Macro

Δεν κρατιούνται οι ειδικοί φρουροί να μπούνε στα πανεπιστήμια να επιβάλουν την τάξη. Από το αλβανικό έπος είχαμε να δούμε τόσο ενθουσιασμό Και από την εισβολή του Χίτλερ στην Τσεχοσλοβακία. Ειδικά όταν ακούμε τον πρόεδρό τους, θέλουμε να τους πλέξουμε κάλτσες τραγουδώντας Σοφία Βέμπο. Τέσσερις μεραρχίες ειδικών φρουρών περιμένουν να δημοσιευτεί το ΦΕΚ με τον νόμο Κεραμέως, για να περάσουν τη μεθόριο και να ελευθερώσουν τη σκλαβωμένη αδερφή μας, την Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου. Η πανεπιστημιακή κοινότητα θα βγει στους δρόμους και θα τους καλωσορίσει με φραπέδες. Η παράδοση θα υπογραφεί από τον πρύτανη, στο κυλικείο του κτηρίου Αντοχής Υλικών. Θα ακολουθήσει μπλόκο στη σχολή Χημικών Μηχανικών, όπου θα πάρουνε και ομήρους. Στο μπλόκο θα συμμετέχουν και τάγματα ευζώνων της ΔΑΠ ΝΔΦΚ. Οι όμηροι θα μεταφερθούν στα κολέγια, όπου θα χρησιμοποιηθούν σε βοηθητικές εργασίες. Επιστράτευση για τη Γερμανία δεν θα κάνουν, ούτως ή άλλως πάνε μόνοι τους μόλις πάρουν πτυχίο. Από την άλλη, φανταζόμαστε ότι και οι εχθροί κάνουνε τα κουμάντα τους. Ακούγεται ότι ο Ρουβίκωνας μαζεύει τρικάκια.

H ιδεολογική στήριξη στο σεβασμό στη διαφορετικότητα δεν επιφέρει μείωση του φόβου για τον άλλο∙ η ιδεολογική κριτική στον πελατειασμό δεν επιφέρει πλήγματα στην κουλτούρα της ιδιοποίησης του δημοσίου∙ η επίθεση στους «νοσταλγούς της χούντας» δεν εξαλείφει την προσέγγιση των κοινωνικών προβλημάτων με όρους νόμου και τάξης∙ η κατηγορία του σκοταδισμού δεν λύνει το πρόβλημα της ανάγκης σημαντικού μέρους της κοινωνίας να υπερασπίζεται την ταυτότητά του ακόμα και με όρους αντικοινωνικούς. Ο φόβος του άλλου, η κουλτούρα ιδιοτελούς ιδιοποίησης του δημοσίου, η πολιτική της ασφάλειας και η θρησκευτική ταυτότητα (για να επαναλάβω απλώς τα παραδείγματα που χρησιμοποίησα) πρέπει να αντιμετωπιστούν ως αυτά που είναι, όχι ως ιδεολογικές απολήξεις της δεξιάς ιδεολογίας, ως εξαρτημένες μεταβλητές της. Η Αριστερά πρέπει να εξηγήσει με απλά λόγια α) ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε τον άλλο, ότι σε κάποια θέματα εμείς είμαστε οι άλλοι, ότι οι άλλοι τελικά κάνουν τη ζωή μας πιο ενδιαφέρουσα και πιο ασφαλή, β) ότι η φοροδιαφυγή, που μειώνει την ανταποδοτικότητα της φορολογίας, στρέφεται τελικά εναντίον της συλλογικής ευημερίας, αφού δεν δίνει τη δυνατότητα στο κράτος να μας παρέχει όλα τα δημόσια αγαθά που στερούμαστε ή αναγκαζόμαστε να (χρυσο)πληρώνουμε, γ) ότι η αστυνομία δεν κάνει τη ζωή μας πιο ασφαλή, αλλά αυξάνει τις κοινωνικές εντάσεις και αδυνατεί να εξαλείψει τις πηγές αυτών των εντάσεων, ενώ δημιουργεί βεντέτες με ολόκληρους πληθυσμούς, αντιθέτως η ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους αυξάνει την προστασία και την ασφάλεια, δ) ότι η χριστιανική ταυτότητα συνίσταται στην αλληλεγγύη προς αλλήλους και όχι στην επιδεικτική επιδίωξη ταυτοτικών προνομίων. Η τύχη των αριστερών σημαινομένων κρίνει την τύχη των αριστερών σημαινόντων, και όχι το αντίστροφο.

