Γιώργος Μπουγελέκας

Μπορούμε επομένως ως ΣΥΡΙΖΑ να συμφωνήσουμε σε μια προσπάθεια ιδεολογικής και πολιτικής απονεύρωσης του κόμματος της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς στην πατρίδα μας; Θέλουμε να συμβάλουμε στην εξαφάνιση των ιδεών του σοσιαλισμού με δημοκρατία, ελευθερία και αυτοδιαχείριση από τον πολιτικό χάρτη; Θα δεχθούμε, στο όνομα μιας αμφιβόλου αποτελέσματος εκλογικής τακτικής, να αλλοιώσουμε τη φυσιογνωμία μας; Τόσο η ιστορική διαδρομή τέτοιων αλλαγών, όπου αυτές εφαρμόστηκαν, όσο και τα πρόσφατα δημοσκοπικά ευρήματα καταδεικνύουν την πλήρη αποτυχία τέτοιων υποχωρήσεων. Ας γίνει σαφές: Ο κεντρώος πολίτης απεγκλωβίστηκε από τα συστημικά κόμματα, βλέποντας σε πρώτη φάση την αποτυχία του νεοφιλελευθερισμού. Καθήκον της Αριστεράς δεν είναι να καθησυχάσει τις ανησυχίες του μπροστά στο ενδεχόμενο βαθιών κοινωνικών διαρθρωτικών αλλαγών, που είναι το εργαλείο της καθ' ημάς Αριστεράς στον δρόμο του κοινωνικού μετασχηματισμού, αλλά να τον βοηθήσει, με τη σταθερότητα των επιλογών της, να αντιληφθεί ότι το συμφέρον του δεν βρίσκεται πλέον σε κεντρώες λύσεις, αλλά στον σοσιαλιστικό προσανατολισμό ως πορεία και προοπτική. (...) Η ανασυγκρότηση δεν σημαίνει μόνο την αναγκαία οργανωτική και πολιτική ανασύνταξη. Σημαίνει και την ουσιαστική και συστηματική ιδεολογική επιμόρφωση, πρωτίστως των μελών του ΣΥΡΙΖΑ, στις αρχές και τις αξίες μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και στη συνέχεια προσπάθεια διάδοσης του πολιτικού μας οράματος στην κοινωνία. Αυτό δεν σημαίνει αγκύλωση στην εξέλιξη της ιδεολογίας μας, αλλά εμμονή στην αναγκαιότητα της διαρκούς ανανέωσής της, χωρίς όμως απώλεια του στρατηγικού μας στόχου.

Οραματιζόμαστε, λοιπόν, μια εκπαίδευση που συμβάλλει στην άμβλυνση των στερεοτύπων, συνδέοντας τη διανοητική με τη χειρωνακτική εργασία, που παρέχει πολύπλευρη γενική μόρφωση –αναγκαία για μια επιτυχή παρακολούθηση οποιασδήποτε περαιτέρω εξειδίκευσης– και η οποία συμβάλλει στην άμβλυνση των κοινωνικών επιπτώσεων εξαιτίας μορφωτικών ανισοτήτων. (...) Η κατάθεση συγκεκριμένων προτάσεων υλοποίησης της παραπάνω κατεύθυνσης δεν είναι δυνατόν να εναπόκειται στο μακρινό μέλλον. Μπορούμε από σήμερα, εκμεταλλευόμενοι κατ’ αρχάς τις υπάρχουσες εκπαιδευτικές δομές, να προχωρήσουμε στον μεταβατικό σχεδιασμό ενός και μοναδικού τύπου απολυτηρίου Λυκείου, με διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου γενικής παιδείας αλλά και ταυτόχρονη εμπλοκή όλων των παιδιών στην πρακτική εφαρμογή. Το νέο Λύκειο που θα προκύψει, έπειτα από έναν τέτοιο σχεδιασμό, δεν θα πρέπει να είναι προϊόν «συγκόλλησης» των υπαρχόντων τύπων Λυκείων. Αυτές οι αλλαγές επιβάλλεται να συμβαδίσουν με αλλαγές στα προγράμματα σπουδών του Γυμνασίου και του Δημοτικού καθώς και με ταυτόχρονη ένταξη σε αυτά εργαστηριακών δραστηριοτήτων ανάλογων του επιπέδου της κάθε βαθμίδας στο πλαίσιο μιας δεκατετράχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η αύξηση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση είναι προφανώς το προαπαιτούμενο μιας τέτοιας μεταρρύθμισης. Με ορατή τη σύμπτωση μεγάλου μέρους της εκπαιδευτικής Αριστεράς στον στόχο για ένα σχολείο όπου όλο το πρόγραμμά του θα διαπνέεται από τον συνδυασμό θεωρίας και πράξης, ώστε να επιτυγχάνεται η ισόρροπη ανάπτυξη όλων των πλευρών του ανθρώπινου ψυχισμού, είναι αδήριτη ανάγκη η κοινή τους δράση αλλά και η κατάθεση των εξειδικευμένων προτάσεών τους στην κατεύθυνση της αναγκαίας αυτής αλλαγής.

«Αποφεύγετε την παράβαση των εντολών που δίνουν οι ειδικοί. Έτσι μείνατε ζωντανοί τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής σας. Κανένας δεν μπορεί να κάνει προβλέψεις για το μέλλον. Ούτε εμείς, η υπεύθυνη κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας, που σας έσωσε από την καταστροφή. Από την πρώτη στιγμή σας είχαμε προειδοποιήσει: η προσπάθεια θα είναι σκληρή και μακρόχρονη. Κάνετε υπομονή και σε καμία περίπτωση όνειρα για πλήρη και άμεση κατάργηση των περιοριστικών μέτρων. Είναι απολύτως επικίνδυνο για την εθνική οικονομία, το μέλλον της πατρίδας και τη ζωή σας. Μην ξεχνάτε: οι περιορισμοί καταπατώνται μόνο από τους τρομοκράτες και τους εχθρούς των διαρθρωτικών αλλαγών».

Ή ο γερασμένος κόσμος του ύστερου καπιταλισμού θα εξακολουθεί να καταστρέφει εκατομμύρια ανθρώπους, κοινωνίες, λαούς, το κλίμα, την ίδια τη γη, το κοινό μας σπίτι. Ή οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις ενός νέου διαφωτισμού, ενός νέου ανθρωπισμού και πολιτισμού, μιας ευρύτατης κοινωνικής συμμαχίας και αντίστασης, με την Αριστερά σε θέση ευθύνης και μάχης ανάμεσά τους, θα βάλουν φραγμό στην καταστροφή, θα αλλάξουν τη ροή της ιστορίας προς τη κοινωνική χειραφέτηση. Γιατί σήμερα, περισσότερο από ποτέ, το να αντισταθούμε στο σύστημα που ορίζει τα πάντα με μοναδικό κριτήριο το κέρδος αποτελεί ζήτημα ζωής και θανάτου. Σήμερα, έχουμε την ευθύνη να οραματιστούμε, να προβληματιστούμε, να ενωθούμε, και να παλέψουμε για έναν άλλο κόσμο. Για έναν κόσμο με σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.”

Η πρόταση αυτή είναι, στις παρούσες συνθήκες, προφανώς αντίθετη με την πραγματοποίηση και απολυτηρίων και πανελληνίων εξετάσεων στη λήξη του περιπετειώδους αυτού σχολικού έτους. Βρίσκεται όμως και στον αντίποδα οποιασδήποτε άποψης διατυπώνεται για την απόκτηση απολυτηρίου Λυκείου με μοναδικό κριτήριο την προφορική βαθμολογία των παιδιών, αφού έτσι θα κυκλοφορούν στην ελληνική κοινωνία απολυτήρια πολλαπλών ταχυτήτων εξαιτίας της απόλυτης υποκειμενικότητας αυτών των βαθμολογιών μεταξύ όλων των σχολείων και ιδιαίτερα μεταξύ των δημόσιων και των ιδιωτικών. Ας μην ξεχνάμε πως το απολυτήριο του Λυκείου είναι δημόσιος τίτλος, που αναγνωρίζεται από τον ΑΣΕΠ για διορισμό στις δημόσιες υπηρεσίες, και ότι η βαθμολογία του απολυτηρίου είναι αποφασιστικό κριτήριο διορισμού για εκείνες τις θέσεις όπου θεωρούνται ικανοποιητικές οι γνώσεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Άρα, η διασφάλιση ενός ικανοποιητικού βαθμού αξιοπιστίας του λυκειακού απολυτηρίου είναι κοινωνικό προαπαιτούμενο, το οποίο οφείλουμε να διαφυλάξουμε. Με αυτήν πρόταση θεωρώ ότι υπερβαίνονται αρκετές -όχι φυσικά όλες- από τις πρόσθετες λόγω της πανδημίας εκπαιδευτικές και επομένως κοινωνικές ανισότητες.

