Macro

Η Φράνκα Βιόλα ήταν ένα κορίτσι αγροτικής οικογένειας που μεγάλωσε στο Αλκάμο, μια επαρχιακή πόλη της Σικελία. Στα 15 της αρραβωνιάστηκε με τον συντοπίτη της  Φιλίππο Μελοντία, ανιψιό ενός γνωστού και πλούσιου μέλους της τοπικής μαφίας. Ο αρραβωνιαστικός λίγο αργότερα κατηγορείται για κλοπή και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση και ο πατέρας της Φράνκα διαλύει τον αρραβώνα.  Ο Φιλίππο μεταναστεύει στη Γερμανία και στην επιστροφή του καταλήγει για ένα μικρό διάστημα στη φυλακή. Όταν επιστρέφει στην περιοχή αρχίζει να απειλεί την οικογένεια Βιόλα, γιατί δεν αποδέχεται τη διάλυση του αρραβώνα. Φθάνει μέχρι το σημείο να κάψει ένα αγροτόσπιτο της οικογένειας, να καταστρέψει το αμπέλι τους και να απειλήσει τον πατέρα με πιστόλι. Την 26η Δεκέμβρη 1965, μαζί με φίλους, εισβάλλει στο σπίτι των Βιόλα και, αφού χτυπά τη μητέρα της κοπέλας και καταστρέφει την κατοικία της, αρπάζει τη Φράνκα μαζί με τον μικρό αδελφό της που, κολλημένος πάνω της, δεν αφήνει να την πάρουν, και την μεταφέρει αρχικά σε ένα αγροτόσπιτο και στη συνέχεια στο σπίτι της αδελφής του. Το αδελφάκι της Φράνκα στέλνεται σπίτι μετά από λίγο και εκείνη μένει μόνη να υποστεί τις απειλές, τις ειρωνείες, τη στέρηση τροφής και, τέλος, μετά από μια εβδομάδα, τον βιασμό. Μετά από λίγες μέρες, οι συγγενείς του Μελοντία εμφανίζονται στην οικία Βιόλα και απαιτούν να γίνει ο γάμος, από τη στιγμή που η κοπέλα είναι πλέον «ατιμασμένη». Οι γονείς της Φράνκα υποκρίνονται ότι το δέχονται και ειδοποιούν την αστυνομία, η οποία, στις 6 Γενάρη του 1966 ανακαλύπτει την κρυψώνα, απελευθερώνει την κοπέλα και συλλαμβάνει τον Μελοντία μαζί με τους συνεργούς του.

Η κυβέρνηση αναγνωρίζει έμπρακτα την αποτυχία της έως τώρα πολιτικής στο υγειονομικό και εξαγγέλλει, και σωστά, παράταση του γενικού απαγορευτικού. Άρχισαν, επιπλέον, και αεροδιακομιδές, ενώ μάλλον δεν φθάσαμε ακόμη στην κορυφή της τραγωδίας. Η κυβέρνηση μοιάζει, παρ’ όλα αυτά, να κινείται με το άγχος της οικονομίας και να υποβαθμίζει την τραγικότητα στην υγεία. Προκύπτει και από τις διατυπώσεις του πρωθυπουργού που αναφέραμε πιο πάνω – «αναστάτωση», «πολλές δυσκολίες», «εξαιρετικά προβληματική συγκυρία». Η κυβέρνηση δρα αναντίστοιχα των ιστορικών ευθυνών της. Αψευδές τεκμήριο αυτής της πολιτικής είναι ο προϋπολογισμός για το 2021 και τα άμεσα μέτρα που παίρνει τώρα για αντιμετώπιση των επειγόντων προβλημάτων. Προϋπολογισμός που δεν συγκινείται καθόλου από τα έξτρα δεινά που θα αντιμετωπίσει η κοινωνία το 2021. Για κρίσιμους, κοινωνικά, κωδικούς η στήριξη είναι μηδενική αλλά «πίσω από κάθε μηδενικό σας βρίσκονται οι ιστορίες χιλιάδων ανθρώπων, που μ’ αυτές τις αποφάσεις φτωχοποιούνται, χάνουν κάθε αίσθημα ασφάλειας», όπως εύστοχα παρατήρησε η Τομεάρχης Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Έφη Αχτσιόγλου μιλώντας στην Επιτροπή της Βουλής. Ο προϋπολογισμός, συνέχισε, δεν κρύβει ότι «είναι ενταγμένος στο στρατηγικό της σχέδιο που είναι η αναδιάρθρωση της αγοράς σε βάρος των εργαζόμενων, των μικρομεσαίων και μικρών επιχειρήσεων με στόχο τη συσσώρευση υπέρ των μεγάλων ομίλων και τη δημιουργία φθηνού, πλήρως ελαστικοποιημένου εργατικού δυναμικού». (Ολόκληρη η πολύ περιεκτική εισήγηση της Ε. Αχτσιόγλου, δημοσιεύεται στο epohi.gr). Τα επείγοντα μέτρα που ανακοίνωσε ο κ. Σταϊκούρας διέψευσαν ως και τα ρεπορτάζ των προηγούμενων ημερών στον φιλικό Τύπο παραβιάζοντας, για μια ακόμη φορά, τη βασική οικονομική αρχή ότι σε περιόδους ύφεσης το ζητούμενο είναι οι δαπάνες.

Δεν μπορεί να κατανοήσει κανείς την προοδευτική απώλεια παραγωγικού δυναμικού στη χώρα μας, που ξεκίνησε πολύ πριν από την περίοδο των μνημονίων, αν δεν αναγνωρίσει τον ρόλο που έπαιξε η παγίωση των πελατειακών πρακτικών, χάρη στην καθιέρωση του νεοφιλελεύθερου μοντέλου από τη δεκαετία του '80 και μετά. Η τοποθέτηση της πάνσοφης επιχειρηματικότητας στο κέντρο των οικονομικών πολιτικών και εξελίξεων διατήρησε ενισχύσεις επιχειρήσεων με παρωχημένα χαρακτηριστικά, αλλά με τις κατάλληλες διασυνδέσεις, και οδήγησε στο να παραμελείται ο συντονισμός ιδιωτικών επενδύσεων και δημόσιων παρεμβάσεων, δηλαδή η υλοποίηση ολοκληρωμένων αναπτυξιακών πολιτικών. Οι πελατειακές σχέσεις επηρέασαν σε καθοριστικό βαθμό τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, όχι μόνο με τη διατήρηση της διαφθοράς, αλλά συμβάλλοντας και στη διαιώνιση οργανωτικών προβλημάτων, καθώς η παράλληλη εξυπηρέτηση διαφορετικών συμφερόντων υπονόμευσε την υιοθέτηση ορθολογικών μεθόδων διοίκησης και την πραγματοποίηση αξιοκρατικών επιλογών. Η έκθεση δεν επισημαίνει την ύπαρξη του προβλήματος των πελατειακών σχέσεων, αλλά αναγνωρίζει την ύπαρξη προβλήματος στις σχέσεις ανώτερων υπαλλήλων και πολιτικών προϊσταμένων τους. Το συνολικό και το ειδικό πρόβλημα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν χωρίς να υπάρξει μια συστηματική εμπλοκή του υπαλληλικού προσωπικού όχι μόνο στην εφαρμογή αλλά και στην επεξεργασία των πολιτικών, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Σχετικά με την αγορά εργασίας οι συντάκτες της έκθεσης αναφέρονται στο περίφημο σχέδιο Schroder-Hartz που αναπτέρωσε την ανταγωνιστικότητα της γερμανικής βιομηχανίας. Η κοινότοπη ιδέα ότι αυτό το σχέδιο μπορεί να εφαρμοστεί παντού και να έχει παρόμοια αποτελέσματα, είναι το προϊόν μιας καθαρά ιδεολογικής προσέγγισης. Η εντύπωση ότι η βιομηχανική πολιτική στη Γερμανία μπορεί να περιγραφεί ως συνδυασμός επιδοτήσεων και ελέγχου του εργατικού κόστους, δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Η Γερμανία είναι μια χώρα με ισχυρό ακόμα το θεσμικό πλαίσιο που κληρονόμησε από τη φορντιστική περίοδο, όπου η βιομηχανική πολιτική είναι συνάρτηση πολλαπλών και συνδυασμένων θεσμικών παρεμβάσεων, καθώς και διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδοτών και συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων. Η επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, που εδώ και αρκετά χρόνια περιγράφεται πλέον ως κρίση του νεοφιλελευθερισμού, δεν είναι πουθενά απολύτως καθαρή και η ιστορία της κάθε χώρας συνεχίζει κατά κανόνα να έχει καθοριστική σημασία. Η έκθεση Πισσαρίδη είναι μια προσπάθεια να φανεί ότι το νεοφιλελεύθερο μοντέλο έχει μέλλον, και για να φανεί πειστική αυτή η προσπάθεια πρέπει να παραμείνει το εγχείρημα μακριά από την ελληνική πραγματικότητα.

Η απεργία ήρθε τη στιγμή που η οικονομική καθίζηση από την πανδημία της CoViD-19 έχει σπρώξει την Ινδία σε μία ουσιαστική ύφεση, εντείνοντας τις υπάρχουσες ανισότητες και τη στέρηση βασικών αγαθών. Το Ινδικό ΑΕΠ έχει κατρακυλήσει κατά ένα ιστορικό 23,9%, ενώ η ανεργία εκτοξεύτηκε στο πρωτοφανές 27%. Μεσούσης αυτής της ολοκληρωτικής κρίσης, η δεξιά κυβέρνηση με επικεφαλής το Κόμμα Μπαρατίγια Τζανάτα έχει εφαρμόσει νέες τροποποιήσεις στους εργατικούς κώδικες και παρουσιάσει αγροτικές νομοθεσίες που ανέτρεψαν μεγάλες ιστορικές κατακτήσεις στους τομείς των εργατικών δικαιωμάτων και της προστασίας των αγροτών.

Αξίζει τον κόπο να μελετήσει κάποιος όλες τις συζητήσεις στη Βουλή αυτής της περιόδου, για να αθροίσει τις αντιθέσεις, τις ενστάσεις και τις αλλεπάλληλες αντιπροτάσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Η κυβερνητική πλειοψηφία δεν τις αποκρούει μόνο ως απαράδεκτες, απαξιώνει συνήθως να αναφερθεί έστω σ’ αυτές, τις προσπερνάει σαν ανύπαρκτες. Σπανιότερα τις διαστρεβλώνει τόσο, ώστε να μπορεί να φανεί δικαιολογημένη η απόρριψή τους. Και δεν το κάνει μόνο με τον κύριο αντίπαλό της, τον ΣΥΡΙΖΑ. Στο ΚΚΕ απαξιώνει να αναφερθεί φορτώνοντάς του την κατηγορία ότι βρίσκεται σε…άλλο πλανήτη, παρά το γεγονός ότι συχνότατα οι προτάσεις του κατατίθενται με γνώμονα τα συγκεκριμένα προβλήματα λαϊκών τάξεων. Όσο για τις προτάσεις τού Κινήματος Αλλαγής, αδιαφορεί για τον κόπο που καταβάλλουν τα επιτελεία του, για να καταθέτουν διαρκώς καθόλα συζητήσιμες και επεξεργασμένες προτάσεις. Στην τελευταία συνεδρίαση της Βουλής, την περασμένη Τετάρτη, ο κ. Μητσοτάκης απαξίωσε να αναφερθεί στις προτάσεις που κατέθεσε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο Αλ. Τσίπρας, παρότι προκλήθηκε επανειλημμένα και παρότι αυτές αφορούσαν την αντιμετώπιση της πανδημίας και όχι το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Στο επικίνδυνο αυτό έργο της, η κυβέρνηση συνεπικουρείται από τα καλοταϊσμένα μίντια, τα οποία δημιουργούν έναν προστατευτικό κλοιό, που χρειάζονται τεράστιες προσπάθειες, για να μπορέσει να ραγίσει κάπου και να ακουστούν λίγες λέξεις, που να θυμίζουν ότι υπάρχει αντιπολίτευση, ιδίως της αριστεράς, που λέει κάτι διαφορετικό με ένα λόγο συγκροτημένο και κατανοητό και όχι με θραύσματα από ομιλίες ή δελτία του γραφείου τύπου, ή με προκλητούς τηλεκαβγάδες σε τηλεπαράθυρα. Κι αυτό είναι ένα εξίσου σημαντικό πρόβλημα λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Γιατί συμβάλλει στην εξέλιξη της επιχείρησης εξαφάνισης της αντιπολίτευσης, που τόσο έχει ανάγκη ο νεοφιλελευθερισμός, για να επιβληθεί σαν η μόνη έλλογη λύση.

Κίτο, πρωτεύουσα του Εκουαδόρ, 1983. Ο πενηντάχρονος γιατρός, πρωταγωνιστής στη νουβέλα του Ουμπίδια, αποφασίζει να βυθιστεί στην απομόνωση του σπιτιού του, ειδοποιώντας ακόμα και τους φίλους ότι «θα κλειστεί μέσα, να διαβάσει και να γράψει», προσπαθώντας όμως στην πραγματικότητα να διαχειριστεί το γεγονός ότι η γυναίκα του τον έχει εγκαταλείψει, μαζί με τον γιο του. Από το παράθυρο του σπιτιού του βλέπει κατά καιρούς τον καινούργιο του γείτονα: τον Ροδόλφο Μορόνι, που έχει έρθει πρόσφατα από την Αργεντινή. Μια νύχτα, όταν ο Μορόνι, ειδοποιημένος από τον γιατρό, θα βρεθεί αντιμέτωπος με έναν διαρρήκτη, αναγκάζεται να τον πυροβολήσει και να τον σκοτώσει. Αμπδόν Ουμπίδια «Σιωπηλή σαν το Θάνατο», μετάφραση: Ασπασία Καμπύλη, εκδόσεις Carnívora, 2020

Τα συνδικάτα, τα πολιτικά κόμματα και άλλες συλλογικότητες οφείλουν να καταδικάσουν τη λογική που κατηγορεί για διασπορά του ιού όσους-ες διαμαρτύρονται και αγωνίζονται για τα δικαιώματα τους. Οφείλουμε όλοι να περιφρουρήσουμε τις δημοκρατικές ελευθερίες που δυστυχώς απειλούνται και αμφισβητούνται με πολλούς τρόπους τελευταία. Οι απαγορεύσεις, η αστυνομική αυθαιρεσία και η καταστολή κάθε διαμαρτυρίας δυστυχώς έχουν απλωθεί και σε άλλες χώρες της Ευρώπηςαπό κυβερνήσεις  που βλέπουν την πανδημία ως ευκαιρία για να περάσουν αντιλαϊκές πολιτικές, όπως και στη χώρα μας. Είναι μια απάντηση του συστήματος σε περίοδο βαθιάς κρίσης που οι ανισότητες μεγαλώνουν και οι αδύναμοι θα διεκδικούν όλο και πιο δυναμικά. Εμείς όλοι και όλες θα κριθούμε από τη στάση μας σε αυτήν την πρόκληση και πρέπει να λειτουργήσουμε συνθετικά και από κοινού για να καταφέρουμε να σταματήσουμε αυτόν τον αντιδημοκρατικό κατήφορο.

