Εφημερίδα των Συντακτών

Αυτό που στις περιστάσεις είναι κυριολεκτικά συγκλονιστικό είναι ακριβώς το κοινό όλων αυτών των μαζικών –συχνά εξεγερσιακών– κινημάτων που ξεσπούν σ’ ένα τόσο μεγάλο γεωγραφικό εύρος στον πλανήτη. Ποιο είναι αυτό; Μα τι άλλο από την τρέχουσα καταστρεπτική φάση του καπιταλισμού. Μόνο το 2018 οι 26 πιο πλούσιοι δισεκατομμυριούχοι κατείχαν τον ίδιο πλούτο με αυτόν του φτωχότερου μισού του παγκόσμιου πληθυσμού. Αποκαλυπτική είναι επίσης η δυναμική του φαινομένου: τη χρονιά που μας πέρασε οι δισεκατομμυριούχοι αυτοί αύξαιναν τον πλούτο τους κατά 2,5 δισ. δολ. την ημέρα, ενώ τα εισοδήματα των 3,5 δισ. φτωχότερων μειώνονταν κατά 500 εκατ. δολ. την ημέρα (στοιχεία Oxfam). Εδώ λοιπόν έγκειται το κοινό: στον απόλυτα αντιδραστικό χαρακτήρα του καπιταλισμού που, για να επιβιώσει, διατείνεται πως προϋπόθεση της «ανάπτυξης» είναι ο οικονομικός στραγγαλισμός ολοένα και περισσότερων κοινωνικών ομάδων και η κοινωνική εξίσωση προς τα κάτω σε συνδυασμό με διεύρυνση του διευθυντικού δικαιώματος της εργοδοσίας (ένα μοτίβο με το οποίο καθημερινά βομβαρδιζόμαστε και στην Ελλάδα). Δεν είναι διόλου παράξενο ότι, παρά τις ειδικές συνθήκες και τις επιμέρους διαφορές στα μοντέλα διακυβέρνησης της κάθε χώρας, οι άνθρωποι εξεγείρονται. Εχουμε μια παγκόσμια ενεργοποίηση του δήμου, μεγαλύτερη από εκείνη της δεκαετίας του 1960 και της πιο πρόσφατης του 2010, που είδε το φως με τις καταλήψεις των πλατειών στον αραβικό κόσμο, τα κινήματα «Occupy» και όλα εκείνα τα ρεύματα αμφισβήτησης που έμελλε να καταγραφούν ως «κινήματα ενάντια στη λιτότητα» ή/και «κινήματα για τον εκδημοκρατισμό». Ενεργοποιείται και πάλι η νεολαία (και κυρίως οι νέες γυναίκες), η γενιά εκείνη που εισήλθε ή ενηλικιώθηκε στην αγορά εργασίας σε συνθήκες κατάρρευσης της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας και της εγκαθίδρυσης του δόγματος της φρενήρους ανισότητας. Στις μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στην αύξηση του εισιτηρίου στα μέσα μαζικής μεταφοράς στη Χιλή και στις εξίσου μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στην αύξηση του φόρου σε εφαρμογές κινητών όπως το WhatsApp στη Βηρυττό, μπορεί κανείς να δει τη γενιά των εργαζομένων της κρίσης, της επισφαλούς εργασίας και των προσβλητικών στάτους επιβίωσης, τη γενιά των σπασμένων ονείρων. Εξαιρετικά σημαντικό είναι επίσης ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, παρακάμπτονται οι παραδοσιακοί (αλλά και οι νεότεροι) σχηματισμοί της Αριστεράς και των συνδικάτων – όλων εκείνων που το προηγούμενο διάστημα, μόνο και μόνο για να κρύψουν το δικό τους πολιτικό έλλειμμα, αποφαίνονταν ότι «ο κόσμος δεν τραβάει».

«Ηθελα να αφηγηθώ τη μετανάστευση στη μακρά της διάρκεια» υπογραμμίζει η Αλίς Ζενιτέρ στην «Εφ.Συν.». «Ηθελα να γράψω ένα αφήγημα που να υπενθυμίζει ότι κάθε μετανάστευση είναι πριν απ’ όλα ένας ξεριζωμός. Ηθελα να αποτυπώσω την “πολιτισμική σύγκρουση” που εκδηλώνεται με ιδιαίτερη σφοδρότητα σε οικογένειες μεταναστών. Ηθελα οπωσδήποτε να γίνεται αισθητός ο χρόνος που κυλά και οι γενιές που απομακρύνονται η μια από την άλλη».