Το τουρκικό, αυτό είναι τo εγγύτερο, από πλευράς περιεχομένου, σύστημα σε εκείνο που προωθείται με το σχέδιο νόμου για την αστυνομία στα πανεπιστήμια. Επίσης, το γεωγραφικά εγγύτερο στην Ελλάδα. Ξέρω ότι η διαπίστωση αυτή προκαλεί πιθανώς μια δυσφορία στους θιασώτες του, που θα προτιμούσαν να μοιάζει με το γερμανικό, το γαλλικό, το ολλανδικό ή κάποιο σκανδιναβικό μοντέλο, αλλά δεν φταίω εγώ, που κάνω τη διαπίστωση. Το μόνο κράτος-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης που έχει εναποθέσει την πανεπιστημιακή φύλαξη στην αστυνομία του είναι η γείτων. Μια χώρα που δύσκολα θα χαρακτήριζες πρότυπο για τις επιδόσεις της στο κράτος δικαίου και στην ακαδημαϊκή ελευθερία. Το αναγνώρισε και ο άρτι εκλεχθείς Έλληνας δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Γιάννης Κτιστάκις, ο οποίος δίδαξε για δύο χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, το ομολόγησε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή», επικροτώντας το μέτρο. «Η αυστηρή επιτήρηση στις πύλες της Ροβέρτειου Σχολής του Βοσπόρου, όπου δίδαξα, δεν εμπόδισε αλλά προστάτευσε τη διδακτική μου ελευθερία». Την ίδια στιγμή παρατηρεί κανείς και αποκλίνουσες φωνές από τον συντηρητικό χώρο, οι οποίες πληθαίνουν. (...) Ο χρόνος τρέχει και συμβαίνουν πράγματα. Το νέο σχέδιο νόμου που προετοιμάζεται να ακολουθήσει θα είναι αυτό για την επανεισαγωγή των πρυτανικών συμβουλίων, με παράπλευρο στόχο είτε να παύσει η θητεία των ενοχλητικών πρυτάνεων είτε να καπελωθεί από κυβερνητικά στελέχη. Για τον λόγο αυτό χρειάζεται επαγρύπνηση και άμεση αντίδραση με προτάσεις.   Πάντως, δοτούς πρυτάνεις επέβαλε η γειτονική μας Τουρκία στα πανεπιστήμια με έκτακτη νομοθεσία, οι φοιτητές ξεσηκώθηκαν και, φυσικά, η αστυνομία, που κατοικοεδρεύει στα τουρκικά πανεπιστήμια, τους περιέλαβε.   Ακούω ήδη εκείνους και εκείνες που διαβάζουν να μου λένε: «Εμείς δεν είμαστε Τουρκία». Γνωρίζω τι είμαστε. Υποψιάζομαι όμως και τι μπορούμε να γίνουμε... Ανέκαθεν οι τουρκικές συνταγές ήταν γλυκός πειρασμός για κάθε εξουσία. 

