Macro

Σαν τα αστυνομικά μυθιστορήματα. Το έγκλημα το έκανε ο διευθυντής στο σχολείο. Διακόσιοι ογδόντα και πέντε απόφοιτοι του Αρσακείου υπέγραψαν επιστολή, κατά την οποία αποκαλύπτονται συστηματικά βασανιστήρια μαθητών. Βασανιστήρια ψυχολογικής φύσης -το καθεστώς του τρόμου έχει ισχύ πολυβόλων- και, φυσικά, σωματικής, αφού ευθαρσώς αναφέρουν ότι πολλοί -υπερβολικά πολλοί μαθητές έπεσαν θύματα παρενόχλησης και κακοποίησης από τους εκπαιδευτικούς τους. Και τι έκανε ο Μπαμπινιώτης; Διέταξε παραπομπή στην Εισαγγελία. Σου λέει, θέση δεν πήρε όσο συντελούταν το έγκλημα, θα πάρει τώρα; Αν κριθεί από την Εισαγγελία ότι “οι αβάσιμες και γενικές” κατηγορίες ευσταθούν, τότε ναι, τότε να το εξετάσει το ζήτημα. Αλλιώς σίγα και τα ωά, το ξέρετε το σκίτσο με τις τρεις μαϊμούδες, άλλωστε. Ούτε είδε, ούτε άκουσε, ούτε κι ελάλησε ουδείς. Μηδείς. Κανένας.

Το εμπόδιο που περισσότερο καταβάλλει τους ανθρώπους που επιδιώκουν να οικοδομήσουν έναν κόσμο χωρίς σεξουαλική κακοποίηση είναι ο μύθος ότι η βία είναι εγγενής στην ανδρική σεξουαλικότητα. Πολλοί σχολιαστές ισχυρίζονται ότι αυτή η μορφή βίας είναι γραμμένη στο ανδρικό DNA ή πολιτισμικά πανταχού παρούσα. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Εξάλλου, το να είμαστε άνθρωποι σημαίνει ότι αναζητάμε συντροφικότητα, συνεργασία, φιλία και αγάπη. Γι’ αυτό το λόγο, το πρώτο βήμα για την εξάλειψη της σεξουαλικής βίας είναι να αναγνωρίσουμε ότι δεν χρειάζεται να την αποδεχτούμε ως αναπόφευκτη. Η σεξουαλική κακοποίηση καλλιεργείται εντός ενός πλαισίου ανισοτήτων και μασκουλινισμού (masculinism). Οι κοινότητες με σχετικά χαμηλά επίπεδα βιασμών έχουν συνήθως υψηλά επίπεδα σεξουαλικής ισότητας και οικονομικής δύναμης των γυναικών, καθώς και χαμηλά επίπεδα στρατιωτικοποίησης. Κάθε κοινότητα διαθέτει έναν πλούτο γνώσεων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων αναγκών και επιθυμιών της για έναν κόσμο χωρίς βιασμούς. Αυτό απαιτεί την πολιτική δουλειά όλων μας. Σε τελική ανάλυση, ο αποτελεσματικός ακτιβισμός ενάντια στους βιασμούς απαιτεί από τον καθένα και την καθεμία μας να εκμεταλλευτεί συγκεκριμένες ικανότητες, δεξιότητές και σφαίρες επιρροής. Όπου κι αν βρισκόμαστε ‒ως ακαδημαϊκοί, νοικοκυρές, εργάτες, καταστηματάρχες, γραμματείς, εκδότ(ρι)ες, δημοσιογράφοι, δημόσιοι υπάλληλοι, δάσκαλοι, μαθητ(ρι)ές, διασκεδαστ(ρι)ές, μυθιστοριογράφοι, καλλιτέχνες, δικηγόροι, γιατροί, επιστήμονες, άνεργες και ούτω καθεξής‒ μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά στα τοπικά μας περιβάλλοντα. Αυτή είναι η σεξουαλική επανάσταση του μέλλοντος. 

