Αναδημοσιεύσεις

Ερωτηθείς για τις εργασιακές σχέσεις, αφού τόνισε ότι «το μήνυμα που θέλω να μεταφέρω είναι ότι όπως τα καταφέραμε με την ενότητα και αλληλεγγύη και τις αποφάσεις που πήρε ο πρωθυπουργός αυτό το τρίμηνο, έτσι θα τα καταφέρουμε και από εδώ και πέρα», ξεκαθάρισε ότι: «Καπιταλισμός υπάρχει στην Ελλάδα, δεν μπορώ να εγγυηθώ κάτι…». Με άλλα λόγια, μη ζορίσουμε και πολύ τους εργοδότες, δεν κάνει. Oι εργαζόμενοι είναι πιο εύκολος στόχος, καθότι και συνηθισμένοι στο ζόρι… Αν τώρα αναρωτιέται κάποιος γιατί τραβάει όλα τα ζόρια, η απάντηση είναι απλή: «Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε».

Η δουλειά των εργατικών συνδικάτων είναι να οργανώνει τους εργαζόμενους και να παλεύει για καλύτερες συνθήκες εργασίας. Το πρώτο αίτημα που κινητοποίησε τους εργαζόμενους ήταν η διεκδίκηση της οκτάωρης εργασίας. Αλλά αυτό συνέβη το 19ο αιώνα. Παρενθετικά να πω ότι τον 20ο αιώνα θα έπρεπε να είχαν μειωθεί περισσότερο οι ώρες εργασίας, να έχει τεθεί ως ορόσημο η εξάωρη ημερήσια εργασία και μετά να παλεύαμε για την τετράωρη εργασία, χωρίς περικοπές στους μισθούς. Αντίθετα, αυτό που συνέβη ήταν η συρρίκνωση του συνδικαλισμού. (...) Ο Μάικ Ντέιβις γράφει πως ο κορωνοϊός είναι ένα τέρας που εξέθρεψε ο παγκόσμιος καπιταλισμός, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την αύξηση του αριθμού των κρατούμενων και του κόστους της υγείας, της παιδείας, της στέγασης. Πιστεύω πως τώρα ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι δεν ήταν αναπόφευκτη αυτή η κατάσταση. Ότι η υγεία δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα, ότι εφόσον υπάρχει παγκόσμιος καπιταλισμός πρέπει να υπάρχει και παγκόσμια δωρεάν υγεία, και ότι δεν πρέπει ο κόσμος να φυλακίζεται απλά και μόνο επειδή δεν υπάρχει χώρος για κάποιους ανθρώπους στη σημερινή καπιταλιστική οικονομία. Η παρούσα κρίση αποκαλύπτει, ακόμα, τη φύση του φυλετικού καπιταλισμού: από το ρατσισμό ενάντια στους Αμερικανούς ασιατικής καταγωγής -που προκάλεσε ο καταληψίας σημερινός πρόεδρος των ΗΠΑ- έως την αποτυχία να εξοπλιστούν με τεστ τα νοσοκομεία και οι κλινικές στις γειτονιές των μαύρων. Θεωρώ πως, εξαιτίας της κρίσης, πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν, τουλάχιστον σιωπηρά, τους κινδύνους του καθημερινού δομικού ρατσισμού που διατρέχει τους θεσμούς. Και συνειδητοποιούν επίσης ότι αυτός ο ρατσισμός πρέπει να εξαλειφθεί.

'Hρθε η πανδημία κι έφερε περισσότερο κοινωνικό θάνατο παρά βιολογικό. Ο covid 19 αποδείχτηκε ως τώρα εξαιρετικά θανατηφόρος για όλες τις κοινωνικές κατακτήσεις. Με το φόβο του μαζικού θανάτου, οι διαχειριστές της εξουσίας συντρίβουν κάθε έννοια αξιοπρέπειας. Στο δημόσιο σχολείο, το κακοποιημένο αυτό λάφυρο που κατακρεουργείται κάθε φορά με διεστραμμένες εμπνεύσεις πάνω στον πάγκο του χασάπη- τυχάρπαστου υπουργού παιδείας, θα στηθούν κάμερες. Έστι ρουφιάνου οφθαλμός, ος τα πανθ’ ορά.

