Συνεντεύξεις

Για πρώτη φορά στο ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο, προκύπτει η πτώχευση ενός φυσικού προσώπου. Δηλαδή ένας ιδιώτης, ένας εργαζόμενος, ένας έμπορος θα πτωχεύει κανονικά, όπως πτωχεύει μία επιχείρηση. Τι σημαίνει αυτό; Θα ρευστοποιείται το σύνολο της περιουσίας του, μαζί και η πρώτη κατοικία. Και όχι μόνο θα ρευστοποιείται το σύνολο της περιουσίας, αλλά και για τα επόμενα τρία χρόνια θα είσαι σε μία διαδικασία στην οποία θα συνεχίζεις να χρωστάς ακόμα κι αν έχεις χάσει τα πάντα. Επί ΣΥΡΙΖΑ, σε κάθε περίπτωση υπήρχε νομοθετικό πλαίσιο προστασίας πρώτης κατοικίας. Όταν έληξε ο νόμος Σταθάκη – Κατσέλη, αντικαταστάθηκε από έναν συγκεκριμένο νόμο. Χαρακτηριστικά μπορώ να σας πω ότι, αν κάποιος έμπαινε και πήγαινε στην ιστοσελίδα της ειδικής γραμματείας διαχείρισης ιδιωτικού χρέους, που είναι δημόσιος κρατικός φορέας, διαβάζω ότι μέχρι τις 31 Ιουλίου του 2020 οι πολίτες μπορούσαν να προστατεύσουν την πρώτη κατοικία, υποβάλλοντας ηλεκτρονικά αίτηση και κάνει αναφορά στο συγκεκριμένο νόμο του 2019. Γ Ολομέλεια των δικηγορικών συλλόγων, που νομίζω ότι δεν μπορεί κάποιος να τους κατηγορήσει ότι δε γνωρίζουνε καλά το νομοθετικό πλαίσιο ή διότι έχουνε κάποιο άγχος να υπερασπιστούνε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αυτό το οποίο είπε, είναι ότι καταργείται κάθε πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας.

Εάν δεν υπήρχε όλο αυτό το μιντιακό “πέπλο” προστασίας, ενδεχομένως η κυβέρνηση να είχε καταρρεύσει. Δεν υπάρχει τέτοιο προηγούμενο προστατευτικών, ειδικών συνθηκών, μέσα στις οποίες κυβερνάει. Ας το λάβουμε κι εμείς υπόψη μας αυτό, έτσι ώστε να είναι πιο στοχευμένες, πιο δυναμικές και συγκεκριμένες, οι παρεμβάσεις μας. Όλοι ξέρουμε ότι η “φούσκα” του χρηματιστηρίου, των ακινήτων, της υπερχρέωσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ήταν η άλλη πλευρά της λεγόμενης ισχυρής Ελλάδας εκείνων των δεκαετιών, όπου εμφάνιζε τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης η Ελλάδα, αλλά ουσιαστικά υποθήκευε τα εισοδήματα των μελλοντικών γενεών, χωρίς ταυτόχρονα να χτίζεται ένα ανταγωνιστικό παραγωγικό σύστημα στη χώρα μας. Το πιο κωμικοτραγικό είναι η δήλωση που έκανε χτες ο πρωθυπουργός, με αφορμή την ημέρα κατά του καρκίνου του μαστού. Για φανταστείτε να το είχε πει αυτό κάποιο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ. Να είχε καταθέσει μία πρόταση η οποία ήδη εφαρμόζεται βάσει άλλου νομικού πλαισίου που ψηφίστηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ, σε σχέση με τις δωρεάν μαστογραφίες. Θα τον είχαν πάρει με τις “λεμονόκουπες” και εδώ δεν ασχολήθηκε κανείς. Μας έδειξαν και το βράδυ, ενώ είχε διαψευστεί, πάλι το βίντεο της συνάντησης του πρωθυπουργού με κάποιες γυναίκες, στο Μαξίμου. Ακριβώς λόγω αυτών των 37 δισ. ευρώ η χώρα δεν έχει χρεοκοπήσει. Ακριβώς λόγω αυτών των 37 δισ. η χώρα μπορεί και δανείζεται τώρα χαμηλότοκα. Αυτό για το οποίο υπερηφανεύτηκε ο κ. Σταϊκούρας στη Βουλή, είναι το αποτέλεσμα της ύπαρξης αυτών των 37 δισ. Όταν ξέρουν οι δανειστές ότι, ούτως ή άλλως, τα έχεις αυτά τα λεφτά για να αποπληρώσεις τα δάνεια, τις υποχρεώσεις σου, τα επόμενα δυο – τρία χρόνια και είναι ρυθμισμένο το χρέος, προφανώς σε δανείζουν άφοβα. Αλλά υπάρχει, βεβαίως και ένα γενικότερο περιβάλλον μείωσης των επιτοκίων, που βοηθάει αυτή τη στιγμή και που δεν υπήρχε επί των ημερών μας.

