Χριστόφορος Παπαδόπουλος

Η κίνηση της κοινωνίας, αγώνες, διεκδικήσεις, αντιστάσεις, οι ιδέες που κινητοποιούν τους ανθρώπους είναι οι προϋποθέσεις της πολιτικής ηγεμονίας. Την ίδια στιγμή, εκείνα τα κόμματα που δεν επιθυμούν να γίνουν κόμματα καρτέλ, κόμματα του κράτους, που επιθυμούν και αγωνίζονται να υλοποιήσουν την ιδέα του κόμματος συλλογικός διανοούμενος, αυτά μεριμνούν για την πολιτική συζήτηση ταυτόχρονα με την κοινωνική αγκύρωση. Χωρίς την τελευταία τα κόμματα μετατρέπονται σε «κλαμπ στελεχών». Με την ευκαιρία των συζητήσεων στις Οργανώσεις μελών και των Νομαρχιακών αλλά και με την ένταξη χιλιάδων νέων μελών, τα οποία έχουν εύλογα ερωτήματα και απορίες, προκύπτουν τα παρακάτω επίδικα, που κατά τη γνώμη μου οργανώνουν την πολιτική συζήτηση: Ποιος είναι ο απολογισμός της κυβερνητικής μας θητείας; Τι κάναμε σωστά, τι λάθος, τι καθυστερήσαμε να κάνουμε, που δειλιάσαμε, τι αναβάλαμε; Γιατί ηττηθήκαμε το 2019; Πόσο βάρυνε στο αποτέλεσμα μια δύσκολη διακυβέρνηση με εκβιασμούς και καταναγκασμούς; Ποιους διαψεύσαμε; Πόσο μέτρησε το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο και από τι δομήθηκε; Πόσο καθόρισε το αποτέλεσμα το συντηρητικό κύμα με συντελεστές εθνικισμό, ρατσισμό, ομοφοβία, εξατομίκευση των προσδοκιών; Τι έχουμε απέναντι μας; Την κυβέρνηση της ΝΔ, το «επιτελικό» κράτος της δεξιάς, εκείνο το μείγμα νεοφιλελευθερισμού και βαθιού συντηρητισμού συνδεδεμένο σε μπλοκ εξουσίας με μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα και τη συνδρομή καναλιών και μεγάλων εφημερίδων; Γιατί δεν ανακάμπτουμε γρήγορα; Τι ρόλο παίζει η διαχείριση του φόβου της επιδημίας, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της; Πόσο καθοριστική είναι η επικοινωνιακή υπεροπλία της κυβέρνησης; Αλλάζουμε την κοινωνική μας απεύθυνση, το πολιτικό μας ακροατήριο; Δεν κάνουμε σωστή αντιπολίτευση; Γιατί μεγάλο τμήμα της κοινωνίας, ιδιαίτερα οι νεότεροι, στρέφεται στην αποχή; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για τη δεύτερη φορά Αριστερά; Η απάντηση για τα προαπαιτούμενα να επανέλθει η Αριστερά στην κυβέρνηση και να δώσει νέα καλύτερη εκδοχή αριστερής διακυβέρνησης, δεν είναι εύκολη, ούτε μονοσήμαντη. Αντίθετα, είναι πολυπαραγοντική και πολυεπίπεδη. Πρέπει να συντεθούν πολλά πράγματα μαζί. Όλα μαζί. Πρέπει να απαντήσουμε συλλογικά τι κόμμα θέλουμε, με ποιο ύφος και κυρίως ποιο κώδικα αξιών. Δεν είναι τα πάντα αποδεκτά. Πώς συναντιόμαστε με την κίνηση της κοινωνίας και κυρίως πως συμβάλουμε με ιδέες και συμμετοχή. Ποιο Πρόγραμμα προτείνουμε, ποιες προτεραιότητες και ποια στρατηγική πρόβλεψη; Οι ανισότητες και οι αποκλεισμοί είναι παρούσες, σήμερα και στο μέλλον, είτε μιλάμε για το κοινωνικό ζήτημα είτε για νέες ανισότητες και αποκλεισμούς εξ αιτίας της ενεργειακής μετάβασης και του ψηφιακού καπιταλισμού, είτε την κλιματική κρίση αυτή καθ’ εαυτή. Όμως, δεν συζητάμε από μηδενική βάση, αντιθέτως έχουμε στα χέρια μας τη Διακήρυξη, τον Απολογισμό, τις Προγραμματικές Θέσεις προκειμένου η συζήτηση να γίνει συντεταγμένη και περιεκτική.