Η διεθνώς πρωτότυπη και γι’ αυτό καταγέλαστη ρύθμιση της επιβολής μόνιμης παρουσίας αστυνομικών δυνάμεων μέσα στα πανεπιστήμια αποτελεί μια συμβολική κίνηση που θέλουν να θυμίζει σε όλους τη νίκη της Δεξιάς σε ένα πεδίο που το αντιλαμβάνεται ως εχθρικό και ως ανταγωνιστικό στην ιδεολογία και την πολιτική της. Και αυτή τη συμβολική της επιτυχία σε έναν χώρο που τον αντιλαμβάνεται ως εχθρικό, θέλει να την χρησιμοποιήσει ως σύμβολο δύναμης και στο σύνολο της κοινωνίας. Αυτή είναι η πεμπτουσία του δόγματος «νόμος και τάξη» που χρησιμοποιεί παντού η Δεξιά. Για την οποία όποια κι αν είναι η ερώτηση, η απάντηση είναι «αστυνομία» Είναι κρίμα όμως που η κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται ότι απευθύνεται σε επιστήμονες, σε ελεύθερους δηλαδή κατά τεκμήριο ανθρώπους, που δεν έχουν διαπαιδαγωγηθεί με την κουλτούρα του φόβου και για τους οποίους ο «φόβος του χωροφύλακα» θυμίζει αλήστου μνήμης εποχές και δεν αποτελεί σύμβολο νίκης και κυριαρχίας. Έτσι, ο συμβολισμός της κατίσχυσης που επιδιώκει να επιτύχει, θα λειτουργήσει σε βάρος της. Η μόνιμη παρουσία αστυνομίας εντός των πανεπιστημίων, όσο διαρκέσει, θα είναι μνημείο που θα θυμίζει τον αυταρχισμό της Δεξιάς, τον ακραίο συντηρητισμό της και τα φοβικά της σύνδρομα απέναντι στην ελευθερία της σκέψης που χαρακτηρίζει την προαγωγή της επιστήμης.

Σ' αυτήν, ο πρόεδρος της Αρχής, αφού διευκρινίζει ότι κάνει απλώς κάποιες βασικές παρατηρήσεις για μικρό μόνο μέρος του νόμου όπως κατατέθηκε για διαβούλευση, διαπιστώνει ότι εγείρονται σοβαρά ζητήματα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων: ότι ο νόμος δεν διευκρινίζει ποια στοιχεία και για ποιο σκοπό θα υποβάλλονται σε επεξεργασία, ότι στηρίζεται στο προεδρικό χουντο-διάταγμα Χρυσοχοΐδη 75/2020 (για απαγόρευση διαδηλώσεων) που δεν αφορά τα πανεπιστήμια, ότι δεν πρέπει να έχει καμία σχέση ο υπεύθυνος επεξεργασίας δεδομένων με την πανεπιστημιακή αστυνομία (αντίθετα με τα προβλεπόμενα από το νόμο) και τελικώς ζητάει σημαντικές διορθώσεις. Να το πω απλά: Μπουρλότο βάζει στο σχέδιο νόμου. Στον αέρα είναι η οργουελιανή τους νομοθέτηση. Και δεν είναι το «οργουελιανή» σχήμα λόγου, δυστυχώς. Προβλέπουν κάμερες στα Αμφιθέατρα, που θα λειτουργούν όταν… τελειώνει το μάθημα. Κάμερες στο διάλειμμα λοιπόν, κάμερες όταν γίνονται συνελεύσεις, συγκεντρώσεις και άλλες εκδηλώσεις των φοιτητών ή του προσωπικού. Συγκέντρωση και επεξεργασία εικόνας και ήχου, με προφανείς σκοπούς. Αποθήκευσή τους, άγνωστο για ποιο διάστημα. Άλλα συστήματα επιτήρησης, που περιλαμβάνουν κάθε είδους μηχάνημα και τεχνολογία, αναλογική ή ψηφιακή, μηνύματα, τηλέφωνα, email… Τίποτα δεν έχουν αφήσει έξω από την οργουελική τους φαντασίωση. Μόνο κάμερα στον ώμο κάθε φοιτητή δεν τόλμησαν να προβλέψουν. Για την ώρα.

