Αναδημοσιεύσεις

Οι εταιρείες τεχνολογίας ξέρουν τόσα πολλά για εμάς, εμείς ξέρουμε τόσο λίγα για αυτές. Όσο νομίζαμε ότι ψάχναμε στo Google, η Google έψαχνε εμάς. Όσο χρησιμοποιούσαμε τα social media, τα social media μας χρησιμοποιούσαν. Όταν μας ενημέρωναν σχετικά με τo privacy policy της εταιρείας τους, στην πραγματικότητα επρόκειτο για το surveillance policy της εταιρείας τους. Πάντα υπήρχε ανισότητα στη γνώση, αλλά όχι με αυτά τα χαρακτηριστικά που επαναπροσδιορίζουν ηθικά όρια και τελικά την αντίληψη του εαυτού. Εμείς δεν ξέρουμε για εμάς αυτό που αυτοί γνωρίζουν για εμάς. Είναι μία γνώση που προέρχεται από εμάς, αλλά δεν προορίζεται για εμάς. Την ίδια στιγμή προκύπτουν νέα κρίσιμα ερωτήματα για την λειτουργία της δημοκρατίας: “ποιος αποφασίζει, ποιος θα αποφασίζει, ποιος θα γνωρίζει;” Οι δημοκρατικοί θεσμοί παραμένουν αμήχανοι και η δραστηριότητα των τεχνολογικών κολοσσών αρρύθμιστη. Στον εταιρικό λόγο που συγκροτούν οι τεχνολογικοί κολοσσοί μας αποκαλούν “χρήστες”. Πρόκειται για μία νέα οντολογική κατηγορία με δικό της περιεχόμενο, όπως αυτές του καταναλωτή ή του δανειζόμενου. Η Ζούμποφ υποστηρίζει ότι, όπως τον 18ο αιώνα ο πολίτης έπρεπε να οργανωθεί με την ιδιότητα του εργάτη για την προάσπιση των συμφερόντων του, το ίδιο πρέπει να πράξει και σήμερα με την ιδιότητά του χρήστη. Η δραστηριότητά του είναι που δημιουργεί κέρδος. Μπορούμε να απολαμβάνουμε την ψηφιακή τεχνολογία χωρίς το πλαίσιο λειτουργίας του καπιταλισμού της παρακολούθησης. Το πρόβλημα δεν είναι ο ψηφιακός κόσμος, ούτε η τεχνολογία είναι η οικονομική λογική που τα κατευθύνει και μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με πολιτικούς όρους και σχέδιο. Το να κατανοήσουμε την οικονομική λογική του καπιταλισμού της παρακολούθησης συνιστά την “έξοδο από τη χώρα των θαυμάτων” που έχουν κατασκευάσει οι μηχανισμοί προπαγάνδας των τεχνολογικών κολοσσών.

