Αναδημοσιεύσεις

Από την πλευρά της ζήτησης, η έκταση της υπερχρέωσης της ιδιωτικής οικονομίας δεν δείχνει εκ πρώτης όψεως ζοφερή. Το χρέος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων σαν ποσοστό στο ΑΕΠ κινείται μάλλον σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα, αφού η Ελλάδα διαθέτει το 5ο χαμηλότερο επίπεδο χρέους επί 17 ευρωπαϊκών χωρών. Όμως, είναι η ένταση του ιδιωτικού χρέους ή αλλιώς ο βαθμός επιβάρυνσης της οικονομίας από τα «κόκκινα» ή Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ) που φέρνει τη χώρα στη 2η χειρότερη θέση –μετά την Κύπρο– πανευρωπαϊκά, πριν ακόμη την πανδημία. Ο συντελεστής αυτός της επιβάρυνσης από τα «κόκκινα δάνεια» προκύπτει από το συνδυασμό του βάρους του ιδιωτικού χρέους στο ΑΕΠ και του ποσοστού των «κόκκινων δανείων» στο σύνολο των δανείων του ιδιωτικού τομέα. Ο τεράστιος όγκος του επικρεμάμενου απλήρωτου χρέους είναι μια βασική αιτία για την παρατεταμένη περίοδο στάσιμης και συνεχώς βραδύτερης οικονομικής ανάπτυξης, με πτώση του βιοτικού επιπέδου για εκατοντάδες χιλιάδες υπερχρεωμένα νοικοκυριά. Γιατί το υψηλότερο χρέος περιορίζει τις δαπάνες, γεγονός που περιορίζει την ανάπτυξη. Η περιορισμένη ανάπτυξη καταστέλλει τους μισθούς. Οι χαμηλότεροι μισθοί περιορίζουν περαιτέρω τις δαπάνες κ.ο.κ., με αποτέλεσμα η οικονομία να οδηγείται στην παγίδα του χρέους. Τον Ιανουάριο 2020 το σύνολο των ιδιωτικών χρεών προς τις τράπεζες ανέρχονταν σε 163 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 60 δισ. αφορούσαν μη εξυπηρετούμενα δάνεια ή το 36,7% του συνόλου (Τράπεζα Ελλάδος). Λόγω της συνακόλουθης της πανδημίας κάμψης του ΑΕΠ, το ποσοστό αυτό πρέπει να έχει αυξηθεί πάλι στο 40% τουλάχιστον. Αυτό σημαίνει πως εάν η Ελλάδα ήθελε να πλησιάσει τα επίπεδα της τρίτης κατά σειρά χώρας (Πορτογαλία) σε βαθμό επιβάρυνσης της οικονομίας από ΜΕΔ (14,3), τότε θα έπρεπε να περιορίσει το ποσοστό των δικών της ΜΕΔ στο 13,3% ή στα 22 δισ. περίπου. Με άλλα λόγια, ο στόχος μείωσης του ιδιωτικού χρέους προς τις τράπεζες μόνον, θα έπρεπε να πλησιάζει τα 38 δισ. ευρώ.