Τα βίντεο της Νέας Σμύρνης υποχρέωσαν αρκετούς κυβερνητικούς να δηλώσουν «ενοχλημένοι». Επιμένουν, πάντως, ότι οι αστυνομικοί δέχτηκαν επίθεση από τριάντα άτομα, που λίγες ώρες αργότερα έγιναν σαράντα, έπειτα εξήντα και αύριο-μεθαύριο ίσως αβγατίσουν σε διακόσια. Επιμένουν επίσης ότι ο δαρείς αποπειράθηκε ν’ αρπάξει το πιστόλι του δείραντος, πράγμα που δεν το πιστοποιεί κανένα βίντεο. Να υποθέσουμε ότι στη Νέα Σμύρνη συχνάζουν αποκλειστικά μπαχαλάκηδες; Αν η Νέα Σμύρνη είχε γίνει Νέα Εξάρχεια, θα το ήξερε πρώτος ο κ. Κυρανάκης, που δήλωσε ότι βγαίνει συχνά βόλτα στην πλατεία. Δεν θα ’χε τις πληροφορίες του αυτός, που είχε μάθει αχάραγα όλο τον φάκελο του ροπαλοχτυπημένου; Και μάλιστα ένα φάκελο «καμένο»;

Σήμερα, τα εν Ελλάδι ΜΜΕ κινούνται στο γνωστό τέμπο, δίνοντας ξανά τον τόνο στο δημόσιο διάλογο: “καταδικάστε τη βία, απ’ όπου κι αν προέρχεται”. Ο απλουστευτικός συλλογισμός, που εγγίζει τα όρια της ανοησίας, ευτελίζει τη σκέψη. Καταδικάζει τη διάνοια σε αυτοκατάργηση, εξαφανίζει όλες τις ενδιάμεσες λεπτές αποχρώσεις, επιβάλλει το κοινωνικό άσπρο – μαύρο. Αποτελεί επί της ουσίας την επιτομή του αυταρχισμού: όποιος τολμά να διακρίνει αιτία – αποτελέσματα, όποιος επιχειρεί να στοχαστεί και να αντιδράσει στο τσουβάλιασμα, γίνεται εχθρός της κοινωνικής ειρήνης, διχαστικός, εμφυλιοπολεμικός. Στην παγίδα πέφτουν, εννοείται, και άπαντες/σες οι αριστεροί/ες. Έτσι, η κατεστημένη τάξη έχει το νόμιμο δικαίωμα να βιαιοπραγεί, δια των, σημειωτέον, χαμηλόμισθων εργατών εκπροσώπων της, προστατεύοντας τον εαυτό της. Η εργατική τάξη καθαυτή όμως όχι, αφού, συχνότατα, αμαυρώνονται, με ύποπτους ή όχι τρόπους, οι αντι-δράσεις της στα επιβαλλόμενα. Κι επειδή το όριο της νομιμότητας καθορίζεται από τα πάνω, “κανένα σύστημα, ακόμη και το πιο φιλελεύθερο δεν μπορεί να νομιμοποιήσει μια βία που θέλει να το ανατρέψει**”, ή έστω, να το μεταβάλει, αφαιρώντας εξουσίες από την κυρίαρχη τάξη. Η προσταγή, λοιπόν, από τη δεξιά προς την αριστερά για την καταδίκη της βίας “απ’ όπου κι αν προέρχεται”, ως επιφαινόμενο, με την ταυτόχρονη αποσιώπηση της αιτίας της, δεν είναι μοναχά υποκριτική, είναι και βαθιά επικίνδυνη, λειτουργώντας ως προπέτασμα του ζοφερού προσώπου του αυταρχισμού της. Αν, βεβαία, η αριστερά, με τις απαντήσεις της, βάζει τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση ή, αν, διαρκώς αμυνόμενη, καταφάσκει στο κυρίαρχο ισοπεδωτικό αφήγημα, είναι μια μάλλον δυσάρεστη ιστορία, που επαναλαμβάνεται συχνότατα.