Για πρώτη φορά στον ελληνικό πτωχευτικό κώδικα προβλέπεται η πτώχευση φυσικών προσώπων, ένας ιδιώτης θα αντιμετωπίζεται σαν επιχείρηση και θα ρευστοποιείται το σύνολο της περιουσίας του. Ακόμη και η πρώτη κατοικία! Και δεν τελειώνει εκεί, αφού για τα επόμενα τρία χρόνια ο κάθε πολίτης που χάνει το σπίτι του μπαίνει σε ένα καθεστώς οικονομικής φυλακής, καθώς το… εύλογο καθεστώς οικονομικής διαβίωσής του ορίζεται στα 610 ευρώ. Σε οποιοδήποτε εισόδημα πάνω από αυτά θα μπορεί να βάλει χέρι η τράπεζα. Ακόμα και όσοι χαρακτηρίζονται ευάλωτοι θα χάνουν το σπίτι τους και θα έχουν μόνο τη δυνατότητα να το  νοικιάζουν  και να το επαναγοράσουν μετά από 12 χρόνια, χωρίς όμως να μετράει ούτε ένα ευρώ από όσα έδωσαν αρχικά, ούτε από τα ενοίκια τα οποία κατέβαλαν για να συνεχίσουν να μένουν σε αυτό μετά την απώλεια της ιδιοκτησίας του. Εν μέσω πανδημίας σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είτε γίνεται ένα μορατόριουμ ώστε καμία οικογένεια να μη βρεθεί στο δρόμο, είτε το κράτος αναλαμβάνει να πληρώσει δανειακές υποχρεώσεις, η Ελλάδα για άλλη μια φορά πρωτοπορεί στην αντίθετη κατεύθυνση. Ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία θα συνεχίσει τη συζήτηση για το τί προβλέπει αυτός ο νόμος με την κοινωνία, καθώς έχουμε και σοβαρές ενστάσεις για τη συνταγματικότητά του. Εξετάζουμε, εν ολίγοις, το ενδεχόμενο προσφυγής στο ΣτΕ.

Ζούμε σε μια περίοδο, κατά την οποία οι δημαγωγοί έχουν γίνει ξανά δημοφιλείς. Σε ορισμένες χώρες, κυβερνήσεις και κοινοβούλια διαβρώνουν το κράτος δικαίου και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, δύο θεμέλια της δημοκρατίας και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αδιαφορία, ακόμη και η εχθρότητα με την οποία πολλοί άνθρωποι βλέπουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, συνδέεται με αυτήν την τάση. Πιστεύω ότι μια από τις αιτίες αυτής της αδιαφορίας είναι ότι πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη μοιράζονται ένα βαθύ συναίσθημα απογοήτευσης, αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Αυτό το συναίσθημα συχνά δημιουργείται και ενισχύεται από αυξανόμενες ανισότητες, αντιληπτές απειλές σε ταυτότητες και από την επικράτηση μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων επί των κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων μεγάλων μερών του πληθυσμού. Μερικοί άνθρωποι έχουν την εντύπωση ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν σχετίζονται με αυτούς και την καθημερινή τους ζωή, ότι αφορούν μόνο συγκεκριμένες μειονοτικές ομάδες. Εδώ είναι που πρέπει να ξεκινήσει μια μακροπρόθεσμη δουλειά για την επανασύνδεση των ανθρώπων με τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να ακούσουν τις εύλογες ανησυχίες που έχουν οι άνθρωποι, αλλά δεν θα ήταν συνετό να εκλάβουν αυτήν την ευρεία απογοήτευση ως ένα λαϊκό αίτημα για λιγότερα ανθρώπινα δικαιώματα και για διακυβέρνηση τύπου «ισχυρών-ανδρών». Πιστεύω ότι οι κυβερνήσεις το αντιλαμβάνονται. Θα πρέπει να ξεκινήσουν αυτή τη δουλειά υποστηρίζοντας τη ζωντανή κοινωνία των πολιτών, που εξακολουθεί να υπάρχει και να αντιστέκεται, και ενισχύοντας τους δημοκρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένων των διεθνών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που ορισμένες ασυνείδητες κυβερνήσεις και κοινοβούλια συνεχίζουν να απαξιώνουν ή να αγνοούν.

