Εφημερίδα Εποχή

Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ξαναβρεί και να εδραιώσει τον πολιτικό του βηματισμό. Έχει και τη δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να προχωρήσει αμέσως μετά το καλοκαίρι σε μια συγκροτημένη πολιτική αντεπίθεση μέσα από ένα νέο πολιτικό σχέδιο που θα αφορά τις ανάγκες και τις αγωνίες της κοινωνικής πλειοψηφίας. Με έμφαση σε πολιτικές ισότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης και αναδιανομής, που είναι όρος για βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη. Αυτή είναι η πρόκληση για μια πραγματικά μαχητική, αιχμηρή, κοινωνικά αναγνωρίσιμη και αποτελεσματική αντιπολίτευση. Το κρίσιμο δίλημμα όμως είναι με ποιο πολιτικό αφήγημα κάνουμε restart; Με τη γραμμή της «ασπίδας προστασίας της κοινωνίας» και της κατάθεσης ρεαλιστικού εναλλακτικού σχεδίου για την έξοδο από την κρίση, για τη στήριξη του κόσμου της εργασίας, της μικρομεσαίας επιχείρησης, του Δημόσιου Συστήματος Υγείας και του Κοινωνικού Κράτους ή με τη γραμμή της ανάδειξης της φαυλότητας των αντιπάλων; Και με ποιο ύφος και ήθος διακυβέρνησης; Με τη λογική «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» ή με επιμονή στη διαφάνεια, στην αξιοκρατία, στη δημόσια λογοδοσία και στην αναβαθμισμένη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών;

Η κρίση του 2009, όσο και η σημερινή, προέρχονται από συστατικά μέρη του συστήματος. Το βασικό ζήτημα που τίθεται είναι αν σε πολιτικό, αλλά και επιστημονικό επίπεδο, θα συνεχίσουμε να προσποιούμαστε ότι δεν συμβαίνει τίποτα. Ο αντίπαλος επιχειρεί να σκοτώσει τις ιδέες της αριστεράς και ταυτόχρονα μπολιάζει τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του κράτους με την ακροδεξιά ιδεολογία, με τις μισαλλόδοξες, ρατσιστικές, σεξιστικές, σκοταδιστικές αξίες. Θα αποτύχει. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα που υπερασπίζεται αξίες, ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες, αγκυρωμένο στην κοινωνική υποκειμενικότητα, χρήσιμο και συμμετοχικό στην κίνηση της κοινωνίας. Για να γίνουν τα παραπάνω, προϋπόθεση είναι η εσωκομματική δημοκρατία και τα πολιτικά δικαιώματα των μελών να μην εκχωρούνται στην ηγετική ομάδα, όσο φωτισμένη και αν είναι.