Τη στρατηγική σημασία του άξονα Ελλάδας και Κύπρου, ως αναχώματος για την τουρκική επέκταση και την προστασία των δικών της μετααποικιακών συμφερόντων στην Αφρική και στο Μαγκρέμπ, έχει αναγνωρίσει η Γαλλία. Η στήριξη των δύο χωρών είναι για αυτό μια σταθερή συνιστώσα της γαλλικής εξωτερικής πολιτικής κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ταυτόχρονα, η γενικότερη εξωτερική πολιτική του προέδρου Μακρόν συνίσταται στην εκμετάλλευση των συνθηκών του χάους για την προώθηση των γαλλικών θέσεων, στις περιοχές από τις οποίες αποχωρεί ο αμερικανικός παράγοντας. Η ριψοκίνδυνη αυτή πολιτική ελπίζεται ότι θα ενισχύσει τη θέση της Γαλλίας μέσα στην ΕΕ έναντι της Γερμανίας και θα αντισταθμίσει τη γαλλική αδυναμία στο πεδίο της οικονομίας. Η προάσπιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ αποτελεί όψη αυτής της πολιτικής που έχει ως ατού την ιδιότητα του μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, την ατομική δύναμη κρούσης και τον επαγγελματικό στρατό με εμπειρία σε εξωτερικές επεμβάσεις. Από την άλλη πλευρά, η γαλλική οικονομία δυσκολεύεται να υποστηρίξει την εξωτερική πολιτική, το εσωτερικό κοινωνικό και πολιτικό σκηνικό είναι κατακερματισμένο δίκην αρχιπελάγους, πράγμα που εξηγεί τις αντιφάσεις και τις ακροβασίες της γαλλικής πολιτικής. Μια από τις αντιφάσεις είναι ότι η υπεράσπιση της «ευρωπαϊκής κυριαρχίας» συνοδεύεται στην αντίληψη του Μακρόν από θεσμικές μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ, που θα μειώσουν τα δικαιώματα των μικρότερων κρατών - μελών που θέλει να υπερασπιστεί (κατάργηση ομοφωνίας, μείωση αριθμού επιτρόπων). Οι προτάσεις του γάλλου προέδρου δεν έχουν βρει μεγάλη ανταπόκριση στη Γερμανία. Η κυβέρνηση δημόσια σιωπά, οι σχολιαστές στα ΜΜΕ τις αντιμετωπίζουν αφ’ υψηλού και συχνά ειρωνικά και πολύ λίγοι παράγοντες της εξωτερικής πολιτικής, όπως ο πρόεδρος της Συνδιάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου Βόλφγκαγκ Ίσιγκερ, τις έχουν υποστηρίξει ανοικτά. Η Γερμανία επίσημα εξακολουθεί να προτιμά την αμερικανική ατομική ομπρέλα και δεν φαίνεται διατεθειμένη να αλλάξει τους κανόνες λειτουργίας στην ΕΕ, οι οποίοι έχουν επιτρέψει την ανάπτυξη της γερμανικής οικονομικής ισχύος και τη μετάφρασή της σε πολιτική επιρροή. Στην αντιμετώπιση της Τουρκίας η ανεκτικότητα απέναντι στον Ερντογάν παρουσιάζεται ότι υπαγορεύεται από την έγνοια να διατηρηθούν οι καλές σχέσεις με την Τουρκία και μετά την πτώση του σημερινού προέδρου. Μέχρι τότε η Γερμανία και η ΕΕ πρέπει με μεγάλη υπομονή να διαχειρίζεται τα καπρίτσια του Ερντογάν και όταν χρειάζεται να του θέτει όρια. Η επιμονή της Κύπρου για κυρώσεις στην Τουρκία θεωρείται παραλογισμός, «εκτός αν υπάρχουν εκεί χρήματα Λευκορώσων αξιωματούχων που βρίσκονται στον κατάλογο όσων θα υποστούν κυρώσεις». Πέρα από τους «απλούς ανθρώπους» στην Τουρκία, η γερμανική πολιτική ενδιαφέρεται για τις γερμανικές εξαγωγές 18 δισ. ευρώ (Ελλάδα 6 δισ.), τις επενδύσεις σε 7.400 επιχειρήσεις (Robert Bosch 8.000 εργαζόμενοι, Bosch Siemens Houshold 7.000, Daimler 6.000, Hugo Boss 4.000, Siemens 3.000 κ.ά.).

Το 2016 η καταπάτηση της πολιτικής ορθότητας από τον Τραμπ σκιάστηκε από ένα ετερόκλητο ρεύμα συνολικής απαξίωσης της Χίλαρι Κλίντον ως επιτομής της διαπλοκής και της διαφθοράς. Εκτροχιασμός, με τον Τραμπ να έχει ήδη δηλώσει ότι ενδεχόμενη ήττα του θα οφείλεται σε νοθεία, ή επιστροφή στη μέχρι το 2016 κανονικότητα της πολιτικής των ΗΠΑ; Και βέβαια το ερώτημα των ερωτημάτων, ποια επίδραση θα έχει η απόφαση του Τραμπ να εργαλειοποιήσει τη συρρίκνωση της αμερικανικής παρουσίας και εμπλοκής εκτός συνόρων για εκλογικά οφέλη; Με άλλα λόγια, αν μέχρι την πρώτη Τρίτη του Νοεμβρίου θα έχουμε κινήσεις ανάλογης βαρύτητας με την πρόσφατη δέσμευση Τραμπ για ολοκλήρωση της απόσυρσης των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν μέχρι το τέλος του χρόνου. Ποτέ άλλοτε δεν είχε υπάρξει ταυτόχρονη αβεβαιότητα για τις εσωτερικές εξελίξεις στις ΗΠΑ αλλά και για ρόλο τους στη διεθνή σκηνή. Eνα είναι βέβαιο, ότι η κρίση του πολιτικού συστήματος στις ΗΠΑ επιταχύνει την ανάδυση ενός μετα-αμερικανικού κόσμου.