Η αντιμετώπιση των πρώτων ημερών ήταν όχι απλώς λειψή αλλά αποκαρδιωτική, ιδίως όπως αυτό αποτυπωνόταν στον Τύπο του κόμματος και στο non paper. Ότι ο αντίπαλος κάνει ετούτο, κάνει εκείνο, δεν σέβεται αυτό, παραβιάζει εκείνο. Εκτός των άλλων είναι μία παρωχημένη αντίληψη αριστερής προπαγάνδας. Η συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου άλλαξε αυτή τη γραμμή διότι βρήκε ελάχιστους υποστηρικτές. Και ο διάλογος διευκόλυνε και τον ίδιο τον Νίκο Παππά να κάνει μια τοποθέτηση όχι αμυντική αλλά ουσιαστική, με αυτοκριτική που βοηθά και τον ίδιο, διότι δικαιούται την αλληλεγγύη και κόμματος και στελεχών, αλλά και το κόμμα να αντιμετωπιστεί η πίεση της αντίπαλης προπαγάνδας. Διότι όντως έγιναν “λάθη ουσίας και ύφους”, άρα πρέπει να συζητηθεί όχι απλώς το συγκεκριμένο συμβάν, αλλά οι όροι που το προκάλεσαν και προς θεού η ευθύνη αυτή δεν είναι ενός συντρόφου, αλλά συλλογική. Είναι σωστό αυτό που επισήμανε και ο Αλέξης Τσίπρας, την ανάγκη όλοι, και ειδικά “στελέχη πρώτης γραμμής”, να προσέχουν “κάθε λέξη και κάθε πράξη”, απέναντι “σε ένα τέτοιο αδίστακτο σύστημα εξουσίας”. Όπως και ότι ο καθένας θα πρέπει να αναλαμβάνει την ευθύνη που του αναλογεί για αστοχίες, λάθη ή παραλείψεις, “όχι απλώς για να πάμε παρακάτω. Αλλά για να μην τα επαναλάβουμε”. Όμως αυτά δεν αρκούν. Να πάμε στις πηγές του λάθους. Η πρώτη είναι η έλλειψη συλλογικότητας και κανονικής λειτουργίας καθοδηγητικών οργάνων. Παράδειγμα, η συνεδρίαση του Π.Σ. που “διόρθωσε”, εν μέρει, την αρχική γραμμή τυφλού κομματικού πατριωτισμού. Η δεύτερη, είναι η συζήτηση και συμφωνία, με βάση τις αξίες και αρχές της Ανανεωτικής και Ριζοσπαστικής Αριστεράς, για το πώς ασκούμε κυβερνητική εξουσία και με ποιους. Δεν “προσλαμβάνουμε” υπουργούς, λοιπόν, διότι “ξέρουν τη δουλειά” ή διότι “ήταν εντός του συστήματος” και τώρα “δικοί μας είναι άρα χρήσιμοι”. Ούτε λέμε “έτσι γίνονται αυτά”. Όχι δεν γίνονται έτσι! Δεν συναντά ο υπουργός μας τον οποιονδήποτε κ. Μυωνή ή άλλο επιχειρηματία που θέλει “διευκολύνσεις” ή εκδότες που θέλουν να “προσφέρουν στήριξη”. Τρίτον, δεν αναζητούμε φαντεζί τρόπους να αυξήσουμε ή διατηρήσουμε την επιρροή μας όπως τα σκάνδαλα, διογκωμένα ή υπαρκτά. Έχουμε πρόγραμμα, σ’ αυτό στηριζόμαστε, τα υπόλοιπα έπονται. Τέταρτον, η συγκρότηση του κόμματος. Κι αυτό μπορεί να σε προστατεύσει, προφανώς από πολύ σοβαρότερα ζητήματα. Όλα αυτά, αλλά και άλλα που θα φέρει ο διάλογος, πρέπει να συζητηθούν, να διευκρινισθούν. Εν όψει συνεδρίου είναι και η κατάλληλη στιγμή.

