Συνεντεύξεις

Στα θέματα της υγείας, έστω και τώρα, πρέπει να υπάρξει ένα οργανωμένο σχέδιο με μόνιμες προσλήψεις σε όλες τις βαθμίδες του συστήματος Υγείας. Πρέπει να ενισχυθεί το δημόσιο σύστημα Υγείας και να αφήσουμε στην άκρη τις νεοφιλελεύθερες ακαμψίες περί σύμπραξης του ιδιωτικού τομέα με το Δημόσιο, όλα αυτά που αποδυνάμωσαν τα συστήματα Υγείας και στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, τα τελευταία χρόνια. Δυστυχώς, η κυβέρνηση με τη στάση της μετά το lockdown υπονόμευσε το τείχος ανάσχεσης απέναντι στην πανδημία με αντιφατικά μέτρα και καθυστερημένα μέτρα. Αλήθεια, ποιος ευθύνεται που έλειπαν λεωφορεία και πήγαινε ο κόσμος στοιβαγμένος στη δουλειά του ή στις παραλίες της Αττικής; Υπάρχει κάποια ατομική ευθύνη σ’ αυτό; Γιατί τώρα τελευταία το θέμα της ατομικής ευθύνης “φοριέται” σε τέτοιο βαθμό ώστε να ακυρώσει και να απομειώσει τις ευθύνες της κυβέρνησης και της Πολιτείας. Ποιος ευθύνεται για τα πλοία που από 60% ανέβασαν την πληρότητά τους στο 80% προς τα νησιά; Ποιος ευθύνεται που απ’ ότι φαίνεται τα κρούσματα ανακοινώνονται ύστερα από μια εκτίμηση εάν είναι σκόπιμο να ανακοινωθούν; Ποιος ευθύνεται που βγαίνει χθες ο υπουργός Υγείας και ουσιαστικά κάνει ένα “εμπόριο ελπίδας”, όπως είδα έναν επιτυχημένο τίτλο σήμερα στην Εφημερίδα των Συντακτών; Και, όπως καταλαβαίνουμε όλοι και παρακολουθούμε από τα διάφορα ρεπορτάζ, δεν είναι δεδομένο ότι θα έχουμε το εμβόλιο τον Δεκέμβριο. Όλα υποτάσσονται στην επικοινωνία γι’ αυτή την κυβέρνηση;

Πρέπει να λειτουργήσει η φάση της πρόληψης, αυτό «χάθηκε» στην προηγούμενη φάση, σήμερα η κυβέρνηση παραπαίει ανάμεσα στα μέτρα δημόσιας Υγείας και το πολιτικό κόστος από την τήρησή τους. Όσο αυστηροποιούνται, αυξάνονται οι συνέπειες στην οικονομία και οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών και επαγγελματικών κλάδων. Και η κυβέρνηση στην πρώτη φάση μετά το lockdown υποχώρησε πολύ στις πιέσεις παραγόντων και συμφερόντων, πήγε σε όχι καλά προετοιμασμένη επανεκκίνηση της οικονομίας και του τουρισμού. Το δημόσιο σύστημα Υγείας δεν ενισχύθηκε με μόνιμο και σταθερό τρόπο, με μακροπρόθεσμου χαρακτήρα παρέμβαση, με μεγάλη επένδυση, όπως απαιτούσε η κοινωνία και η συγκυρία. Οι προσλήψεις που έγιναν ήταν κυρίως συμβασιούχων νοσηλευτών και λοιπού προσωπικού, μαζί με ελάχιστους γιατρούς. Τα διαθέσιμα κρεβάτια σε ΜΕΘ αυξήθηκαν με εσωτερικές ανακατανομές και μετατροπές, δεν έχουμε εικόνα για το ποια είναι πραγματικά λειτουργικά. Και δεν είναι μόνο οι δομές που περιθάλπτουν, είναι κρίσιμες και οι δομές που εποπτεύουν, με επιδημιολογική επιτήρηση, με ελέγχους, διασφαλίζοντας την υγεία του πληθυσμού, όχι του ατόμου. Τώρα που τα πράγματα ζορίζουν πάλι, δεν βλέπω να λένε πώς ο -κρατικοδίαιτος- ιδιωτικός τομέας θα συνεισφέρει στην διαχείριση της κρίσης, πάλι μόνο το δημόσιο σύστημα Υγείας, το ΕΣΥ, τα κρατικά νοσοκομεία, οι κρατικοί γιατροί και νοσηλευτές, τα κρατικά Κέντρα Υγείας, θα επωμιστεί όλο το βάρος. Έχουν αναδυθεί νέες ανάγκες: η πρωτοβάθμια φροντίδα και ο οικογενειακός γιατρός, που απαιτούν επιτάχυνση της μεταρρύθμισης που είχαμε δρομολογήσει με τις ΤΟΜΥ, με την προκήρυξη των θέσεων που την καθυστερούν έναν χρόνο, για νέους γιατρούς. Επίσης, οργανωμένη κατ` οίκον φροντίδα με ιατρική παρουσία για τους σοβαρά χρονίως ασθενείς, καθώς και για την φροντίδα και την αποκατάσταση, την ψυχική υποστήριξη, κ.ά.