Στον κορμό ενός ριζοσπαστικού προγράμματος είναι να ανατρέψουμε το κυρίαρχο αφήγημα. Ξέρετε δεν είναι κάτι εύκολο αυτό. Σαράντα χρόνια νεοφιλελευθερισμού έχουν κάμψει τις αντιστάσεις του κόσμου, ενώ η διαρκής προσπάθεια δαιμονοποίησης κάθε ριζοσπαστικής προσπάθειας ως φορέα της καταστροφής έχει προφανώς πιάσει τόπο. Και η προσπάθεια είναι σε εξέλιξη καθώς συνεχώς η Νέα Δημοκρατία προσπαθεί να μας πείσει ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ήταν καταστροφική, λες και εμείς είμασταν στο τιμόνι της χώρας όταν χρεωκοπήσαμε και μπήκαμε στα μνημόνια. Πρέπει λοιπόν να πείσουμε τον κόσμο ότι αξίζει να παλέψει. Ότι μπορεί να φέρει αποτελέσματα στον οικονομικό, δικαιωματικό και κοινωνικό τομέα. Ότι οι αγώνες μπορούν να μεταβάλλουν το τι είναι ηγεμονική άποψη στη συγκυρία. Και η Αριστερά το έχει κάνει αυτό πολλές φορές. Κάποτε το 8ωρο, η ψήφος των γυναικών, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος πρόνοιας, ήταν ριζοσπαστικές απόψεις κάποιων λίγων. Πρέπει λοιπόν να οργανωθούν οι κοινωνικές πλειοψηφίες που θα μπορέσουν να διεκδικήσουν και να κάνουν ηγεμονικά συγκεκριμένα αιτήματα για την ζωή και την καθημερινότητα των ανθρώπων και θα έχουν συγκεκριμένα κοινωνικά αποτελέσματα. Ενδεικτικά, θα μπορούσα να σας πω ότι χρειαζόμαστε στεγαστική πολιτική για τα νέα ζευγάρια, ένα κοινωνικό κράτος που θα ενισχύσει το δημόσιο σύστημα υγείας, τη δημόσια παιδεία, τις δομές στήριξης των νέων εργαζομένων. Γενικότερα ένα πλαίσιο που θα διασφαλίζει ότι κανένας δεν θα βρίσκεται ξεκρέμαστος όταν το συμβεί το παραμικρό απρόβλεπτο γεγονός. Χρειάζεται όμως και ένα καινούργιο πλαίσιο από την πλευρά της παραγωγής, όπου θα εμπλακούν νέοι παίκτες, το κομμάτι της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, θα ξαναδούμε την λειτουργία των συνεταιρισμών, θα ξεφύγουμε από το κυρίαρχο μοντέλο.

Ο πτωχευτικός αυτός έρχεται σε μια στιγμή που η ελληνική οικονομία κινδυνεύει να έχει ύφεση 10%, τη στιγμή που 12% των εργαζομένων, με βάση τα τελευταία στοιχεία, αμείβονται με λιγότερα από 200 ευρώ και η ανεργία φαίνεται ότι θα ξεπεράσει το 20%. Όλοι οι κοινωνικοί φορείς υποστήριξαν ότι αυτός ο νόμος είναι καταστροφικός, μόνο με βάση το υπόμνημα του επιστημονικού ινστιτούτου της ΓΣΕΒΕΕ, το 81% των επιχειρήσεων που έχουν αναφορά σε αυτήν, θα είναι εν δυνάμει πτωχευμένοι με το πλαίσιο που ορίζει ο νέος νόμος. Ο αγώνας ενάντια στο νομοσχέδιο αυτό δε θα τελειώσει με την ψήφισή του. Το επόμενο διάστημα θα είναι ένα διαρκές πεδίο κοινωνικών αγώνων για να μην δούμε και στη χώρα μας εικόνες Ισπανίας, δηλαδή την αστυνομία να μπαίνει μέσα στα σπίτια και να βγάζει έξω τους ανθρώπους, εικόνες που δε ζήσαμε ούτε στις πιο μαύρες μέρες της κρίσης, αλλά φέρνει τώρα αυτό το νομοσχέδιο.