Θα μπορέσει η ηγεσία του [ΣΥΡΙΖΑ], στο σύνολό της, με τον πρόεδρό του σε ρόλο εισηγητή και συντονιστή μιας ιστορικής καινοτομίας, να αναλάβει αυτό το αυτοκριτικό και αναζωογονητικό εγχείρημα; Δεν είναι εύκολο, γιατί και με ευθύνη της έχει διαμορφωθεί ένα συλλογικό φαντασιακό, το οποίο καλλιεργεί την εντύπωση ότι η διεκδίκηση της κυβέρνησης θεμελιώνεται σε ένα σχήμα επανάληψης της ιστορίας, όπου η απόδειξη της φαυλότητας, της διαφθοράς, της διαπλοκής του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη μεταστροφή της «κοινής γνώμης». Η πεποίθηση αυτή δεν εξηγεί τη μακροβιότητα της δεξιάς και την ικανότητά της να επιστρέφει στην κυβέρνηση. Εξηγεί, όμως, την εμμονή στον αναπόδεικτο ισχυρισμό ότι οφείλει η αριστερά, δηλαδή η παράταξη που επιδιώκει την ανατροπή των συσχετισμών, να ανταγωνιστεί τη δεξιά σε ένα πεδίο διαμορφωμένο ειδικά για τη διατήρηση των πραγμάτων ως έχουν: της δικαστικής διερεύνησης και της προπαγανδιστικής διαχείρισης. Αν αληθεύει ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα έρθει στην κυβέρνηση πάνω σ’ ένα νέο, απρόβλεπτο και από τον ίδιο κύμα ή απλά με την έκθεση της δεξιάς. Είναι υποχρεωμένος να διαμορφώσει τις συνθήκες επανόδου του. Χρειάζεται να καλύψει το κενό επικοινωνίας που του δημιουργούν οι αντίπαλοι, με την οικοδόμηση ενός πολιτικού οργανισμού ικανού να εντοπίζει και να αναδεικνύει τη δυναμική του λαϊκού κινήματος, να συμβάλλει σ’ αυτό, να υποστηρίζει τις δυνάμεις που από τη θέση τους είναι σύμμαχες στην επιδίωξη της ριζικής αλλαγής των πραγμάτων. Χρειάζεται να εμπνεύσει με ένα πρόγραμμα και ένα πολιτικό σχέδιο αυτό τον κόσμο, να του προτείνει μια νέα προοπτική. Αυτός ο κόσμος είναι από καιρό πεισμένος για τον τρόπο με τον οποίο η διαφθορά και η διαπλοκή στήνουν δεκαετίες τώρα το παιχνίδι. Αυτό για το οποίο χρειάζεται να πεισθεί, είναι ότι υπάρχει άλλος δρόμος, άλλος τρόπος και άλλος κόσμος. Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, με απόδειξη την πρακτική του, προτείνει σ’ αυτόν μια θέση στο προσκήνιο της πολιτικής, όχι στο ακροατήριο ή την κερκίδα.

1. Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου (11 Μάιου 2020) αναφέρεται ρητά σε «μέτρα χαμηλού κόστους». Τις ημέρες αυτές παρακολουθούμε τη «δημιουργική ερμηνεία» αυτής της απόφασης: από τα παγκάκια των 5.200 ευρώ μέχρι τις περίφημες ψευδοπιπεριές των 320 ευρώ. Η Δημοτική Αρχή επιστρέφει στην πολιτική του λεφτόδεντρου, στην πολιτική των έργων βιτρίνας, στην πολιτική που οδήγησε το δήμο στη χρεοκοπία. 2. Η Δημοτική Αρχή ψήφισε μόνη της στην Οικονομική Επιτροπή έναν προϋπολογισμό που προσβάλει κάθε έννοια δημοκρατικής διαδικασίας. Γιατί το έκανε αυτό; Γιατί μπορεί- έχει την απόλυτη πλειοψηφία στην επιτροπή. 3. Η Δημοτική Αρχή χωρίς καμία ουσιαστική διαβούλευση και επιστημονική γνωμοδότηση προχώρησε στην επιλογή του εξοπλισμού (παγκάκια, φυτά κλπ) που τοποθετούνται αυτές τις μέρες σε κεντρικά σημεία της πόλης. 4. Η Δημοτική Αρχή πορεύτηκε στις διακηρύξεις των έργων με τον παλιό καλό τρόπο: περιοριστικές προδιαγραφές, ασφυκτικό πλαίσιο κατάθεσης προσφορών και παράδοσης του εξοπλισμού. Όλα αυτά εκτός κανονικού πλαισίου δημοσίων συμβάσεων, στο όνομα των έκτακτων μέτρων λόγω COVID-19. Αυτό που συμβαίνει στο κέντρο αυτές τις μέρες είναι η απόληξη ενός σχεδιασμού που έγινε για την πόλη και τους ανθρώπους της, δίχως την πόλη και τους ανθρώπους της. Η υπαρκτή ανάγκη αλλαγών στο κέντρο για άλλη μια φορά υποβαθμίζεται σε μια λογική έργων βιτρίνας υψηλού κόστους, περιορισμένης αποτελεσματικότητας και αμφίβολης αισθητικής. Είχαμε εκφράσει την ανησυχία μας ότι η Δημοτική Αρχή ονειρεύεται μια πόλη μόνο για τουρίστες. Κάναμε λάθος. Η εικόνα που βλέπουμε σήμερα προσβάλλει τους κατοίκους, διώχνει τους εργαζόμενους, απωθεί τους επισκέπτες. Η Ανοιχτή Πόλη καταψήφισε και καταγγέλλει τη Δημοτική Αρχή. Μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα ζωντανό κέντρο, με σεβασμό στην καθημερινότητα και την ζωή των ανθρώπων της Αθήνας.

