Εφημερίδα Εποχή

Για να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που ονομάζουμε κυριαρχισμό, δηλαδή μια περισσότερο ή λιγότερο ριζοσπαστική μορφή εθνικισμού, είναι απαραίτητο να δούμε και έξω από την Ευρώπη, δηλαδή από τη συγκυρία που βιώνουμε, και ταυτόχρονα να εξακολουθήσουμε να έχουμε υπόψη μας την κρίση που άρχισε το 2007/8. Πράγματι, ο κυριαρχισμός, του οποίου βλέπουμε παραδείγματα στην Ευρώπη ή στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και στην Ινδία, με διαφορετικές μορφές και στην Κίνα, πρέπει να εννοείται ως μια απάντηση στην κληρονομιά της μακράς περιόδου κρίσης, δηλαδή στην ανικανότητα του νεοφιλελευθερισμού να κρατήσει ενωμένη την κοινωνία. Ο κυριαρχισμός εμφανίζεται ως ένα συμπλήρωμα του νεοφιλελευθερισμού, δεν τον θέτει υπό συζήτηση αλλά τον συμπληρώνει με ένα στοιχείο αυταρχισμού, σε επίπεδο τόσο ρητορικό όσο και πολιτικό.

Αυτό που προσπάθησε, επί τρία χρόνια, να κάνει ο κ. Μητσοτάκης φτάνει στο τέλος του: να επιτεθεί στην κυβέρνηση με όλο το μιντιακό σύστημα πίσω του, είτε με παραπληροφόρηση και fake news, είτε με κριτική που δεν άντεχε στην πραγματικότητα, αποκρύπτοντας, ταυτόχρονα, το πραγματικό του πρόγραμμα. Τώρα, στην ευθεία για τις εκλογές, όπου εκ των πραγμάτων, κάθε πολιτική δύναμη, είναι υποχρεωμένη να παρουσιάσει το πρόγραμμά της, γίνεται, νομίζω, εμφανής η ουσία του προγραμματικού λόγου του κ. Μητσοτάκη. Δεν είναι ότι δεν έχει πρόγραμμα. Το αποκρύπτει. Τώρα σιγά – σιγά αποκαλύπτεται και οφείλουμε να αντιπαρατεθούμε, πλέον, προγραμματικά. Προσωπικά, δεν είμαι κατά της πόλωσης, αρκεί να έχει πολιτικά, προγραμματικά χαρακτηριστικά. Έχουμε τεράστιο πλεονέκτημα εδώ χάρη σε όλα όσα πετύχαμε τα προηγούμενα χρόνια, ότι καταφέραμε να βγάλουμε τη χώρα από το μνημόνιο, να επιλύσουμε ιστορικές εκκρεμότητες, να πάρουμε μέτρα στήριξης των ασθενέστερων και της κοινωνικής πλειοψηφίας, αλλά και όσων δρομολογούμε το επόμενο διάστημα για την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας, την αυτοδιοίκηση, τα δικαιώματα, το κοινωνικό κράτος, τον παραγωγικό και οικολογικό μετασχηματισμό της οικονομίας. Σ’ αυτά πρέπει να επενδύσουμε, γι αυτά πρέπει να συζητήσουμε με τον κόσμο.

Υπάρχει, βεβαίως, σήμερα μια αμυντική, και τελικά αντιδραστική, τάση να φανταζόμαστε ότι η έννοια του «συνόρου», ως μια γραμμή «κυριαρχικού αποκλεισμού», μπορεί να μεταφερθεί από τα έθνη – κράτη σε μια Μείζονα Ευρώπη, αλλά διαπιστώνουμε ότι αυτό το σχέδιο ήδη καταρρέει πριν καν εφαρμοστεί. Η μόνη λύση είναι να εφεύρουμε μια διαφοροποιημένη έννοια των συνόρων, πιο δημοκρατική και πιο πολύπλευρη, η οποία να έχει το σαφή στόχο να οργανώσει και να κανονικοποιήσει τις συνδιαλλαγές με τον έξω κόσμο και όχι να τις θέσει υπό έλεγχο.

Μια πόλη είναι φιλική για όλους όταν είναι κοινωνικά δίκαιη. Είμαστε προσηλωμένοι στις αρχές της κοινωνικής ισότητας και αλληλεγγύης και δημιουργούμε τις προϋποθέσεις που απαιτούνται προκειμένου όλοι οι άνθρωποι να έχουν ίσες ευκαιρίες σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Για να κρατήσουμε ζωντανή την αξιοπρέπεια και την κοινωνική συνοχή. Η στήριξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων βρίσκεται στην καρδιά της φιλοσοφίας μας αποτελώντας πυρηνικό μέρος της ταυτότητάς μας. Σκοπός μας είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη μιας εξωστρεφούς κοινωνικής πολιτικής συμπερίληψης όλων των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων του Δήμου Θεσσαλονίκης που χρήζουν ανάγκη προστασίας. Η καλλιέργεια μορφών αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης στους δημότες με γνώμονα τον προοδευτικό πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της πόλης και η ανάδειξή της ως Φάρο κοινωνικής μέριμνας στα Βαλκάνια.

Ο νέος νόμος [για την προστασία της κύριας κατοικίας], στην πραγματικότητα, επιτρέπει σε ένα μεγάλο, σημαντικό κομμάτι των κόκκινων δανείων να αρχίσουν να εξυπηρετούνται, κατ΄ αρχάς, και μετατρέπονται από κόκκινα σε πράσινα. Άρα βελτιώνει την εικόνα των κόκκινων δανείων σημαντικά. Είναι, θα λέγαμε, πιο δραστικός ως προς αυτό, παρ΄ όλα τα άλλα που έχουν προταθεί, π.χ., για την πώληση δανείων. Με το νέο νόμο διαμορφώνεται ένα κανάλι αυτοΐασης.

