο βιβλίο είναι ο Αλεξάντρ Μπογκντάνοφ, ο συγγραφέας του περίφημου Κόκκινου πλανήτη και ηγετική μορφή του κινήματος της Προλετκούλτ. Ο Μπογκντάνοφ. ως θεωρητικός, έδινε ιδιαίτερη έμφαση στην καλλιέργεια της συνείδησης του προλεταριάτου, δίνοντας πρωτοκαθεδρία σε μια πολιτιστική επανάσταση, σε μια νέα προλεταριακή κουλτούρα/ηθική/τέχνη σε αντιπαράθεση με την αστική, στην κατοχή της γνώσης, κυρίως, και όχι στην κατοχή των μέσων παραγωγής, με αποτέλεσμα να δεχθεί σκληρή κριτική από τον Λένιν για διανοουμενίστικο αστικό ιδεαλισμό και άλλα.

Μπορεί να υπάρξει κάτι χειρότερο από ένα lockdown μέσα στο καταχείμωνο; Ένα blackout ίσως –αλλά…

Ενώ όλοι ασχολούνται με τα πρόσωπα των νέων γραμματέων (όχι ότι δεν υπάρχει ζουμί κι…

Με τον αριστερό ριζοσπαστισμό ως εμβληματικό ταυτοτικό του στοιχείο, ο ΣΥΡΙΖΑ ισχυροποιήθηκε ραγδαία κατά τη…

Ο επιχειρηματίας, που κατά καιρούς από τον Τύπο αποκαλείται «βασιλιάς της Ίου ή «Λύκος» της Wall Street, λόγω της ενασχόλησής του με το αμερικανικό χρηματιστήριο, αφότου κατάφερε να πάρει στην κατοχή του το μεγάλο μέρος του νησιού, κατασκευάζει ασταμάτητα πάνω σε παραλίες φαραωνικά τσιμέντινα εξαμβλώματα αμερικανικής αισθητικής, ξένα προς το κυκλαδίτικο τοπίο, κατάφυτα από φοίνικες (που αποτελούν και «σήμα κατατεθέν») και διακοσμημένα με μεταλλικές κατασκευές (έργα... τέχνης του ιδίου). Χρόνια τώρα ο Άγγελος Μιχαλόπουλος καταστρέφει το περιβάλλον με τα πρόστιμα που του επιβάλλονται να είναι ευτελέστατα σε σύγκριση με το κόστος των έργων του. Κοινό μυστικό για τους κατοίκους οι ισχυρές πολιτικές γνωριμίες του και η στενή φιλία του με τον Νίκο Παπανδρέου, καθώς και με τον πρώην πρωθυπουργό, Γιώργο Παπανδρέου, που κατά καιρούς φιλοξενείται στα καταλύματά του. Φαίνεται, όμως, ότι οι πολιτικές του φιλίες επεκτείνονται. Τον Νοέμβριο του 2020 ο υπουργός Ανάπτυξης, Άδωνις Γεωργιάδης, εκθειάζοντας τον επιχειρηματία Άγγ. Μιχαλόπουλο από το βήμα της Βουλής, παρουσίασε ως πειστήριο της προσφοράς του στο νησί άρθρο των «New York Times», που δεν ήταν παρά πληρωμένη διαφημιστική καταχώριση που κατέτασσε τα ξενοδοχεία του επιχειρηματία στα καλύτερα του κόσμου! Ο υπουργός τάχθηκε στο πλευρό του «μεγιστάνα της Ίου» με αφορμή ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, με πρωτοβουλία του Νίκου Συρμαλένιου, για το νησί και την τουριστική του εκμετάλλευση από offshore εταιρείες που επισήμαινε ως «αδιανόητο για μια ευνομούμενη πολιτεία να προωθεί ως Στρατηγικές Επενδύσεις επιχειρηματικά σχέδια τα οποία δεν έχουν τα εχέγγυα σεβασμού στο ευρωπαϊκό και εθνικό νομοθετικό πλαίσιο».

