Συνεντεύξεις

Το μέγεθος της ύφεσης, η πτώση του εισοδήματος των πολιτών, αλλά και η ταχύτητα της ανάκαμψης δεν είναι ανεξάρτητα των μέτρων ενίσχυσης της οικονομίας. Το «πόσα», το «ποια», αλλά και το «πότε» είναι κρίσιμες μεταβλητές. Δυστυχώς η κυβέρνηση παίρνει λίγα μέτρα, σε λάθος κατεύθυνση, και με μεγάλη καθυστέρηση. Αν, έστω και τώρα, αποφασίσει να ακολουθήσει τις κοστολογημένες προτάσεις μας, σας διαβεβαιώ ότι οι προβλέψεις όλων μας θα είναι και πολύ πιο ακριβείς, αλλά κυρίως πολύ πιο αισιόδοξες. (...) Δυστυχώς η δυνατότητα για ένα εμπροσθοβαρές πακέτο έχει χαθεί πλέον. Και αυτό σημαίνει ότι, θα οδηγηθούμε σε μια πιο βαθιά και παρατεταμένη ύφεση. Όμως εμείς δεν θα ακολουθήσουμε μια λογική «σας τα λέγαμε». Επικαιροποιούμε το πρόγραμμά μας, λαμβάνουμε υπ’ όψιν τα όσα έχουν μεσολαβήσει, αλλά προφανώς οι βασικές παράμετροι παραμένουν. Στηρίζουμε τους ευάλωτους, τον κόσμο της εργασίας, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Και η στήριξη αυτών σημαίνει και ουσιαστική στήριξη της οικονομίας. Γιατί, αν δεν στηρίξουμε τώρα την εργασία, θα έχουμε μια έκρηξη της ανεργίας. Η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει σε φτωχοποίηση χιλιάδων ανθρώπων, που θα συνοδεύεται από αυξημένο κοινωνικό και οικονομικό κόστος. Συγχρόνως στο πρόγραμμα αυτό θα υπάρχει και μεγαλύτερη εξειδίκευση για τα μέτρα που προτείνουμε για τις επιχειρήσεις, αλλά και νέες κλαδικές παρεμβάσεις σε τομείς, όπως η αγροτική ανάπτυξη και ο τουρισμός. Είναι πραγματικά κρίμα να έχουμε επιχειρήσεις που άντεξαν όλη την προηγούμενη δεκαετία, που απέδειξαν ότι είναι εν δυνάμει βιώσιμες παρά τις δυσκολίες και να καταρρεύσουν τώραν επειδή δεν υπάρχει μια «γέφυρα» για την εποχή μετά τον κορονοϊό. (...) Η κυβέρνηση πρόσφατα υιοθέτησε μια ρητορική ότι δεν υπάρχει «μαξιλάρι», αλλά ταμειακά διαθέσιμα της χώρας που έχουν, μάλιστα, τρεις ορόφους. Χαίρομαι που αναγνωρίζουν τουλάχιστον ότι τους αφήσαμε ένα τριώροφο, γιατί εμείς το 2015 είχαμε παραλάβει ένα κακοστημένο αντίσκηνο.