Είναι πλέον πασιφανές ότι η κυβέρνηση δεν αξιοποίησε την πανδημία και το περιθώριο που έδωσε η καραντίνα, για να υπάρξει μια σοβαρή παρακαταθήκη ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος υγείας. Αυτού δηλαδή που σήκωσε όλο το βάρος της υγειονομικής κρίσης. Πράγματι, η αναγνώριση της αξίας του ΕΣΥ και η ανάγκη γενναίας ενίσχυσής του είναι πλέον καθολική. Και είναι αλήθεια ότι, σε επίπεδο ρητορικής τουλάχιστον, υπήρξε μια «ρωγμή» στο νεοφιλελεύθερο αφήγημα της Ν.Δ. την οποία οφείλει η Αριστερά να τη διευρύνει. Αλλά όλοι καταλαβαίνουμε ότι αυτή η κυβέρνηση δεν έχει την πολιτική βούληση να δρομολογήσει μια στρατηγικού χαρακτήρα επένδυση σε ένα δημόσιο και δωρεάν σύστημα υγείας καθολικής κάλυψης όλων των αναγκών της κοινωνίας. Γιατί έχει την ιδεοληψία του «λιγότερου κράτους» και των συμπράξεων του ΕΣΥ με τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ) και τις ασφαλιστικές εταιρείες, όλων αυτών δηλαδή που μέσα στην πανδημία απέτυχαν να καλύψουν τις ανάγκες του κόσμου. (...) [Αν ήμασταν εμείς στην κυβέρνηση] θα αναθέταμε στους ειδικούς να παρακολουθούν τα επιδημιολογικά δεδομένα και να εισηγούνται τα ενδεικνυόμενα σε κάθε φάση μέτρα, θα θέταμε ως απόλυτη προτεραιότητα τη Δημόσια Υγεία και μετά το lockdown, αλλά, το πιο σημαντικό, θα είχαμε αρχίσει να υλοποιούμε το πολυετές σχέδιο μόνιμων προσλήψεων, αναβάθμισης των υποδομών και αυξημένης χρηματοδότησης του ΕΣΥ που είχαμε διαμορφώσει μετά την έξοδο από το 3ο Μνημόνιο. Με έμφαση στην ΠΦΥ και στους κοινωνικούς προσδιοριστές της υγείας, στις υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας, στην εξάλειψη των υγειονομικών ανισοτήτων και στη διευρυμένη κάλυψη αναγκών που επιβαρύνουν οικονομικά τους πολίτες (συμμετοχή στα φάρμακα, οδοντιατρική περίθαλψη, φυσικοθεραπεία-αποκατάσταση, γηριατρική και ανακουφιστική φροντίδα, ειδική αγωγή, «αποκλειστικές νοσοκόμες», υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και γυναικολογική-μαιευτική φροντίδα κ.λπ.). Ταυτόχρονα θα συμμετείχαμε δραστήρια στη διεκδίκηση των νέων εμβολίων για τον SARS-CoV-2 ως παγκόσμιων δημόσιων αγαθών, κόντρα στον «υγειονομικό εθνικισμό» και την προστασία των συμφερόντων των πολυεθνικών του φαρμάκου που πρεσβεύουν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και άλλες ισχυρές χώρες. Η Συμμαχία της Βαλέτας, στην οποία η Ελλάδα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο, είναι ένα καλό μοντέλο διεθνών πρωτοβουλιών απέναντι στην οικονομική και πολιτική ισχύ των φαρμακευτικών εταιρειών.