Τα ΜΚΔ, αν και συνήθως είναι σχολιαστικά Μέσα, η σιγή ιχθύος για γεγονότα που κάποιοι νόμιζαν ότι αμφισβητούν το κυρίαρχο αφήγημα συνέβαλε να γίνουν περισσότερο ειδησεογραφικά. Τα ΜΚΔ έγιναν το «ιππικό της ενημέρωσης» που διέδωσε τον θάνατο της 40χρονης στην Καστοριά, την παραβίαση της καραντίνας από συγκεντρωμένους πιστούς στον περίβολο των εκκλησιών ή και εντός αυτών, το πρόγραμμα κατάρτισης επιστημόνων (που χαρακτηρίστηκε ως «Σκόϊλ Ελικίκου»), τη βία εναντίον διερχόμενου μοτοσικλετιστή από άνδρες συνοδείας κυβερνητικού προσώπου, τα γεγονότα σε πλατεία της Αγίας Παρασκευής κ.ά. Τα ΜΚΔ εκτός από την ενημέρωση πέτυχαν και την ανάκληση αποφάσεων ήτην επέμβαση των αρμόδιων αρχών στα γεγονότα που κατέγραφαν. Με άλλα λόγια, αν και η αναμέτρηση μεταξύ κυρίαρχων ΜΜΕ και εναλλακτικών ΜΚΔ ήταν άνιση, κατάφερε να δείξει ότι η ειδησεοθηρία είναι ισχυρή δύναμη, πολύ πιο ισχυρή από το ειδησεογραφικό λιβάνισμα. Γι’ αυτό και έγινε προσπάθεια να δυσφημηστούν αρκετοί Δαυίδ των νέων μέσων από Γολιάθ των «υπάκουων». Ως εκ τούτου, όπως μετ’ επιτάσεως αναφέρουν οι διεθνείς οργανισμοί, η προστασία της ελευθερίας του Τύπου είναι το πρώτο καθήκον όσων εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα με την ενημέρωση, καθώς υφίσταται ισχυρή εκτίμηση ότι η επίθεση στην ελευθεροτυπία και την ελευθεροστομία θα ενταθεί κατά το προσεχές διάστημα.

Μόνο το κράτος μπορεί να ενεργοποιήσει διαθέσιμους πόρους για επενδύσεις, που μετά ο ιδιωτικός αλλά και ο κοινωνικός τομέας θα ακολουθήσει. Γιατί μόνο το κράτος μπορεί να λειτουργήσει ως συντονιστής μιας νέας πολιτικής οικονομίας. Να λύσει προβλήματα συντονισμού όπου κάποιος θα επένδυε αν κάποιος άλλος ήταν επίσης διαθέσιμος να επενδύσει αλλά κανείς δεν τους φέρνει μαζί, γιατί μόνο το κράτος μπορεί να εξασφαλίσει επενδύσεις στις υποδομές (και όχι μόνο στους δρόμους και το τσιμέντο γενικότερα) ή στο ανθρώπινο κεφάλαιο ή στο κοινωνικό κεφάλαιο, η απουσία των οποίων καθιστά μη ελκυστικές πολλές άλλες επενδύσεις. Τέλος, το κράτος θα κληθεί ενδεχομένως πάλι να παρέμβει στο τραπεζικό σύστημα, όχι μόνο για να μην τεθεί σε αμφισβήτηση η βιωσιμότητά του, αλλά και να εξασφαλίσει το πλαίσιο παρέμβασής του για να ενισχύσει τις ανάγκες της κοινωνίας και της πραγματικής οικονομίας Και κάπου εδώ ερχόμαστε στο θέμα της διαδικασίας, Γιατί αυτό που λείπει και έλειπε τις τελευταίες δεκαετίες, είναι η σοφή διαχείριση της γνώσης, ο προγραμματισμός και το σχέδιο. Και όταν λέμε το σχέδιο, εννοούμε και τη δίκαιη κατανομή των αναγκαίων για την κοινωνική και παραγωγική ανασυγκρότηση βαρών. Μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις (και όχι μόνο οι τράπεζες) θα έχουν πρόβλημα επιβίωσης και άρα μπαίνει με οξύτατο τρόπο το θέμα με ποιους όρους θα παρασχεθεί η βοήθεια γιατί δεν μπορεί να είναι εσαεί αποδεκτό ιδιωτικά κέρδη σε καλούς καιρούς και κοινωνικοποίηση των ζημιών σε εποχές κρίσης. Το επιτελικό κράτος της Ν.Δ. είναι εμφανώς ανίκανο να αντιμετωπίσει τέτοιες προκλήσεις, πρωτίστως γιατί δεν το αφορά η σοφή διαχείριση της γνώσης. Γνώση δηλαδή και για τη φύση του προβλήματος αλλά και για τον σχεδιασμό και υλοποίηση των λύσεων, που είναι διάσπαρτη στην κοινωνία, σε επιμελητήρια, σε συνδικάτα και κινήματα, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και αλλού. Είναι ανίκανο να εμπλακεί με την κοινωνία για το κοινωνικό κόστος που θα υπάρχει ενώπιον μιας άλλης μεγάλης οικονομικής κρίσης και να διαβουλευτεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Χρειάζεται ένας άλλος οικονομικός κοινωνικός και πολιτικός συσχετισμός που να βασίζεται στην αξία του δημοσίου, της κοινωνικής αλληλεγγύης και την ικανότητα να σκέφτεται κανείς out of the box. 