«Φοβάμαι ότι η κυβέρνηση είναι δέσμια μίας λογικής που λέει ότι “κάνω τα λιγότερα δυνατά και αφήνω την αγορά από μόνη της να ισορροπήσει”.  Αν το δούμε αυτό στην περίπτωση του κάθε ελεύθερου επαγγελματία και μικροεπιχειρηματία είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα οδηγηθούμε σε μια κατάσταση που θα πληγούν δεκάδες χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις, δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας θα χαθούν και ελεύθεροι επαγγελματίες θα χάσουν τη δουλειά τους. «Lockdown» θα υπάρξει. Άρα, υπάρχει ανάγκη ενός εμπροσθοβαρούς προγράμματος, τώρα που πέφτουμε στο “πηγάδι” της ύφεσης για να πέσουμε όσο το δυνατόν σε μικρότερο βάθος. Διότι όσο πιο βαθιά είσαι, τόσο περισσότερες δυνάμεις θες για να βγεις στην επιφάνεια. […] Στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις η κυβέρνηση θα πρέπει να τολμήσει να υπάρξει μια μη επιστρεπτέα επιδότηση. Να μη κλείσει ο “διακόπτης”. Δανεισμό θα δούμε σε ποιες περιπτώσεις. Εμείς έχουμε μιλήσει για ένα ποσό της τάξης των 3 δισεκατομμυρίων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. […] Η λογική κάποιων κύκλων του ΣΕΒ, όπου η κατάσταση θεωρείται ευκαιρία αναδιάρθρωσης για να φύγουν οι πιο αδύναμοι κρίκοι της αγοράς και να μείνουν οι πιο ισχυροί, αλλά με μια πιο μικρή “πίτα”, είναι καταστροφική και αντικοινωνική».

Πρώτα πρώτα πρέπει να σκεφτόμαστε τι δεν έχουμε κάνει εμείς σωστά. Σε ότι αφορα τους ανθρώπους που είναι εδώ, είναι μονόδρομος να μπούμε σε μια λογική ενσωμάτωσης. Άλλη λύση εγω δεν βλέπω, εκτός από το μίσος και τον ρατσισμό. Οφείλουμε να θέσουμε την ΕΕ προ των ευθυνών της – κοιτάζοντας τον πολιτικό χάρτη της Ευρώπης από τον χώρο της φιλελεύθερης δεξιάς μέχρι την αριστερά, την σοσιαλδημοκρατία και τους πράσινους, μπορεί να βρει κανείς περιθώρια για συμμαχίες κι επανεκτίμηση της κατάστασης. Δεν είναι τάση ηγεμονκή σαν κι αυτή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (που έχει και στοιχεία ακροδεξιάς προσέγγισης τύπου Όρμπαν), όμως το πεδίο για τη μάχη είναι εκεί. (...) Η σκοπιμότητα του όρου «μεταναστευτικό» έναντι του όρου «προσφυγικό» είναι προφανής: απέναντι στον μετανάστη δεν υπάρχει καθήκον προστασίας. Όμως έχει νοήμα η ερώτηση. Γιατί δεν υπάρχει κανένα σύνταγμα στη φιλελεύθερη Δύση που να λέει «τους πρόσφυγες τους σώζουμε και τους μετανάστες τους πνίγουμε». Ακόμα και οι παράνομοι μετανάστες έχουν δικαίωμα στη ζωή, σε στοιχειωδη αξιοπρέπεια κτλ., αυτό λέει και το άρθρο 5 του δικού μας Συντάγματος. Μπορεί λοιπόν να μην αλλάζει κάτι επί της ουσίας, όμως η δημιουργία και η αναπραγωγή της τομής ανάμεσα στους δύο όρους έχει -απ’ ότι φαίνεται- μεγάλη σημασία για του κυβερνώντες.

Matthias Krainz | Στην Ευρώπη τα τελευταία εκατό χρόνια μειώσαμε τα ωράρια εργασίας και πάντα οι καπιταλιστές έλεγαν ότι αυτό δεν γίνεται γιατί θα καταρρεύσει η οικονομία. Εάν μειώσουμε τις ώρες εργασίας σε εβδομαδιαία ή σε ημερήσια βάση θα έχουμε μεγάλα οφέλη για την οικονομία και την κοινωνία. Η παραγωγικότητα τις τελευταίες δεκαετίες αυξήθηκε πολύ περισσότερο από τη σχετικά στασιμότητα των μισθών. Οι νέες γενιές θέλουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και δεν θέλουν να εργάζονται όσο οι γονείς ή ακόμη χειρότερα οι παππούδες τους. Στην Αυστρία, σε μεγαλύτερο βαθμό από άλλες χώρες, οι γυναίκες εργάζονται σε εργασίες μερικής απασχόλησης, γιατί θέλουν να έχουν χρόνο για τα παιδιά, τους ηλικιωμένους γονείς τους και το σπίτι τους. Αυτές τις ανισότητες τις βλέπουμε και εκτός της αγοράς εργασίας. Η μείωση των ωραρίων εργασίας αποτελεί και μια προϋπόθεση για την καλύτερη και πιο δίκαιη κατανομή της εργασίας ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Ειδικά αυτή τη στιγμή που εκτοξεύεται η ανεργία η μείωση των ωραρίων θα δημιουργούσε νέες θέσεις εργασίας, αφού επίσης γνωρίζουμε ότι μετά την πανδημία ορισμένοι τομείς της οικονομίας δεν θα ανακάμψουν. Πρέπει να πάρουμε μεγάλες και γενναίες αποφάσεις, που θα μας συνοδεύσουν τα επόμενα χρόνια.

Πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτή την τρομερή στιγμή για να ανοικοδομήσουμε τις χώρες και τις κοινωνίες μας με έναν άλλο τρόπο. Ο άνθρωπος πρέπει να μπει πλέον στο επίκεντρο της δημόσιας πολιτικής και του λόγου και όχι το κεφάλαιο, όπως έγινε τις τελευταίες δεκαετίες. Πρέπει να υπερασπίσουμε και να διευρύνουμε τα δημόσια κοινά αγαθά, την Υγεία, τον Πολιτισμό και την Παιδεία, τις κοινωνικές υπηρεσίες, τους απαραίτητους φυσικούς πόρους μας, όπως το νερό και τον αέρα, το περιβάλλον. Ακόμη και εκεί που έχουν δοθεί σε ιδιώτες, το κράτος πρέπει να επιστρέψει και να έχει τον πρώτο και τελευταίο λόγο για την κοινωνική τους χρήση. Η πανδημία μάς έμαθε ότι τα δημόσια κοινά αγαθά θα πρέπει να βρίσκονται στη διάθεση όλης της κοινωνίας και όχι στη διάθεση του κέρδους.

Είμαι βέβαιος ότι όλες και όλοι στην ηγεσία του κόμματος, ιδιαίτερα μάλιστα και σε πρώτη ευθύνη ο πρόεδρός του Αλ. Τσίπρας, αισθανόμαστε ακέραιη και βαριά την ευθύνη για την αναδιαμόρφωση στις νέες συνθήκες της σύγχρονης αριστερής ταυτότητας του κόμματος στην καρδιά της ευρύτερης δημοκρατικής προοδευτικής παράταξης της χώρας. Η συνεχής αυτή προσπάθεια έχει βαθύ αξιακό και ουσιαστικό πολιτικό περιεχόμενο στο έδαφος της ανάκτησης της ηγεμονίας των προοδευτικών απόψεων μέσα στην κοινωνία και σε αντιστοίχιση με έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ευρώπη για τη σύγκλιση αριστερών, ριζοσπαστικών, οικολογικών και σοσιαλδημοκρατικών δυνάμεων που εγκαταλείπουν την πρόσδεση σε νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Αυτή η προσπάθεια δεν επιγράφεται ούτε εξαντλείται σε μία αντιπολίτευση «εντίμων» εναντίον «ανεντίμων» πολιτικών αντιπάλων. Εμπεριέχει τη δημοκρατική θεσμική προσήλωση στην πάλη για ριζική αλλαγή θεσμών και καθεστωτικών νοοτροπιών και αγκυλώσεων. Δίνει σύγχρονο νόημα στην «αντιδεξιά» κουλτούρα και διαμορφώνει ένα ποιοτικά διαφορετικό ύφος για την εξουσία και τη διακυβέρνηση από αυτό που διαχρονικά η συντήρηση και βέβαια η παρούσα κυβέρνηση υπηρετεί. Είναι αυτονόητη βέβαια η αντίθεση σε λαϊκίστικες εξάρσεις που περιθωριακά ενδημούν σε όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν ή που προσδοκούν, όπως εμείς, μία νέα διακυβέρνηση της χώρας.