Το πολιτικό σύστημα συσκοτίζει. Συσκοτίζει την ταξική μεροληψία της κυβέρνησης. Κρύβει ότι ο νόμος για το περιβάλλον είναι δώρο στις μεγάλες επιχειρήσεις, τις εξορυκτικές πρώτα απ’ όλες, ότι ο πτωχευτικός είναι κομμένος και ραμμένος για τις τράπεζες, τα funds και το real estate. Την ίδια στιγμή που πετά τον χωρικό σχεδιασμό στα απόβλητα. Δυσφημεί τα δημόσια πανεπιστήμια για να ευνοήσει τα κολέγια και την ιδιωτική Εκπαίδευση. Χαιρετίζει το δόγμα του νόμου και της τάξης, τη διαχείριση του φόβου, ανέχεται όταν δεν σιγοντάρει την αστυνομική βία, την ψηφιακή επιτήρηση. Δεν ενοχλείται από την προτεραιότητα: αστυνομία παντού, υγειονομικοί ελάχιστοι. Το πολιτικό σύστημα απειλεί τον ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, τον εγκαλεί να εγκαταλείψει τη ριζοσπαστική του ταυτότητα, να γίνει σαν τους άλλους τους κεντροαριστερούς και εκείνους του ακραίου Κέντρου. Από κοντά και οι λεγόμενοι «φίλοι» του ΣΥΡΙΖΑ, που από ανοιχτά παράθυρα υπαγορεύουν προσαρμογή και μετακόμιση στο «Κέντρο». Λες και αυτά φέρανε τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, λες και είναι στο χέρι τους... Παραποιούν όλοι μαζί την Ιστορία, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ με αυτή την ταυτότητα, με αυτή την ηγεσία, με τον Αλ. Τσίπρα πήραν ένα κόμμα του 3% και την έκαναν ηγεμονική δύναμη στην ελληνική πολιτική σκηνή και παράδειγμα στην ευρωπαϊκή. Ματαιοπονούν.

Στον Απολογισμό της πολιτικής μας διαδρομής και της κυβερνητικής μας θητείας, που συνομολογήσαμε στον ΣΥΡΙΖΑ, χρησιμοποιήσαμε 2 εκφράσεις κλειδιά, που κωδικοποιούν την ταυτότητα μας, τα οποία είναι και ερμηνευτικά εργαλεία για το κείμενο της Ομπρέλας. Το πρώτο: «εντός και εναντίον», το οποίο το ερμηνεύσαμε με ποιο τρόπο λειτουργείς στρατηγικά σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον, χωρίς να παραιτείσαι, να συμφιλιώνεσαι με τις ανισότητες και την αδικία, χωρίς να γίνεσαι όμοιος με τον αντίπαλο σου. Χωρίς να συμφιλιώνεσαι δηλαδή με τον καπιταλισμό, ο δικός μας ορίζοντας είναι ο σοσιαλισμός και οι πολλαπλοί δρόμοι πραγμάτωσης του κοινωνικού μετασχηματισμού. Το δεύτερο ερμηνευτικό κλειδί: «διευρύνοντας τα όρια του εφικτού», με την έννοια ότι παράγουμε πολιτική σε ένα δυσμενές περιβάλλον, σε ένα πλαίσιο εκβιασμών, καταναγκασμών και νεοφιλελεύθερης επιβολής. Η στάση μας όλα αυτά τα χρόνια της κυβερνητικής μας διαδρομής ήταν να δημιουργούμε ρήγματα στο πλαίσιο των καταναγκασμών. Σε εποχές σκληρών Μνημονίων να δημιουργούμε ένα παράλληλο Πρόγραμμα, στοιχεία του οποίου ήταν η αναδιανομή και η μείωση των ανισοτήτων, η αξιοπρέπεια της εργασίας και η προστασία των διεκδικήσεων των εργαζομένων, η επαναθεμελίωση του κοινωνικού κράτους και η