Κατά την περίοδο του κορωνοϊού παρατηρήθηκε μια αυξημένη χρήση ποδηλάτων από τους πολίτες στις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Βερολίνο, το Παρίσι, η Μαδρίτη, ακόμη και η Αθήνα. Τώρα που φαίνεται να ανοίγουν και πάλι σιγά-σιγά οι οικονομίες, σε συνδυασμό με τα μέτρα προστασίας που θα ληφθούν στα μέσα μαζικής μεταφοράς και με το φόβο των πολιτών να τα χρησιμοποιήσουν, υπάρχει κίνδυνος να υπάρξει επέλαση των αυτοκινήτων στα αστικά κέντρα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό περιβαλλοντικά και για την καθημερινότητα των πολιτών. Ο δήμος Μιλάνου, για να αποφευχθεί αυτό το πρόβλημα, σχεδιάζει να υλοποιήσει ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραμμα προσβασιμότητας και ευκολότερης μετακίνησης που θα βασίζεται σε ποδηλατοδρόμους και μεγάλα πεζοδρόμια. Ο δήμος του Μιλάνου είναι πυκνοκατοικημένος, αλλά και σχετικά μικρός σε γεωγραφική έκταση, με πολύ εκτεταμένα τα περίχωρα. Αυτό, σε συνδυασμό με την έντονη βιομηχανική δραστηριότητα και με το κακό υγρό κλίμα με απουσία ρευμάτων αέρα, είχε ως αποτέλεσμα ως τη δεκαετία του ’90, να είναι από τις πόλεις με τη μεγαλύτερη ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη. Η μεγάλη εξάπλωση της επιδημίας σε όλη την περιφέρεια της Λομβαρδίας είναι πιθανό να οφείλεται και στους παραπάνω παράγοντες, όπως αναφέρουν πολλοί επιδημιολόγοι.

Η επόμενη ώρα έχει έρθει. Χρέος μας είναι να οργανώσουμε την πολιτική σύγκρουση ανάμεσα στην πρόοδο και τη συντήρηση, ανάμεσα στη Δεξιά και την Αριστερά. Η έκβαση αυτής της μάχης θα κριθεί από το πώς θα διαμορφώσουμε μια αντίπαλη ηγεμονική πρόταση που θα στηρίζεται στην εμπιστοσύνη και την ορμή της κοινωνίας. Οι δύο πρώτοι μήνες της πανδημίας σφραγίστηκαν από τον φόβο των πολιτών για την υγεία που έχει εξωπολιτικά χαρακτηριστικά. Τώρα παρατηρούνται σκιρτήματα κοινωνικής παρέμβασης. Η κινητοποίηση των περιβαλλοντικών οργανώσεων για το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο. Η κινητοποίηση των καλλιτεχνών κατά της πολιτικής που τους μετατρέπει σε επαίτες και η διάχυτη ανησυχία των πολιτών για το βεβιασμένο άνοιγμα των σχολείων, συνιστούν σήματα ότι στη νέα φάση συνειδητοποιείται η ευρύτητα της κρίσης. Τώρα έρχεται η ώρα να αναπτύξουμε τη δική μας προγραμματική πρόταση, τεκμηριωμένη επιστημονικά και εδραζόμενη σε επείγουσες κοινωνικές ανάγκες. Αυτή η συνάντηση προγράμματος-κοινωνίας υπονομεύεται από τον λαϊκιστικό λόγο, που διαστρέφει τη λαϊκότητα, παραμορφώνει την  Αριστερά, συχνά μεταστρέφει την πρωτογενή λαϊκή διαθεσιμότητα σε απολίτικες συμπεριφορές και τελικά διευκολύνει τον συντηρητισμό. Από την κρίση δεν θα βγούμε με δημαγωγίες χωρίς κοινωνικό αντίκρυσμα.