Η νομιμοποίηση αφορά τους μετανάστες που εργάζονται στον αγροτικό τομέα, αλλά υπάρχουν και πολλοί Ιταλοί που εργάζονται κάτω από τις ίδιες ή σχεδόν τις ίδιες συνθήκες. Η άδεια παραμονής μετατρέπει ένα φάντασμα σε άνθρωπο γιατί του επιτρέπει να έχει δικαιώματα και να προστατευθεί περισσότερο από τις μαφίες. Στην Πορτογαλία κέρδισαν αυτή τη μάχη του πολιτισμού και της ανθρωπιάς γιατί υπάρχει μια πολιτική κατάσταση που το επέτρεψε. Στην Ιταλία έχουμε μια πόλωση με το μεταναστευτικό γιατί τροφοδοτεί τη συναίνεση σε ορισμένες πολιτικές δυνάμεις. Στο εσωτερικό της κυβερνητικής πλειοψηφίας υπάρχει ο φόβος να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα ίσως γιατί δεν βασίζονται και στις ίδιες αξίες για να αποφασίσουν κάποιες λύσεις. Φαίνεται ότι μέσα στις επόμενες ώρες και ημέρες θα υπάρξει ένας συμβιβασμός. Η κοινωνία των πολιτών, με αιχμή τους συλλόγους και τις οργανώσεις, ζητούν να δοθεί άδεια παραμονής τουλάχιστον για ένα έτος σε όλους τους μετανάστες όχι μόνο για να διεκδικήσουν δικαιώματα στην εργασία τους, αλλά για να μπορούν να βρουν νόμιμη εργασία και ίσως με καλύτερες συνθήκες και να μπορούν να ενοικιάσουν ένα σπίτι. Στα γκέτο των μεταναστών στον αγροτικό τομέα υπάρχουν πολλοί που έχουν συμβάσεις εργασίας οι οποίες δεν τηρούνται.

«Σκέφτομαι ότι το κράτος πρέπει να διαμεσολαβεί με τις επιχειρήσεις, αναλαμβάνοντας τα ρίσκα του ως επενδυτής, αλλά εισπράττοντας και τα κέρδη του, εφόσον οι επιχειρήσεις έχουν κέρδη, που είναι και αυτό που ευχόμαστε, και επανεπενδύουν στην ανάπτυξη και την καινοτομία. Και ότι θα πρέπει να εστιάσει στις δραστηριότητες που έχουν προτεραιότητα για τη χώρα, όπως διαπιστώνουμε αυτή την τραγική στιγμή όταν αναφερόμαστε στις 'βασικές υπηρεσίες', με πρώτη εξ αυτών την Υγεία και τους λειτουργούς της. Ποτέ πριν δεν αναφερθήκαμε σε αυτούς ως 'παραγωγούς αξίας', όπως συχνά λέγεται όταν γίνεται αναφορά στη χρηματοδοτική βιομηχανία. Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο προσμετράται η παραγωγικότητα και η αξία. Εάν οι όροι είναι νομισματικοί ή όχι».