Η Αριστερά λοιπόν αυτοπροσδιορίζεται και καταξιώνει την ύπαρξή της κυρίως σε αντιπαράθεση με τον καπιταλισμό. Τούτος ο αναπόφευκτος αρνητικός χαρακτήρας της βέβαια δεν αναιρεί το θετικό περιεχόμενο των στρατηγικών της στόχων και των προταγμάτων της. Το οποίο όμως και πάλι συγκεκριμενοποιείται με αναφορά στους τρόπους υπέρβασης και ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος προς μια αληθινά δίκαιη και ελεύθερη κοινωνία. Δεν νοείται Αριστερά χωρίς την αναγνώριση της κυριαρχίας του καπιταλισμού στη νεωτερικότητα. Αν αγνοήσουμε την πρωτοκαθεδρία του καπιταλισμού, ή αν συμπεριφερόμαστε σαν να είναι ο «ελέφαντας στο δωμάτιο», παύουμε να μιλάμε και για Αριστερά. Γιατί επιμένω σε τούτα τα –για πολλούς/ές– αυτονόητα; Μία από τις σημαντικότερες αρνητικές επιπτώσεις (υπήρχαν και θετικές) της κατάρρευσης του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού» και του συνακόλουθου τέλους του γεωπολιτικού διπολισμού ήταν η επικράτηση της ακόλουθης πλάνης: ότι μαζί με τον γεωπολιτικό διπολισμό τελείωσε και ο ιδεολογικο-πολιτικός. Πράγμα που ισοδυναμεί με την άρρητη αποδοχή του γεγονότος πως ο καπιταλισμός, ιδίως ως νεοφιλελευθερισμός, παύει να αποτελεί τον κύριο πόλο έναντι του οποίου αγωνίζεται και αποκτά τον λόγο ύπαρξής της η Αριστερά, και θεωρείται, στη χειρότερη περίπτωση, ως η φυσιολογική κατάσταση της ανθρωπότητας στη σύγχρονη εποχή (το περίφημο «τέλος της Ιστορίας» σε κάποια από τις παραλλαγές του) και, στην καλύτερη, ως ένα από τα πολλά προβλήματα του σημερινού κόσμου που έχουν να αντιμετωπίσουν η Αριστερά και οι προοδευτικές δυνάμεις γενικότερα. Δεν θα αναφερθώ εδώ στην εξαιρετικά σύνθετη και σημαντική υπόθεση της συνεργασίας και της συμμαχίας των δυνάμεων της Αριστεράς με τα λεγόμενα «νέα» κοινωνικά κινήματα – αντιρατσισμός, φεμινισμός, οικολογία, δικαιωματικά κινήματα. Πιστεύω όμως ότι τα βασικά ζητήματα που προσδιορίζουν τούτα τα κινήματα –κλιματική αλλαγή, αδικίες και ανελευθερίες που αφορούν το φύλο, τον τόπο καταγωγής, τον σεξουαλικό προσανατολισμό– η σύγχρονη Αριστερά οφείλει να εξηγεί πώς επιτείνονται ή και προξενούνται από τον σύγχρονο καπιταλισμό. Δεν πρόκειται για οικονομικό αναγωγισμό, αλλά για ανάλυση της συνάρθρωσης των πολλαπλών εξουσιαστικών σχέσεων και πρακτικών στη σύγχρονη εποχή. Ούτε είναι σκέτα θεωρητικό το ζήτημα. Από αυτό εξαρτάται όχι κάποια αφηρημένη «ταυτότητα» της Αριστεράς, αλλά η ύπαρξή της ως πραγματικής δύναμης ικανής πραγματικά να απειλήσει το κυρίαρχο σύστημα.