Ψηφίστηκε και το νομοσχέδιο του Μηταράκη, που προβλέπει επιτέλους μυστικά κονδύλια για το προσφυγικό. Το κακό με τα μυστικά κονδύλια είναι ότι ποτέ δεν ξέρεις πού πάνε και υπάρχει πάντα μια αγωνία μήπως δεν απορροφηθούν και μείνουν αναξιοποίητα. Αλλά έχουμε εμπιστοσύνη στο επιτελικό κράτος. Θα τα καταφέρει. Δεν λένε τι ακριβώς σκοπεύουν να τα κάνουν, αλλά δεν έχει σημασία. Αρκεί που θα υπάρχει διαφάνεια και όλα τα άλλα θα τα βρούμε. Γι’ αυτό άλλωστε προβλέπεται μια Επιτροπή στο υπουργείο που θα ελέγχει τον Μηταράκη και την οποία μάλιστα θα διορίζει ο ίδιος. Ώστε να έχουν την οικειότητα να είναι αδέκαστοι μαζί του. Για περισσότερη διαφάνεια θα μπορούσε μάλιστα να διορίσει και συγγενείς του. Από τη διείσδυση της Οχράνα στο χαρέμι του Σάχη της Περσίας είχαμε να δούμε τόση διαφάνεια. Λογικό είναι να έχει 50% δημοτικότητα ο Μητσοτάκης. Τον σπρώχνει και η αισιοδοξία του οικονομικού κλίματος. Με προβλέψεις για 10% ύφεση και 20% ανεργία, δεν θα μπορούσαμε να είμαστε καλύτερα. Άλλωστε είναι κοινωνικά δίκαιη αυτή η κυβέρνηση. Τι νομίζετε, σαν τους άλλους τους αλήτες το ‘13-’14 που πήγαν να τα βγάλουν κλείνοντας νοσοκομεία, απολύοντας δημόσιους υπαλλήλους και μειώνοντας τον κατώτατο μισθό; Α, οι ίδιοι ήτανε;

Οταν η συσσώρευση πλούτου δεν θα έχει πια υψηλή κοινωνική σημασία, θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές στον ηθικό κώδικα. Θα είμαστε ικανοί να απαλλαγούμε από πολλές από τις ψευτο-ηθικές αρχές που μας έχουν ταλαιπωρήσει με εφιάλτες εδώ και διακόσια χρόνια, με βάση τις οποίες έχουμε ανεβάσει στα ουράνια μερικές από τα πιο αντιπαθητικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά στη θέση των πιο ανώτερων αρετών. Θα είμαστε σε θέση να τολμήσουμε να αποτιμήσουμε το κίνητρο του χρήματος στην πραγματική του αξία. Η αγάπη για το χρήμα ως περιουσία -που ξεχωρίζει από την αγάπη για το χρήμα ως μέσο για τις απολαύσεις και τις πραγματικότητες της ζωής- θα εκτιμηθεί για αυτό που όντως είναι, μια μάλλον σιχαμερή νοσηρότητα, μια από εκείνες τις μισο-εγκληματικές, μισο-παθολογικές ροπές που κάποιος θα παρέδιδε με μια ανατριχίλα σε ειδικούς διανοητικών ασθενειών. Θέλουμε να στηρίξουμε με κάθε κόστος όλα τα είδη των κοινωνικών εθίμων και των οικονομικών πρακτικών που επηρεάζουν την κατανομή του πλούτου και των οικονομικών ανταμοιβών και ποινών, όσο αντιπαθητικά και άδικα μπορεί να είναι από μόνα τους, επειδή είναι πάρα πολύ χρήσιμα στην προώθηση της συσσώρευσης του κεφαλαίου, που στο τέλος θα είμαστε επιτέλους ελεύθεροι να εγκαταλείψουμε.