Πέτρος Λινάρδος-Ρυλμόν

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας που αναπαράγει το σύστημα της εξυπηρέτησης μεμονωμένων επιχειρηματιών, με βάση τις γνωστές μεθόδους του μεταπολεμικού πελατειακού μοντέλου, θα χάσει τον έλεγχο γιατί δεν έχει ούτε εργαλεία για να αντιμετωπίσει με ολοκληρωμένο τρόπο την αναγκαία μετάβαση του οικονομικού συστήματος, ούτε τέτοια πρόθεση. Αυτή η μετάβαση απαιτεί αποφάσεις και μεθόδους που ξεκινούν από την κατοχύρωση του δημόσιου συμφέροντος και αξιοποιούν θεσμούς που το υπερασπίζονται. Η Αριστερά είναι η μόνη πολιτική δύναμη που μπορεί να κατανοήσει ότι είναι αναγκαίος ένας νέου τύπου σχεδιασμός για την ένταξη καθοριστικών περιβαλλοντικών στόχων στη διαδικασία της παραγωγικής ανασυγκρότησης και της εξασφάλισης κοινωνικής δικαιοσύνης. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Αριστεράς έκανε μικρά μόνο βήματα προς αυτή την κατεύθυνση δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει τώρα να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ ένα άλμα.

Το κράτος των ημετέρων της Νέας Δημοκρατίας και των υπηρετών επιχειρηματικών συμφερόντων δεν πρόκειται να ανορθώσει την παραγωγή, ούτε να αντιμετωπίσει τη διεύρυνση των ανισοτήτων, λόγω μεταξύ άλλων των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Αλλά η απάντηση της Αριστεράς δεν μπορεί να περιοριστεί και πάλι στην αναμονή των αναπτυξιακών επιδιώξεων μιας συρρικνωμένης και ασύδοτης τάξης καπιταλιστών, ούτε στις επιταγές της παγκοσμιοποίησης. Η προτεραιότητα στον σχεδιασμό της ανάπτυξης, με στόχο την ενίσχυση παραγωγικά, εισοδηματικά και πολιτικά της συμμαχίας των λαϊκών τάξεων, με τη δημιουργία των κατάλληλων θεσμικών λειτουργιών σε όλες τις περιοχές της χώρας αποτελεί τον μονόδρομο για τον οποίο πρέπει να προετοιμαστεί και να παλέψει η Αριστερά, αν θέλει να συνεχίσει να υπάρχει και να αποκτήσει την ηγεμονία βασισμένη στην τόλμη και την αποτελεσματικότητα των επιλογών της. Σε αυτές τις επιλογές πρέπει να περιληφθεί η αμφισβήτηση της απόλυτης κυριαρχίας της παγκοσμιοποίησης. Η ιδέα ότι ένα καζίνο στο Ελληνικό ή μια start-up στο κέντρο της Αθήνας μπορούν να προκαλέσουν διαρθρωτικές αναβαθμίσεις της παραγωγής στη Βόρεια Ελλάδα είναι ένας παραλογισμός του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Αναπτυξιακά σχέδια σε τοπικό επίπεδο, που αξιοποιούν τοπικές παραγωγικές δυνατότητες και αντιμετωπίζουν τοπικά περιβαλλοντικά ζητήματα, σε συνδυασμό ενδεχομένως με διεθνοποιημένους τομείς, και μπορούν να επιτύχουν ταχεία αύξηση της απασχόλησης, επιτυγχάνοντας συγχρόνως κατά τόπους την ενσωμάτωση μικρών πληθυσμών προσφύγων, πρέπει να αποτελέσουν βασική επιλογή της Αριστεράς. Για να αντιμετωπιστεί η βαθιά ελληνική κρίση, σε συνθήκες διεθνούς στασιμότητας και αβεβαιότητας, και να ανασυγκροτηθεί η αποδιοργανωμένη σε όλη τη χώρα υποδομή για την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.

