Αναδημοσιεύσεις

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εξαγγελίες του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στη ΔΕΘ ήταν στα πλαίσια του Σχεδίου Προγράμματος για βελτίωση των συνθηκών εργασίας, αύξηση των μισθών και ενίσχυση του κοινωνικού κράτους κυρίως σε Υγεία και Παιδεία κ.α. Με τις διευκρινιστικές δε απαντήσεις της συνέντευξης που ακολούθησε, ο Αλέξης Τσίπρας κέρδισε και τη μάχη των εντυπώσεων σε βάρος του πρωθυπουργού. Αυτό, ωστόσο, για το οποίο μάλλον δεν πείσαμε με αυτές τις εξαγγελίες, αφορά το όραμα μετασχηματισμού μιας διαφορετικής εναλλακτικής κοινωνίας και οικονομίας που θα μας επέτρεπε να εμπνεύσουμε τις τάξεις των εργαζομένων, να προσελκύσουμε συνεκτικά τους νέους, ενώ συγχρόνως θα έθετε τη βάση για την ιδεολογική και πολιτική μας ηγεμονία στην κοινωνία. Παραθέτω, λοιπόν, μερικές σκέψεις κριτικές των εξαγγελιών που ενδεχομένως εξηγούν την παραπάνω αδυναμία μας. (...)

Στη σύγχρονη Ελλάδα, η θεωρία των δύο άκρων εμφανίστηκε κατά πολύ συγκεκριμένο τρόπο, ως κεντρικό προπαγανδιστικό τέχνασμα εναντίον της αντιμνημονιακής Αριστεράς. Προτού ανέλθει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία και εφαρμόσει μνημόνιο, η εξομοίωση των δύο «άκρων» στηριζόταν στην αντιμνημονιακή ρητορική της Χρυσής Αυγής. Τα χρόνια της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να περιέλθει ακριβώς σε αχρησία, ως προπαγάνδα είχε μάλλον ατονήσει, για ευνόητους λόγους. Τώρα, όμως, παρατηρείται το εξής φαινόμενο: Η θεωρία των δύο άκρων όχι απλώς δεν έχει εκλείψει από τον δημόσιο λόγο και την κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας, αλλά έχει ριζώσει βαθύτατα στα μυαλά κάποιων – δηλαδή ακριβώς ως ιδεολογία, και μάλιστα, θα έλεγα, κυρίαρχη. Αποτελεί κεντρική συνιστώσα της καθεστωτικής ιδεολογίας. Μετά τα συγκλονιστικά γεγονότα στο ΕΠΑΛ Σταυρούπολης, υπουργεία, κυβερνητικοί εκπρόσωποι και μέλη της κυβέρνησης είναι ανίκανοι να αρθρώσουν μία λέξη καταδίκης του ναζιστικού φαινομένου στα σχολεία χωρίς να αναμασήσουν τη θεωρία των δύο άκρων. Και λέω «είναι ανίκανοι» διότι καθώς φαίνεται ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΣΚΕΦΤΟΥΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ. Και αν τα πράγματα έμεναν στο επίπεδο των δημόσιων δηλώσεων και της (μη) καταγγελίας, δεν θα έτρεχε και τίποτα. Το ζήτημα όμως είναι ασύγκριτα πιο σοβαρό και μεσο-μακροπρόθεσμα θα έλεγα εφιαλτικό. Στη σκέψη του καθεστωτικού πολιτικού προσωπικού και των όσων αποφασίζουν για τις τύχες της χώρας, το να υπάρχουν ΝΑΖΙΣΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ δεν είναι πιο επικίνδυνο από παλιά που στα Λύκεια είχαν πέραση οι ιδέες του Μαρξ και του Λένιν.