Η Επανάσταση του 1821 αποτέλεσε ένα κορυφαίο εθνικό και κοινωνικό γεγονός, μια αλληλουχία γεγονότων καλύτερα, που οδήγησαν στη δημιουργία του πρώτου εθνικού κράτους στην νοτιοανατολική Ευρώπη, εκεί όπου κυριαρχούσαν οι πολυεθνικές αυτοκρατορίες. Ο Αγώνας συνέβαλε καθοριστικά στην αλλαγή όχι μόνο κρατικών συνόρων αλλά και ιδεολογιών, νοοτροπιών και αντιλήψεων. Οι υπήκοοι μιας αυτοκρατορίας, μέσα από τον δικό τους αγώνα, μεταβλήθηκαν σε πολίτες ενός εθνικού κράτους. Ενός κράτους για το οποίο διεκδίκησαν φιλελεύθερους δημοκρατικούς θεσμούς. Οι επαναστάτες εμπνεύστηκαν από τα ιδανικά της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης, ενώ, την ίδια ώρα, ο αγώνας τους ενέπνευσε χιλιάδες άλλους πολίτες σε όλο τον κόσμο, που έσπευσαν να συμπαρασταθούν με πολλαπλούς τρόπους στην ελληνική εμπειρία. Τα αιτούμενα της Ελληνικής Επανάστασης, μιας νικηφόρας επανάστασης, δεν εγγράφονται απλώς σε σελίδες σκονισμένων βιβλίων Ιστορίας. Ενέπνευσαν και εμπνέουν, ιδιαίτερα σε μια κρίσιμη στιγμή ταλάντωσης ανάμεσα στο εθνικό και στο παγκόσμιο, σε μια περίοδο έντονων μετασχηματισμών και μεταβολών. Τα ιδανικά του Αγώνα, η ελευθερία, η συνταγματική νομιμότητα, η κρατική ανεξαρτησία, η δημοκρατία, η ισότητα, αποτέλεσαν και αποτελούν μείζονα αιτήματα για οποιαδήποτε πολιτική δύναμη διεκδικεί την αλλαγή του κόσμου, την τομή με το παρελθόν. Είναι δυνατόν τα αιτήματα αυτά να μην αφορούν τη σημερινή Αριστερά, είναι δυνατόν να μην εγγράφονται στις κληρονομιές ενός πολιτικού σχηματισμού που επαγγέλλεται μια δικαιότερη και δημοκρατικότερη κοινωνία; Με μια προϋπόθεση: να αναγνωρίζει τη συνθετότητα των ιστορικών γεγονότων και να μην καταφεύγει σε εύκολες «μυθοποιήσεις» και ανιστορικές αναλογίες και ηρωοποιήσεις.

Η Ν. Κεραμέως φρόντισε ήδη να εξομοιώσει τα πτυχία των τριετών κολεγίων χωρίς Πανελλαδικές εξετάσεις με τα τετραετή και πενταετή πτυχία πανεπιστημίων και πολυτεχνείων. Δεν έφτανε όμως αυτό, δηλαδή η νομική αναβάθμιση των κολεγίων. Χρειάζεται και η πελατεία για την εξασφάλιση της οποίας χρειάζονται δύο πράγματα τα οποία η κυβέρνηση δίνει στους σχολάρχες με το νομοσχέδιο Κεραμέως. Πρώτον, να υποβαθμιστούν και να ελεεινολογηθούν τα δημόσια ΑΕΙ. Για να γίνει αυτό σε ιδρύματα που κατέχουν επίζηλες θέσεις στις διεθνείς κατατάξεις -το ΕΚΠΑ, π.χ., είναι στα 50 πρώτα από τα πάνω από 3.000 πανεπιστήμια της Ευρώπης-, η κυβέρνηση δουλεύει τη θεωρία της ανομίας. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η παραβατικότητα στα πανεπιστήμια δεν είναι παρά το 0,1% ή ένα τοις χιλίοις αν προτιμάτε, της συνολικής εγκληματικότητας στη χώρα. Ας είναι καλά τα στερεότυπα και η προπαγάνδα δεκαετιών. Το δεύτερο που χρειάζονται, περισσότερο ίσως από οτιδήποτε άλλο, οι μεγαλοκαρχαρίες της ιδιωτικής εκπαίδευσης είναι έτοιμη πελατεία. Με το νομοσχέδιο Κεραμέως θα κλείσουν δεκάδες πανεπιστημιακά τμήματα, πιθανόν και ολόκληρα πανεπιστήμια. Υπολογίζεται ότι φέτος θα βρουν θέση με Πανελλαδικές στα δημόσια ΑΕΙ 24.000 λιγότεροι απόφοιτοι Λυκείου σε σχέση με πέρυσι και η κατάσταση, αν περάσει το νομοσχέδιο Κεραμέως, θα επιδεινωθεί τα επόμενα χρόνια. Πολλές φορές πολλές κυβερνήσεις έχουν προσπαθήσει να βάλουν στο χέρι το δημόσιο πανεπιστήμιο και να προωθήσουν αντιμεταρρυθμίσεις στον χώρο της Παιδείας. Από τον αλήστου μνήμης Ν. 815 που καταργήθηκε ψηφισμένος μέχρι τους διάφορους Νόμους Κοντογιαννόπουλου, Γιαννάκου, Διαμαντοπούλου που αναπαύονται στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας. Εκεί θα καταλήξει και το νομοσχέδιο Κεραμέως.

