Χαράλαμπος Γεωργούλας

Με άλλα λόγια, η μάχη όχι απλώς δεν έληξε, αλλά βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Κυβέρνηση και ΣΥΡΙΖΑ με την ίδια αποφασιστικότητα και μεθοδικότητα που έδειξαν για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων και την υπογραφή της συμφωνίας, χωρίς ολιγωρία, χρειάζεται να δώσουν και στο πεδίο της κοινωνίας τον αγώνα. Η απάντηση στο εθνικιστικό παραλήρημα της ηγεσίας της ΝΔ πρέπει να είναι άμεση και αποτελεσματική. Χωρίς δισταγμούς και καθυστερήσεις. Σ’ αυτή την προσπάθεια είναι εφικτό να συσπειρωθούν όλες εκείνες οι δυνάμεις και προσωπικότητες, που, παρά την τρομοκρατία, τοποθετήθηκαν υπέρ της συμφωνίας. Τόσο για να αντιμετωπιστεί άμεσα η προπαγάνδα της ΝΔ και των συστημικών μέσων στην κοινωνία, όσο και για να αποσπαστούν από την επιρροή της όσο γίνεται περισσότερα τμήματα του κέντρου. Αυτή την ώρα, είναι δυνατόν να σφυρηλατηθούν συνεργασίες που μπορούν να εξελιχθούν σε συμμαχίες με μεγαλύτερο βάθος και με διάρκεια. Γιατί δεν είναι μόνο η ηγεσία της ΝΔ που δίνει τεχνητά τόσο μεγάλο βάρος στο συγκεκριμένο ζήτημα. Η τοποθέτηση σ’ αυτό, σε μια Ευρώπη όπου ο εθνικισμός φουντώνει, αποτελεί από μόνη της ζήτημα γενικότερου προσανατολισμού και προοπτικής για κάθε δύναμη και κάθε πρόσωπο, που θέλει να εντάσσεται σε ένα ευρύ μέτωπο κατά της στρατηγικής τής οπισθοδρόμησης. Από την άποψη αυτή, ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο επανασυνδέοντας σ’ αυτή τη βάση σχέσεις και συνεργασίες που είχαν διακοπεί ή παγώσει στα χρόνια του τρίτου μνημονίου. Τα διακυβεύματα, όπως αναδεικνύονται από τις επιλογές της ΝΔ, είναι πολύ σοβαρά για να πει κάποιος ότι τον αφήνουν αδιάφορο.

«Καλύτερα μια καλή συμφωνία αργότερα, παρά μια κακή συμφωνία τώρα». Το σλόγκαν αυτό, που ακούγεται για την περίπτωση του μακεδονικού, εκφράζει μια νοοτροπία που κάνει την εμφάνισή της κάθε φορά που βρισκόμαστε μπροστά σε κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, τα οποία απαιτούν τολμηρές λύσεις. Αν και από άποψη ουσίας μοιάζει απελπιστικά με το γνωστό αυτονόητο «καλύτερα πλούσιος και υγιής, παρά φτωχός και άρρωστος», αποτελεί την πεμπτουσία της αναβλητικότητας εν αναμονή καλύτερων ημερών, που όμως δεν έρχονται σχεδόν ποτέ. Γιατί μ΄ αυτήν ακριβώς τη λογική που διέπει αυτό το σλόγκαν, ουδείς αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να πράξει οτιδήποτε, προκειμένου να υπάρξουν οι «καλύτερες μέρες». Στον πυρήνα αυτής της λογικής υπάρχει η αντίληψη ότι το καλύτερο πράγμα είναι να μην κάνεις τίποτε. Κι αυτό αποδεικνύεται και στην πράξη: κάθε φορά που η διαχείριση τέτοιων κρίσιμων ζητημάτων βρέθηκε στα χέρια ανθρώπων που εμπνέονται από αυτή την αντίληψη, το αποτέλεσμα ήταν να μην οδηγηθεί σε λύση κανένα από αυτά. Στην πραγματικότητα, δηλαδή, αυτή η περίφημη διαπίστωση μεταφράζεται στην πράξη ως εξής: «Καλύτερη λύση είναι η μη λύση».