Οτιδήποτε έχει δημιουργηθεί από ανθρώπους μπορεί να εξαφανιστεί από ανθρώπους. Ο καπιταλισμός της επιτήρησης είναι νέος, οικοδομείται εδώ και λιγότερο από μία 20ετία, αλλά η δημοκρατία είναι παλιά. Έχει ρίζες σε πολλές γενιές ελπίδας και αγώνων. Οι καπιταλιστές που κατασκοπεύουν είναι πλούσιοι και ισχυροί, αλλά δεν είναι άτρωτοι. Η αχίλλειος πτέρνα τους είναι ο φόβος. Φοβούνται τους νομοθέτες που δεν τους φοβούνται. Φοβούνται τους πολίτες που αξιώνουν ένα νέο δρόμο προς το μέλλον διεκδικώντας νέες απαντήσεις σε παλιές ερωτήσεις: Ποιος θα γνωρίζει; Ποιος θα αποφασίζει ποιος θα γνωρίζει; Ποιος θα αποφασίζει ποιος θα αποφασίζει; Ποιος θα γράφει τη μουσική και ποιος θα τη χορεύει;

Η κυβέρνηση της ΝΔ δεν έχει κάνει τίποτα ουσιαστικό για να υπερασπιστεί τη νομιμότητα και τα εργασιακά δικαιώματα. Για να μπουν κανόνες με σεβασμό στα εργασιακά δικαιώματα σε έναν κλάδο που πρωταγωνίστησε προκειμένου, να μπορεί να τηρηθεί το lockdown στην πράξη με ασφάλεια, την ίδια ώρα μάλιστα, που η ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης ήταν συνεχώς αυξανόμενη. Επειδή η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων είναι αδιαπραγμάτευτες έννοιες. Επειδή η κείμενη νομοθεσία αποτελεί σημείο αναφοράς για τις εργατικές διεκδικήσεις. Επειδή η κυβέρνηση οφείλει να διασφαλίζει την προστασία της δημόσιας υγείας και όχι να προβαίνει μόνο σε συστάσεις προς τους πολίτες. Ερωτάται ο κ. Υπουργός: Σε ποιες ενέργειες έχει προβεί για την πλήρη εφαρμογή όλων των προαναφερόμενων νομοθετικών διατάξεων και εγκυκλίων; Πόσοι έλεγχοι έχουν πραγματοποιηθεί και πόσες κυρώσεις έχουν επιβληθεί βασιζόμενες στη κείμενη νομοθεσία από τα αρμόδια όργανα, ήτοι τους Επιθεωρητές Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία και τους Ειδικούς Επιθεωρητές Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία του ΣΕΠΕ; Έχει εκπονήσει το ΣΕΠΕ επιχειρησιακό σχέδιο για την εφαρμογή των παραπάνω ή τυχόν το έχει επικαιροποιήσει λόγω πανδημίας και εάν ναι έχει υλοποιηθεί ή υλοποιείται; Πόσες καταγγελίες έχουν καταγραφεί για τη μη συμμόρφωση εργοδοτών στην κείμενη νομοθεσία;