Τον Σεπτέμβριο του 2019, ο οργανισμός προστασίας  περιβάλλοντος  «Aegean Rebreath» έλεγξε δείγμα ιζήματος από τον πυθμένα του λιμένα της Ερμούπολης, στο πλαίσιο προγράμματος για την ποιότητα των θαλάσσιων υδάτων  που διεξήγαγε εκείνη την περίοδο. Το συγκεκριμένο δείγμα απεστάλη στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και τα αποτελέσματα των αναλύσεων, σύμφωνα με την «Aegean Rebreath», έδειξαν τιμές συγκεντρώσεων βαρέων μετάλλων, κατά πολύ ανώτερες από τα όρια που αναφέρονται στην επιστημονική βιβλιογραφία (Ν. 3983/2011). Τα ανησυχητικά αυτά αποτελέσματα έχρηζαν συστηματικής έρευνας. Το θέμα προώθησε στην Βουλή με επίκαιρη ερώτησή του στις 21/2/2020, ο βουλευτής του ΜέΡΑ25 Κρίτωνας Αρσένης. Ο τότε υφυπουργός Περιβάλλοντος Δημήτρης Οικονόμου, στη συνεδρίαση εκείνης της μέρας, ανακοίνωσε πως το υπουργείο σε συνεννόηση με το ΕΛΚΕΘΕ, αποφάσισε να προτείνει στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, την εκπόνηση συστηματικής μελέτης και ότι, μέχρι να ολοκληρωθεί, θα προβεί σε ελέχχους μέσω των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. Στη συνέχεια, τον Μάιο του 2020, το ΕΛΚΕΘΕ κατέθεσε στο Δήμο Σύρου-Ερμούπολης  πρόταση για εκτεταμένη έρευνα, σύμφωνη με τους στόχους του υπουργείου, η οποία κοινοποιήθηκε και στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, αρμόδια κατά τον νόμο για τον έλεγχο των εκπομπών ρύπων στα παράκτια ύδατα. Έκτοτε, η Περιφέρεια δεν έχει προβεί σε κάποια επίσημη ενέργεια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην έχει γίνει ακριβής καταγραφή του επιπέδου της ρύπανσης  ούτε καταλογισμός ευθυνών (εάν αποδειχθεί ότι υπάρχουν). Το πιο σημαντικό πρόβλημα όμως, είναι η έλλειψη μέτρων απορρύπανσης.

Η πανδημία, ο εμβολιασμός, η φροντίδα της υγείας των ανθρώπων είναι ταξικά ζητήματα. Ο ιός δεν κοιτάζει μεν την κοινωνική θέση του θύματός του, η φροντίδα της υγείας όμως την κοιτάζει. Τα δισεκατομμύρια άνθρωποι που κινδυνεύουν να μην εμβολιαστούν ή να μη βρουν θέση νοσηλείας είναι οι φτωχοί του πλανήτη. Ο ιός οργιάζει στα εργοστάσια, στις αποθήκες, στις κάθε λογής παραγωγικές διαδικασίες που απαιτούν μαζική φυσική παρουσία εργαζόμενων ανθρώπων. Για την πρόληψη απαιτούνται μέτρα που κοστίζουν και μειώνουν το κέρδος, κι εδώ, στη λογική της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, της εκμετάλλευσης και του καπιταλιστικού κέρδους, βρίσκεται ο κόμπος. Η ταξική σκοπιά συγκροτεί την Αριστερά, αυτή είναι η ιδεολογία της και όταν αυτή μαραθεί, τα αριστερά κόμματα μπαίνουν στο περιθώριο. Η πορεία της γαλλικής, της γερμανικής, της αυστριακής σοσιαλδημοκρατίας μαρτυρεί του λόγου το αληθές. Η ιδεολογία που βλέπει την εργατική τάξη ως «οικουμενική τάξη», τάξη δηλαδή της οποίας τα συμφέροντα είναι τα συμφέροντα της κοινωνίας όπως γράφει ο Τσακαλώτος, είναι η ταξική σκοπιά. Η ταξική σκοπιά δεν είναι τελεολογική, όπως δείχνει να την