Μαρία Καραμεσίνη

Κατά τη διάρκεια της καταστροφικής εξαετίας 2008-2014 η μισή μεσαία τάξη του 2008 απώλεσε πλήρως το προ κρίσης εισόδημα και καταναλωτικό της επίπεδο λόγω ανεργίας, κλεισίματος επιχειρήσεων, μείωσης αποδοχών, ενώ η άλλη μισή, αφού εξάντλησε τις οικογενειακές αποταμιεύσεις, σχεδόν το διατήρησε με μικρότερες απώλειες, σε αντίθεση με την κατώτερη τάξη του 2008 που οδηγήθηκε σχεδόν στο σύνολό της στη φτωχοποίηση και ένα μέρος της στην ακραία φτώχεια. Το σύνολο πάντως της μεσαίας τάξης βίωσε και βιώνει ανασφάλεια ως προς τις κοινωνικές και οικονομικές προοπτικές των παιδιών της που τα είδε να μεταναστεύουν ή να αναγκάζονται να δουλεύουν για χαρτζιλίκι. Οι κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ σταθεροποίησαν αρχικά την κατάσταση της μεσαίας τάξης, που εμφανίζει από το 2017, και κυρίως το 2018, σημάδια ανάκαμψης. Κατά την μεταμνημονιακή περίοδο η κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα στην απομείωση και στη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων, που επηρεάζουν τόσο την κατώτερη όσο τη μεσαία τάξη. Η ουσιαστική όμως ανάκαμψη της τελευταίας θα προέλθει από την αναζωογόνηση της μικροεπιχειρηματικότητας - που έχει ήδη ξεκινήσει - και από την ανάκτηση της ικανότητας του ιδιωτικού τομέα να δημιουργεί θέσεις ειδικευμένης εργασίας σε μεγάλη κλίμακα, του δημοσίου τομέα να προσλαμβάνει επιστημονικό δυναμικό, και των μισθωτών να διαπραγματεύονται καλύτερες αμοιβές και όρους εργασίας. Εξαρτάται, δηλαδή, από την επούλωση των πληγών της κρίσης και την εδραίωση ενός μοντέλου δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης.

Η Αναπτυξιακή Στρατηγική της κυβέρνησης μπορεί να αξιοποιηθεί από τα κοινωνικά κινήματα ως βάση για τη διεκδίκηση και υλοποίηση θετικών μέτρων και πολιτικών για τον κόσμο της εργασίας και την κοινωνία ευρύτερα. Αποτελεί ταυτόχρονα για την κυβέρνηση και την ριζοσπαστική Αριστερά αφετηρία για την περαιτέρω επεξεργασία και υλοποίηση μέτρων και πολιτικών που θα συμβάλουν στον παραγωγικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Αυτός προϋποθέτει όραμα και αξίες, αλλά και τη διαμόρφωση των κοινωνικών υποκειμένων που θα παλέψουν για αυτόν. Η έλλειψη τέτοιων υποκειμένων, παρακαταθήκη δεκαετιών νεοφιλελευθερισμού, εξατομίκευσης και του οδοστρωτήρα τριών μνημονίων, αποτελεί σημαντικότατο περιοριστικό παράγοντα για τέτοιου είδους μετασχηματισμό, μέσα σε μια διεθνή και ευρωπαϊκή συγκυρία που από μόνη της αποτελεί τροχοπέδη, αλλά και πρόκληση για συσπείρωση των προοδευτικών δυνάμεων σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Τίποτα δεν προεξοφλεί ότι ο σημερινός συσχετισμός θα παραμείνει ο ίδιος τα επόμενα χρόνια. Ένα είναι σίγουρο, ότι στη μεταμνημονιακή εποχή δεν θα πλήξουμε.