Σπύρος Κουζινόπουλος

Αρχές Ιουνίου 1963 και η ελληνική νεολαία ήταν σε αναβρασμό. Η νέα γενιά δεν μπορούσε…

Η απληστία όσων είχαν αποφασίσει, διαθέτοντας τις πλάτες των κατακτητών, να αποκτήσουν, πατώντας “επί πτωμάτων” μεγάλες ακίνητες περιουσίες, είχε φτάσει στο κατακόρυφο. Σύμφωωνα με τα ενδεικτικά στοιχεία που είχε δημοσιεύσει τους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση η εφημερίδα της Θεσσαλονίκης Πρωϊνή Ώρα, ένας μηχανουργός, είχε αγοράσει 14 ακίνητα, ένας κατασκευαστής υποκαμίσων είχε αποκτήσει με αυτό τον τρόπο 20 ακίνητα και ένας μικρομπακάλης, ο Σάββας Τρυφ. 13 ακίνητα. Ενώ χαρακτηριστική ήταν η περίπτωση ενός καφετζή, ο οποίος παρά το γεγονός ότι ο καφές είχε εξαφανιστεί την περίοδο της Κατοχής, αυτός κατάφερε να αγοράσει κοψοχρονιάς έξι ακίνητα. Και βέβαια, όλοι αυτοί, έχοντας την εύνοια των κατακτητών. Όπως ο εκδότης της χρηματοδοτούμενης από τους Γερμανούς φιλοναζιστικής εφημερίδας Νέα Ευρώπη Γεώργιος Πολλάτοςπου είχε αποκτήσει πέντε ακίνητα επί Κατοχής: τρία σπίτια στις 18-5-1942, την 1-9-1942 και στις 26-2-1943, καθως ένα μεγάλο αγρόκτημα στις 7-5-1942 και ένα οικόπεδο στις 17-9-1942. Λίγους μήνες μετά την απελευθέρωση, είχε εκδοθεί επί κυβέρνησης Ν.Πλαστήρα ο αναγκαστικός νόμος Α.Ν. 182/45, “Περι ειδικής φορολογίας των κατά την πολεμικήν περίοδον πλουτισάντων, με βάση τον οποίο οι “πλουτίσαντες επί Κατοχής” ήταν υποχρεωμένοι να πληρώσουν τους φόρους που θα ορίζονταν. Η τιμωρία που αντιμετώπιζαν ήταν αυστηρή, καθώς προβλεπόταν η εκτόπιση, η φυλάκιση και η δήμευση του συνόλου ή μέρους της περιουσίας τους. Με βάση το νόμο αυτό, η επιτροπή που είχε συσταθεί στη Θεσσαλονίκη, άρχισε να καλεί διαφόρους, κυρίως άτομα που είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί, ζητώντας τους να καταβάλουν στο κράτος χρηματικά ποσά, ως φόρο για τις περιουσίες που σχημάτισαν επί Κατοχής. Στον πρώτο κατάλογο που έδωσε η επιτροπή στη δημοσιότητα τον Ιούλιο του 1945, φιγουράριζαν γνωστά ονόματα του δωσιλογισμού και της συνεργασίας με τους χιτλερικούς, όπως των ιδιοκτητών χαρτοπαικτικών λεσχών και πρακτόρων της Γκεστάπο, Περικλή (Πέρι) ΝΙκολαίδη και Λάσκαρη Παπαναούμ που καλούνταν να καταβάλουν από 150.000.000 δραχμές ο καθένας, του συνεργάτη των Γερμανών μεγαλοεργολάβου δημοσίων έργων Ιωάννη Μύλλερ (1000.000.000 δρχ), των δωσιλόγων δημοσιογράφων της Νέας Ευρώπης Δημήτριου Τσούρκα και Αλέξανδρου Ωρολογά που έπρεπε να καταβάλουν στο κράτος από 25.000.000 δρχ κ.α. Είκοσι μέρες αργότερα, η επιτροπή αποφάσιζε να αυξήσει τα ποσά που έπρεπε να πληρώσουν στο κράτος οι πλουτίσαντες επί Κατοχής και έτσι καλούνταν να καταβάλουν στην Ε΄ Οικονομική Εφορεία Θεσσαλονίκης 2 δις δραχμές ο Λ.Παπαναούμ, 1.200 εκατ. ο Π.ΝΙκολαίδης, 800 εκατ. οι αδελφοί Χατζηνάκου, 600 εκατ. ο Μύλλερ, 400 εκατ. ένα άλλο “μπουμπούκι’ της εθνικοφροσύνης, ο Νικίας Ναούμ, 200 εκατ. ο εκδότης της Νέας Ευρώπης Πολλάτος και από 100 εκατ. δραχ. οι Τσούρκας και Ωρολογάς κ.α. Η δραστηριότητα της επιτροπής αυτής, που προεδρεύονταν από τον δικαστικό Χαράλαμπο Κάππο, είχε χαιρετιστεί θερμά από τον τύπο της εποχής, με την εφημερίδα Δημοκρατία να σημειώνει: “Η πόλις μας έχει να επιδείξει πλούσιον πάνθεον πλουτισάντων κατά την Κατοχήν. Φυσιολογική συνέπεια λοιπόν είναι μαζί με το Ειδικόν Δικαστήριον Δωσιλόγων, να έχει και την επιτροπήν εκείνην που ως σοβαρότατον μέλημά της έχει να ανακαλύψει και να φορολογήσει όλους αυτούς που όταν όλος ο κόσμος επαίνετο, συνηγωνίζοντο αδιάφοροι προς όλους, στην αύξησιν του πύργου των χρυσών εικοσαφράγκων των”.