Ομιλητής στην ανοιχτή εκδήλωση του ΣΥΡΙΖΑ στην πλατεία Γκύζη, μόλις πληροφορήθηκα τη διαγραφή Μπογδάνου από τη ΝΔ. Θέλω πρώτα απ' όλα να εξάρω τη στάση του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια απέναντι στις νέες αθλιότητες Μπογδάνου. Από την άλλη, η ΝΔ επί Μητσοτάκη έχει μετατραπεί σε σφηκοφωλιά ακροδεξιών στοιχείων, που μάλιστα επιβραβεύονται με την αναρρίχηση τους σε κορυφαίους κυβερνητικούς ρόλους. Θέλω να είμαι σαφής: δεν ισχυρίζομαι ότι είναι η ΝΔ ένα φασιστικό κόμμα. Είναι μεγάλο λαϊκό δημοκρατικό κόμμα, που όμως η σημερινή ηγεσία του το σπρώχνει σε όλο και πιο σκληρές ακροδεξιές και νεοφιλελεύθερες θέσεις. Ο κ. Μητσοτάκης, όπως παλιότερα ο κ. Σαμαράς, ψηφοθηρεί στα βαλτόνερα της Ακροδεξιάς και της Χ.Α. Αυτή η πολιτική έφτιαξε τους «Μπογδάνους» και εξέθρεψε μια ισχυρή και επικίνδυνη ακροδεξιά πτέρυγα μέσα στη ΝΔ. Δεν θα ηττηθούν από μαζικές διαγραφές. Μόνο οι ιδέες και οι αγώνες όλων των δημοκρατικών πολιτών και της Αριστεράς θα την βάλουν οριστικά στο περιθώριο.

Διάβασα για την παρέμβαση του κ. Μητσοτάκη ότι θα επιστρέψει στη μεσαία τάξη «όσα της πήρε ο κ. Τσίπρας». Μήπως θα ήταν καλύτερα να αρχίσει από αυτά που τους πήραν τα πρώτα 2 μνημόνια; Γιατί την περίοδο 2010-2014 το διάμεσο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα έπεσε από 10.985€ σε 7.500€ ενώ την περίοδο 2015-2019 ανέβηκε από τα 7.500€ στα 8.781€. Το αντίστοιχο εισόδημα για κάποιον που έχει το ανώτατο εισόδημα του 3ου εισοδηματικού τεταρτημόριου (Αρκετά πάνω από τη μέση δηλαδή) έπεσε από το 2010 έως το 2014 από τα 15.809€ στα 11.000€ (Απώλεια σχεδόν 1/3) ενώ από το 2015 έως το 2019 ανέβηκε στο 12.367€. Θυμίζω ότι αυτά τα εισοδήματα είναι ατομικά, τα οικογενειακά υπολογίζονται περίπου στο διπλάσιο. Την περίοδο 2010-2014 η Ελλάδα έχασε το 25% του ΑΕΠ της. Αυτό δεν κατέστρεψε την μεσαία τάξη; Την περίοδο 2015-2019 το ΑΕΠ αθροιστικά αυξήθηκε. Την περίοδο 2010-2014 η ανεργία των νέων αυξήθηκε από το 29% στο 50%. Αυτό ισχυρίζεται ότι δεν επηρέασε κανέναν από την μεσαία τάξη; Ή μήπως η μεσαία τάξη δεν έχει παιδιά; Την περίοδο 2015-2019 η ανεργία των νέων έπεσε 18 ποσοστιαίες μονάδες. Την περίοδο 2010-2014 οι συνταξιούχοι έβλεπαν την μία μείωση μετά την άλλη, έχασαν την 13η και την 14η σύνταξη, και στην συνέχεια είχαν ακόμα 11 διαδοχικές μειώσεις συντάξεων αλλά τους κατέστρεψε ο ΣΥΡΙΖΑ; Την περίοδο 2010-2014 είχαμε συνολικά πάνω από 60 δις μέτρα. Ισχυρίζεται ότι από αυτά τίποτα δεν έπεσε στις πλάτες της μεσαίας τάξης; Και η χώρα έμεινε με αρρύθμιστο χρέος και άδεια ταμεία. Την περίοδο 2015-2019 το χρέος ρυθμίστηκε και η χώρα είχε για πρώτη φορά σοβαρά ταμειακά διαθέσιμα. Τι από τα δύο κατέστρεψε την μεσαία τάξη; Τα φορολογικά μέτρα ήταν υπερτριπλάσια το 2010-2014 από ότι την περίοδο 2015-2019 αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ κατέστρεψε την μεσαία τάξη; Δεν ξέρω τι σπούδασε ο κ Μητσοτάκης στο Ηarvard αλλά σίγουρα δεν πήρε τα μαθήματα επιλογής ιστορίας. Και όπως θα του έλεγε και η κ. Κεραμέως, είναι και κάπως αδύναμος στα θρησκευτικά. Αλλιώς θα ήξερε το σχετικό απόσπασμα από το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο: Z:3-5 «Διατί βλέπεις το μικρόν αχυράκι, που υπάρχει στο μάτι του αδελφού σου, και δεν αισθάνεσαι το δοκάρι που είναι στο ιδικόν σου μάτι; Και με τι δικαίωμα θα πης στον αδελφό σου, άφησέ με να βγάλω το αχυράκι από το μάτι σου; Υποκριτά, βγάλε πρώτα το δοκάρι από το μάτι σου και τότε θα ίδης καθαρά, ώστε να βγάλης με προσοχήν και αγάπην το αχυράκι από το μάτι του αδελφού σου.»

Έχουμε κούρσα εξοπλισμών. Θα τα συζητήσουμε όταν έρθουν αυτές οι προτάσεις, αλλά έχουμε έναρξη κούρσας εξοπλισμών, χωρίς τις διαδικασίες που προβλέπονται για να λαμβάνονται αυτές οι αποφάσεις από τα Επιτελεία και από όλη τη διαδικασία, χωρίς εγγυήσεις ότι αυτά μπορούν να εξασφαλίσουν την επαρκή άμυνα της χώρας. Από αυτή την άποψη, καθόλου δεν μας καθησυχάζουν όλες αυτές οι αποφάσεις, αντίθετα, μας ανησυχούν πάρα πολύ και δημιουργούν σε όλη την ελληνική κοινωνία αίσθημα ανασφάλειας, παρά τις τεχνητές προσπάθειες και τις προσπάθειες των media που σας στηρίζουν, να δημιουργήσουν ένα αίσθημα ευφορίας και ασφάλειας. Μπορούμε αυτά λεπτομερώς να τα περιγράψουμε, διότι αυτή η Συμφωνία δεν έχει επί των κρίσιμων ζητημάτων στοιχείο αμοιβαιότητας.

Αυτό το δημοψήφισμα έρχεται ως η κορύφωση αγώνων των τελευταίων 10 ετών, καθώς η κατάσταση στο κέντρο της τέταρτης πιο πλούσιας οικονομίας στον κόσμο μόνο ιδανική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αναφορικά με τη στέγαση. Τα νοίκια ακριβαίνουν και άνθρωποι διώχνονται από τα σπίτια τους, μετακομίζοντας πολύ μακριά από τις δουλειές τους. Μετανάστες και Γερμανοί μένουν σε σπίτια 5-6 άτομα μαζί, με κοινόχρηστη τουαλέτα και σε πολλές περιπτώσεις, σε ένα σπίτι μένουν τρεις γενιές μαζί καθώς οι νέοι αδυνατούν να νοικιάσουν κάτι γι' αυτούς. Με τον καιρό οι επιμέρους διεκδικήσεις απέναντι στις μεγάλες εταιρείες ενώθηκαν στο αίτημα «απαλλοτριώστε τες». «Είναι απίστευτο αυτό που συμβαίνει, για δύο χρόνια κάθε μέρα κοιμόμουν και ξυπνούσα με αυτό. Και σήμερα τους νικήσαμε», δήλωσε ο Ματίας, μέλος της καμπάνιας. Μόλις ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα, δεκάδες ποδήλατα ξεκίνησαν ποδηλατοπορεία στους δρόμους της πόλης. Στη λεωφόρο Karl Marx Allee αντηχούσε για ώρα ένα σύνθημα που της ταιριάζει ιδανικά: «Απαλλοτριώστε». Το κίνημα βρήκε απέναντί του τεράστιες εταιρείες Real Estate και τα δύο μεγάλα κόμματα που υπερασπίζονταν με κάθε τρόπο τη μεγάλη ιδιοκτησία. Πριν ακόμα διεξαχθεί το δημοψήφισμα, η καμπάνια πέτυχε δύο μικρές νίκες ως παράπλευρες συνέπειες του αγώνα. Η μία ήταν