Δημιουργείται έλλειμμα δημοκρατίας στο βαθμό που υποχωρεί και αποτρέπεται η ανεκτικότητα, ο σεβασμός και η διάδραση μεταξύ των πολιτισμικών στοιχείων. Στο βαθμό που όχι απλά αγνοούνται αλλά και αποκλείονται από τη συνδιαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Το κράτος ποτέ δεν συνέδραμε για τη στήριξη οποιασδήποτε μορφής ανάπτυξης και διάσωσης των αλλόγλωσσων μορφών του ελληνικού χώρου, που συναποτελούν όψεις του ελληνικού πολιτισμού πολιτισμού. Η αδράνεια αυτή συνεπικουρείται σιωπηλά από την αξιωματική παραδοχή που υποβάλει ο εθνικισμός ότι ο μη ελληνόφωνος γλωσσικός πολιτισμός είναι ξένο σώμα στην πολιτισμική «ελληνικότητα» της Ελλάδας. Από την άλλη πλευρά, η πραγματικότητα αναπτύσσεται δυναμικά:  νέες μορφές ετερότητας, που έχουν επικαθήσει στο τοπίο που περιγράψαμε μέσα από την παρουσία των προσφύγων και των μεταναστών δίνουν μια νέα ώθηση και ενδιαφέρουσα διάσταση στη πολιτισμική σύνθεση που εξελίσσεται. Ήδη τα αλβανικά, τα ρωσικά, αλλά και τα αραβικά ή τα φαρσί, αποτελούν γλώσσες της Ελλάδας, και άρα συνδιαμορφώνουν ένα νέο πολιτισμικό κεφάλαιο. Μια ακόμα, δηλαδή, πτυχή του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.  Την έκφραση των παραδοχών αυτών όχι απλά αρνούνται ο εθνικιστικός λόγος και η  ακροδεξιά, αλλά επιδιώκουν με κάθε μέσο, απειλές και τρομοκρατία, να φιμώσουν και να διαστρεβλώσουν ως επικίνδυνη και βλαβερή. Η ευθεία αντιπαράθεση στον λόγο αυτό αποτελεί πολιτειακό καθήκον κάθε ενεργού πολίτη με στόχο την προάσπιση του πολιτισμικού πλουραλισμού, ο οποίος παραδειγματικά αποτελεί χαρακτηριστικό της ίδιας της δημοκρατίας μας.