καθολικότητα των δικαιωμάτων, με εμβληματική μεταρρύθμιση το δικαίωμα στην Υγεία των ανασφάλιστων, των μεταναστών συμπεριλαμβανομένων. Έχω την πεποίθηση ότι για τους παραπάνω λόγους μας εμπιστεύτηκε, σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, το 31,5% της ελληνικής κοινωνίας, με τους νέους πρώτους απ’ όλους. Αυτή είναι η αφετηρία μας και δεν πρέπει να τη διαψεύσουμε. Δεν είναι,όμως, στις νέες συνθήκες επαρκές, αν θέλετε δεν ήταν αρκετό ούτε το τελευταίο διάστημα της κυβερνητικής μας θητείας, με την έννοια ότι υποτιμήσαμε τις προσδοκίες των μεσαίων στρωμάτων για άμεση αποκατάσταση, προσδοκία που πυροδοτούσε συστηματικά η ΝΔ –και η οποία σε ένα χρόνο διαψεύστηκε με κρότο. Αγνοήσαμε τον διαβρωτικό ρόλο της αντι ΣΥΡΙΖΑ συμμαχίας, δεν διορθώσαμε εγκαίρως τα στραβά της διακυβέρνησης, την έπαρση και την αυτάρκεια. Δεν κατανοήσαμε επαρκώς το νεοσυντηρητικό κύμα που καβάλησε η ΝΔ, το οποίο οργανώνεται με βάση τον εθνικισμό, το ρατσισμό, την ομοφοβία, τις θεωρίες συνομωσίας, τα fakenews. Στην πραγματικότητα η συντηρητική ηγεμονία υποδαυλίζει το φόβο της απώλειας της ταυτότητας, της κοινωνικής και της φαντασιακής ταυτότητας. Η ακροδεξιά βιοπορίζεται παντού με αυτό το φόβο, είτε μιλάμε για την ακροδεξιά στην Ελλάδα, είτε μιλάμε για τον Τραμπ, τον Μπολσονάρου ή τον Όρμπαν.

Η αναθεώρηση των Ποινικών Κωδίκων είναι στον αντίποδα της πολιτικής της μηδενικής ανοχής, βασίζεται στην επιείκεια, στην αναλογικότητα ποινής και αδικήματος και στη δυνατότητα επανένταξηςτων καταδικασμένων. Σήμερα γνωρίζουν όλοι από τη θεωρία, κυρίως όμως από την εμπειρία, την παγκόσμια εμπειρία, ότι η μηδενική ανοχή δεν απειλεί τους πλούσιους, τους δυνατούς, τις πολιτικές ελίτ. Όλοι αυτοί βρίσκουν τρόπους να διαφεύγουν ή να «πέφτουν μαλακά», οι περισσότεροι να μην εκτίουν καν καταλογισμένες ποινές. Η μηδενική ανοχή λειτουργεί απέναντι στις «επικίνδυνες τάξεις», στους φτωχούς, τους άνεργους, τους αποκλεισμένους, στην παραβατικότητα της φτώχειας. Είναι απειλητική και τιμωρητική στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Γι’ αυτούς τους λόγους το νεοφιλελεύθερο τόξο ήταν αντίθετο στην αναθεώρηση, για τους ίδιους λόγους  επιχειρούν σήμερα να πάρουν τη ρεβάνς,  διαστρεβλώνοντας τη δυνατότητα για αυστηρές ποινές που παρέχει το υφιστάμενο πλαίσιο προκειμένου να αποδοθεί δικαιοσύνη στους εγκληματίες της Χ.Α. Να σημειώσουμε επίσης ότι οι νέοι Ποινικοί Κώδικες δεν είναι γραμμένοι σε πέτρα, μπορούν να βελτιωθούν, όπως προτείνουν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ σε άρθρα που αφορούν την τιμωρία των ναζιστικών οργανώσεων ή μπορούν να επιδεινωθούν με αλλαγές που τείνουν στη μηδενική ανοχή , σαν και αυτές που κάνει ο Χρυσοχοΐδης.