πως το κρατίδιο νομοθέτησε πάγωμα ενοικίων. Ομως το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας ακύρωσε αυτή την απόφαση, με αποτέλεσμα να υπάρξουν μαζικές διαδηλώσεις και συγκρούσεις. Η επόμενη εξέλιξη ήταν η κρατικοποίηση 14.750 διαμερισμάτων έναντι 2,46 δισ. ευρώ. Κάτοικοι του Kreuzberg διοργάνωσαν μια μικρή συνάντηση με μουσική στη γειτονιά για να γιορτάσουν την κρατικοποίηση των διαμερισμάτων τους, καθώς ένιωθαν πως θα βελτιωνόταν η ζωή τους. Μέλη της καμπάνιας γιόρτασαν μαζί με τους κατοίκους και ταυτόχρονα ασκούσαν κριτική απέναντι στην εξαγορά, υποστηρίζοντας πως το τίμημα είναι υψηλό και η απαλλοτρίωση θα πρέπει μεν να γίνει με αποζημίωση για να είναι συνταγματική, αλλά έναντι ενός ποσού κατώτερου των τιμών της αγοράς και με καταβολή σε βάθος χρόνου, μέσω των ενοικίων που έτσι κι αλλιώς θα λάμβαναν οι εταιρείες. Φυσικά η νίκη της καμπάνιας προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις. Η νέα δήμαρχος Giffey που στηρίζεται από τους σοσιαλδημοκράτες δήλωσε πως θα πρέπει να ελεγχθεί η συνταγματικότητα του δημοψηφίσματος και το αν είναι ρεαλιστικοί οι υπολογισμοί των αποζημιώσεων. Αυτή η δήλωση προκάλεσε αντιδράσεις, καθώς η συνταγματικότητα είχε ήδη ελεγχθεί κατά τη φάση συλλογής υπογραφών. Τα μέλη της καμπάνιας σε συνέντευξη Τύπου απάντησαν πως δεν θα πρέπει να παραβιαστεί η βούληση της πλειοψηφίας γι' αυτό και θα παραμείνουν ενεργοί πιέζοντας για την υλοποίηση.

Edouard Leve «Αυτοχειρία», μετάφραση-επίμετρο: Κατερίνα Χανδρινού, εκδόσεις Κείμενα, 2021 Γραμμένο σε δεύτερο πρόσωπο αναφέρεται στην αυτοκτονία καρδιακού του φίλου πριν από είκοσι χρόνια, ενώ άρχεται με την πλήρη περιγραφή του επιτυχημένου διαβήματός του. Ούτως, η αυτοκτονία προβάλλεται ως εναρκτήριο λάκτισμα καθώς ο συγγραφέας περιγράφει τη ζωή του αυτόχειρα δίνοντάς του νέα πνοή. Όντας δεινός φωτογράφος κλικάρει διάφορα ενσταντανέ του βίου του. Εικόνες που διατρέχουν το παρόν ατάκτως ερριμμένες άνευ χρονικής ακολουθίας. Το τυχαίο κυριαρχεί σε στιγμιότυπα περιγραφών καθημερινής ζωής. «Δεν γράφω ιστορίες. Δεν γράφω μυθιστορήματα. Δεν γράφω διηγήματα. Δεν γράφω θεατρικά έργα. Δεν γράφω ποιήματα […] Γράφω θραύσματα», αναφέρει η μεταφράστρια, Κατερίνα Χανδρινού, στο κατατοπιστικό επίμετρο. Αυτά τα θραύσματα μεταφέρει στο χαρτί –ασθμαίνοντας, σαν να θέλει να προλάβει το γρηγορότερο δυνατόν να σκιαγραφήσει το πορτρέτο του φίλου του, ότι θυμάται ύστερα από είκοσι χρόνια: «με την αυτοκτονία σου, είχες συνθλίψει το παρελθόν και είχες καταργήσει το μέλλον.» Ο Λεβέ ανασταίνει, κυριολεκτικά, τον φίλο του αφηγούμενος ακόμη και τη σκηνή της κηδείας του, τον τρόπο αντίδρασης των στενών συγγενών του. Ο λόγος ρέει ερμητικά, η θλίψη εισχωρεί παντού για να κορυφωθεί στο φινάλε με το ποίημα σε τρίστιχα που προεικονίζει το ηθελημένο τέλος του συγγραφέα.