Ολες οι μεγάλες πολιτικές πρωτοβουλίες που έδωσαν νίκες στον ΣΥΡΙΖΑ είχαν ως σημείο εκκίνησης το βαλλόμενο από τις δυνάμεις του συστήματος 3%. Στο οποίο ανήκαμε όλοι, με τον Αλέξη μάλιστα σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο ΣΥΡΙΖΑ ως νέο κόμμα εξέφραζε ηγεμονικά το πλειοψηφικό αντιμνημονιακό ρεύμα. Οσοι λοιπόν επιδιώκουν να αντιπαραθέσουν το 3% στο 36% στην ουσία επιδιώκουν να εγκαταλείψει ο ΣΥΡΙΖΑ τα αριστερά ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά του, σε μια περίοδο μάλιστα που η Δεξιά δίνει ιδεολογική μάχη για να νομιμοποιήσει αντιλαϊκές επιλογές. Η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θα αποδειχθεί αποδοτική εφόσον γίνει με τις αξίες της Αριστεράς και όχι μέσω εσωτερικών γραφειοκρατικών διευθετήσεων ή ανεδαφικών οργανωτικών στόχων. Είναι τυχαίο άραγε που δεν είχε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα το εγχείρημα του iSyriza, στο οποίο ορισμένοι έβλεπαν τη «βασιλική οδό» για την ανασυγκρότηση του κόμματος; Αποδείχθηκε ότι η αυτοπρόσωπη συμμετοχή παραμένει ουσιαστική προϋπόθεση για την πολιτική συμμετοχή. Η επανασύνδεση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. με την κοινωνία και τα κινήματα, σε μια περίοδο που καταγράφονται κινήσεις ριζοσπαστισμού στη νεολαία, όπως φάνηκαν μάλιστα με την κινητοποίηση στη δίκη για τη Χρυσή Αυγή και τις μαθητικές κινητοποιήσεις, είναι το πρώτο καθήκον μας. Εκεί λοιπόν βρίσκεται κατά προτεραιότητα το «36%», που μπορεί να μετασχηματιστεί σε πλειοψηφικό, πολιτικό και κοινωνικό, προοδευτικό ρεύμα.

Εγώ προσωπικά και άλλοι πολλοί Έλληνες είχα πολλές φορές φοβηθεί από τη δράση της Χρυσής Αυγής. Αυτή ήταν η πεμπτουσία της. Να μας τρομοκρατήσει. Θεωρώ λοιπόν ότι άνετα θα μπορούσε να παραπεμφθεί δικαστεί ως “τρομοκρατική” και όχι απλώς εγκληματική οργάνωση. Κι αυτό νομίζω ότι θα ήταν ορθότερο από πλευράς ερμηνείας του ποινικού δικαίου. Έστω κι έτσι όμως, η απόφαση είναι ένα ορόσημο. Ο κύριος Κασιδιάρης εφεξής να κάνει όσα τατουάζ σβάστικες θέλει στο κορμί του. Και πέντε κι έξι! Να μην όμως χρησιμοποιεί τη σβάστικα ως κίνητρο για να εγκληματεί σε βάρος άλλων ανθρώπων. Αυτό είναι το νόημα της δικαστικής απόφασης.  (...) Η Νέα Δημοκρατία, από γεννησιμιού της, είναι υποχρεωμένη να ακροβατεί μεταξύ του εθνικιστικού λόγου της ακραίας συντηρητικής της πτέρυγας και του φιλελεύθερου αστικού λόγου των υπολοίπων. Δεν είναι εύκολο να τα καταφέρνει και πολλές φορές η ισορροπία χάνεται σε βάρος του δεύτερου. Αυτό κατεξοχήν έχει συμβεί τώρα με το προσφυγικό πχ. Από την άλλη, να μην ξεχνάμε ότι η δίωξη της Χρυσής Αυγής δεν ξεκίνησε από την πίεση των αντιφασιστικών κινημάτων, αλλά όταν η ΝΔ ένιωσε ότι η Χρυσή Αυγή απειλεί την ίδια τη δημόσια τάξη στην Ελλάδα με τρόπο που αμφισβητεί την ηγεμονία της συντηρητικής παράταξης. Όταν δηλαδή η Χρυσή Αυγή από “σπορά των ηττημένων του 1944”, όπως την έλεγε ο αρχηγός της, επιχείρησε να γίνει σπορά των νικητών του 1949. Επομένως, και η Νέα Δημοκρατία έχει λόγους να στρέφεται εναντίον της Χρυσής Αυγής, όπως και στράφηκε, με όλους τους αστερίσκους που βάζετε. Το αν, την επόμενη μέρα της δίκης, η Δεξιά θα καταπιαστεί με την κάθαρση του ελληνικού βαθέως κράτους από τους ακροδεξιούς θύλακες που ενδημούν στα υπόγειά του είναι ένα ανοιχτό ερώτημα που πρέπει επιτακτικά να τίθεται για τη δημοκρατία. Η συγκυρία στην Ευρώπη σπρώχνει τα δεξιά κόμματα ολοένα και δεξιότερα, ωστόσο θεωρώ ότι αν η Νέα Δημοκρατία καθαρίσει την κόπρο του άκρου της στο κράτος,  κερδισμένη θα βγει μεσοπρόθεσμα ως μια ήρεμη αστική δύναμη στην Ελλάδα. Δεν αισιοδοξώ, αλλά θεωρώ ότι πρέπει να θέτουμε το ζήτημα.  Στο χέρι της Δεξιάς είναι αν θέλει να είναι Ακροδεξιά ή Κεντροδεξιά σε τελευταία ανάλυση. Έτσι δεν είναι; 