Η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ, αναγκαία αλλά όχι και ικανή συνθήκη για να κερδίσει στην κοινωνική σύγκρουση, πρέπει να προχωρήσει, όχι, όμως να στρέφεται μυωπικά αποκλειστικά στο χώρο του σοσιαλιστικού κέντρου, αλλά σε όλες εκείνες τις κοινωνικές δυνάμεις, κυρίως στους νέους ανθρώπους, που ψάχνουν χώρο να ανασάνουν σε μια κοινωνία που τους πετάει μαζικά στο περιθώριο. Τα νεανικά, σύγχρονα και ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά είναι αυτά που θα δώσουν στον ΣΥΡΙΖΑ τη δυναμική και την ορμή που έχασε, και είναι λογικό, κατά την κυβερνητική περίοδο και θα του επιτρέψουν να δώσει τις μάχες για την Παιδεία, την Εργασία, το Περιβάλλον που είναι τα κυρίαρχα πεδία που θα κρίνουν το νέο κοινωνικό συμβόλαιο εποχή μετά την πανδημία. Βασικό στοιχείο του ΣΥΡΙΖΑ, που πάντα διασφάλιζε πολλά από τα παραπάνω, είναι η συλλογική του λειτουργία. Ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί ώριμο τέκνο της Αριστεράς που έδινε χώρο σε όλες τις απόψεις να αναπτυχθούν και η πλουραλιστικότητα αυτή αποτελούσε, συνήθως, πλούτο και προωθητική δύναμη. Η συμμετοχή των μελών στη λήψη των αποφάσεων και στο σχεδιασμό ήταν ακρογωνιαίος λίθος του κόμματος που από το 3%-4% έφτασε να κυβερνά και να βγάζει τη χώρα από τη μνημονιακή κατρακύλα. Ο ΣΥΡΙΖΑ αγωνίστηκε για να μη γίνει κόμμα προσωπικοτήτων και παραγόντων και κατάφερε να παραμείνει, σε μεγάλο βαθμό, κόμμα των μελών, γνωρίζοντας πως τα αρχηγικά μοντέλα, άλλωστε, δημιουργούν κόμματα που έχουν ημερομηνία λήξης αν δεν μεταλλαχθούν σε συστημικά γρανάζια. Τη συλλογικότητα πρέπει να τη διαφυλάξουμε σαν κόρη οφθαλμού. Στον ΣΥΡΙΖΑ αποτυπώνονται οι αγώνες του λαού μας για ελευθερία, δικαιοσύνη και καλύτερη ζωή. Και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός που θα ενώσει ξανά την κοινωνική πλειοψηφία και θα πετύχει την ανατροπή όλων αυτών που πλουτίζουν πάνω στις ανάγκες και τη ζωή ενός ολόκληρου λαού.