Όμως, πέρα από τις κατάφορες αδικίες, που δημιουργεί ο νέος πτωχευτικός κώδικας, έχει και απώτερο σκοπό. Είναι ενταγμένος στο μοντέλο νεοφιλελεύθερης οικονομίας, που προτείνει η έκθεση Πισσαρίδη. Θέλει να βγάλει από το κάδρο τους αυτοαπασχολούμενους και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να επιβιώσουν και να ενδυναμωθούν οι λίγοι και δυνατοί, μέσα από διαδικασίες επιθετικών εξαγορών και συγχωνεύσεων. Από το νέο κώδικα δεν μένουν αλώβητοι οι εργαζόμενοι μιας και πλέον θα μπορούν ν’ απολύονται χωρίς την καταβολή αποζημίωσης. Αν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις για 100.000 μικρές επιχειρήσεις, που θα κλείσουν μέχρι το τέλος του χρόνου, ακόμα και το 1/3 ν’ αφορά τη διαδικασία του νέου πτωχευτικού κώδικα, πρακτικά θα σημαίνει ότι τουλάχιστον 30.000 εργαζόμενοι θα βρεθούν απολυμένοι χωρίς αποζημίωση στο επόμενο διάστημα. Από πλευράς μας ως αξιωματική αντιπολίτευση, καταθέσαμε πριν λίγες μέρες σχετική τροπολογία με αυξημένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, που μπορούν να αποδειχτούν σωτήρια για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, που βίωσαν την οκταετή και πλέον μνημονιακή δίνη και τώρα βυθίζονται εκ νέου στην οικονομική κρίση, που φέρνει η πανδημία και η ανεπάρκεια των μέτρων στήριξης της ΝΔ. Σε κάθε περίπτωση όμως, η κυβέρνηση πρέπει, ακολουθώντας τις προτάσεις μας κι αυτές των φορέων της αγοράς κα της εργασίας, να αποτρέψει τον επερχόμενο Αρμαγεδδώνα λουκέτων και πτωχεύσεων που προβλέπεται να πέσει μέχρι το τέλος του χρόνου. Να νοιαστεί μια φορά για να περισώσει τους πολλούς, που έχουν λίγα, και όχι να ενισχύσει περαιτέρω τους ισχυρούς και συνήθεις «ημέτερους».

Προφανώς, δεν ταυτίζεται η ΝΔ με την ΧΑ, αλλά έχει σοβαρότατες πολιτικές ευθύνες, για να χαδεύσει το ακροδεξιό της ακροατήριο. Ας θυμηθούμε μερικές, μόνο, θέσεις και πράξεις στελεχών της ΝΔ: Μητσοτάκης: «η βία προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά την Αριστερά τα τελευταία χρόνια» (Politico, 26.6.2017) O βουλευτής ΝΔ  Μπ. Παπαδημητρίου: ζητούσε «μία σοβαρή Χρυσή Αυγή» για «να συνεργαστεί με τη ΝΔ». Ο βουλευτής ΝΔ Πλεύρης είχε συμμετάσχει σε πορεία μελών της Χρυσής Αυγής στη κρίση των Ιμίων και στο κρέμασμα αγκυλωτού σταυρού στην Ακρόπολη (1996). Ο Μπαλτάκος ΓΓ του Υπουργικού Συμβουλίου επί Σαμαρά συνωμοτούσε με τη ΧΑ, μέχρι τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Γεγονός που ξεσήκωσε έντονο κίνημα διαμαρτυρίας, που ανάγκασε τη κυβέρνηση Σαμαρά, να την παραπέμψει στη Δικαιοσύνη. Ακόμα και ο Economist (7/10/2020) «καρφώνει» την υποκριτική στάση της κυβέρνησης Σαμαρά, αναφέροντας πως μέχρι τη δολοφονία Φύσσα έκανε τα «στραβά μάτια» στη Ναζιστική οργάνωση. Τα παιδιά του Παπαδόπουλου και Παττακού, Γεωργιάδης-Βορίδης, βουλευτές, υπουργοί-κομματικά στελέχη της Ν.Δ κτλ χέρι-χέρι με τους ναζί στις πορείες εναντίον της Συμφωνίας των Πρεσπών ή σε ξενοφοβικές συγκεντρώσεις.