Το Podemos και οι «επαναστατημένοι» δήμοι είναι προϊόντα του κινήματος 15Μ, του κινήματος των «αγανακτισμένων». Δεν είναι τυχαίο ότι οι θεσμοί που βρίσκονται πιο κοντά στους πολίτες μπόρεσαν να προχωρήσουν περισσότερο προς το να δώσουν απτή μορφή στα αντιολιγαρχικά και αμεσοδημοκρατικά οράματα του 2011. Η θεαματική πρωτοβουλία του Iñigo Errejon μπορεί να συμβάλει στο να ξεμπλοκαριστεί μια κατάσταση όπου όλα τα σημαντικά πολιτικά ζητήματα αντιμετωπίζονται στην κεντρική πολιτική σκηνή, με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνονται οράματα του παρελθόντος και να μην είναι δυνατό να οικοδομηθούν δεσμοί με τον κόσμο της εργασίας, της επισφάλειας και της ανεργίας. Ο Errejon δείχνει σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο πώς η προβληματική του «αριστερού λαϊκισμού», που ώς τώρα φαινόταν να χρησιμεύει μόνο για το πώς αριστερά κόμματα μπορούν να κερδίσουν τις εκλογές, είναι μια προβληματική που μπορεί να επεκταθεί προς την κατεύθυνση της οικοδόμησης των πρακτικών ενός εναλλακτικού σχεδίου και όχι να οδηγήσει στην υποχώρηση σε έναν παραδοσιακό αριστερό πολιτικό λόγο.

Το να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας, το να επεξεργαστούμε και να διαχειριστούμε έναν περιβαλλοντικό, κοινωνικό και παραγωγικό ορθολογισμό, μίλια μακριά από την αναμονή των αυτοματισμών της αγοράς και των αναπτυξιακών χειρισμών μέσω τεσσάρων ή πέντε μακροοικονομικών μεγεθών, σημαίνει ότι ως πολίτες, ως εργαζόμενοι, ως πολιτικά στελέχη και ως στελέχη της παραγωγής και των υπηρεσιών, έχουμε τη γνωσιακή ικανότητα να επωμιστούμε αυτή την αναγκαία προσέγγιση. Οι διψασμένοι για γνώσεις εργάτες του 19ου αιώνα ή του μεσοπολέμου, οι οργανικοί διανοούμενοι που οραματίστηκε ο Γκράμσι, έχουν σχεδόν χαθεί από τον πληθυσμό της Αριστεράς. Σε σημαντικούς τομείς σκέψης και προγραμματικού λόγου είναι σαν να έχουν αντικατασταθεί από αυτάρεσκους μεσοαστούς, ημιμαθείς και συντηρητικούς, που δεν μπορούν κατά κανόνα να φανταστούν και να σχεδιάσουν το ριζοσπαστικά διαφορετικό, αλλά αρέσκονται στο γνώριμο και την επανάληψη. Δεν μπορεί να υπάρξει επίκαιρη αριστερή στρατηγική χωρίς θεωρητική σκέψη, αλλά μια θεωρητική σκέψη που είναι προϊόν και κτήμα των πολλών, που είναι το αποτέλεσμα ενός γενικευμένου γνωσιακού άλματος.