Καθώς τα ζητήματα αυτά μπορεί να τα αναζητήσει κανείς με λεπτομερή τεκμηρίωση στο βιβλίο για…

Ακριβώς επειδή έχουμε ανάγκη από ένα εθνικό σχέδιο αξιοποίησης των πόρων του ευρωπαϊκού ταμείου, με σκοπό να παρέμβουμε στο εγχώριο παραγωγικό μοντέλο, απορρίπτουμε το παρωχημένο, νεοφιλελεύθερο πόρισμα της επιτροπής Πισσαρίδη. Πρόκειται για ξεπερασμένες προτάσεις που αποσκοπούν στο να ολοκληρώσουν τις όποιες νεοφιλελεύθερες αναδιαρθρώσεις που δεν υλοποιήθηκαν την εποχή του πρώτου και του δεύτερου μνημονίου. Αλήθεια, πόσο καινούργιες είναι οι προτάσεις της ιδιωτικοποίησης των δημοσίων δικτύων της χώρας που αποτελούν φυσικά μονοπώλια, η ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης και η ολοσχερής διάλυση των εργασιακών σχέσεων; Το παραγωγικό μοντέλο της χώρας έχει ανάγκη από βαθιές αλλαγές που θα το καταστήσουν πιο ισορροπημένο, αλλά και με αναβάθμιση της θέσης της εργασίας. Τέλος, θα πρέπει να αποτραπεί μια εκ νέου συγκέντρωση οικονομικής ισχύος σε λίγους σε βάρος των μεσαίων στρωμάτων. Σε κάθε περίπτωση, η πρόταση για την αντιμετώπιση της νέας ύφεσης πρέπει να ενσωματώνει την λογική της πράσινης οικονομίας. Ας μην ξεχνάμε την κλιματική κρίση, με τις απτές αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή και την οικονομία, όλο και πιο σοβαρές τα τελευταία χρόνια. Αλλά και τις εμπειρίες από την πανδημία, που επανέφεραν δυναμικά στο προσκήνιο τις αντιλήψεις για την αναγκαιότητα ενίσχυσης της παρέμβασης του Δημοσίου. Όχι μόνο στον τομέα της Υγείας, αλλά και σε μια σειρά από τομείς της οικονομίας. Παλιά και νέα προβλήματα διαμορφώνουν το καινούργιο σκηνικό. Οι απαντήσεις μας στις νέες προκλήσεις οφείλουν να είναι αποτελεσματικές και να έχουν κοινωνικό πρόσημο. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί εάν βασιστούμε σε αποτυχημένες συνταγές και στον νεοφιλελευθερισμό.