Είναι, λοιπόν, τόσο σημαντικά τα προσδοκώμενα εκλογικά οφέλη ώστε ο Κυριάκος Μητσοτάκης να αποφασίσει να εγκαταλείψει - στην πράξη – τις φιλελεύθερες κεντροδεξιές ιδρυτικές αρχές της ΝΔ; Ή όντας δέσμιος της ακροδεξιάς συνιστώσας του κόμματός του, τη χρησιμοποιεί και ως πρόσχημα για την άσκηση πολιτικών που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να εφαρμόσει; Αν είναι όμως έτσι, πώς θα μπορέσει να υποστηρίξει την εικόνα του ηγέτη ενός σύγχρονου, ευρωπαϊκού, κοσμικού κράτους - την οποία το πολυπληθές επικοινωνιακό του επιτελείο έχει εντολή να φιλοτεχνήσει - όταν κάλλιστα οι επιλογές του θα μπορούσαν να τον κατατάξουν στην…καινοφανή κατηγορία του «φιλελεύθερου ακροδεξιού»; Δυστυχώς για τη χώρα, και η υπόθεση της φωταγώγησης της Βουλής με εικόνες των ενόπλων δυνάμεων και της Παναγίας, εδραιώνει την πεποίθηση πως η Δεξιά στην Ελλάδα του 2020, παρά τον μανδύα του φιλελευθερισμού που ενίοτε ενδύεται, είναι μια βαθύτατα συντηρητική παράταξη. Ή, για να είμαστε ακριβείς, μια παράταξη κατά το δοκούν φιλελεύθερη μόνο σε ό,τι αφορά την οικονομία και καθόλου φιλελεύθερη σε ό,τι αφορά την κοινωνία, τους θεσμούς και το πολίτευμα. Οι εικόνες άγριας καταστολής ανήμερα της επετείου του Πολυτεχνείου, η εισαγγελική έρευνα για Τσίπρα, Κουτσούμπα, Βαρουφάκη ή οι αναίτιες προσαγωγές φεμινιστριών ανήμερα (!) της Παγκόσμιας Ημέρας για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, για να θυμηθούμε μερικά μόνο από τα συμβάντα των τελευταίων ημερών, επιβεβαιώνουν πως η σημερινή κυβέρνηση και σχέδιο έχει και πώς ακριβώς να το υλοποιήσει ξέρει. Χωρίς να κρύβει τα συμφέροντα ποιων εξυπηρετεί.

Δέκα ολόκληρους μήνες χρειάστηκε η επιτελική κυβέρνηση, για να αποφασίσει να ανταποκριθεί στο αίτημα της απλής λογικής, που υποδείκνυε από την έναρξη της πανδημίας την ανάγκη να αντιμετωπιστεί η αισχροκέρδεια με τα τεστ για τον κορονοϊό, τα οποία είχαν σχεδόν αποκλειστικά αναταθεί στα ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. Τα γρήγορα τεστ μόλις στην κορύφωση του δεύτερου κύματος της πανδημίας άρχισαν να γίνονται δωρεάν και να βρίσκονται, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, στη διάθεση ορισμένου αριθμού πολιτών των μεγάλων αστικών κέντρων. Μέχρι τότε, αν κάποιος ήθελε να διαπιστώσει αν έχει εκτεθεί στον κίνδυνο της μόλυνσης από τον κορονοϊό, ή έστω να καθησυχάσει τη δικαιολογημένη ανησυχία του, έπρεπε να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη του και, αν έβρισκε τα 80, 100 ή 120 ευρώ που απαιτούσαν τα ιδιωτικά διαγνωστικά εργαστήρια για ένα μοριακό τεστ, να απευθυνθεί σε ένα από αυτά για να το κάνει. Με ποιο τρόπο απαντούσε η κυβέρνηση στο κρίσιμο αυτό πρόβλημα, που δεν ήταν απλά ατομικό, αλλά η λύση του θα μπορούσε να αντιμετωπίσει και μια συλλογική υγειονομική ανάγκη περιορισμού της εξάπλωσης της πανδημίας; Με μια δήλωση πίστης στους «νόμους» της αγοράς. Ηχούν ακόμα στα αφτιά μας οι κυνικές εξηγήσεις του υπουργού Ανάπτυξης ότι, αν μπουν αγαθά τέτοιου τύπου σε διατίμηση, η αγορά θα αντιδράσει με περιορισμό της προσφοράς τους και, τελικά, χαμένοι θα βγουν οι πολίτες. Η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία επέβαλε στην κυβέρνηση να απαντάει μ’ αυτό τον ουδέτερο τυπικά, αλλά βαθιά κυνικό στην ουσία τρόπο. Το σύμβολο της πίστης ενός νεοφιλελεύθερου είναι αυτό: μην αγγίζετε τους «νόμους» της αγοράς, γιατί θα οδηγηθούμε όλοι στην καταστροφή!