Η πιο βασική εκδοχή των κατασκευασμένων διλημμάτων, παραλλαγές της οποίας αποτελούν όλα τα υπόλοιπα διλήμματα, είναι η ακόλουθη: «ιδεολογική καθαρότητα ή πολιτική αποτελεσματικότητα». Η καθεστωτική προπαγάνδα επιστρατεύει εδώ στοιχεία από το παρελθόν της ίδιας της Αριστεράς και τα παρουσιάζει ως αναχρονιστικά κατάλοιπα που επιμένουν πεισματικά να διαφεντεύουν τρόπους σκέψης και συμπεριφορές του παρόντος. Ετσι, η «ιδεολογική καθαρότητα» παραπέμπει σε λάβαρα με τις εικόνες του Μαρξ, του Ενγκελς και του Λένιν, ενώ η «πολιτική αποτελεσματικότητα» είναι ο πολιτικός «ρεαλισμός» που θα καταστήσει τον ΣΥΡΙΖΑ ικανό να διεκδικήσει εκ νέου την εξουσία αφού θα έχει προσαρμοστεί στις συνθήκες του «21ου αιώνα». Ο ίδιος ο όρος «καθαρότητα» στην προκειμένη περίπτωση είναι απολύτως αποπροσανατολιστικός. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι, παρ’ ότι δεν δηλώνεται ρητά κάτι τέτοιο, υποκρύπτει την καταγγελία ότι πρόκειται για ένα είδος ρατσισμού της ιδεολογικής ταυτότητας. Στην πραγματικότητα, ο μαρξιστικός προσανατολισμός, η αντικαπιταλιστική τοποθέτηση, η σύνδεση με τα ριζοσπαστικά κινήματα, και –πάνω απ’ όλα- τα ταξικά χαρακτηριστικά της πολιτικής ενός κόμματος δεν αφορούν σύμβολα, σημαίες, ταμπέλες, οικόσημα, παράσημα ή πιστοποιητικά αριστερών φρονημάτων. Αφορούν τη χάραξη μιας σοσιαλιστικής στρατηγικής, με τα αναλυτικά εργαλεία που παρέχει η αριστερή –που σημαίνει κυρίως η μαρξιστική- θεωρία, καθώς και τη συνακόλουθη αριστερή πρακτική. Αυτά είναι που φοβάται το καθεστώς. Και προσπαθεί να τα ξορκίσει παρουσιάζοντάς τα ως το φάντασμα μιας ούτως ή άλλως παρωχημένης «ιδεολογικής καθαρότητας».

SPOILER ALERT Στο don’t look up οι κυβερνώντες λένε «μην κοιτάτε ψηλά», προς τη μεριά…

Οι στεγαστικές πολιτικές αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της αλλαγής κατεύθυνσης των κοινωνιών μετά την κρίση του μοντέλου της αγοράς. Η ανεπάρκεια του κράτους σε αυτό τον τομέα απαιτεί επανεκκίνηση ενός ευρωπαϊκού μετώπου για τη στέγαση. Προτάσεις υπάρχουν, όπως και οι πόροι - εάν χρησιμοποιηθούν σωστά. -Δημιουργία ενός δημόσιου φορέα κοινωνικής στέγασης στην Ελλάδα. -Ανάκτηση και αυτοανάκτηση/κατάληψη εγκαταλελειμμένων ακινήτων (κρατικών και ιδιωτικών), προς ανάθεση σε συνεταιρισμούς και πολίτες για οικιστική και κοινωνική χρήση. -Ρύθμιση και καθορισμός των τιμών ενοικίων, για προστασία ενοικιαστών και ιδιοκτητών. Υπάρχει ήδη σχετική ευρωπαϊκή δέσμευση. -Προστασία της πρώτης κατοικίας από την χρηματιστικοποίηση της αγοράς. -Ρύθμιση, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, των πλατφορμών τουριστικών υπηρεσιών, όπως το Airbnb, προς όφελος του στεγαστικού ιστού των πόλεων, των ενοικιαστών και των μικροϊδιοκτητών (τα host, μια νέα κατηγορία που εκμεταλλεύεται από τον ψηφιακό καπιταλισμό). -Ισότιμη πρόσβαση στη μελλοντική υποχρεωτική ενεργειακή αναβάθμιση. Υπάρχουν διάφορα θετικά παραδείγματα στην Ευρώπη (πχ maxibonus στην Ιταλία). -Προσφορά επαρκούς στέγασης και πραγματική ένταξη άστεγων και μεταναστών που ζουν πλέον στα πεζοδρόμια της Αθήνας (για αυτούς το λοκντάουν σήμαινε «Μένουμε στο δρόμο, χωρίς νερό και χωρίς σαπούνι»!)