Τα πάθη του Εμφυλίου τα ξυπνούν αυτοί που θέλουν να πάρουν ιστορικές ρεβάνς και να αναβαπτιστούν, προσπαθώντας να ξεχαστεί η πολιτική και ιδεολογική τους καταγωγή. Το πρόβλημα δεν είναι η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ που θέλει να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη και να έρθει σε επαφή με την ιστορία, αλλά οι ακροδεξιοί θύλακες εντός της Ν.Δ. που θέλουν να την ξαναγράψουν και να επαναφέρουν, σήμερα, τις αντιδημοκρατικές ή ακόμα και παρακρατικές λογικές του παρελθόντος. Οσον αφορά την υπόλοιπη Αριστερά, θα πρέπει να καταλάβει πως όταν ο αναθεωρητισμός και η Ακροδεξιά απειλούν να ξαναγράψουν την ιστορία, τότε το να πιστεύεις πως αποτελείς τον κλειδοκράτορα της ιστορίας είναι μυωπικό και πολιτικά επικίνδυνο. Η ιστορία δεν έχει ιδιοκτήτες, αλλά αποτυπώνεται στη συλλογική μνήμη ενός λαού. Είναι κρίμα να κατασκευάζονται επιχειρήματα για να δικαιολογήσουν συμπλεγματικές αντιλήψεις και να δημιουργούν τείχη εκεί που θα έπρεπε να υπάρχουν γέφυρες. (...) Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το μόνο κόμμα που εξέδωσε επίσημο, γραπτό απολογισμό της κυβερνητικής του περιόδου. Σίγουρα τα συμπεράσματα είναι πολλά και, προφανώς, οι λόγοι της ήττας στις εκλογές είναι πολλοί και πολυπαραγοντικοί. Η λογική της ανάθεσης, η αδυναμία σύγκρουσης με τα κυκλώματα, που σαμποτάρανε τις πολιτικές μας, εντός του κράτους, η αδυναμία να διατηρήσουμε τις κοινωνικές συμμαχίες που μας οδήγησαν στην κυβέρνηση, η δυσκολία εφαρμογής ριζοσπαστικών πολιτικών σε ένα πλαίσιο επιτροπείας, τα πολλαπλά κέντρα εξουσίας που δημιουργήθηκαν και η ρευστοποίηση του κόμματος και ένα ολόκληρο μιντιακό και επιχειρηματικό σύστημα που είχε στραφεί απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ γιατί γνώριζε ότι παραμένει πρόβλημα για τα συμφέροντά του είναι κάποιες από τις βασικές αιτίες της ήττας. Ο κόσμος που μας στήριξε περίμενε από εμάς να κάνουμε περισσότερα. Τώρα έχουμε την εμπειρία και τη δυνατότητα να το καταφέρουμε.

Σίγουρα οι σημερινοί αγώνες δεν είναι ίδιοι με τους δικούς μας. Γιατί εμείς ηττηθήκαμε. Νομίζω ότι αυτό είναι το ζήτημα. Πρώτα απ’ όλα ηττηθήκαμε ως προς το πώς θα έπρεπε να είναι η κοινωνία, και εξαιτίας των λαθών μας και γιατί αυτό ήταν κάτι δύσκολο. Σήμερα πρέπει να ξανασκεφτούμε πολλά. Είσαι έτοιμος να αφιερώσεις τη ζωή σου στον αγώνα όταν είσαι σίγουρος για το πολιτικό σου σχέδιο. Και σήμερα υπάρχουν πολλές αμφιβολίες, πραγματικές αμφιβολίες. Θα σου πω μία, ίσως ανόητη, ιστορία που όμως λέει κάτι για ένα ζήτημα που δεν λύσαμε ποτέ. Υποστηρίζουμε ότι η αγορά δεν πρέπει να παίρνει αποφάσεις, δεν έχει δικαίωμα να κρίνει τι είναι καλό και τι είναι κακό, έτσι δεν είναι; Κάποτε, λοιπόν, είχα ένα μεγάλο καυγά με το γιο μου και ανταλλάξαμε πολλά γράμματα που τα φυλάμε σε ένα αρχείο, που έχει τον ειρωνικό τίτλο «Γράμματα σε μια κομμουνίστρια μητέρα». Εκεί υπάρχει η εξής φράση του γιου μου: «ΟΚ, αλλά αν δεν είναι η αγορά αυτή που παίρνει αποφάσεις, τι θα γίνει; Ποιος θα αποφασίζει, εσύ και η Ροσάνα Ροσάντα;». Η φράση μπορεί να φαίνεται ανόητη , αλλά περιέχει μια αλήθεια. Ακόμα δεν έχουμε βρει ποιος θα παίρνει τις αποφάσεις αν δεν τις παίρνει η αγορά. Ποιος θα διορίζει αυτούς που αποφασίζουν; Με ποιο τρόπο θα γίνεται η επιλογή τους; Πώς θα τους ελέγχουμε; Ούτε αυτό το έχουμε βρει. Αν, λοιπόν, δεν έχεις βεβαιότητες, δεν μπορείς να αφιερώσεις όλη τη ζωή σου