Οι επιστολές του Κώστα Καραμανλή προς τον Τζορτζ Μπους και άλλους ηγέτες συνιστούν μείζον πρόβλημα. Αποκαλύπτουν την πρωτοφανή σκευωρία που στήθηκε από τη Ν.Δ. και τον κ. Μητσοτάκη, με αφορμή το Μακεδονικό, κατηγορώντας την κυβέρνηση και προσωπικά τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Εξωτερικών ως εθνικούς μειοδότες και ενθαρρύνοντας, μαζί με την Ακροδεξιά και τη Χρυσή Αυγή, πάσης φύσεως αθλιότητες και τραμπουκισμούς σε βάρος βουλευτών και του ίδιου του Κοινοβουλίου. Μια απλή σύγκριση της Συνθήκης των Πρεσπών με τα διαλαμβανόμενα στην επιστολή Καραμανλή πείθει και τον πλέον αδαή ότι με τη συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ κατοχυρώθηκαν με τον πλέον ασφαλή τρόπο τα εθνικά μας συμφέροντα, ενώ, αντίθετα, η Ν.Δ. δεν διασφάλιζε τίποτα απολύτως, αφού η πρόταση που είχε αποδεχτεί περιλάμβανε διπλή ονομασία, δεν είχε πρόβλεψη για «erga omnes», ούτε προϋπέθετε συνταγματικές αλλαγές. Εν όψει των εκλογών της 7ης Ιουλίου, ειδικά στον χώρο της Βόρειας Ελλάδας, θα πρέπει οι πολίτες να αντιληφθούν το μέγεθος της εξαπάτησης και της διαστρέβλωσης που επιχειρήθηκε σε βάρος τους και να τιμωρήσουν με την ψήφο τους τον κυνισμό, την υποκρισία και την πατριδοκαπηλία της Ν.Δ.

Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας οι πολίτες έχουν κοινά ερωτήματα και αγωνίες για την επόμενη μέρα, για τις δουλειές τους και το εισόδημά τους, για την καθημερινότητά τους. Και αυτά είναι τα κυρίαρχα ερωτήματα που απευθύνουν και σε όσους διεκδικούν την ψήφο των πολιτών στην Α’ Αθήνας.  Ταυτόχρονα, όμως, μεγάλωσα και ζω σε μια πόλη,  από την  οποία  η κρίση πέρασε σαν οδοστρωτήρας. Έκλεισαν καταστήματα, ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα ερημώθηκαν. Έπειτα, ήρθε η βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτων, και πολλοί αναγκάστηκαν να μετακομίσουν, μακριά από τις γειτονιές τους, από τον τόπο εργασίας τους.  Η κατάσταση έχει αρχίσει να αλλάζει, αλλά έχουμε ακόμα πολλά να κάνουμε.  Πρέπει να δώσουμε αγώνα, κατά της άναρχης οικιστικής ανάπτυξης και της άγριας τουριστικής εκμετάλλευσης. Πρέπει να εργαστούμε για την ανάπλαση της πόλης, να δώσουμε κίνητρα για δημιουργία στους νέους και τις νέες, να στηρίξουμε τον πολιτισμό, να προστατεύσουμε τους κατοίκους από τη βία του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, να φτιάξουμε περισσότερες  δομές υγείας και πρόνοιας. Διότι, η  Α’ Αθήνας είναι η περιφέρεια στην οποία συνυπάρχουν μεν οι μεγαλύτερες ανισότητες, ανοίγονται δε οι πιο συναρπαστικές δυνατότητες. Από τον Κολωνό, μέχρι το Κολωνάκι, πολλές φορές τα προβλήματα είναι κοινά, ακόμα κι αν αυτό δεν φαίνεται διά γυμνού οφθαλμού. Αλλά, μόνο με μια προοδευτική, αριστερή κυβέρνηση, μπορούν, πράγματι, να επιλυθούν. 

Υπάρχουν σημαντικές κατακτήσεις, π.χ. διευρυμένο σύμφωνο συμβίωσης, ιθαγένεια για τα παιδιά της δεύτερης γενιάς μεταναστών, ταυτότητα φύλου, νόμος Παρασκευόπουλου για τον εξανθρωπισμό των φυλακών, πρόσβαση όλων στην υγεία, ένταξη των προσφύγων. Υπάρχουν όμως και υστερήσεις και σημεία όπου υπήρξε ατολμία· κατ’ εξοχήν παραδείγματα, οι σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, ο εκδημοκρατισμός της αστυνομίας. Υπάρχουν και μελανά σημεία και αποτυχίες, όπως οι συνθήκες σε κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, π.χ. Μόρια. Είναι πολλά ή λίγα όσα έγιναν; Θα απαντήσω με ένα παράδειγμα, που κατ’ αναλογία ισχύει και σε άλλα: Το σύμφωνο συμβίωσης ήταν λίγο (με κριτήριο τις διακηρύξεις και προσδοκίες), αλλά ταυτόχρονα πολύ (με κριτήριο την πραγματικότητα: έδωσε ανάσα σε χιλιάδες ανθρώπους). Και είναι κρίσιμη η συνέχεια: Θα αποτελέσει μοναχική αναλαμπή ή σκαλοπάτι για το παραπέρα, τον πολιτικό γάμο; Αξίζει να παλέψουμε για την προοπτική αυτή.