Η Ελλάδα είναι ουραγός στις δαπάνες επί του ΑΕΠ για την αντιμετώπιση της κρίσης. Αλλά και στις επιπλέον δαπάνες για την ενίσχυση του ΕΣΥ είμαστε από τους τελευταίους σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Στο σημείο αυτό όμως πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι. Αν η κρίση διαρκέσει, καμία ευρωπαϊκή χώρα, και ειδικά οι χώρες του Νότου, δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα χωρίς κοινές και συντονισμένες ευρωπαϊκές δράσεις. Είναι προφανές ότι ο λαϊκισμός έχει πολλά και διαφορετικά πρόσωπα. Διατρέχει οριζοντίως  το πολιτικό σύστημα, έχει διαβρώσει σε σημαντικό βαθμό τα μέσα ενημέρωσης και τα social media, παραγνωρίζει τις κοινωνικές- ταξικές ανισότητες και δημιουργεί μια φαντασιακή κατασκευή «λαού» τον οποίο κατά περίπτωση απειλεί ένας εχθρός. Οι λαϊκιστές για κάθε πρόβλημα έχουν έναν εχθρό, συνήθως τον αδύναμο και τον διαφορετικό. Προβληματίζομαι, λοιπόν, όταν ακούω ότι στο όνομα του ανοιχτών πορτοπαράθυρων που συμφωνώ ότι πρέπει να έχουμε στον ΣΥΡΙΖΑ, μπορούμε να συνυπάρχουμε π.χ. με  ανθρώπους που ασπάζονται την άποψη ότι με τη συμφωνία των Πρεσπών ξεπουλήθηκε η Μακεδονία. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, όχι ένα κόμμα κλειστό και περιχαρακωμένο, αλλά ένα κόμμα ευρύχωρο και ανοιχτό στην κοινωνία και στους πολίτες  με ένα συνεκτικό πολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο και μια περιεκτική- γιατί όχι;- «εγκάρδια συνεννόηση»,  στην κορυφή και στη βάση του κόμματος και της προοδευτικής συμμαχίας που θέλουμε να οικοδομήσουμε.

Η ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο είναι προφανής με όλες του τις διαστάσεις, προφανώς και της δημοκρατίας, του περιβάλλοντος, της άρσης των ανισοτήτων, των αξιών και των πολιτικών που συνιστούν ένα νέο διεθνισμό αλληλεγγύης, τη διαχείριση των νέων τεχνολογιών σε διεθνή κλίμακα, αλλά βεβαίως και στη χώρα μας, ιδιαίτερα στη βάση όσων αναφέραμε προηγουμένως. Μετά από τόσο μεγάλες κρίσεις δεν υπάρχει ακινησία ούτε υπάρχει επιστροφή στο παρελθόν, δηλαδή αυτή η ανόητη καρικατούρα της επαγγελίας της κανονικότητας. Οι προοδευτικές δυνάμεις, με την ευρύτατη δυνατή έννοια, θα πρέπει να βρεθούν στα χαρακώματα στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και να βρεθούν συγκλίνουσες και συνεργαζόμενες για την προβολή και τη διεκδίκηση, τη νέα νοηματοδότηση σε αξίες, προτάγματα και επίδικα που συνιστούν την εναλλακτική προοδευτική λύση με επίκεντρο την άρση των ανισοτήτων και βεβαία την εμβάθυνση της δημοκρατίας. Μόνο έτσι θα επουλωθεί η πληγή, η οποία ήδη έχει υπάρξει στην ίδια τη δημοκρατική αντίληψη για την πρόοδο της κοινωνίας. Η σύγκρουση για την ηγεμονία απέναντι στην εμμονική νεοφιλελεύθερη αντικοινωνική άποψη θα είναι πολύ ισχυρή και θα διαπεράσει οριζόντια τις κλασικές αλλά και τις νέες κοινωνικές διαστρωματώσεις που παράγονται στο πεδίο των αλλεπάλληλων εφαρμοσμένων πολιτικών "στοχοποίησης" στο λαό μας και στους ευρωπαϊκούς λαούς. Στα καθ’ ημάς μια νέα ριζοσπαστικοποίηση πρέπει να εμπνέει το πρόγραμμα, τις πολιτικές μας πρωτοβουλίες και τις κοινωνικές αναφορές, με επίκεντρο την υπεράσπιση της εργασίας και τα δικαιώματα σε όλα τα πεδία αντιπαράθεσης με πρωτεύον αυτό της ενθάρρυνσης και μαζικοποίησης των κοινωνικών κινημάτων. Καμία συναίνεση και ανοχή στη δεξιά αντίληψη που θέλει να ενοχοποιήσει το αντιμνημονιακό κίνημα και να νομιμοποιήσει τις αντιδραστικές πολιτικές του χρεωκοπημένου παλιού πολιτικού συστήματος.