Με την εμπλοκή της ανθρωπότητας στη δίνη του κορωνοϊού το αγαθό της υγείας και επομένως της ζωής έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση.  Από τη μία μεριά η επιστήμη αδυνατεί να προσφέρει μια αποτελεσματική αγωγή αντιμετώπισης της νόσου και, πολύ περισσότερο, να δημιουργήσει στο ορατό μέλλον ένα εμβόλιο που θα έλυνε στον μέγιστο βαθμό το πρόβλημα της πανδημίας. Από την άλλη, σε όλα τα κράτη της Ε.Ε. η μανιώδης ιδιωτικοποίηση των πάντων, που εδώ και δεκαετίες έχει προηγηθεί, έχει αποσαρθρώσει κρατικές δομές που είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση καταστροφών αυτής της έκτασης σαν τη σημερινή. Με όλα αυτά να συμβαίνουν, οι προβλέψεις για το μέλλον των εργασιακών σχέσεων, την εξέλιξη των οικονομικών δεικτών, την κοινωνική συνοχή, την περιβαλλοντική κρίση, τις διακρατικές σχέσεις, τη συνοχή της Ε.Ε. έχουν τεθεί εν αμφιβόλω από ένα σύστημα του οποίου ο χαρακτήρας μάς έχει εθίσει στην καταστροφική του διάθεση, σε όλες τις δύσκολες στιγμές των κρατών αλλά και του πλανήτη. Το όνομα αυτού του συστήματος είναι πλέον πασίγνωστο, απεχθές και ονομάζεται  νεοφιλελευθερισμός.

H εικόνα που εισπράττουν τα ελληνόπουλα για το έθνος τους μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια διαμορφώνεται από ανακριβείς και αντιφατικές πληροφορίες. Μαθαίνουν ότι οι σχέσεις του ελληνικού έθνους με τους εθνικούς άλλους ήταν πάντα συγκρουσιακές και ότι απ' αυτούς τίποτα θετικό δεν αξίζει να αντλήσουμε. Το μόνο καθήκον που έχουμε απέναντί τους είναι να αμυνθούμε. Διαμορφώνουν την άποψη ότι οι Έλληνες δεν έχουν -ή τουλάχιστον δεν πρέπει να έχουν- κοινωνικές, θρησκευτικές, φυλετικές ή ακόμα και ταξικές διαφορές. Σύμφωνα με τα εγχειρίδια όποτε συνέβη κάτι τέτοιο το έθνος ζημιώθηκε. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να μη καλλιεργείται η ιστορική κριτική σκέψη. Να εμποδίζονται να συνειδητοποιήσουν ότι η ιστορία είναι διαρκής ανασύνθεση του παρελθόντος. Να αδυνατούν να αντιληφθούν θετικά τις ομοιότητες, αλλά και τις διαφορές με τους γειτονικούς κυρίως λαούς. (Φραγκουδάκη, 1997, σ. 400). Συμπερασματικά, ο Κλωντ Λέβι Στρως υποστηρίζει πως η τάση να απορρίπτουμε ό,τι δεν ταυτίζεται με αυτά που ταυτιζόμαστε έχει γερά ψυχολογικά θεμέλια. Μας θυμίζει πως «η αρχαιότητα συνέχεε στο ίδιο όνομα 'βάρβαρος' ό,τι δεν μετείχε στον ελληνικό (και κατόπιν ελληνορωμαϊκό) πολιτισμό». Σημειώνει πως «η ανθρωπότητα» συνηθίζει πολλές φορές να «σταματά στα όρια της φυλής, της γλωσσικής ομάδας, μερικές φορές ακόμα και του χωριού» και καταλήγει με καυστικότητα: «βάρβαρος είναι πρώτα πρώτα ο άνθρωπος που πιστεύει στη βαρβαρότητα» (Levi-Strauss, 2003, σ. 40).