στον αγώνα. Την αφιερώνεις όταν είσαι πράγματι σίγουρος για κάτι. Ο αντιφασιστικός αγώνας και ο αγώνας για τη δημοκρατία ήταν κατά κάποιο τρόπο ευκολότερος από τους σημερινούς αγώνες γιατί εύκολα καταλάβαινε κανείς πόσο φριχτός ήταν ο φασισμός. Σήμερα η κατάσταση είναι πιο δύσκολη, γιατί δεν χρειάζονται πια τα πραξικοπήματα. Μπορούν να κατακτήσουν την καρδιά και το νου των ανθρώπων με τα φέικ νιουζ. Τι να τον κάνουν το στρατό; Παρά ταύτα, είμαι αισιόδοξη. Δεν είναι αλήθεια ότι οι νέοι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική. Ενδιαφέρονται, απλώς σήμερα τα πράγματα είναι λιγότερο ηρωικά, αλλά πιο πολύπλοκα και δύσκολα. Πάρε για παράδειγμα την αλληλεγγύη στους πρόσφυγες που υπάρχει στην Ελλάδα και την Ιταλία. Είναι ένα πολύ ισχυρό κίνημα στο οποίο μετέχουν πολλές ομάδες. Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε προσεκτικοί. Δεν είναι σωστό ότι οι νέοι δεν ενδιαφέρονται και δεν ασχολούνται με την πολιτική, ότι δεν μετέχουν σε αγώνες. Αυτήν την περίοδο που ζούμε πάνω στον υπολογιστή και ερχόμαστε σε επαφή με όλο τον κόσμο, έχω ανακαλύψει ότι γίνονται πολλοί αγώνες σε όλο τον κόσμο. Πολλοί περισσότεροι από όσους φανταζόμουν. Ο κόσμος κινείται. Δεν είναι αλήθεια ότι οι νέοι έχουν παραλύσει. Είναι προσεκτικοί, φοβούνται μήπως κάνουν λάθη, είναι φοβισμένοι από όλα τα λάθη που έχουν γίνει στο παρελθόν. Και έχουν δίκιο. Πώς μπορούμε να τους κατηγορήσουμε;

Σήμερα φαίνεται το μεγάλο λάθος της Κυβέρνησης, το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τονίσει με τα προγράμματα «Μένουμε Όρθιοι», το λάθος δηλαδή της μη εμπροσθοβαρούς στήριξης της εργασίας και ταυτόχρονα και εκ παραλλήλου των πολύ μικρών, των μικρών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η εμπροσθοβαρής στήριξη πριν από τρεις μήνες θα έδινε τη δυνατότητα σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς που ξαναμπαίνουμε να υπάρχει ένα κεφάλαιο κίνησης ή μια δυνατότητα να ανταπεξέρθουν και να μην μπουν μαζικά λουκέτα και να μην πάμε σε μία «πανδημία» ανεργίας. Άρα λοιπόν ήταν ένα τεράστιο λάθος στρατηγικής, το οποίο έχει αντίληψη πολιτικής μέσα του. Δεν είναι τεχνικό λάθος. Δείτε την έκθεση Πισσαρίδη. Για το μόνο που δεν αναφέρεται μέσα είναι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μήπως αυτό σας κάνει εντύπωση; Είναι προφανές ότι η έκθεση αυτή, η οποία σε μεγάλο βαθμό «κουμπώνει» και με τις γενικές αντιλήψεις και το πρόγραμμα της ΝΔ θέλει να χρησιμοποιήσει την κρίση και τις οικονομικοκοινωνικές συνέπειές της μεροληπτώντας υπέρ ορισμένων μεγάλων συμφερόντων. Στο πεδίο δε της επιχειρηματικότητας κινείται υπέρ της ριζικής μείωσης και συρρίκνωσης του μεγάλου όγκου των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που είναι 700 χιλιάδες στη χώρα μας, και υπέρ των μεγάλων επιχειρηματικών συγκεντρώσεων. Αντιλαμβάνεστε τι οδύνες από πλευράς κοινωνικών, οικονομικών συνεπειών θα επιφέρει στη χώρα. Είναι σαφές ότι θέλουν να αντιμετωπίσουν ως ευκαιρία υπέρ συγκεκριμένων μεγάλων συμφερόντων αυτή τη μεγάλη κρίση και όχι ως ευκαιρία για την τόνωση των δημόσιων πολιτικών και του δημόσιου συστήματος Υγείας. Στη Βουλή που ήρθαν 18 νομοσχέδια το τελευταίο δίμηνο δεν έγινε κουβέντα για την ενίσχυση και τη στήριξη του δημόσιου συστήματος Υγείας, του ΕΣΥ. Είδατε πόσο γρήγορα ξεχάστηκε το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της χώρας; Τώρα θα τους ξαναθυμηθούν…..

