Macro

Οι ευθύνες των παραδοσιακών αντιεξουσιαστικών πόλων δεν είναι εύκολο ούτε χρήσιμο να αποσιωπηθούν. Όχι μόνο επειδή η παρέμβαση τους στις ομάδες των νεαρών είναι εξαιρετικά χλιαρή -ακόμη και σ’ αυτές που έχουν ως βάση το κτίριο του Πολυτεχνείου και φέρονται να υπολογίζουν προσωπικότητες του «χώρου» -αλλά και γιατί απέφυγαν για μεγάλο διάστημα να διαχωρίσουν την ελευθεριότητα από την καθαρή παραβατικότητα, φοβούμενοι πιθανότατα την υπόνοια συμπόρευσης τους με την ιδεολογία της καταστολής και των συστημικών πλαισίων δράσης.

H εικόνα που εισπράττουν τα ελληνόπουλα για το έθνος τους μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια διαμορφώνεται από ανακριβείς και αντιφατικές πληροφορίες. Μαθαίνουν ότι οι σχέσεις του ελληνικού έθνους με τους εθνικούς άλλους ήταν πάντα συγκρουσιακές και ότι απ' αυτούς τίποτα θετικό δεν αξίζει να αντλήσουμε. Το μόνο καθήκον που έχουμε απέναντί τους είναι να αμυνθούμε. Διαμορφώνουν την άποψη ότι οι Έλληνες δεν έχουν -ή τουλάχιστον δεν πρέπει να έχουν- κοινωνικές, θρησκευτικές, φυλετικές ή ακόμα και ταξικές διαφορές. Σύμφωνα με τα εγχειρίδια όποτε συνέβη κάτι τέτοιο το έθνος ζημιώθηκε. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να μη καλλιεργείται η ιστορική κριτική σκέψη. Να εμποδίζονται να συνειδητοποιήσουν ότι η ιστορία είναι διαρκής ανασύνθεση του παρελθόντος. Να αδυνατούν να αντιληφθούν θετικά τις ομοιότητες, αλλά και τις διαφορές με τους γειτονικούς κυρίως λαούς. (Φραγκουδάκη, 1997, σ. 400). Συμπερασματικά, ο Κλωντ Λέβι Στρως υποστηρίζει πως η τάση να απορρίπτουμε ό,τι δεν ταυτίζεται με αυτά που ταυτιζόμαστε έχει γερά ψυχολογικά θεμέλια. Μας θυμίζει πως «η αρχαιότητα συνέχεε στο ίδιο όνομα 'βάρβαρος' ό,τι δεν μετείχε στον ελληνικό (και κατόπιν ελληνορωμαϊκό) πολιτισμό». Σημειώνει πως «η ανθρωπότητα» συνηθίζει πολλές φορές να «σταματά στα όρια της φυλής, της γλωσσικής ομάδας, μερικές φορές ακόμα και του χωριού» και καταλήγει με καυστικότητα: «βάρβαρος είναι πρώτα πρώτα ο άνθρωπος που πιστεύει στη βαρβαρότητα» (Levi-Strauss, 2003, σ. 40).

Εφόσον μπορούμε να σώζουμε τις τράπεζες, τότε μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη. Αν κάτι δεν λείπει από αυτόν τον κόσμο είναι το χρήμα. Προφανώς πολλοί άνθρωποι στερούνται χρημάτων, αλλά οι κυβερνήσεις και οι ηγέτες όχι. Παράλληλα, πρέπει να διεκδικήσουμε τα χρήματα που μας οφείλουν οι ρυπαντές αυτού του πλανήτη ως αποζημίωση για όσα προκαλούν στον πλανήτη. Είναι μια άποψη στην οποία δεν θα ανταποκρινόμουν καν, το αντίθετο έχει αποδειχτεί πολλάκις. Αυτό που μας λείπει δεν είναι τα χρήματα, είναι η πολιτική και η κοινωνική βούληση για να πετύχουμε το στόχο μας.

