Καθώς η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας οδηγεί τη χώρα, μαζί με την υποβάθμιση της κοινωνικής προστασίας και με τον αυταρχισμό, σε μια οικονομική κατάρρευση, η αξιωματική αντιπολίτευση αντιστέκεται με τα μέσα που διαθέτει, και θεωρεί προφανώς ότι η δυσαρέσκεια που προκαλεί η διακυβέρνηση της δεξιάς αποτελεί την κινητήρια δυναμική που μπορεί να οδηγήσει σε νέα εκλογική νίκη της Αριστεράς. Δεν μπορεί να αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο, αλλά πρέπει από τώρα να διαπιστωθεί ότι τόσο η άσκηση αντιπολίτευσης και η πορεία προς την επόμενη εκλογική αναμέτρηση, όσο και η μελλοντική διακυβέρνηση σε ένα περιβάλλον συνδυασμένων και συνεχιζόμενων κρίσεων, απαιτούν μια ριζική ανανέωση των στόχων και των μεθόδων. Ή, με άλλα λόγια, απαιτούν την αποφασιστική αμφισβήτηση του καθεστώτος που θα κληρονομήσουμε και πάλι από το “παραδοσιακό” ελληνικό μοντέλο ανάπτυξης.
Απαιτείται αλλαγή προσέγγισης
Στην Αριστερά κατά την τρέχουσα περίοδο, η άσκηση εναλλακτικής πολιτικής είναι κατά κανόνα η διατύπωση διαφορετικών θέσεων και επιδιώξεων, αλλά και η αξιοποίηση των υπαρκτών θεσμών άσκησης πολιτικών. Όταν όμως αναδεικνύονται νέες επιδιώξεις και δεν υπάρχουν θεσμοί και πρακτικές που μπορούν να τις αναλάβουν, τότε το αποτέλεσμα είναι η αδράνεια και η αδυναμία υλοποίησης των νέων στόχων. Σήμερα, σε τομείς που έχουν σχέση με την παραγωγική δραστηριότητα, τα ζητήματα του περιβάλλοντος, και κατά προέκταση τα ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας, ή και με όλα αυτά μαζί, απαιτείται μια αλλαγή προσέγγισης και υιοθέτηση της λογικής του σχεδιασμού, ώστε να υπάρξει αναγνώριση των αναγκών και των δυνατοτήτων, και υιοθέτηση ορθολογικών διαδικασιών κάλυψης και αξιοποίησής τους.
Τα επιχειρήματα είναι πολλά και ισχυρά. Θα έπρεπε λ.χ. να αναγνωριστεί άμεσα ότι το ζήτημα της απολιγνιτοποίησης, στην Δυτική Μακεδονία αλλά και την Πελοπόννησο, αποτελεί τη μεγαλύτερη διαρθρωτική πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπιστεί, την οποία η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσεγγίζει δια του συνδυασμού εξυπηρέτησης ημετέρων και πίστης στην αγορά. Από την πλευρά όμως της Αριστεράς, ενώ προβάλλονται κοινωνικοί και γενικοί αναπτυξιακοί στόχοι που θα έπρεπε να συνοδεύουν την απολιγνιτοποίηση, δεν έχει υιοθετηθεί -ούτε καν προταθεί- μια θεσμική πρωτοβουλία που θα έκανε δυνατό το σχεδιασμό της κάλυψης όλων των κατηγοριών αναγκών. Ένα από τα σημαντικά συμπεράσματα τα οποία μπορούσαν να βγουν από το Περιφερειακό Αναπτυξιακό Συνέδριο στη Δυτική Μακεδονία, το καλοκαίρι του 2017, ήταν ότι η γιγάντωση της παραγωγής ηλεκτρισμού από λιγνίτη, είχε οδηγήσει στην υποβάθμιση των περισσοτέρων άλλων δραστηριοτήτων στην Περιφέρεια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι στην Ελλάδα διαθέσιμο το ανθρώπινο δυναμικό το οποίο μπορεί να επιλέξει στόχους, αλλά και να επεξεργαστεί τις αντίστοιχες πολιτικές, απλώς δεν έχει ακόμα αξιοποιηθεί.
Ανισορροπία
Η κρίση του κορονοϊού προκάλεσε μια κατακόρυφη πτώση της δραστηριότητας του τουριστικού τομέα σε όλη τη χώρα, και αυτό σημαίνει ότι δεν έχουν πληγεί μόνο τα ξενοδοχεία και η εστίαση, αλλά και άλλοι κλάδοι του αγροτικού και μεταποιητικού τομέα. Κάθε τέτοια κρίση αφήνει πίσω της κλειστές επιχειρήσεις, ενώ κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί – όπως θα δούμε – ότι θα περάσει και δεν θα ξαναεμφανιστεί. Σε όλες, επομένως, τις τουριστικές περιοχές της χώρας – παραδοσιακές ή ανερχόμενες – θα χρειαστεί να υλοποιηθούν σχέδια ανασυγκρότησης για να αυξηθεί η παραγωγική δραστηριότητα και η απασχόληση, αλλά δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή το εργαλείο που θα μπορέσει να υλοποιήσει μια τέτοια προσέγγιση, ούτε έχει εκδηλωθεί η πρόθεση να δημιουργηθεί. Όπως έδειξε το σύνολο των Αναπτυξιακών Συνεδρίων σε τουριστικές περιοχές, η ανάπτυξη των τουριστικών υπηρεσιών είχε κατά κανόνα συρρικνώσει τις υπόλοιπες δραστηριότητες, και ήταν προφανές ότι έπρεπε να διορθωθεί αυτή η ανισορροπία, για να επιτευχθεί, μεταξύ άλλων, μια σύνδεση του τουρισμού με την τοπική αγροτική παραγωγή.