Ακούραστος ο Μίκης, ήρθε το επόμενο διάστημα και άλλες φορές στις Σέρρες για να πάρει μέρος σε εκδηλώσεις των Λαμπράκηδων με πιο χαρακτηριστική την άφιξή του στις 8 Δεκεμβρίου 1965, την επομένη που οι δυνάμεις της ανωμαλίας ανατίναξαν με μεγάλη ποσότητα εκρηκτικής ύλης τη Λέσχη της Νεολαίας Λαμπράκη Σερρών, στην πολυσύχναστη εμπορική οδό Παναγή Τσαλδάρη. Οπως προέκυψε αργότερα, οι τρομοκράτες (λέχθηκε τότε ότι ήταν πράκτορες της ελεγχόμενης από τον μετέπειτα δικτάτορα Παπαδόπουλο ΚΥΠ) εισήλθαν στη Λέσχη γκρεμίζοντας την πόρτα της εισόδου, λίγη μόλις ώρα μετά το τέλος μιας εκδήλωσης που είχαμε με τη συμμετοχή 50 και πλέον Λαμπράκηδων και την αναχώρηση του τελευταίου που κλείδωσε. Και ήταν ευτύχημα που δεν θρηνήσαμε νεκρούς εκείνο το βράδυ, καθώς είχαν υπονομευτεί με χειροβομβίδες και τα πόμολα στις πόρτες... Η αντίδραση του Μίκη και των άλλων στελεχών της Αριστεράς ήταν ακαριαία. Την άλλη κιόλας μέρα με το πρώτο αεροπλάνο έφτασε Θεσσαλονίκη και από εκεί, μαζί με στελέχη και βουλευτές της ΕΔΑ, βρέθηκε επί τριήμερο στις Σέρρες, οργώνοντας τον νομό και περπατώντας επί ώρες στους κεντρικούς δρόμους της πόλης για να δουν οι πολίτες ότι οι Λαμπράκηδες, υπερασπιστές της Δημοκρατίας και της ομαλότητας, δεν φοβούνται τον σκοταδισμό και την τρομοκρατία. Τρεις μέρες μετά πραγματοποιήθηκε υπό βροχή και κρύο ογκώδης συγκέντρωση στον θερινό κινηματογράφο «Ρεξ», με κεντρικό ομιλητή τον Μίκη Θεοδωράκη και ένα μεγάλο πλήθος μουσκεμένο μέχρι το μεδούλι να κατακλύζει όχι μόνο τον χώρο του σινεμά αλλά και το τμήμα της λεωφόρου Μεραρχίας μπροστά στο δικαστικό μέγαρο. Ακόμα ηχούν στ' αυτιά μου οι προειδοποιήσεις του για τον κίνδυνο ανώμαλων πολιτικών εξελίξεων, κάτι που δυστυχώς έγινε με τις κυβερνήσεις της αποστασίας και την επτάχρονη δικτατορία. Κι όταν αργότερα κηρύχτηκε η δικτατορία από τους επίορκους συνταγματάρχες, το παράδειγμα του Μίκη, που είχε πρωτοστατήσει στη δημιουργία του Πατριωτικού Αντιδικτατορικού Μετώπου, είχα σαν πρότυπο όταν αποφάσισα να πάρω μέρος στον αγώνα για την ανατροπή της λαομίσητης ξενοκίνητης χούντας.