Νεοφιλελευθερισμός

Μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, και από την εποχή του Εμφυλίου, η ντόπια άρχουσα τάξη και οι πολιτικές δυνάμεις που συντάσσονταν με δαύτην είχαν ως διεθνές στήριγμα την άμεση απειλή της ιμπεριαλιστικής επέμβασης είτε με στρατό είτε με οργάνωση στρατιωτικού πραξικοπήματος. Γενικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού στη νεοφιλελεύθερη φάση του είναι πως τείνει να αντικαθιστά τα πολιτικά εργαλεία άσκησης της εξουσίας του με οικονομικά. Τώρα το διεθνές στήριγμα των εγχώριων αστικών δυνάμεων είναι οι «θεσμοί». Αν καθιερώναμε ένα σύγχρονο «Πολυτεχνείο» -π.χ. το «πραξικόπημα» στη σύνοδο κορυφής τη νύχτα 12 προς 13 Ιουλίου 2015-, η διαδήλωση που θα το διατηρούσε στη λαϊκή μνήμη δεν θα μπορούσε να κατευθύνεται στην πρεσβεία κάποιας χώρας, π.χ. της Γερμανίας, ούτε στα γραφεία της Ε.Ε. – ούτε το γερμανικό κράτος ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε το τρίτο μνημόνιο. Θα έπρεπε να κατευθύνεται στα γραφεία κάποιας μεγάλης ξένης τράπεζας – σε ποιας απ’ όλες όμως; Η άσκηση της νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής εξουσίας είναι διάχυτη, που σημαίνει όχι εύκολα εντοπίσιμη με επικρατειακούς ή ευρύτερα χωρικούς όρους. Αυτό το χαρακτηριστικό εξηγεί και την αποτελεσματικότητά της. Δεν μπορείς εύκολα να στρέφεσαι «εναντίον» πιστωτικών ιδρυμάτων όπου έχουν καταθέσει τα λεφτά τους ή από όπου παίρνουν δάνεια πολίτες των κατώτερων και μεσαίων τάξεων. Η αντινεοφιλελεύθερη πρακτική της Αριστεράς επομένως δεν μπορεί παρά να είναι και πάλι πρώτιστα πολιτική – με άλλους όρους όμως από εκείνους της αντιιμπεριαλιστικής περιόδου. Η έμφαση δεν μπορεί παρά να είναι στο «πεζό» πεδίο της οικονομικής πολιτικής. Οχι και τόσο «πεζό» βέβαια αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι σήμερα η «οικονομική πολιτική» περιλαμβάνει και νομικές ρυθμίσεις που επιτρέπουν σε μεγαλοεπιχειρηματίες και τραπεζίτες το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.

Δεν έχει καμία σημασία ότι η Ξαφά είχε προβλέψει στο παρελθόν ότι η φιλελευθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα ενισχύσει τη σταθερότητά του ή ότι υποστήριζε τις προβλέψεις του ΔΝΤ ότι δεν θα φτάσουμε στους στόχους μας για τα πρωτογενή πλεονάσματα επειδή δεν εφαρμόζαμε ένα πλήρες νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. (...) Δεν έχει σημασία αν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές οδηγούν στη φτώχεια, σε πενιχρούς μισθούς και στην απογοήτευση της μεσαίας τάξης ως προς το μέλλον της, ούτε ότι τόσα πολλά συντηρητικά κόμματα απέτυχαν, με πολιτικό κόστος, να αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα με την προώθηση των ίδιων πολιτικών σε ακόμη καθαρότερη μορφή. Γιατί άλλωστε πρέπει να μας νοιάζει ότι η υπόσχεση -ότι πρώτα δημιουργούμε ανάπτυξη και κατόπιν, σε μια μεταγενέστερη φάση, κατανέμουμε τα οφέλη, δεν φτάνει ποτέ στο στάδιο της διανομής; Και γιατί πρέπει να προσφέρουμε επιδόματα σ' αυτόν που έτσι κι αλλιώς θα καταλήξει να τα ξοδέψει στα ναρκωτικά, όπως η ίδια πρόσφατα υποστήριξε; Μερικές φορές λέγεται ότι η Ξαφά βρίσκεται κοντά στο ΔΝΤ. Ωστόσο, θα πρέπει να την ξενίζουν τα όσα λέει η Λαγκάρντ για την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και την ισότητα των φύλων. Ίσως αισθάνεται πιο άνετα με τους τεχνοκράτες του ΔΝΤ που εργάζονται σε Μνημόνια σε διάφορες χώρες και δεν χάνουν τον καιρό τους με τις εξαγγελίες τέτοιων προοδευτικών αντιλήψεων. Πολύ συχνά, όπως διαπιστώσαμε στις διαπραγματεύσεις τα τελευταία χρόνια, το προσωπικό του ΔΝΤ φτιάχνει τα στοιχεία για να συμμορφώνονται με τις προκάτ πολιτικές τους και δεν σχεδιάζει πολιτικές με βάση τα στοιχεία. Ο νεοφιλελευθερισμός δεν μπορεί να επιβιώσει με πολιτικές που σχεδιάζονται βάσει στοιχείων.

Τι είναι ο νεοφιλελευθερισμός; Ένα πρόγραμμα καταστροφής των συλλογικών δομών, που μπορούν να σταθούν εμπόδιο στη λογική της καθαρής αγοράς.

Ο νεοφιλελευθερισμός είναι συνεπής όταν και μόνο όταν λογίζεται θεμελιωδώς ως ένα πρόγραμμα (όπως το θέτει ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ) «για την επίτευξη της αποκατάστασης της ταξικής κυριαρχίας». Ένα μεγάλο πράγμα, αλλά όχι τόσο ώστε να είναι η αντίσταση αδύνατη.

Ποιοι είναι οι επαγγελματικά επιτυχημένοι στα μάτια αυτών που προτάσσουν την επαγγελματική επιτυχία ως πρόκριμα για την είσοδο στην πολιτική;