Η παράταση του περιορισμού της κυκλοφορίας αιτούντων άσυλο που διαμένουν στους καταυλισμούς των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης συνιστά διάκριση, καλλιεργεί τον ρατσισμό και ταυτόχρονα αποτελεί πρόβα για κλειστά κέντρα κράτησης. Οι πρόσφυγες βρίσκονται σε περιορισμό κυκλοφορίας από τον Μάρτη και σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση τα μέτρα περιορισμού παίρνουν παράταση μέχρι τέλος Αυγούστου. Ο περιορισμός αυτός γίνεται την ώρα που η χώρα ανοίγει τα σύνορά της σε χώρες με πολύ χειρότερο επιδημιολογικό προφίλ, ανοίγει τις κρουαζιέρες, έχει 80% πληρότητα στα πλοία. Είναι η μόνη ομάδα που είναι σε διαρκές lockdown. Αυτό αποτελεί διάκριση, ενισχύει τον ρατσισμό, ισοδυναμεί έως και με κράτηση γιατί διαρκεί έξι μήνες. Άνθρωποι που πρέπει να βγουν έξω από τα καμπ δε τα καταφέρνουν γιατί χρειάζεται πολύ χρόνο, το κυριότερο, όμως, είναι ότι δεν προστατεύονται. Οι συνθήκες είναι άθλιες σε πολλά ΚΥΤ, συνωστίζονται στις ουρές, δεν υπάρχουν τουαλέτες, υγιεινή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ξαναβρεί και να εδραιώσει τον πολιτικό του βηματισμό. Έχει και τη δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να προχωρήσει αμέσως μετά το καλοκαίρι σε μια συγκροτημένη πολιτική αντεπίθεση μέσα από ένα νέο πολιτικό σχέδιο που θα αφορά τις ανάγκες και τις αγωνίες της κοινωνικής πλειοψηφίας. Με έμφαση σε πολιτικές ισότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης και αναδιανομής, που είναι όρος για βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη. Αυτή είναι η πρόκληση για μια πραγματικά μαχητική, αιχμηρή, κοινωνικά αναγνωρίσιμη και αποτελεσματική αντιπολίτευση. Το κρίσιμο δίλημμα όμως είναι με ποιο πολιτικό αφήγημα κάνουμε restart; Με τη γραμμή της «ασπίδας προστασίας της κοινωνίας» και της κατάθεσης ρεαλιστικού εναλλακτικού σχεδίου για την έξοδο από την κρίση, για τη στήριξη του κόσμου της εργασίας, της μικρομεσαίας επιχείρησης, του Δημόσιου Συστήματος Υγείας και του Κοινωνικού Κράτους ή με τη γραμμή της ανάδειξης της φαυλότητας των αντιπάλων; Και με ποιο ύφος και ήθος διακυβέρνησης; Με τη λογική «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» ή με επιμονή στη διαφάνεια, στην αξιοκρατία, στη δημόσια λογοδοσία και στην αναβαθμισμένη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών;