Αναδημοσιεύσεις

Λεφτά, λοιπόν, βρήκαν, έστω και λιγότερα από αυτά που έχουν τη δυνατότητα να δαπανήσουν. Αλλά αυτό το «λιγότερα» δεν οφείλεται σε τσιγκουνιά. Οφείλεται στην εμπεδωμένη σε κάθε νεοφιλελεύθερο αντίληψη ότι κάθε παραπάνω ευρώ που καταλήγει στους τελικούς αποδέκτες -μισθωτούς, αυτοαπασχολούμενους, αγρότες, μικρούς και μεσαίους επιχειρηματίες, αλλά και τους πιο αδύναμους που σε περιόδους κρίσης πολλαπλασιάζονται- αποτελεί ένα ακόμα εμπόδιο για την εφαρμογή της «τελικής λύσης» του νεοφιλελευθερισμού μπροστά σε κάθε οικονομική κρίση. Δηλαδή, την ανάληψη του κόστους της κρίσης από αυτούς ακριβώς που πλήττονται περισσότερο. Τη συνταγή αυτή την είδαμε να εφαρμόζεται με τα μνημόνια, των οποίων την πατρότητα -«ιδιοκτησία» την είπανε- διεκδικούσε ήδη η ΝΔ, χωρίς αναστολές, σαν φυσική συνέπεια και μοναδική λύση. Τη βλέπουμε, όμως, και τώρα να ξεδιπλώνεται μεθοδικά, καθώς ο πρώτος και καλύτερος τομέας στον οποίο η κυβέρνηση δεν κάνει προσπάθεια να κρυφτεί πίσω από μέτρα που μοιάζουν μ’ εκείνα που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ο τομέας των εργασιακών σχέσεων και του εργατικού μισθού. Εδώ η λογική της αναπόφευκτης μείωσης μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων διαπρέπει με κάθε μέσο: με την απαγόρευση της ετήσιας αύξησης του κατώτατου μισθού, με το πάγωμα συλλογικών συμβάσεων, με την απουσία πραγματικής προστασίας από τις απολύσεις, με την καθιέρωση και εξάπλωση της αναστολής εργασίας, της μείωσης των αποδοχών λόγω δυσχερειών της επιχείρησης, και τη γενίκευση της εκ περιτροπής και μερικής απασχόλησης, που όπως φαίνεται θα έχουν μέλλον. Στους τομείς αυτούς δεν γίνεται ουσιαστική προσπάθεια να κρυφτεί η πραγματικότητα πίσω από ωραιοποιήσεις, παρά την καλή θέληση που δείχνουν τα τόσα φίλια μέσα ενημέρωσης -ας πούμε. Κατά βάθος, αυτά θεωρούνται κάτι όπως τα άγια των αγίων, που δεν πρέπει να ντρέπεται ο νεοφιλελεύθερος να υποστηρίζει με ρεαλισμό -διάβαζε κυνισμό. Είναι στοιχεία του ιδεολογικού εξοπλισμού που συνοδεύει κάθε πακέτο μέτρων «διάσωσης» -πάντως όχι αυτών που κινδυνεύουν.

Ο πρώτος τομέας αφορά τον ρόλο του δημόσιου τομέα. Η λογική της Ν.Δ. ότι πρέπει να κάνουμε όσο το δυνατόν λιγότερα τώρα και βλέπουμε. Αυτό συμβαίνει επειδή θέλει να αποφύγει το ενδεχόμενο να γίνει πλέον απόλυτα σαφές στον κόσμο ότι ο δημόσιος τομέας είναι ο μόνος που μπορεί να παρέμβει ουσιαστικά σε μια κρίση και να συντονίσει την αντιμετώπισή της. Και επειδή ουδέν μονιμότερον του προσωρινού (δηλαδή θα αντιληφθεί ο κόσμος ότι αυτό που ισχύει σε έκτακτες συνθήκες μπορεί να προωθήσει ένα άλλο παράδειγμα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής). Αντίθετα η δική μας λογική λέει ότι, αν δεν κάνεις αρκετά εμπροσθοβαρώς, θα έχεις πολλά προβλήματα στο μέλλον (ανεργία, φτωχοποίηση σημαντικής μερίδας του πληθυσμού) και άρα θα χρειάζεσαι περισσότερες κοινωνικές δαπάνες αν δεν θέλεις να αδιαφορήσεις για τις νέες στρατιές ανέργων και φτωχών. Διότι για εμάς ο ρόλος του κράτους συνίσταται στο να προλαμβάνει και να αντιμετωπίζει κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα δαπανώντας όταν και όσο χρειάζεται. Αντίθετα η Ν.Δ. θεωρεί σημαντικότερες τις δαπάνες καταστολής των αντιδράσεων που προκύπτουν από τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Είδαμε άλλωστε δείγματα της πολιτικής της και πριν από την κρίση, τα οποία τελευταία εντάθηκαν. Ο δεύτερος τομέας αφορά την αγορά εργασίας. Η μία λογική είναι ότι εμβαθύνουμε τη νεοφιλελεύθερη προοπτική και εργαλειοποιούμε την κρίση ως ευκαιρία για ακόμη πιο ευέλικτες σχέσεις εργασίας, που υποτίθεται ότι θα φέρουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Η άλλη λογική είναι η στήριξη της εργασίας, η στήριξη των μισθών και μόνιμων θέσεων εργασίας ως μέρος μεσοπρόθεσμου οικονομικού σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, όπου οι επενδύσεις παίρνουν ως δεδομένο υψηλούς μισθούς και έτσι εστιάζονται σε νέες τεχνολογίες και νέα προϊόντα. Ο τρίτος τομέας αφορά τους όρους και τις προϋποθέσεις κρατικής βοήθειας και παρέμβασης. Από τη μία είναι η λογική ότι δίνεις βοήθεια στις επιχειρήσεις με ελάχιστους όρους, επειδή έχεις χτίσει το αφήγημα του δυναμισμού της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και επιχειρηματικότητας, και δεν μπορείς να τους περιορίσεις, να τους βάλεις όρους (καπιταλισμό έχουμε, όπως έχει πει και ο κ. Θεοδωρικάκος). Από την άλλη είναι η λογική ότι το δημόσιο χρήμα απαιτεί και υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις που επωφελούνται. Έτσι στην αγορά εργασίας εμείς λέμε ότι οι επιχειρήσεις που λαμβάνουν βοήθεια πρέπει να αποδεχτούν ότι αυτή συνοδεύεται και από δεσμεύσεις. Τέτοιες δεσμεύσεις είναι να μην μειωθούν οι μισθοί, να μην επιδεινωθούν οι όροι εργασίας (π.χ. από πλήρη σε μερική) και να μην γίνουν απολύσεις τόσο κατά τη διάρκεια της κρίσης όσο και μετά.