εννοεί και να την επικρίνει ο Γιατζόγλου, δεν αναφέρεται, όπως νομίζουν πολλοί/ες, σε έναν απώτερο προορισμό της εργατικής τάξης, αλλά στην καθημερινότητα. Εάν δεν αναφέρεται στην καθημερινότητα, τότε η Αριστερά εκπίπτει σε θρησκεία. Τρία παραδείγματα προς εικονογράφηση του ισχυρισμού: Η πρόσφατη οικονομική κρίση του 2008 δεν οφειλόταν σε κερδοσκοπία του κεφαλαίου – αυτή υπάρχει πάντα –, οφειλόταν στην ανέχεια των λαϊκών τάξεων που δεν επέτρεπε σε δανειολήπτες στις ΗΠΑ να ξεπληρώσουν τα, κυρίως στεγαστικά, δάνειά τους (πίσω από κάθε αληθινή οικονομική κρίση βρίσκεται η φτώχεια, έγραφε ο Μαρξ). Δεύτερο παράδειγμα: αντίθετα με την επιδίωξη της ελληνικής κυβέρνησης σήμερα να μειώσει τον αριθμό των φοιτητών στα ΑΕΙ, κράτη που με συστήματα στοχευμένων υποτροφιών και ίδρυση πολλών Πανεπιστημίων ενίσχυσαν (κυρίως στις δεκαετίες του 60 και του 70 του περασμένου αιώνα) τη μαζική πρόσβαση παιδιών από τις λαϊκές τάξεις στα Πανεπιστήμια είχαν εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγικότητας και της ευημερίας. Τρίτο παράδειγμα και πάλι η πανδημία: τα δημόσια συστήματα Υγείας είναι η άμυνα των εργατικών και λαϊκών τάξεων απέναντι στην αρρώστια. Αυτά τα δημόσια συστήματα που συκοφαντήθηκαν και λοιδορήθηκαν κατά παραγγελίαν των αετονύχηδων της Υγείας είναι σήμερα η ασπίδα ολόκληρης της κοινωνίας απέναντι στην πανδημία. Η ανάπτυξη ταξικής πολιτικής απαιτεί μια διαφορετική έννοια της εργατικής τάξης (των τάξεων της μισθωτής εργασίας είναι ορθότερο) από την αφηρημένη αναλυτική έννοια της μαρξικής θεωρίας της αξίας-υπεραξίας, η οποία αρκεί για την παρουσίαση της ειδικά καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Απαιτεί επίσης από τα κόμματα της Αριστεράς μια πολύ πιο συγκεκριμένη εξέταση των κοινωνικών τάξεων που θέλουν να εκπροσωπούν, των συχνά συγκρουόμενων συμφερόντων και επιδιώξεών τους και των δυνατοτήτων συγκερασμού των αντιθέσεών τους.

Θαρρείς και μια μαύρη τρύπα έχει ανοίξει στο κέντρο του πολιτικού συστήματος και ρουφάει αχόρταγα ελευθερίες και δικαιώματα: οι πανεπιστημιακοί που υπέγραψαν για τον κρατούμενο στοχοποιούνται, οι δικηγόροι βαφτίζονται «συνήγοροι των τρομοκρατών» και νιώθουν στο πετσί τους την «αύρα» της δημοκρατίας, οι διαδηλώσεις που καλούνται για το ζήτημα καταστέλλονται από τα ΜΑΤ χωρίς να έχουν εκδοθεί καν οι τυπικές απαγορεύσεις, οι φωτορεπόρτερ που τις καλύπτουν δέρνονται. Ταυτόχρονα, η Αστυνομία προαναγγέλλει ποινικές διώξεις κατά των συλλογικοτήτων που τις κάλεσαν, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται και νεολαίες κοινοβουλευτικών κομμάτων... Δεν είναι αργά για να έρθει η κυβέρνηση στα συγκαλά της και να πατήσει φρένο έστω και την ύστατη ώρα. Σε αντίθεση με την Τουρκία, η δίνη των τελευταίων εβδομάδων, σε μια περίοδο πραγματικών προκλήσεων όπως η οικονομική κρίση και η διαχείριση της πανδημίας, είναι αποτέλεσμα δικής της επιλογής και ιδεοληψίας.