Δυστυχώς, είμαστε υποχρεωμένοι να πούμε ότι δεν έγιναν αυτά που έπρεπε. Ουσιαστικά, δεν έχει εκπληρωθεί καμία μόνιμη πρόσληψη, ενώ οι 4000 προσλήψεις ιατρικού και λοιπού προσωπικού καλύφθηκαν μόνο από επικουρικούς. Μάλιστα, κάποιοι από αυτούς παραμένουν δύο και τρεις μήνες απλήρωτοι. Είναι δε ανησυχητική η έλλειψη ουσιαστικής ενίσχυσης της ΠΦΥ και της επαρκούς εκπαίδευσης του προσωπικού στην αντιμετώπιση του COVID19. Οι νέες επιστημονικές απόψεις που προέρχονται από λεπτομερείς μελέτες δείχνουν τη μεγάλη αξία της πρόληψης στην επιλογή των ασθενών υψηλού ρίσκου και της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Οι σημερινές κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές εξάρσεις δεν μπορούν να γίνουν πλήρως κατανοητές με τους συνήθεις όρους φτώχειας και αδικίας. Κατανοούνται με μεγαλύτερη ακρίβεια ως ένας τύπος αποβολής από την επαγγελματική ζωή, από το χώρο διαβίωσης, ακόμα και από την ίδια τη βιόσφαιρα που καθιστά δυνατή τη ζωή. Μια από τις διαστάσεις αυτών των σύνθετων συστημάτων είναι οι ποικίλων μορφών περιφράξεις, που μετατρέπουν τους εκτοπισμένους σε αόρατους, οι εξοβελισμοί από τα διάφορα λειτουργικά συστήματα: οικονομικά, κοινωνικά, της βιόσφαιρας. Αυτό που υποστηρίζω, είναι ότι η στιγμή της αποβολής είναι μια κατάσταση όπου μια υπάρχουσα δυναμική διασχίζει αυτό το συστημικό άκρο και εισέρχεται σε ένα είδος terra nullius (σημ: έννοια που περιγράφει μια περιοχή, η οποία δεν είναι υπό την κυριαρχία κανενός). Αυτή γίνεται η στιγμή που οι εννοιολογικές κατηγορίες μας σταματούν να λειτουργούν: όταν δεν μπορούν να κατανοήσουν, να συλλάβουν τι συμβαίνει αφότου διασχίσουν αυτό το συστημικό άκρο. Αυτό που βρίσκεται στην άλλη πλευρά του συστημικού άκρου, γίνεται αόρατο στις υπάρχουσες αντιληπτές κατηγορίες μας. Φυσικά, υπάρχει μια φυσική και υλική πραγματικότητα που μπορούμε να δούμε: τα μάτια μας μπορούν να δουν ότι το σώμα των μακροχρόνια ανέργων δεν καταγράφεται πλέον στις στατιστικές, ή τη νεκρή γη που δηλητηριάζεται από την εξόρυξη, αλλά είναι μια εικόνα που στερείται νοήματος με τη μεθοδολογική και θεωρητική έννοια. Έτσι, αυστηρά μιλώντας, η αποβολή είναι η στιγμή, ο ιστότοπος, όπου οι εννοιολογικές κατηγορίες μας αποτυγχάνουν ή σταματούν να λειτουργούν.

Έχουμε τη μεγαλύτερη ύφεση στις 27 ευρωπαϊκές χώρες, το τελευταίο τρίμηνο του 2019. Η ύφεση αυτή εξακολουθεί να υφίσταται όλο το πρώτο τρίμηνο του 2020, όταν μονάχα το τελευταίο 15νθήμερο αυτού επηρεάστηκε από τον κορονοϊό. Μιλάμε, λοιπόν, για μια υφεσιακή πορεία που θα επιταχυνθεί από την υγειονομική κρίση, αλλά που είχε ξεκινήσει από πριν και αφού ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας η Νέα Δημοκρατία. Είναι κατανοητό, ωστόσο, γιατί η εύθραυστη σταθεροποίηση και ανάκαμψη της χώρας άλλαξε πορεία με τη ΝΔ. Πρώτον, το θετικό γεγονός της αύξησης του κατώτατου μισθού ήταν το 2018 και το 2019 δεν υπήρξε ένα αντίστοιχο γεγονός να συντηρήσει αυτή την πορεία. Δεύτερον, οι συλλογικές συμβάσεις, που οδήγησαν σε διάφορους κλάδους στην αύξηση των αποδοχών, ακρωτηριάστηκαν επί ΝΔ. Τρίτον, κόπηκαν και περιορίστηκαν τα επιδόματα. Τέταρτον, καταργήθηκε η 13η σύνταξη. Όλα αυτά, συν η ματαίωση των όποιων προσδοκιών υπήρχαν για μια επενδυτική έκρηξη οδήγησαν στο να υπάρχει αυτή η υφεσιακή πορεία. Βέβαια, η κυβέρνηση προσπαθεί να κρυφτεί –μάταια- πίσω από την υγειονομική κρίση. Όμως, όπως διαπιστώνουμε στις περιοδείες των τελευταίων ημερών ο κόσμος έχει επίγνωση της κατάστασης.