Το πρώτο: θα συνειδητοποιήσουμε πόσο είμαστε διασυνδεδεμένοι σε παγκόσμιο επίπεδο, πολύ περισσότερο από ό,τι πιστεύαμε. Το παράδειγμα της κλιματικής αλλαγής: όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ρυπαίνουν, ο υπόλοιπος κόσμος υποφέρει, εάν η Κίνα δεν διαθέτει καλό σύστημα δημόσιας υγείας, ο ιός μπορεί να αρρωστήσει τον υπόλοιπο κόσμο. Πρέπει να συνεργαστούμε για την παγκόσμια υγεία, το παγκόσμιο περιβάλλον, τις παγκόσμιες γνώσεις και έρευνες. Το άλλο είναι η συλλογική δράση. Θα συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να δράσουμε από κοινού, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε μόνοι μας, αλλιώς θα έχουμε και πάλι τη μαύρη πανούκλα. Η φιλελεύθερη δεξιά ιδεολογία τού «αφήστε να τα ρυθμίσει η αγορά» θα αποδειχθεί καταστροφική για την πρόκληση. Θα πρέπει επίσης να απαλλαγούμε από κάθε ιδέα, σύμφωνα με την οποία φαινόμενα όπως μια επιδημία ανοίγουν το δρόμο αυτόματα σε οποιονδήποτε πολιτικό νεωτερισμό. Στη νέα περίοδο θα διατηρήσουν την πολιτική τους δύναμη μόνον οι νέες διακηρύξεις και πεποιθήσεις που αφορούν τα νοσοκομεία και τη δημόσια υγεία, τα σχολεία και την ισότητα στην παιδεία, την περίθαλψη των ηλικιωμένων, την ευάλωτη θέση των γυναικών. Τα συγκροτήματα του Τύπου, τα κανάλια, οι διανοούμενοι του κράτους επαναλαμβάνουν το κλισέ “ο κορονοϊός φέρεται σε όλους το ίδιο”, σε πλούσιους και φτωχούς… Πίσω όμως από τις πόρτες των νοικοκυριών σε καραντίνα, στις γραμμές των συσσιτίων, στις φυλακές και τις φτωχογειτονιές, στις συνοικίες των Ρομά, στα καμπ των προσφύγων – όπου ο κόσμος περνούσε δύσκολα, πολύ δύσκολα, ακόμη και πριν από την επιδημία – συσσωρεύονται τραγωδίες και τραύματα. Η κοινωνικο-οικονομική ανασφάλεια μπορεί επίσης να βοηθήσει στην προετοιμασία του εδάφους για τις συντηρητικές ακόμα και για τις ακροδεξιές ιδεολογίες. Η απελπισία και η δυσαρέσκεια που μπορεί να γεννήσει η απώλεια του οικονομικού status μπορεί να γίνουν βαθιές, οι άνθρωποι συχνά αντιλαμβάνονται την οικονομική ανασφάλεια «περισσότερο ως απώλεια ταυτότητας παρά ως απώλεια πόρων». Όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως κομμάτι της μεσαίας τάξης, αλλά φοβούνται ότι μπορεί να βγουν από αυτήν ως αποτέλεσμα της ανεργίας, της κατάσχεσης του σπιτιού τους, της πτώχευσης ή της ασθένειας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε τέτοια συναισθήματα.

Ή ο γερασμένος κόσμος του ύστερου καπιταλισμού θα εξακολουθεί να καταστρέφει εκατομμύρια ανθρώπους, κοινωνίες, λαούς, το κλίμα, την ίδια τη γη, το κοινό μας σπίτι. Ή οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις ενός νέου διαφωτισμού, ενός νέου ανθρωπισμού και πολιτισμού, μιας ευρύτατης κοινωνικής συμμαχίας και αντίστασης, με την Αριστερά σε θέση ευθύνης και μάχης ανάμεσά τους, θα βάλουν φραγμό στην καταστροφή, θα αλλάξουν τη ροή της ιστορίας προς τη κοινωνική χειραφέτηση. Γιατί σήμερα, περισσότερο από ποτέ, το να αντισταθούμε στο σύστημα που ορίζει τα πάντα με μοναδικό κριτήριο το κέρδος αποτελεί ζήτημα ζωής και θανάτου. Σήμερα, έχουμε την ευθύνη να οραματιστούμε, να προβληματιστούμε, να ενωθούμε, και να παλέψουμε για έναν άλλο κόσμο. Για έναν κόσμο με σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία.”