Αν [η οδηγία] εφαρμοστεί όπως έχει, πρώτον θα δημιουργήσει μία κατάσταση που θα ευνοήσει την αύξηση της συγκέντρωσης της εξουσίας στο διαδίκτυο στα χέρια λίγων και ισχυρών παικτών. Θα ενδυναμώσει τη θέση αυτών των μεγάλων παικτών (google, facebook κτλ) καθώς αυτοί θα είναι οι μόνοι που θα μπορέσουν να ανταποκριθούν τεχνικά στα πρότυπα της νέας συμφωνίας όπως τα απαιτεί. Είναι κοινό μυστικό ότι χρειάζονται τεράστιες επενδύσεις για να επιτευχθεί η τεχνική συμμόρφωση που οι μικρές εταιρίες προφανώς δεν μπορούν να κάνουν. Θα ενδυναμωθεί επίσης η εξουσία των καταλόγων της πνευματικής ιδιοκτησίας, θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να ασκούν μεγαλύτερο έλεγχο για το υλικό που κυκλοφορεί.

Χρησιμοποίησα τελευταία ένα νεολογισμό σε άρθρα μου: «νεοφιλοφασισμός», δηλαδή μαζί νεοφιλελευθερισμός και ακροδεξιά. Το βλέπουμε ως τάση και στην Ευρώπη, για διαφόρους λόγους. Αυτό το πάντρεμα ακροδεξιάς και νεοφιλελευθερισμού, ούτε θεωρητικά ούτε πολιτικά είναι αδιανόητο. Να πούμε και το εξής: ο νεοφιλελευθερισμός τι είναι; Είναι σκληρός καπιταλισμός. Αυτό δεν είναι εύκολο να κερδηθεί με συναίνεση ως πολιτική, δεν έγινε ποτέ. Στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες στην Ευρώπη ο καπιταλισμός δεν ήταν τόσο σκληρός, υπήρχε κοινωνικό κράτος, «καπιταλισμός με ανθρώπινο πρόσωπο» κτλ. Στη σύγχρονη εποχή και μέχρι τώρα στην Ευρώπη τα νεοφιλελεύθερα μέτρα επιβάλλονταν από τους θεσμούς, όπως είπαμε πριν, μιλώντας για το δημοκρατικό έλλειμμα. Αν αυτό δεν κριθεί επαρκές, και υπάρξουν ανταρσίες κατά τόπους, μπορεί η προσφυγή στις συνεργασίες με την ακροδεξιά να κριθεί ως έσχατη λύση. Προκύπτει δε, και αντίστροφα: ακροδεξιές δυνάμεις υιοθετούν νεοφιλελεύθερες πολιτικές, δεν είναι τυχαίο. Στην Ελλάδα η τάση εντοπίζεται στη ΝΔ με τη στροφή στην ακροδεξιά.

Νομίζω μερικές φορές υπερτιμούμε τη σημασία των “συμμαχιών”. Το κύριο δεν είναι η συμμαχία ως τέτοια, αλλά η κοινωνική δυναμική που συνδέεται με αυτήν. Να το πω πιο συγκεκριμένα. Στην Ελλάδα βλέπουμε την κινητικότητα γύρω από τις “Γέφυρες”. Είναι αναμφίβολα μια θετική εξέλιξη. Την ίδια στιγμή, είναι μια εξέλιξη που αφορά μια πολύ καθορισμένη γενιά ανθρώπων, με παρόμοιες διαδρομές, και κοινωνικές εμπειρίες. Αυτό από μόνο του καθορίζει και την εμβέλεια, και ίσως και τη σημασία, του όλου εγχειρήματος. Ας δούμε κάτι διαφορετικό. Στην Αγγλία και στις Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουμε ότι το Κόμμα -το Εργατικό και το Δημοκρατικό αντίστοιχα- υποδέχεται και λειτουργεί ως σημείο συνάντησης κοινωνικών και πολιτικών δυναμικών που δεν έχουν καμία σχέση με την παραδοσιακή αντίληψη γύρω από την πολιτική. Το Κόμμα -και το λέω σχηματικά με κάπα κεφαλαίο- επιστρέφει διαψεύδοντας όσους πίστευαν ότι είναι οριστικά νεκρό. Και αυτό είναι κάτι που εκπλήσσει. Το ανακάτωμα της τράπουλας, που εμπνέει, και δημιουργεί μία νέα Αριστερά δεν στηρίζεται σε έναν γαλαξία παλιών πολιτικών προσωπικοτήτων, αλλά στην ανάδειξη νέων μέσα από συγκεκριμένα αιτήματα ριζικής μεταβολής. Στο πλαίσιο αυτό, το Κόμμα δεν είναι ένα κέλυφος, αλλά μία απάντηση στο μεγάλο ερώτημα για το πώς μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα. Και αυτή η αλλαγή περιλαμβάνει και προϋποθέτει και μια δομική αλλαγή της ίδιας της δομής του κόμματος. Στη Βρετανία ο Κόρμπιν θα ήταν ένας συμπαθής εσωκομματικός υποψήφιος που θα τον στήριζαν κάποιοι αντίστοιχα συμπαθείς άνθρωποι της γενιάς του. Αυτό που άλλαξε τα πράγματα ήταν η εμφάνιση ενός ρεύματος που λειτουργεί “εντός”, “εκτός” και “εναντίον” του κόμματος.