Οι εξεγέρσεις των τελευταίων δύο εβδομάδων είναι το πιο εκπληκτικό πράγμα που συνέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και δεκαετίες, υπερβαίνοντας κατά πολύ τις σημαντικές και εξαιρετικές διαδηλώσεις του Occupy το 2011. Δεν είναι μόνο μια δυναμική εξέγερση ενάντια στη λευκή υπεροχή, μέσω των διαμαρτυριών πολιτικοποιείται και εκπαιδεύεται μια ολόκληρη γενιά. Η βαθιά μοιρολατρία και η απελπισία που πλανιόνταν στις κοινότητες των μαύρων και των Λατίνων αποτινάσσονται, μαζί με τη βαθιά πολιτική απαισιοδοξία και μια αίσθηση ανημπόριας που είναι διάχυτες σε ολόκληρη τη χώρα. Εσείς στην Ελλάδα μπορεί να βλέπετε μόνο τις διαμαρτυρίες στις μεγάλες πόλεις, ιδιαίτερα εκείνες που από τα ΜΜΕ επικεντρώνονται σε σκηνές βίας ή λεηλασιών. Όμως, υπάρχουν χιλιάδες συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες σε πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά σε όλη τη χώρα, ακόμα και σε περιοχές που θεωρούνται προπύργια του Τραμπ. Οι διαδηλώσεις προσελκύουν νέους, ηλικιωμένους, ανθρώπους όλων των χρωμάτων, και, το σημαντικότερο, σχετικά απολίτικους ανθρώπους, που στους δρόμους μπορούν και να εκφραστούν οι ίδιοι, και να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους σε άλλους. Η αλλαγή είναι εμφανής: όταν ακόμη και η Εθνική Ομοσπονδία Αμερικανικού Ποδοσφαίρου ζητά συγγνώμη για τη συνενοχή της στην προαγωγή της λευκής υπεροχής, καταλαβαίνουμε ότι αυτό που γίνεται είναι ένας πολιτικός σεισμός. Πώς μπορούμε να το εξηγήσουμε αυτό; Τι προκάλεσε αυτή την έκρηξη; Σίγουρα υπάρχει το άμεσο ζήτημα της δολοφονικής φυλετικής βίας, από την αστυνομία, από το κράτος, από τις ομάδες επαγρύπνησης λευκών της μεσαίας τάξης (2), από τον καπιταλισμό. Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο. Οι σχεδόν τρεις μήνες εγκλεισμού και ανησυχίας για τον Covid είναι ένα μεγάλο χρονικό διάστημα που έδωσε την ευκαιρία να υπάρξει ένας προβληματισμός σχετικά με τον κόσμο στον οποίο ζούμε: πώς είναι οργανωμένος, τι έχει αξία και τι όχι, τι είναι εντελώς λάθος, και πώς θα μπορούσαμε να ζήσουμε διαφορετικά. Ορισμένες από αυτές τις σκέψεις προκλήθηκαν από τα αποτελέσματα του ίδιου του λοκντάουν, που περιλαμβάνουν την αναζωογόνηση της φύσης, τους καθαρούς ουρανούς, τον καθαρό εισπνεόμενο αέρα (λόγω της μειωμένης χρήσης ορυκτών καυσίμων), και περιλάμβαναν τις απλές ανάγκες της ζωής: τροφή, στέγη, υγειονομική περίθαλψη, διαδίκτυο, έρωτας. Σε αυτό το πλαίσιο, υπήρχε χώρος για να προβληματιστούμε σχετικά με το πώς ζούμε συνήθως, ο καθένας μόνος του και όλοι μαζί, και τι λάθος υπάρχει σε αυτήν την «κανονικότητα». Πιστεύω ότι αυτός ο προβληματισμός, και όχι μόνο η φρικτή δολοφονία του Φλόιντ, όχι μόνο ο εγκλεισμός μας για μήνες, όχι μόνο η εκτεταμένη ανεργία, είναι εκείνο που δημιούργησε αυτήν την υπέροχη έκρηξη στους δρόμους. Όχι άλλη «κανονικότητα»! Δεν φτάνει μόνο να λέμε ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, ήρθε η ώρα να τον δημιουργήσουμε εδώ και τώρα.