Με πρόταση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, τη σύμφωνη γνώμη σχεδόν όλων των φορέων της πόλης και χωρίς αντιδράσεις από την ανάδοχο εταιρεία, είχε επιλεγεί να μείνει στη θέση του το μνημειακό σύνολο, τα 84 μέτρα της πρωτοβυζαντινής Εγνατίας, σαν ανοιχτό μουσείο μύησης στα Πρώιμα Βυζαντινά χρόνια, που θα το ζήλευε και η Κωνσταντινούπολη. Δεν είναι άραγε ένα σχολείο μνήμης και ομορφιάς τα εκθέματα που στεγάζει ο σταθμός του μετρό στο Μοναστηράκι, μαζί με ένα τμήμα της κοίτης του Ηριδανού; Μολαταύτα, στην πρόσφατη επίσημη ομιλία του στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης ο πρωθυπουργός αιφνιδίασε τους πάντες, αποκηρύσσοντας τη διατήρηση κατά χώραν και ανακοινώνοντας την επιστροφή στην απορριφθείσα μέθοδο της απόσπασης και επανατοποθέτησης, η οποία και σε χρόνο θα κοστίσει και σε χρήμα. Και επιπλέον θα εκθέσει σε σοβαρούς κινδύνους τις αρχαιότητες. Τόσο εύκολο είναι άραγε να διαλυθεί όχι ένα μνημείο, αλλά ένα τοπίο ολόκληρο, να μετακινηθεί και έπειτα να μεταφερθεί και πάλι στον τόπο όπου βρέθηκε, και όχι απλώς να επανατοποθετηθεί αλλά στην ουσία να ανακατασκευαστεί; Πόσο το σκέφτηκε ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης πριν καταλήξει στη λύση αυτή, άγνωστο. Γνωστό είναι ότι δεν συσκέφτηκε με κανέναν από τους εμπλεκομένους. Οι υφιστάμενοί του πάντως τον χειροκρότησαν ενθουσιωδώς. Λογικό. Οι κάμερες γράφουν, οι κομματάρχες και οι οπαδοί ελέγχουν. Αλλωστε, με τον ίδιο αυθόρμητο ενθουσιασμό θα τον χειροκροτούσαν κι αν έλεγε τα ακριβώς αντίθετα. Ετσι συνηθίζεται.

Η κυβέρνηση θέτει πάνω απ' όλα την ενδυνάμωση του θρησκευτικού συναισθήματος του λαού, εξού και έδωσε φοροελαφρύνσεις σε μεγάλες επιχειρήσεις. Η κυβέρνηση οφείλει να στέκεται αρωγός στα ανώτερα οικονομικά στρώματα της κοινωνίας, καθώς ο θεός, ως γνωστόν, δεν είναι φιλεύσπλαχνος με τους πλούσιους, είναι ο μέγας αρωγός των φτωχών. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται και η σύγκρουση ρόλων μεταξύ του πολιτικού και του θείου. Με το ίδιο σκεπτικό προγραμματίζονται και οι μειώσεις των μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Λόγω των εξαιρέσεων από την κλαδική σύμβαση που αναμένεται να ζητήσουν αρκετές επιχειρήσεις την επομένη της ισχύος του πολυνομοσχεδίου του υπουργείου Ανάπτυξης, επανέρχεται η θεάρεστη «μνημονιακή κανονικότητα» του 2014 στους μισθούς. Πέραν του κατώτατου μισθού, καμία αμοιβή μέσω συλλογικών και κλαδικών διαπραγματεύσεων δεν είναι πλέον εξασφαλισμένη και το μόνο που θα μπορεί πλέον να κάνει ο κόσμος της εργασίας είναι να επικαλείται τη βοήθεια του θεού.

Θα ήταν καλή πρακτική να δοκιμάσουμε ποσοστώσεις, ηλικιακές και ταξικές, έτσι ώστε να αποδράσουμε ακόμα περισσότερο από τις κατηγορικές ή γενεακές ανισότητες. Θα ήταν ένα καλό πείραμα να μπορεί ένα μικρό ποσοστό σε θέσεις ευθύνης να προκύπτει από κλήρωση. Θα ήταν δέον να θεσμοθετηθεί με αυστηρές διαδικασίες και προϋποθέσεις διαδικασία ανάκλησης από θέση ευθύνης. Θα έπρεπε να θεσμοθετηθεί όριο θητειών σε θέσεις ευθύνης, ισχυρά υποχρεωτικά ποσοστά ανανέωσης των οργάνων μετά το πέρας της θητείας τους.

Με δανεικά από τις ήδη δύο φορές κεφαλαιοποιημένες τράπεζες με τα λεφτά του «λαουτζίκου» πάει να την βγάλει καθαρή η «ευχαριστώ, ω εταιρεία». Για να μας ελεήσει με τα λεφτά μας. Είναι ή δεν είναι ολίγιστη μια τέτοια πολιτική; Χρειάζεται ή όχι έναν εσμό ολίγιστων για να εφαρμοστεί;