Ακατανόητη είναι η πολιτική της κυβέρνησης της Ν.Δ., δυσνόητα είναι τα επιχειρήματα του Κυριάκου Μητσοτάκη. Διάφανες η ανεπάρκεια και η προχειρότητα του επιτελικού κράτους της Ν.Δ. Από τα λεγόμενα του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών κανείς δεν καταλαβαίνει αν πηγαίνουμε σε πολεμική σύγκρουση ή σε διαπραγμάτευση, αν οι συμφωνίες με την Αίγυπτο και την Ιταλία για τον καθορισμό των ΑΟΖ συμπεριλαμβάνονται σε μια στρατηγική επίλυσης διαφορών στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας ή σε επίδειξη πυγμής απέναντι στην Τουρκία. Αν η Τουρκία συμπεριλαμβάνεται στη διευθέτηση. Αν το πεδίο της διαπραγμάτευσης είναι εκείνο της Ε.Ε. ή αυταπατώνται ότι ΗΠΑ και Ισραήλ θα εγγυηθούν τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Αν πότε Μέρκελ και πότε Μακρόν συνιστούν το ευρωπαϊκό πλαίσιο διαπραγμάτευσης ή απλά πρόκειται για αδέξιες, περιπτωσιακές και πάντα αδιαφανείς κινήσεις -μυστική διπλωματία- χωρίς συνοχή και διάρκεια. Η  Άγκυρα κέρδισε τις εντυπώσεις στη διεθνή κοινή γνώμη κλιμακώνοντας και αποκλιμακώνοντας την ένταση, ισχυριζόμενη πως επιθυμεί τη διαπραγμάτευση, τη διπλωματική οδό και ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι όμηρος του ακροδεξιού μπλοκ του Σαμαρά και λογοδοτεί στα απομεινάρια της Χ.Α. και του Βελόπουλου. Σε κάθε περίπτωση, η σύγκριση της εξωτερικής πολιτικής της Ν.Δ. με εκείνη του ΣΥΡΙΖΑ είναι συντριπτική υπέρ του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πόσο μάλλον όταν αυτή έχει στις αποσκευές της τη Συμφωνία των Πρεσπών, στη μεθοδολογία της τις αμοιβαίες υποχωρήσεις, στις αξίες της την ειρηνική συνύπαρξη και την αποσόβηση των πολεμικών συγκρούσεων, την απομόνωση του μισαλλόδοξου εθνικισμού αγνοώντας τους πολεμοχαρείς και τους πατριδοκάπηλους. Μα, πάνω απ’ όλα, ότι στη δική της θητεία παραμέρισε τις πολιτικές τής στασιμότητας των κυβερνήσεων της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, της μετάθεσης της επίλυσης των ζητημάτων των διεθνών σχέσεων σε ένα άγνωστο μέλλον.

Όποιος αρνείται να κολυμπήσει στα δύσοσμα νερά μια φτιαχτής επικαιρότητας καταγγέλλεται ως επιδέξιος ουδέτερος. Όσοι δηλαδή επιλέγουν ως πεδία πολιτικής αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη το κοινωνικό ζήτημα, δηλαδή τη νέα φτώχεια, την ανεργία, την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας και της δημόσιας παιδείας, την προστασία της εργασίας απέναντι στις ευελιξίες και τους περιπλανώμενους εργαζόμενους. Όσοι πιστεύουν ότι ο κόσμος της εργασίας, η νέα κοινωνική διαστρωμάτωση, είναι σήμερα πολυεθνική, νεανική και εν πολλοίς θηλυκή. Όσοι μεριμνούν και συμπάσχουν για τους ανθρώπους του πολιτισμού, την καλλιτεχνική δημιουργία, που υπερασπίζονται το περιβάλλον και τη βιώσιμη πόλη για όλους, όχι μόνο για τους επισκέπτες και τη βιομηχανία της διασκέδασης. Όσοι κινητοποιούνται απέναντι στο κράτος της εξαίρεσης, απέναντι στο δόγμα του Νόμου και της Τάξης, στο κράτος της μεγάλης και μικρής διαφθοράς, στις συμπαγείς επετηρίδες της δημόσιας διοίκησης, του στρατού, της Δικαιοσύνης, των σωμάτων ασφαλείας, της πυροσβεστικής. Επετηρίδες φτιαγμένες πολλά χρόνια πριν, επετηρίδες συντηρητικές, μερικές φορές αντιδραστικές, και, κάποιες, διαπλεκόμενες. Επετηρίδες που δεν θα μπορούσες να αντικαταστήσεις χωρίς η αντιΣΥΡΙΖΑ συμμαχία να σε κατηγορήσει ως υπονομευτή των θεσμών και οι δανειστές ότι «πολιτικοποιείς» το κράτος. Αυτά όμως είναι ψιλά γράμματα για όσους πιστεύουν ότι η δημοκρατία και οι θεσμοί είναι εργαλεία που τα χρησιμοποιείς κατά το δοκούν. Όσοι με λίγα λόγια  προτάσσουν την πολιτική ατζέντα και όχι τη σκανδαλολογία στην αντιπαράθεση με τη ΝΔ κατηγορούνται ως φυγόμαχοι φραξιονιστές. Ο κόσμος ανάποδα.

Το πρόβλημα για το ΚΙΝΑΛ, και συνολικά το πρόβλημα της ευρωπαϊκής κεντροαριστεράς και της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας, είναι ότι η διαχείριση της κρίσης του 2010 διέλυσε τις κοινωνικές συμμαχίες, τις κοινωνικές εκπροσωπήσεις του πολιτικού κέντρου. Οι αριθμοί δείχνουν, και η βιωμένη πραγματικότητα αποδεικνύει, ότι η κρίση εξ αιτίας της πανδημίας θα είναι η ίδια ή ακόμα χειρότερη από την προηγούμενη. Η παρακμή της κεντροαριστεράς διαπιστώνεται παντού, επαληθεύεται και από τα ποσοστά του ΚΙΝΑΛ, πολύ πριν από την επέλαση του κορωνοϊού. Η ευρωπαϊκή εμπειρία πάλι δείχνει ότι τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας επιχειρούν να δραπετεύσουν από τη νεοφιλελεύθερη συναίνεση και να επαναπροσδιορίσουν τις συμμαχίες και τις κοινωνικές αναφορές τους. Η αλήθεια είναι επίσης ότι και εκεί και εδώ η μετατόπιση δεν γίνεται εύκολα. Αντιδρά ο παλιός πολιτικός κόσμος και τα οικονομικά συμφέροντα που ελέγχουν ασφυκτικά τα συστήματα ενημέρωσης. Η ποινή όμως της επιστροφής στη νεοφιλελεύθερη κανονικότητα είναι η εξαφάνισή τους από τον πολιτικό χάρτη. Το υπαρξιακό αδιέξοδο του ΚΙΝΑΛ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει κανένα λόγο να χαίρεται για τον αρραβώνα ΝΔ και ΚΙΝΑΛ, αντίθετα έχει πολλούς λόγους να κάνει ό,τι μπορεί για το διαζύγιο. Υπάρχουν κάποιοι που χαίρονται, που προτείνουν ο ΣΥΡΙΖΑ να μετατοπιστεί και να καλύψει τον χώρο της κεντροαριστεράς, να μπει δηλαδή και ο ΣΥΡΙΖΑ στο κάδρο της καθεστωτικής πολιτικής, να αδιαφορήσει για τον κόσμο της εργασίας, να αφήσει εκτεθειμένο κοινωνικά, και ακάλυπτο πολιτικά, έναν νεότερο κόσμο που ασφυκτιά και οδηγείται εκτός της πολιτικής σφαίρας και της εκλογικής διαδικασίας. Δεν είναι παράδοξο, πάντα στον δημόσιο χώρο συμβιώνουμε με τους «άμπαλους» στην πολιτική και τους «αδιάβαστους» στις κοινωνικές εκπροσωπήσεις.