Η Οικονομία της Γνώσης μπορεί να επιτρέψει την απόκτηση της ικανότητας κάλυψης ουσιαστικών αναγκών και όχι απλώς την αναμονή των αμφίβολων επιπτώσεων κάποιων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών και αποτελεί στην πραγματικότητα προϋπόθεση για την υλοποίηση του σχεδίου της Δίκαιης Ανάπτυξης. Το μορφωμένο και ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που δεν αξιοποιείται σήμερα στην Ελλάδα, αλλά και το δυναμικό που επιστρέφει λόγω της πολιτικής αύξησης των δαπανών για την έρευνα, θα αξιοποιηθεί σε μεγάλη κλίμακα αν γίνει αποδεκτό ότι μια Οικονομία της Γνώσης με αυτά τα χαρακτηριστικά είναι αναγκαία και εφικτή. Η απασχόληση επιστημόνων και ερευνητών είναι δυνατή για την αναγνώριση των αναγκών και την κατανόηση των προϋποθέσεων για την ικανοποίησή τους, για τη μετατροπή γενικών στόχων σε υλοποιήσιμες πολιτικές, για τη συνεχή βελτίωση των συνθηκών άσκησης αυτών των πολιτικών, για την εκπαίδευση του κατάλληλου στελεχιακού δυναμικού. Αυτή είναι μια αποστολή για τους νέους που μόνο η Αριστερά μπορεί να κατανοήσει και να σχεδιάσει, προσφέροντας στους νέους ανθρώπους όχι μόνο αξιοπρεπείς συνθήκες ζωής και εργασίας, αλλά και την ικανοποίηση της δημιουργίας και της κοινωνικής προσφοράς.

Η προοπτική ενός παραγωγικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού ορθολογισμού, ως απάντηση στην καπιταλιστική παρακμή, ήταν πάντα ένας αναγκαίος συνδυασμός αξιόπιστης και επιβεβαιωμένης κατανόησης πραγματικών δεδομένων και δυνατοτήτων, δηλαδή ενός συγκροτημένου κριτικού γνωσιακού κεφαλαίου, και πολιτικών υιοθέτησης και έκφρασης αυτής της προοπτικής από δημοκρατικές μορφές οργάνωσης της κοινωνίας. Τις οποίες προωθούν πολιτικές οργανώσεις που έχουν ως στόχο την επικράτηση αυτού του ορθολογισμού, και πολιτικές οργανώσεις σε διάλογο και αυτές με τις διαδικασίες της θεωρητικής και προγραμματικής επεξεργασίας. Δεν μπορεί να υπάρξει σχεδιασμός ενός ορθολογικού από όλες τις απόψεις μέλλοντος, χωρίς αναφορά στο έργο του Μαρξ, στις επεξεργασίες των θεωρητικών της ιταλικής Αυτονομίας, χωρίς το έργο του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή, χωρίς τις άλλες ανατρεπτικές θεωρήσεις κρίσιμων θεμάτων που αφορούν τη μεταβατική εποχή μας. Οι διαδικασίες των θεσμικών ανατροπών που μπορούν να επιτευχθούν μέσω πολιτικών και κοινωνικών αγώνων, και αφορούν τον τοπικό σχεδιασμό παραγωγικών δραστηριοτήτων και περιβαλλοντικών ζητημάτων, τη διεκδίκηση και κατάκτηση κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων, την επίτευξη κατακτήσεων σε επίπεδο εργατικού ελέγχου, αυτοοργάνωσης και αλληλέγγυας οικονομίας, δεν μπορούν να μη συνοδεύονται από διαδικασίες σε μεγάλη κλίμακα, εκπαίδευσης των εργαζομένων και των πολιτών, και παραγωγής γνώσης από πανεπιστημιακούς και ερευνητικούς θεσμούς, ή και από ανεξάρτητες γνωσιακές πρωτοβουλίες, με γενικό προσανατολισμό τη δυνατότητα επιλογής, οργάνωσης και υλοποίησης ορθολογικών επιλογών σε παραγωγικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Ο γνωσιακός εξοπλισμός της κοινωνίας είναι σήμερα μια παραμελημένη – αν όχι αγνοημένη – προϋπόθεση της στρατηγικής κυριαρχίας της Αριστεράς, μια πολύπλευρη δραστηριότητα η οποία είναι απολύτως εφικτή, και είναι απολύτως απαραίτητη αν παίρνουμε στα σοβαρά τόσο την οικοδόμηση ώριμων κοινωνικών κινημάτων, όσο και την οικοδόμηση των θεσμών ενός μετα-καπιταλιστικού κόσμου.