Εξαιτίας της αντιφατικής εξωτερικής πολιτικής της ΝΔ, χάθηκαν ευκαιρίες και πολύτιμος χρόνος. Το κρίσιμο, όμως, είναι το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε από εδώ και πέρα, απέναντι στις προκλήσεις της κυβέρνησης Ερντογάν. Η ειρήνη και η σταθερότητα αποτελούν πρώτιστο στόχο, μέσα από τον διάλογο και τη διπλωματία, μέσα από την αξιοποίηση συμμαχιών σε όλα τα επίπεδα. Διάλογος, όμως, που να βασίζεται στο διεθνές δίκαιο, και όχι στην προβολή ισχύος, σε επιθετικές κινήσεις και εκβιασμούς. Οφείλουμε να ανακτήσουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων ώστε να προλάβουμε μελλοντικές προσπάθειες αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων, από την Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., αρχικά νότια και ανατολικά της Κρήτης, μια πρόταση στρατηγικής διεξόδου, ώστε να μην επιτραπεί στην Τουρκία να δημιουργήσει τετελεσμένα.

«Αλλά δεν έστειλε ο Α. Σαμαράς τη ΧΑ στο δικαστήριο;» ρωτήθηκα από τους δημοσιογράφους... Απάντησα: Βεβαίως και το αναγνωρίζω. Ο Σαμαράς όμως επί τρία περίπου χρόνια έκανε πως δεν έβλεπε τις εγκληματικές δραστηριότητες της Χρυσής Αυγής. Τουναντίον, βασικοί του συνεργάτες συνομιλούσαν και διαπραγματεύονταν με τη Χρυσή Αυγή -το ξεχνάμε; Έπρεπε να δολοφονηθεί Έλληνας για να ξεχειλίσει το ποτήρι και να ενεργοποιηθεί ο τότε πρωθυπουργός και η Δικαιοσύνη. (...) Αν κάποιος σήμερα έλεγε ότι «η ΝΔ είναι φασιστικό κόμμα» προφανώς θα έκανε λάθος. Κόμμα του δημοκρατικού τόξου είναι, που ψηφίστηκε από το 40% του εκλογικού σώματος. Άλλο αν έχει σκληρό ακροδεξιό κομμάτι, «συνιστώσα», που επιχειρεί διαρκώς να πάρει το πάνω χέρι. Είναι όμως εξοργιστικό να παρουσιάζει η ΝΔ το ΣΥΡΙΖΑ σχεδόν ως... «ξαδελφάκι» της ΧΑ, όπως έκανε αυτές τις μέρες συστηματικά, με την απόφαση για ΧΑ. Κάτι τέτοια αποτελούν καρικατούρα πολιτικής κριτικής που ουδέποτε έχουν αποσταθεροποιήσει ένα κόμμα. Στην κοινωνία όμως, ναι, η αντιδημοκρατική ρητορική μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Η «θεωρία των δύο άκρων» λειτουργεί ως πλυντήριο για την ακροδεξιά και υπονομεύει την αναγκαία δημοκρατική συνοχή της κοινωνίας.