Μηδενική ανοχή διακήρυξε η κυβέρνηση μετά τα γεγονότα της Σταυρούπολης, αλλά δεν είπε απέναντι σε ποιους. Δεν έχει αποφασίσει ακόμη αν πρόκειται για συγκρούσεις μαθητών με εξωσχολικούς ή νεαρών με αντιεξουσιαστές. Ή αυτών που θέλουν να κάνουν μάθημα με αυτούς που θέλουν να το εμποδίσουν, όπως το έθεσε η Ζέττα Μακρή. Θα μπορούσε βέβαια να το δει ως σύγκρουση αυτών που έχουν φαλτσέτες με αυτούς που δεν έχουν, αλλά είναι μακριά και δεν φαίνονται. Δεν εξετάζει τέτοιες λεπτομέρειες η θεωρία των δύο άκρων. Πρώτον, δεν ξέρουμε αν πρόκειται για φασίστες. Δεύτερον, καταδικάζουμε τη βία από όπου και αν προέρχεται. Και τρίτον, οι αριστεροί άρχισαν πρώτοι, είπε αποφασιστικά ο υφυπουργός Παιδείας. Πάντα οι άλλοι αρχίζουν πρώτοι άλλωστε. Είτε πρόκειται για Αιγύπτιους αλιεργάτες, είτε για πάγκους μεταναστών στις λαϊκές, είτε για περαστικούς με αλογοουρές στον δρόμο. Είτε για το μνημείο του Ολοκαυτώματος. Και επιτέλους κάπου έχουν και τα δίκια τους. Τα έλεγε και ο Παναγιώταρος όταν μας τον εμφάνιζαν στα δελτία ειδήσεων ως κάτοικο του Αγίου Παντελεήμονα. Είναι βέβαια σε κάπως νεάντερταλ στάδιο οι εθνικιστές της Σταυρούπολης, θα τους πάρει αρκετό καιρό να ξαναοργανωθούν σε φαλαγγάρχες, πυρηνάρχες και φαλτσετάρχες, αλλά αξίζουν μια ευκαιρία. Στο θέμα των δύο άκρων στάθηκε ξεκάθαρα και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Η βία είναι καταδικαστέα, είπε, είτε πρόκειται για παρασυρμένους νέους που βγάζουν φαλτσέτες επειδή κάποιοι τους εμποδίζουν να κάνουν μάθημα, είτε για αδίστακτους αντιεξουσιαστές δολοφόνους που πετάνε μολότοφ και καίνε αθώους ανθρώπους.