Ο κ. Μητσοτάκης έχει διπλό πρόβλημα. Δεν είναι μόνο δέσμιος της στήριξης που του παρείχε η δεξιά πτέρυγα της ΝΔ, προκειμένου να εκλεγεί πρόεδρος. Είναι υποχρεωμένος, λόγω της δεξιά στροφής που απωθεί μετριοπαθείς ψηφοφόρους, να ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για το τι θα συμβεί στα δεξιά του: θα μπορέσει -και πώς;- να αποσπάσει ψηφοφόρους από ακροδεξιά σχήματα, και θα μπορέσει να αποτρέψει το σχηματισμό νέων κομμάτων στο χώρο της δεξιάς, που ήδη επωάζονται; Τα ερωτήματα αυτά τον κάνουν να υποβαθμίζει την κριτική του στις εθνικιστικές τάσεις και στις ακροδεξιές αποκλίσεις και να αποφεύγει το χαρακτηρισμό «φασιστικός» σε τρόπους συμπεριφοράς που τον αξίζουν, όσο κι αν κρύβονται πίσω από την αμφίεση του πατριωτισμού.

Ενδέχεται, αν δεν αναπτυχθούν σχετικά αντισώματα, η αρνητική στάση της ΝΔ να έχει αρνητικές πρακτικές συνέπειες. Μπορεί να παρασύρει και την κυβέρνηση σε μια ρητορική, που θα επιδιώκει κάποια προσαρμογή, ώστε τέτοιες επιθέσεις εναντίον της να μην έχουν απήχηση σε τμήματα του εκλογικού σώματος. Μια ρητορική όχι μόνο ξένη με την ως τώρα στάση της στα κρίσιμα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά και επικίνδυνη για τη θετική εξέλιξή τους ,ή, έστω, τη μη αρνητική. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο, κοντά στο νου κι η γνώση, θα έχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Και την αξιοπιστία της κυβέρνησης στα μάτια ευρύτατων στρωμάτων θα έπληττε, και αρνητικές εξελίξεις σε κρίσιμα ζητήματα, όπως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και το μακεδονικό, θα μπορούσε να δρομολογήσει, οξύνοντας μια ήδη τεταμένη κατάσταση. Αν η κυβέρνηση και τα κόμματα που τη στηρίζουν θέλουν να έχουν θετικά αποτελέσματα τόσο στο εσωτερικό όσο και στις εξωτερικές σχέσεις, θα το πετύχουν συνειδητοποιώντας και εμμένοντας στο ρόλο του αουτσάιντερ, που διεκδικεί να δώσει το δικό του τόνο στις εξελίξεις. Το νόημα της «εθνικής συνεννόησης» μπορεί να είναι διαφορετικό για τον καθένα, αλλά δεν μπορεί να σημαίνει εγκατάλειψη της βασικής κυβερνητικής κατεύθυνσης. Ας αφεθεί στη ΝΔ το δικαίωμα της εμμονής σ’ αυτή την παρανόηση.

Σημαίνουν, άραγε, όλα αυτά ότι ο κ. Βενιζέλος (και οι συγγενείς προς τις απόψεις του τάσεις) ωθούνται εκτός Κινήματος. Για έναν πολιτικό σαν κι αυτόν, είναι δύσκολο να το πιστέψει κάποιος. Η επιμονή του είναι παροιμιώδης. Φαίνεται, όμως, ότι έχει αρχίσει να χάνει μάχες. Ο πόλεμος, ωστόσο, δεν έχει τελειώσει. Το ερώτημα, πάντως, παραμένει: γιατί έχει κάνει αυτή την επιλογή; Η απόλυτη συμπόρευση με τη ΝΔ έχει αποδειχτεί ότι δεν ευνοεί το κέντρο, αντίθετα το καταστρέφει. Η απάντηση, ίσως, βρίσκεται σε μια πρόσφατη μεγαλόστομη δήλωση του κ. Κυρ. Μητσοτάκη: Δεν θα παραδώσουμε το κράτος στην Κουμουνδούρου… Ο κ. Βενιζέλος ενεργεί με ευρύτερη συνείδηση, ως άνθρωπος του συστήματος. Θέλει να το υπερασπιστεί από τις απόπειρες των ξυπόλητων να το μολύνουν με την παρουσία τους. Ξέρει ότι, αν δεν υπάρξει ιδεολογικός φραγμός, ο μηχανισμός δεν θα αλωθεί, βέβαια, ενδέχεται, όμως, να αλλοιωθεί.