Υστερα από μια επίμονη και μακρά διαδικασία η Novartis παραδέχθηκε ότι διέπραξε σκάνδαλο, κυρίως στην Ελλάδα, και συμβιβάστηκε με το αμερικανικό δημόσιο καταβάλλοντας 345 εκατ. δολάρια, εκ των οποίων τα 310 προέρχονται από αθέμιτες πρακτικές στην Ελλάδα. Ήταν επόμενο, λοιπόν, στην Ελλάδα να καταγραφούν αντιδράσεις με βαρύ πολιτικό περιεχόμενο μια στιγμή που ο φάκελος είναι ανοικτός, εμμέσως στην προανακριτική για τον κ. Παπαγγελόπουλο και αμέσως στην εισαγγελία Διαφθοράς. Τι σημαίνει όμως “συμβιβασμός” με βάση το αγγλοσαξονικό νομικό σύστημα; Είναι απαραίτητο να το περιγράψουμε πρώτα, για να αποτιμήσουμε και τις τοποθετήσεις των κομμάτων. Αυτό που προβλέπεται είναι ότι τα δυο μέρη συζητούν πρώτα για την έκταση του αδικήματος και τις συνέπειές του. Εάν η ελεγχόμενη πλευρά, εδώ η Novartis εκτιμά ότι “δεν την γλυτώνει”, διότι υπάρχουν στοιχεία κτλ, τότε έρχεται σε συμβιβασμό, αφού πρώτα παραδεχθεί ότι έκανε διαφθορά, αλλά προσπαθεί να μειώσει την αποδιδόμενη ζημιά εξ αυτής. Μπορεί π.χ. να μείωσε μια αρχική πρόταση του κράτους περί τα 700 με 800 εκ. Η Novartis δεχόμενη αυτό το θηριώδες ποσό, αποφεύγει να της επιδικαστεί η αρχική πρόταση, να μπουν φυλακή στελέχη της, να αποκαλυφθούν οι τρόποι διαφθοράς, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι και δίαυλοι. Τώρα, έκλεισε όλες τις πτυχές και τους κινδύνους με 345 εκ. Προφανώς, η Novartis γνώριζε καλά τι έχει συμβεί στην Ελλάδα γι’ αυτό «ομολόγησε» τη σωστή στιγμή. Ο δικομματισμός 2012 – 15, εντούτοις, πανηγυρίζει ότι αποδείχθηκε πως δεν βαρύνεται! Ότι δηλαδή συντελέστηκε σπατάλη δημοσίου χρήματος της τάξης των περίπου 700 εκ. μέσα σε τρία περίπου χρόνια χωρίς να την καταλάβουν! Φταίνε οι γιατροί και μερικοί κρατικοί αξιωματούχοι.

Την ίδια ώρα, το Κίνημα Αλλαγής μπορεί να έχει μεν πάρει αποστάσεις από τον σκληρό νεοφιλελευθερισμό με τον οποίον πορευόταν τόσα χρόνια, δεν έχει πάρει όμως αποστάσεις από τη Ν.Δ., την οποία ακολουθεί πιστά, όπως ξεκάθαρα φαίνεται και από την Προανακριτική Επιτροπή, αλλά και από τη στάση του κόμματος της Φώφης Γεννηματά στην υπόθεση των υποκλοπών Μιωνή. Νέα Δημοκρατία και πρώην ΠΑΣΟΚ κάνουν πως ξέχασαν τον βίο και την πολιτεία τους, ξέχασαν τον Τόμπρα και τον Μαυρίκη, και έχουν το θράσος να καταλογίζουν πρακτικές παρακράτους στην Αριστερά, φτύνοντας κατάμουτρα την ίδια την πρόσφατη πολιτική Ιστορία του τόπου. Δεν έχουν υπολογίσει, όμως, ότι οι πολίτες αντιμετωπίζουν διαφορετικά την κυβέρνηση και διαφορετικά την αντιπολίτευση, άρα έχουν απαιτήσεις από την κυβέρνηση Μητσοτάκη που τα έχει κάνει μούσκεμα και όχι από τη μετρημένη και υπεύθυνη αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία. Έχουν επίσης υπολογίσει λάθος ότι είναι δυνατόν να καλύψουν τις πομπές τους φτιάχνοντας ένα σκιάχτρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, έναν μπαμπούλα. Ο ελληνικός λαός, μέσα από την ταραγμένη πολιτική μας Ιστορία, είναι εκπαιδευμένος να ξεχωρίζει την αλήθεια από το ψέμα, την ήρα από το στάρι. Το ξαναζεσταμένο αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο το μόνο που θα επιτύχει θα είναι να ενισχύσει τη συσπείρωση και την αποφασιστικότητα του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία στην κατεύθυνση της ανασυγκρότησης και της οργάνωσης των λαϊκών αντιστάσεων.