Τελικά είχαν δίκιο οι κλασικοί οικονομολόγοι και φιλόσοφοι, όπως ο Ανταμ Σμιθ, ο Ρικάρντο και ο Μαρξ, που ασκούσαν έντονη κριτική στους ραντιέρηδες που ζούσαν από την άντληση προσόδων. Τότε είχαν στο στόχαστρο μόνο τους γαιοκτήμονες, αν ζούσαν σήμερα θα είχαν συμπεριλάβει και τους ραντιέρηδες νέου τύπου, όπως αυτούς που περιέγραψα. Απομένει στα κινήματα να προστατέψουν τους πολίτες από τις υφαρπαγές γης και κατοικιών κάθε είδους και να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες, το κράτος και τους δήμους, αλλά και τον εαυτό τους για τους κινδύνους του καπιταλισμού της πλατφόρμας. Επείγει λοιπόν η αναζήτηση ουσιαστικής κοινωνικής ρύθμισης και ελέγχου αυτής της νέας μορφής άντλησης προσόδων, όπως και η συνειδητοποίηση της ευρύτερης αλλαγής του καθεστώτος συσσώρευσης που εισάγει.

Τα ξεκαθάρισε όλα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Εμείς θέλαμε να πάρει αντιπροεδρία ο Σαμαράς, αλλά μας είπανε όχι θα πάρετε παραγωγικό χαρτοφυλάκιο, οπότε είπαμε εντάξει, τότε θα έρθει ο Μαργαρίτης Σχοινάς, αλλά έγινε κάποιο μπέρδεμα και τελικά δώσανε στον Μαργαρίτη Σχοινά την αντιπροεδρία. Εντάξει, συμβαίνουν αυτά. Και στον “Αιχμάλωτο της Ζέντα” κάτι τέτοια γίνονται. Δεν πειράζει, παιδιά. Άλλωστε ο Σαμαράς είναι λαρτζ άνθρωπος, δεν κρατάει κακίες. Αρκεί να μην βγαίνουν δύο νεοδημοκράτες τη μέρα να λένε τι καλή που είναι η Συμφωνία των Πρεσπών. Και πριν ίδια ήτανε, αλλά τότε φοράγανε τις περικεφαλαίες και δυσκολευόντουσαν να την εξετάσουν διεξοδικά.

Κινδυνεύει η εθνική συνείδηση των παιδιών από τη μελέτη όλων των πτυχών της κοινωνικής εξέλιξης; Απειλείται η εθνική συνείδηση από τη μελέτη των διαφόρων πολιτισμών και τη συνεισφορά τους στο παγκόσμιο πολιτισμό; Χτίζεται η εθνική συνείδηση μόνο με μάχες και βασιλιάδες; Ο ρόλος του ατόμου και της ομάδας, οι τάξεις, τα φύλα, οι κοινωνικές αντιθέσεις και οι ιδεολογίες, είναι δυνατό να χαρακτηρίζονται υποτιμητικά «κοινωνιολογία» και να παραγνωρίζεται η συμβολή τους στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης; Ή γονιμοποιούν τους μαθητές με την αίσθηση της κοινότητας; Ποιοι είναι, μέσα σε ποιο περιβάλλον ζουν, τι κοινό και τι διαφορετικό έχουν με ανθρώπους που έζησαν κάποτε στον ίδιο τόπο ή συναποτελούν μαζί τους σήμερα το κοινωνικό υποκείμενο. Τι σημαίνει να είσαι Έλληνας σε μια ανεξάρτητη και δημοκρατική κοινότητα, πώς φτάσαμε εδώ, με ποια άλματα και ποια πισωγυρίσματα, με ποιες νίκες και ποιες ήττες. Τα νέα προγράμματα ιστορίας συνδυάζονται με νέες μορφές συμμετοχικής διδασκαλίας, που ενθαρρύνουν την βιωματική και διαθεματική κατανόηση και έρευνα του παρελθόντος, όπως είναι η οικογενειακή και τοπική ιστορία. Προφανώς μια τέτοια σύνθετη (όχι μονολιθική και ανιστορική) προσέγγιση της έννοιας του Έθνους, που είναι πιο κοντά στις καθημερινές εμπειρίες των παιδιών και του απλού πολίτη, ενοχλεί. Η βιαστική ανακίνηση θέματος ιστορίας από την υπουργό, επιβεβαιώνει ότι η ΝΔ διαμορφώνει μια υβριδική ταυτότητα, τη νεοφιλελεύθερη νεοεθνικοφροσύνη, προσπαθώντας να συγκαλύψει θετικές, έστω εξ ανάγκης, επανατοποθετήσεις στο θέμα του Μακεδονικού, να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη από τα ουσιώδη προβλήματα της εκπαίδευσης και να δημιουργήσει μια συντηρητική εικόνα για το μέλλον της χώρας σε μια περίοδο που βγαίνουμε σιγά σιγά από την κρίση και έχουμε ανάγκη από ένα νέο όραμα με εξωστρέφεια, δημοκρατία και μια νέα εθνική αυτοπεποίθηση.