Σήμερα οι περισσότερες χώρες της Δύσης, δέσμιες των επιλογών τους να μην έχουν ανθεκτικά συστήματα υγείας, βιώνουν τον κορονοϊό ως μια απειλή η οποία μπορεί να πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και σε άλλους τομείς της κοινωνίας, ιδίως σε όσους δεν έχουν ανθεκτικότητα. Στη δε χώρα μας η συντριπτική μερίδα των οικονομικά ενεργών πολιτών μπαίνουμε σε αυτήν την κρίση –πριν προλάβουμε να βγούμε από την άλλη– χωρίς καμία προετοιμασία (χτίσιμο ανθεκτικότητας) για τα ενδεχόμενα, ενώ η παρούσα κυβέρνηση με τον Νέο Πτωχευτικό έδειξε τις προθέσεις της, ιδίως για τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα. Σύμφωνα με το εννοιολογικό πλαίσιο της ανθεκτικότητας οι διάφοροι τομείς μέσα σε μια κοινωνία οφείλουν να επιβιώνουν και να αναπτύσσονται ανεξαρτήτως χρόνιων πιέσεων ή απότομων οχλήσεων, ώστε να μην επηρεάζονται από καταρρεύσεις, αποτυχίες, αφού κάποιες διαχύσεις εκλαμβάνονται ως μολυσματικές. Απέναντι δε σε αυτές τις διαχύσεις, το μόνο όπλο είναι ο έλεγχος των διασυνδέσεων ή και η κατάργησή τους· αποκοπή όπως οι ακρωτηριασμοί που επιβάλλονται ιατρικά. Και εδώ η κυβερνητική πολιτική μάς αναγκάζει να θέσουμε το εξής ερώτημα: την επόμενη μέρα, στην ανάκαμψη και στην προσπάθεια χτισίματος ανθεκτικότητας, θα είμαστε όλοι οι οικονομικά ενεργοί παρόντες, ή θα ακρωτηριαστεί, αποκλειστεί κάποιο τμήμα, ενοχοποιούμενο ταυτόχρονα ότι... δεν άντεξε. Ιδίως για τους μικρομεσαίους επαγγελματίες το ερώτημα είναι κρίσιμο.

Ας δούμε μερικές θέσεις και καταστάσεις που αντιστρατεύονται την επίτευξη λύσεων με διάλογο: «Κρατάμε μικρό καλάθι»: Εδώ ο επίσημος λόγος συγκλίνει με όσους θέλουν το καλάθι όχι μικρό, αλλά άδειο. (...) «Ένα και μοναδικό θέμα» προς συζήτηση (ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα): Έχει γίνει σχεδόν ιερή γραφή, ενώ οι πάντες γνωρίζουν πως ούτε μία είναι η διαφορά μας με την Τουρκία, ούτε μόνο ένα ζήτημα συζητήσαμε στο παρελθόν ή συζητάμε σήμερα. (...) «Ο χρόνος είναι με το μέρος μας» (οπότε ας μη βιαζόμαστε): Αρκεί μια ματιά στο γράφημα για να κατανοήσουμε πόσο ανόητη είναι αυτή η άποψη που ακούγεται εδώ και δεκαετίες. (...) «Η Ελλάδα μεγαλώνει» (με τα 12 μίλια): Από πότε έγινε στόχος μας η γεωγραφική επέκταση και όχι η ολόπλευρη ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της χώρας; (...) «Υπεροπλία στο Αιγαίο»: Όλοι (ή σχεδόν) συμφωνούμε πως η ισχυρή άμυνα είναι αναγκαία στο σημερινό δύσκολο και ασταθές περιβάλλον μας. Από πότε όμως επιδιώκουμε την «υπεροπλία» και όχι την «επαρκή άμυνα» (κατά τη διατύπωση Γκορμπατσόφ); (...) «Οι κυρώσεις, το κύριο όπλο κατά της Τουρκίας»: Παρά την παταγώδη αποτυχία των προσπαθειών για ευρωπαϊκές κυρώσεις, ο κυρίαρχος λόγος επιμένει πως αυτή η στρατηγική έφερε τους Τούρκους στο τραπέζι του διαλόγου. (...) Τα τριτοκοσμικά ΜΜΕ, κίνδυνος για τη δημοκρατία: Δεν αναφέρομαι εδώ στην κομματική μονοπώληση των κρατικών και ιδιωτικών καναλιών από τη ΝΔ, αλλά στο πώς παρουσιάζονται τα «εθνικά» θέματα. Πρώτον, στο σχολιασμό από λίγους τουρκοφάγους διεθνολόγους (κατά σύμπτωση οι περισσότεροι στελέχη της ΝΔ), με αποκλεισμό κάθε αποκλίνουσας φωνής. Δεύτερον, στη μετατροπή των εκφωνητών και σχολιαστών των ειδήσεων από δημοσιογράφοι σε φερέφωνα των υπουργείων εξωτερικών και άμυνας ή του Μαξίμου. (...)