Συνεντεύξεις

Αρμοί της εξουσίας εκείνης που βαραίνει τους υποτελείς, τον λαό κοινώς, περί του οποίου απαξάπαντες κόπτονται, είναι εκείνοι οι μηχανισμοί που εξασφαλίζουν, στα πλαίσια του κράτους, ως ανεξάρτητης οντότητας, και της κοινωνίας, την αναπαραγωγή της κυρίαρχης τάξης. Και, προφανώς, την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της. Πασίγνωστοι από εποχής Μαρξ, οι αντιδραστικοί “θεσμοί” της Εκκλησίας, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (σχολεία, πανεπιστήμια κ.ο.κ.) αλλά και οι διάφορες δήθεν ανεξάρτητες αρχές, αναμασώντας τα ηγεμονικά ιδεολογήματα, αναπαράγουν την ταξική δομή της κοινωνίας και τις σχέσεις εκμετάλλευσης. Το δε κράτος, ως εποικοδόμημα, συγκροτείται ταξικώ τω τρόπω: όχι ως προστάτης των από κάτω αλλά ως, περίπου, τιμητής των από πάνω. Με αρμούς της εξουσίας, τους ιδεολογικούς και κατασταλτικούς μηχανισμούς του, όλα δηλαδή τα παραπάνω. Για την Αριστερά, η εξουσία, αντανάκλαση της ίδιας της συγκρότησης του κράτους καθεαυτού, αντιστοιχεί στην αστική εξουσία. Η οποία και ιδιωτικοποιεί εν τέλει το κράτος, ώστε εκείνο που έπρεπε να λειτουργεί επ’ ωφελεία των πολλών, λειτουργεί εντέλει και σε κάθε περίπτωση προς όφελός της αστικής τάξης. Τούτη ακριβώς τη σχέση ιδιοκτησίας, αστικής τάξης-δομών του κράτους, η Αριστερά επιχειρεί να την ανατρέψει. Στο βαθμό δε που ο αυταρχικός χαρακτήρας του βαθέος κράτους γεννά νέες μορφές λαϊκών αγώνων ή κινημάτων, με νέα αιτήματα, η Αριστερά οφείλει πάντοτε να στέκει αρωγός, δίπλα τους.

Μην κατηγορείτε πάντως για έλλειψη ανθρωπιάς την κυβέρνηση. Η αναφορά του Σταϊκούρα για τις τράπεζες που πλήρωσαν την κρίση ήταν πολύ συγκινητική. Δεν θυμάστε το 2012 τις τράπεζες που ψάχνανε στα σκουπίδια; Ευτυχώς βρήκανε 65 δισ. δημόσιο χρήμα και στυλωθήκανε κάπως. Αυτό είναι και το νόημα του κοινωνικού κράτους, άλλωστε. Κανείς μόνος του στην κρίση. (...) Ελα μωρέ, τι τους χρειάζεται η πρώτη κατοικία, ας πάνε να μείνουνε στη δεύτερη, είπε ο Άδωνις μιλώντας σε ημερίδα για την ανάπτυξη. Από το Άουσβιτς πρέπει να το έχει πάθει και αυτό.

Την Τουρκία ως Δούρειο Ίππο για να διεισδύσει στον μουσουλμανικό κόσμο θέλει να χρησιμοποιεί η Ρωσία, με αποτέλεσμα να δίνει περιθώρια και να καλύπτει ένα ισχυρό και σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ όταν αυτό ασκεί εθνική πολιτική σε θέματα της Μέσης Ανατολής. Από τη δική του πλευρά το καθεστώς Ερντογάν βαδίζει στην κόψη του ξυραφιού κάθε φορά που κάνει το οποιοδήποτε βήμα στην εξωτερική πολιτική. Στόχος του δεν είναι μόνο να ενισχύει συνεχώς την παρουσία του στην περιοχή και να γίνει ο πόλος συσπείρωσης του μουσουλμανικού κόσμου, για να διαπραγματεύεται αυτό το όπλο με φίλους και συμμάχους αλλά να σταθεροποιηθεί στο εσωτερικό της Τουρκίας η κυβέρνηση που λόγω της οικονομικής κατάστασης της χώρας χάνει συνεχώς έδαφος. Στον βωμό των ρωσοτουρκικών σχέσεων και οι δύο πλευρές έχουν κάνει σημαντικές υποχωρήσεις σε σημείο που πολιτικοί παρατηρητές να τις χαρακτηρίζουν «αντιφατικές».

Η κίνηση από την τάξη στο πλήθος απηχεί, εν μέρει, τη γενική αναγνώριση ότι τις τελευταίες πολλές δεκαετίες η εργατική τάξη πρέπει να κατανοείται με όρους πολλαπλότητας, τόσο μέσα όσο και έξω από την επικράτειά της. Πρόκειται για μια μετατόπιση που ανταποκρίνεται στην εκκένωση των ισχυρισμών για τη δυνατότητα αντιπροσώπευσης της εργατικής τάξης από τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα και τους συνδικαλιστικούς θεσμούς. Βεβαίως η εργατική τάξη ως εμπειρική διαμόρφωση ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει. Όμως αφότου η εσωτερική της σύνθεση άλλαξε λόγω της ύπαρξης των νέων μορφών εργασίας, των νέων εργασιακών συνθηκών και των νέων μισθολογικών σχέσεων, απαιτούνται νέες έρευνες της ταξικής σύνθεσης. Πιο συγκεκριμένα, αυτές πρέπει να διερευνήσουν τις δυνάμεις της κοινωνικής συνεργασίας και του κοινού, οι οποίες, όπως έχουμε πει, αποκτούν σήμερα ολοένα και πιο κεντρική σημασία στην καπιταλιστική κοινωνία. Επιπροσθέτως, οι διαφορές ανάμεσα στους εργαζόμενους πληθυσμούς, οι οποίες υπήρχαν ανέκαθεν, τώρα πια αρνούνται, σε αυξανόμενο βαθμό, μια ενιαία αντιπροσώπευση. Οι διαφορές ανάμεσα στους τομείς της εργασίας -για παράδειγμα, οι διαφορές ανάμεσα σε μισθωτή και μη μισθωτή εργασία, ανάμεσα σε σταθερή και προσωρινή απασχόληση, ανάμεσα σε εργάτες με χαρτιά και σε εργάτες χωρίς χαρτιά- μαζί με τις διαφορές που αφορούν το φύλο, τη φυλή και την εθνικότητα (που σε κάποιο βαθμό έχουν να κάνουν και με τις διαφορές σε σχέση με το εργατικό στάτους), χρειάζεται όλες τους να εκφραστούν. Σε αυτό το σημείο, κάθε έρευνα της ταξικής σύνθεσης και κάθε εκπόνηση ταξικών πολιτικών σχεδίων πρέπει να εντάσσονται πλήρως σε μια διατομεακή ανάλυση. Αυτό δεν είναι τάξη μπορεί να πει κανείς, αν με την «τάξη» εννοεί ένα υποκείμενο που είναι εσωτερικά ενιαίο ή μπορεί να αντιπροσωπευθεί ως ένα ενιαίο σύνολο· είναι πλήθος, μια μη αναγώγιμη πολλαπλότητα.