Χάρη στα ιντερνετικά μέσα, υπάρχουν πολλές ομάδες εικαστικές, χορευτικές, μουσικές, κινηματογραφικές που λειτουργούν με διάθεση να υπάρξουν και να συνομολογήσουν πράγματα. Και ενώ υπάρχει μεγάλη δραστηριότητα, ταυτόχρονα αυτά τα σχήματα δεν έχουν καταφέρει να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, ώστε να παράξουν μια κουλτούρα. Ολα ολοκληρώνονται σαν μικρές ιδιωτικές υποθέσεις, δεν κατορθώνουν να υπερβούν την ατομικότητά τους και να ενωθούν για να δημιουργήσουν ένα κυρίαρχο πολιτιστικό πεδίο. Και γιατί συμβαίνει; Υπάρχει κάτι χαρακτηριστικό που αφορά την κοινωνία συνολικά. Εχουν χαθεί οι κοινοί κώδικες. Ο διάλογος δεν είναι δυνατόν να συντελεστεί, γιατί δεν καταλαβαίνουμε τι λέει ο ένας και τι εννοεί ο άλλος. Μια χρόνια έλλειψη κουλτούρας και παιδείας οδήγησε σε μια τεράστια σύγχυση, η οποία επιτείνεται στον βαθμό που κάποιοι την καλλιεργούν ακόμα περισσότερο. Και εδώ ανοίγω μια παρένθεση, για να πω ότι ποτέ άλλοτε στην Ελλάδα δεν είχαμε χειρότερη αντιπολίτευση. Με την ευρεία έννοια, όχι στενά πολιτικά. Ο αντιπολιτευτικός λόγος έχει φτάσει στα χειρότερα σημεία της ευτέλειας. Εχει χαθεί το επιχείρημα αλλά και -το σημαντικότερο όλων- ο ορθός λόγος. Υπάρχει ανικανότητα να οριστεί η αλήθεια ως κοινός τόπος αφετηρίας για να δούμε πού διαφωνούμε και πού συμφωνούμε. Και από την άλλη, συνειδητά, υπάρχει έντονη τάση να καλλιεργηθεί η σύγχυση που αφήνει χώρο να γεννηθούν τα τέρατα, αφού δεν υπάρχει η αντίσταση και ο ορθός λόγος για να ελεγχθεί το φίδι που επωάζεται.

Θέματα βρίσκονται πάντα, όμως η κατάσταση της εποχής του ’70, αν και κρίσιμη, είχε τουλάχιστον μια σοβαρότητα. Τώρα είναι κρίσιμη, αλλά ελάχιστα σοβαρή.

Εχουν δίκιο οι άνθρωποι που διαμαρτύρονται γιατί δεν καταφέραμε να βελτιώσουμε τις ζωές τους όσο θα θέλαμε, να τους πείσουμε ότι δεν αδιαφορήσαμε για την ποιότητα της ζωής των μεσαίων στρωμάτων. Ημασταν όμως αναγκασμένοι να κινηθούμε σε ένα ασφυκτικό δημοσιονομικό πλαίσιο με ανόητους καταναγκασμούς που μας επιβλήθηκαν. Τα πρώτα χρόνια έπρεπε να αντιμετωπίσουμε την ανθρωπιστική κρίση, τη διάλυση του συστήματος υγείας και παιδείας, την προσφυγική κρίση και κυρίως την έξοδο από τα μνημόνια. Να κριθούμε με αντικειμενικότητα για τα πρώτα χρόνια και με αυστηρότητα για τις προτεραιότητές μας και τον τρόπο που τις υλοποιήσαμε με βάση τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο μετά την έξοδο τον Αύγουστο 2018. Να κριθούμε για τη μείωση των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών, του ΕΝΦΙΑ, το επίδομα στέγασης, την προστασία της πρώτης κατοικίας, τις 120 δόσεις, τη μείωση της φορολογίας στα τρόφιμα, την ενέργεια, τον επισιτισμό. Με αυτό το δείγμα γραφής θα καλέσουμε τους πολίτες να μας κρίνουν για το πρόγραμμά μας για την περίοδο 2019-2023. Μια ισορροπία ανάμεσα σε μέτρα για την ανάπτυξη και στήριξης της κοινωνίας.