Αν κάποια πράγματα αποσαφηνίζονται όλο και περισσότερο, τρεις βδομάδες πριν την ημέρα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, είναι ότι ο μεν Τζο Μπάιντεν βαδίζει προς τον Λευκό Οίκο, ο δε Ντόναλντ Τραμπ, σαν άρρωστο και χτυπημένο ζώο, μαζεύει όσες δυνάμεις του έχουν απομείνει και με σπασμωδικές κινήσεις προσπαθεί να δείξει ότι θα πουλήσει ακριβά το τομάρι του. Ειδικά το τελευταίο χρονικό διάστημα που έχει απογυμνωθεί τελείως ο ίδιος και, με τα συνεχή δημοσιεύματα αναφορικά με την πραγματική οικονομική του κατάσταση, έχει συνθλιβεί ο μύθος του πετυχημένου επιχειρηματία που ο ίδιος καλλιεργούσε, αυτό που του έχει μείνει είναι να λειτουργεί με τον τρόπο που γνωρίζει καλά: ακρότητες, υπερβολή όχι μόνο στην έκφραση αλλά ακόμα και στην πράξη, fake news, και όλα αυτά καθημερινά, ορισμένες φορές με πολλαπλά χτυπήματα την ίδια ημέρα. Όπως ομολόγησε Αμερικανός αναλυτής σε τηλεοπτική ειδησεογραφική εκπομπή: «Είναι δύσκολο πλέον να παραδώσω στην ώρα του το κείμενο μου στην εφημερίδα. Όταν νομίζω ότι έχω τελειώσει, γίνεται κάτι που τα ανατρέπει όλα και πρέπει να το γράψω απ’ την αρχή».

Η πολιτική στο επίπεδο της κυβέρνησης καθίσταται ολοένα και περισσότερο τέχνη της διαχείρισης των κρίσεων και η συγχώνευση θεάματος και πολιτικής το επικυρώνει. Δηλαδή, αν δεν αντιμετωπιστούν οι ενδημικές κρίσεις με επικοινωνιακή υπεροπλία (δηλαδή, στην εποχή μας με θέαμα, δραματοποίηση), τότε η απόδοση υπαιτιότητας για αυτές θα καταστρέψει πολιτικά αυτούς που κυβερνούν. Οι πολίτες αδυνατούν -μπουκωμένοι με εικόνες διαρκούς «βιβλικής καταστροφής»- να αντιληφθούν πως η κυρίαρχη πολιτική τάξη, σε αγαστή συνεργασία με μερίδες κεφαλαιούχων που κατέχουν τα ΜΜΕ, ευθύνονται για τον αποπροσανατολισμό τους. Εδώ το ψέμα, ανάμεσα σε άλλα, εδράζεται στην αναπαραγωγή «εικόνων που σοκάρουν», δηλαδή στο «τι» και στο «πώς» έγινε το κακό που μας βρήκε και ουδόλως στο «ποιοι έχουν την ευθύνη» και στο «ποιο σχέδιο θα εκπονήσουμε για να μην ξανασυμβεί». Τούτα θα έπλητταν καίρια τους εντολείς της θεαματικής αυτής αναπαραγωγής και ίσως τους ανάγκαζαν σε απόσυρση, κατάσχεση περιουσίας, φυλάκιση. Λόγου χάρη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνησή του έχει επενδύσει με όρους μονοκαλλιέργειας σχεδόν στην επικοινωνία γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο. Η κυβερνώσα παράταξη δεν έχει ευθύνες για τον κορονοϊό, δεν έχει ευθύνες για τις Μυκήνες, για την Καρδίτσα κ.ο.κ. Για όλα φταίει κάτι αδύνατον να το αντιμετωπίσουμε, αλλά ακόμα κι αν έτσι είναι, δεν θα εκπονήσουμε σχεδιασμό για να το αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Η παθολογική αγάπη της Δεξιάς για την αύξηση της επικράτειας του εμπορεύματος καθιστά ευπώλητο εμπόρευμα την καταστροφή, εργαλείο αναπαραγωγής της ή έστω αποποίησής των ευθυνών της. Το τέλος και οι προεικονιστικές του παρουσίες στις λογιών λογιών καταστροφές είναι εκ της παρουσίασής τους η βαλβίδα αποσυμπίεσης της κοινωνικής οργής: φυτεύεις θέαμα δια της κοινοτοπίας του Κακού (που μας βρήκε), θερίζεις ησυχία.