Είναι σαφές πως μικροκομματικά σκεπτόμενη, με το βλέμμα στραμμένο στις σχεδόν 400 χιλιάδες ψήφους που πήρε η Χρυσή Αυγή στις εκλογές του ’15 και με τη συνιστώσα Σαμαρά να σπρώχνει προς αυτή την κατεύθυνση, η ΝΔ έχει κάνει την επιλογή της· χαϊδεύει ακροδεξιά αυτιά. Μόνο που, όπως και στην περίπτωση των Πρεσπών, κινδυνεύει να της γυρίσει μπούμερανγκ. Και όταν τα τάγματα εφόδου είναι εδώ αναζητώντας απλώς μια νέα πολιτική ομπρέλα, φέρει τεράστια ευθύνη.

Η Αριστερά, για να είναι Αριστερά της κοινωνικής απελευθέρωσης και όχι μια διαχειριστική δύναμη εναλλαγής στην εξουσία, χρειάζεται να έχει μια ολιστική, μια καθολική ματιά. Καμιά κοινωνία δεν μπορεί να είναι δίκαιη αν τμήματά της κινούνται σε ζώνες κοινωνικού αποκλεισμού. Δεν είναι «ευαισθησία» ο δημόσιος λόγος και η δράση για τους ανάπηρους, αλλά σημαντική πλευρά στον δρόμο του μετασχηματισμού κράτους και κοινωνίας, που θα χωρά όλους τους ανθρώπους χωρίς αποκλεισμούς και καταπίεση. Δεν είναι «ευαισθησία» η αλληλεγγύη μας στους φυλακισμένους, αλλά πολιτική άποψη για τον άφρονα σωφρονισμό και την κοινωνική επανένταξη. Δεν είναι «ευαισθησία» η αλληλεγγύη μας στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα, στους άστεγους ή τους άνεργους, αλλά μια διαφορετική αντίληψη για την κοινωνική οργάνωση, μια απάντηση στον ατομισμό και τις πολλαπλές ανισότητες. Δεν είναι «ευαισθησία» το μωβ που θέλουμε να έχουμε στις σημαίες μας, αλλά κοινωνική και πολιτική προσέγγιση για την κοινωνία που οραματιζόμαστε. Δεν είναι «ευαισθησία» για τα «παιδιά με τα παπιά», αλλά στήριξη σε σκληρά εργαζόμενους. Δεν είναι «ευαισθησία» η περιβαλλοντική και οικολογική ματιά της Αριστεράς, αλλά απάντηση στις καταστροφικές συνέπειες μιας πλανητικής κρίσης, που όμοιά της δεν είχαμε στο παρελθόν. Δεν είναι «ευαισθησία» η εναντίωσή μας στην πανεπιστημιακή αστυνομία και τον αυταρχισμό, η πάλη κατά των νεοναζιστικών συμμοριών, των φαινομένων κρατικής βίας. Είναι κάτι πολύ περισσότερο, είναι η ταυτότητα και η ψυχή μας. Και, κυρίως, είναι η πολιτική μας άποψη. Συνεπώς, έχει τεράστια σημασία να βγούμε οριστικά από τη λογική ότι τα ζητήματα αυτά αφορούν κάποιους «ευαίσθητους συντρόφους». Τα δικαιώματα και οι ελευθερίες αφορούν το σύνολο της Αριστεράς, αρκεί η ίδια να θέλει να είναι η Αριστερά της ανατροπής, της κοινωνικής και καθολικής απελευθέρωσης. Ενόψει, λοιπόν, του 3ου συνεδρίου του, ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται να αποδείξει πως η Αριστερά δεν μοιάζει με τις άλλες δυνάμεις, δεν είναι συμπληρωματική δύναμη του πολιτικού συστήματος, αλλά, με όλες τις δυσκολίες και τους αρνητικούς συσχετισμούς, ριζοσπαστική δύναμη ανατροπής. Άλλωστε, γύρω από τα ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα συσπειρώνονται δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, κατακερματισμένοι ενδεχομένως, λίγο άτακτα, ωστόσο αποτελούν, σε κάθε περίπτωση, τη φωτεινή πλευρά του φεγγαριού. Και η Αριστερά έχει κάθε λόγο να είναι σε αυτή την πλευρά χωρίς ερωτηματικά για την επιλογή της.