Οι δομικές ανισότητες φανερώθηκαν και μέσα από τη γύμνια του κοινωνικού κράτους. Οι δομές στήριξης, πρόληψης και προστασίας από τη βία καθώς και οι δομές βοήθειας και φροντίδας στο σπίτι συρρικνώνονται ή κατεδαφίζονται, με αποτέλεσμα οι γυναίκες να αναλαμβάνουν ιδιωτικά το βάρος της φροντίδας και της περίθαλψης. Την ίδια στιγμή, στις συνθήκες κρίσης αναδεικνύονται κοινωνικές ομάδες που είναι εντελώς αποκλεισμένες από τις πρωτοβάθμιες μορφές φροντίδας. Απόλυτα εκτεθειμένες στην πανδημία της έμφυλης βίας αλλά και λόγω της πανδημίας βρίσκονται οι εργαζόμενες γυναίκες. Οι γυναίκες που δουλεύουν μαύρα, που είναι άνεργες, αυτές που αναλαμβάνουν τα δυσκολότερα επαγγέλματα: νοσηλεύτριες, εργαζόμενες στα σουπερμάρκετ, γυναίκες που μεταναστεύουν για να εργαστούν ως οικιακές βοηθοί, καθαρίστριες, σεξεργάτριες. Ενάντια στον κόσμο της μοναξιάς, του απομονωτισμού και της ατομικοποίησης, όμως, οι φεμινίστριες σε όλο τον κόσμο στήνουν κοινότητες αλληλεγγύης και υποστήριξης. Από το 2016 κι ύστερα βλέπουμε το ξεδίπλωμα ενός διεθνιστικού διαθεματικού φεμινισμού που κατορθώνει να είναι ριζοσπαστικός αλλά και μαζικός ταυτόχρονα. Γίνεται ένας φεμινισμός του 99%, όπως εύστοχα ονομάστηκε από τις συγγραφείς του φεμινιστικού μανιφέστου για το 99%. Πρόκειται για έναν φεμινισμό που αναγνωρίζει την εργασία των γυναικών σε όλους τους τομείς της ζωής, που αμφισβητεί τον πατριαρχικό, αποικιοκρατικό, ρατσιστικό και ιμπεριαλιστικό τρόπο οργάνωσης της ζωής. Ο φεμινισμός του 99% αντιμετωπίζει τους αγώνες διαθεματικά. Η τάξη, το φύλο, η καταγωγή είναι παράγοντες που επηρεάζουν και αλλάζουν τη θέση των γυναικών στη ζωή και στους αγώνες. Οι αγώνες του είναι συμπεριληπτικοί και αφορούν όλες τις πληττόμενες γυναικείες υποκειμενικότητες και τη ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητα. Η διεκδίκηση των επιθυμιών και των πολλαπλών ταυτοτήτων επιτρέπει σε όλες τις διαφορετικές γυναίκες, σε όλα τα θηλυκά σώματα, να βρίσκονται στον δρόμο, φέρνοντας τούτη την κίνηση από το περιθώριο στο κέντρο της καθημερινότητας. Αυτή ακριβώς η διεκδίκηση των δρόμων είναι για εμάς κυριολεκτικά ζωτικής σημασίας: Ακόμα και στο πιο σκληρό λοκντάουν, επιμένουμε να κάνουμε ορατές τις ανάγκες μας μέχρι να αναγνωριστούν.