Ο παράγοντας της Κλιματικής Αλλαγής
Τα τελευταία χρόνια έχει επιτέλους γίνει ευρύτερα κατανοητή στο χώρο της Αριστεράς η στρατηγική σημασία της Κλιματικής Αλλαγής. Αυτό όμως δεν σημαίνει, δυστυχώς, ότι έχει αναπτυχθεί μια κριτική σε σχέση με την προσέγγιση των ευρωπαϊκών θεσμών και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, ούτε ότι έχει συγκροτηθεί ένα επαρκές και ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης τόσο των βημάτων προς την κατάργηση της καύσης άνθρακα, όσο και υλοποίησης των έργων και δράσεων για την προστασία του πληθυσμού από τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Φαίνεται να κυριαρχεί η άποψη ότι η Συμφωνία του Παρισιού του 2015, αποτελεί μια βάση για την άσκηση ικανοποιητικών πολιτικών, όταν από την πλευρά των ριζοσπαστικών αριστερών δυνάμεων στην Ευρώπη (λχ. της ATTAC Γαλλίας), επισημαίνεται ότι οι υποσχέσεις (και όχι πραγματικές δεσμεύσεις) των κυβερνήσεων στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας, θα οδηγήσουν σε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας αισθητά πάνω από τον 1,5 βαθμό ή ακόμα και τους 2 βαθμούς, που αποτελούν τα όρια που θέτει η πλέον έγκυρη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ. Από την άλλη μεριά, η επανάληψη και ο πολλαπλασιασμός των επιπτώσεων από έντονα καιρικά φαινόμενα απαιτούν να μελετήσει και να υλοποιήσει η κρατική διοίκηση και η αυτοδιοίκηση, έργα προστασίας των κατοικιών και των οικονομικών δραστηριοτήτων, με μακροχρόνιο ορίζοντα.
Η Αριστερά στο σήμερα
Απαντώντας στο ερώτημα για την μετά τον κορονοϊό εποχή, πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Πλατφόρμας για την Βιοποικιλότητα και την Προστασία του Οικοσυστήματος (Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η κρίση του κορονοϊού δεν πρόκειται να κλείσει τον κύκλο της με ένα εμβόλιο, αλλά ότι είναι αναπόφευκτο να επαναληφθεί, καθώς πολλοί παράγοντες που έχουν σχέση με την συνύπαρξη ανθρώπων και ζωικού βασιλείου, έχουν διαταράξει παλαιότερες ισορροπίες. Και για να αντιμετωπιστούν αυτές οι απειλές, θα χρειαστεί να υιοθετηθούν μέτρα που θα έχουν αποτελέσματα μακροπρόθεσμα, και να ενισχυθούν τα συστήματα υγείας για να προστατευθούν οι ανθρώπινοι πληθυσμοί. Θα χρειαστεί δηλαδή να υπάρξει μακροπρόθεσμα ετοιμότητα σε ό,τι αφορά την εξ αποστάσεως εργασία και εκπαίδευση, αλλά και την προστασία των χώρων εργασίας και ολόκληρων γεωγραφικών περιοχών.
Η Αριστερά διαθέτει το ηθικό κεφάλαιο για να κατανοήσει τη σημασία της δραστηριοποίησης προς την κατεύθυνση της λεπτομερούς κατανόησης της σημερινής δυναμικής των καπιταλιστικών καθεστώτων. Έχει τη δυνατότητα να αναλάβει την έγκυρη πρόβλεψη των επιπτώσεων που μπορεί να έχουν οι απειλές που είναι ήδη ορατές. Μπορεί επίσης να κατανοήσει ότι η υιοθέτηση της λογικής του σχεδιασμού δεν επιτρέπει μόνο την επεξεργασία και υιοθέτηση πολλαπλών στόχων, αλλά και τη δημιουργία ενός πεδίου συζήτησης πολιτικών όπου κυριαρχούν οι δημοκρατικές διαδικασίες: στις σχέσεις ανάμεσα σε επιστημονική γνώση και ανάγκες της κοινωνίας, ανάμεσα σε λαϊκή θέληση και επιλογές της διακυβέρνησης. Το τρίπτυχο “γνώση-σχεδιασμός-δημοκρατία” συνοψίζει έναν αναγκαίο στρατηγικό προσανατολισμό.
Πέτρος Λινάρδος-Ρυλμόν
Πηγή: Η Εποχή