Ο λόγος που το αστείο τελειώνει πολύ γρήγορα στην ταινία του ΜακΚι είναι διότι ο φαινομενικός παραλογισμός όσων συμβαίνουν στην ταινία σύντομα αντικαθίσταται από τη συνειδητοποίηση ότι παρακολουθούμε την πραγματικότήτά μας. Κι αν την παρακολουθούμε σε ταινία και μας φαίνεται παράλογη, γιατί δεν μας φαίνεται εξίσου παράλογη και όταν τη ζούμε; Και, κυρίως, τι κάνουμε γι αυτό; Ο ΜακΚι, τα πιάνει όλα και τα κάνει φύλλο και φτερό: Την πολιτική γεμάτη από εγωκεντρικούς και κοινωνιοπαθείς ανθρώπους, τα ΜΜΕ που ενδιαφέρονται μόνο για το τι πουλάει και δεν θέλουν να «ενοχλήσουν» το κοινό, την επιστήμη που μιλάει τη δική της αργκό και αποτυγχάνει να περάσει με κατανοητό τρόπο το μήνυμά της, τους πλούσιους που βλέπουν ακόμη και στην καταστροφή του κόσμου έναν ακόμη τρόπο να γίνουν πιο πλούσιοι. «Μα, τι να τα κάνουμε τα χρήματα αν πεθάνουμε όλοι;», αναρωτιέται ο Ντι Κάπριο σε μια σύσκεψη στο Λευκό Οίκο. «Ε, βέβαια, είναι ΚΑΚΟ να πεθάνεις πλούσιος, πολύ κακό», του απαντά ειρωνικά το δεξί χέρι της Προέδρου -εντελώς συμπτωματικά και γιος της- Τζόνα Χιλ. Στην πραγματικότητα το «Don't Look Up» είναι μια απόλυτα εξοργιστική ταινία. Απ' όπου κι αν το πιάσεις, απ' όποια πλευρά κι αν το δεις. Όπως είναι και κάθε τι το τόσο ξεδιάντροπα αληθινό. Είναι ο καθρέπτης που θες να σπάσεις και να συνεχίσεις τη ζωή σου όπως πριν: Πιστεύοντας ότι τα παράλογα και εξωφρενικά συμβαίνουν μόνο στις ταινίες, ενώ εσύ είσαι μια χαρά. Κι ας πλησιάζει ο κομήτης. Κι ας κάνεις ότι δεν τον βλέπεις.

Το ανοδικό κύμα ριζοσπαστικοποίησης της κοινωνίας στα τέλη της δεκαετίας 2000 και στις αρχές της δεκαετίας 2010, που έδωσε τη νικητήρια ώθηση τότε στον ΣΥΡΙΖΑ, αποκλείοντας άλλες συντηρητικές ή αντιδραστικές εναλλακτικές, δεν είναι δεδομένο σήμερα. Χρειάζεται με συγκεκριμένες πολιτικές πρωτοβουλίες να ευνοηθεί η ανάκαμψή του, για να επιταχυνθούν οι πολιτικές εξελίξεις και η κοινωνική μεταστροφή να διευκολύνει την πολιτική ανατροπή. Κι αυτό είναι ίσως το πιο απαιτητικό στοιχείο ενός σχεδίου απαλλαγής από τη λαίλαπα του μητσοτακικού νεοφιλελευθερισμού και αλλαγής κατεύθυνσης για τη χώρα. Δεν αποκλείεται αυτό να υπονοούσε και η ακροτελεύτια αναφορά του Αλ. Τσίπρα στην ανάγκη να αντισταθεί η κοινωνία και να διεκδικήσει το δικαίωμά της να αποκτήσει μια άλλη κυβέρνηση, στον αντίποδα της σημερινής.