Αναδημοσιεύσεις

Η συζήτηση που συνδέει τον πολιτισμό με την ανάπτυξη βρίσκεται δυστυχώς σε εμβρυϊκό στάδιο στη χώρα μας ή μάλλον εξαντλείται σε ακαδημαϊκούς λόγους, προγραμματικές ομιλίες και κάποιες ενδιαφέρουσες αλλά μεμονωμένες πρωτοβουλίες, θεσμικές ή μη. Ωστόσο, ο πολιτισμός αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τους διεθνείς οργανισμούς, όχι απλώς ως ένας ακόμη πυλώνας της βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά ως κρίσιμος παράγοντας για την εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών στα αναπτυξιακά εγχειρήματα, ως προϋπόθεση για την κοινωνική συνοχή και τη δυνατότητα των κοινωνιών να εξελίσσονται και να αλλάζουν ανταποκρινόμενες στους κοινωνικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς. Ο πολιτισμός έχει τη δυνατότητα να κινητοποιεί και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες προς νέες κατευθύνσεις, να δημιουργεί πολλαπλώς αξιοποιήσιμη ταυτότητα για έναν τόπο, μια πόλη ή μια χώρα, ενώ ταυτοχρόνως αποτελεί οικονομικό κλάδο αιχμής για μια εξωστρεφή και καινοτόμο ανάπτυξη με ποιοτικές θέσεις εργασίας. (...) Η χώρα μας διαθέτει τεράστιο υλικό και άυλο πλούτο τόσο στο επίπεδο της πολιτιστικής κληρονομιάς όσο και σε αυτό της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά και της δημιουργικής οικονομίας. Μέχρι πρόσφατα, οι δημόσιες πολιτικές από τη μια αντιμετώπιζαν την πολιτιστική κληρονομιά ως ένα πάγιο περιουσιακό στοιχείο (asset) που δεν απαιτεί ξεχωριστό σχεδιασμό για την ενσωμάτωσή του στην εθνική αναπτυξιακή στρατηγική, ενώ, από την άλλη, όσον αφορά τη σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία, λειτουργούσαν στη βάση μιας πολιτικής επιχορηγήσεων χωρίς στόχους και σχέδιο.

Το βασικό ερώτημα παραμένει και παραμένει αναπάντητο, και γι’ αυτό γίνεται ολοένα πιο πιεστικό: Θα απελευθερώσει η τεχνολογία τον κόσμο; Ή θα γίνει το σκοτεινό στοιχείο που θα τον καθυποτάξει; Η μαύρη τρύπα που θα τον ρουφήξει; Θα δώσει περισσότερο και ουσιαστικότερο έλεγχο στις ζωές μας ή θα τις στερήσει ακόμα και από εκείνον τον ελάχιστον που απαιτούν οι πιο μικρές και «ανώδυνες» αποφάσεις ή επιλογές μας; Αντί να παραμείνουμε τεχνο-κεντρικοί, πρέπει να ξαναγίνουμε ανθρωποκεντρικοί. Είναι ανάγκη να επιστρέψουμε στο βασικό ζητούμενο του ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού: τη λύση θεμελιωδών προβλημάτων της ανθρώπινης ζωής.

Επιτέλους, για τον κ. Μητσοτάκη, μπαίνουμε σε προεκλογικό χρόνο. Όχι μόνο γιατί, έτσι κι αλλιώς, το 2019 τελειώνει η κυβερνητική τετραετία, αλλά και γιατί τον Μάιο θα στηθούν τέσσερις κάλπες, μία ευρωπαϊκή και τρεις αυτοδιοικητικές. Δυστυχώς, δεν μπορεί να πανηγυρίσει γι΄ αυτό το γεγονός, καθώς με κανένα τρόπο δεν επιβεβαιώνει τη στρατηγική του της «αριστερής παρένθεσης». Επιβεβαιώνει, απλώς, το πλήρωμα του χρόνου. Το ότι δεν επιβεβαιώνεται η πρόβλεψη (διάβαζε: επιθυμία) του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δεν σημαίνει κατά οποιοδήποτε τρόπο ότι τα πράγματα είναι ρόδινα για την κυβέρνηση. Για να μην μακρηγορούμε, για να δει φως στην άκρη του τούνελ, χρειάζεται να αντιμετωπίσει μέσα στο 2019 τρεις προκλήσεις. Και να τις αντιμετωπίσει κάνοντας τις σωστές επιλογές.

Η προσδοκία για το 2019 είναι ο κόσμος που έχασε τόσα στην κρίση, να πειστεί πως οι άνθρωποι φτιάχνουν την ιστορία τους αλλά όχι υπό τις συνθήκες που επιλέγουν οι ίδιοι. Και εδώ και στην Ευρώπη είναι η χρονιά που εκλογικά πρέπει να ηττηθούν οι δυνάμεις αυτές που ψαρεύουν, όχι στα θολά νερά, όπως συχνά λέγεται, αλλά σε νερά με πίσσα, όπου όπως έχουμε μάθει από την Ιστορία δεν επιβιώνουν ούτε φύκια ούτε ψάρια – πόσο μάλλον άνθρωποι. Το αντίδοτο επίσης το ξέρουμε: Να πολεμήσουμε τον εθνικισμό και τις ανισότητες που τον καλλιεργούν. Να επινοήσουμε τι σημαίνει στις νέες συνθήκες το κοινωνικό κράτος, η δίκαιη ανάπτυξη και ένας δημόσιος τομέας που σέβεται και υπηρετεί τον πολίτη. Το κόστος μίας αποτυχίας θα είναι μεγάλο.

Πρώτον, δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί επ΄ ουδενί η αυτόνομη πολιτική εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία και η επίλυση των διαφορών με διάλογο ως επιλογή με αυτόνομη αξία. Οι δηλώσεις του υπουργού Άμυνας και στρατηγών, μάς βλάπτουν. Φαίνεται ότι οι Τούρκοι δεν τις παίρνουν στα σοβαρά, προς το παρόν. Όμως η αναφορά και μόνο στο ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου από τον εκπρόσωπο των ΑΝΕΛ, που θα εμπόδιζε να έρθει η Συμφωνία των Πρεσπών στην ελληνική βουλή, είναι άκρως επικίνδυνη. Δεύτερον, μπορούν να παγώσουν κάποιες από τις συναντήσεις με προβληματικούς, ως προς τις σχέσεις τους με άλλες χώρες της περιοχής, συμμάχους ή και να ματαιωθούν, ή έστω να είναι τυπικές. Η επίσκεψη του πρωθυπουργού, αυτή τη στιγμή, στην Ιερουσαλήμ εμπίπτει σ΄ αυτό. Τρίτον, η σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ απαιτεί επίσης περισσότερη επεξεργασία. Κυρίως δεν πρέπει να επιτραπεί να εκλαμβάνεται ως απειλή άλλου ή εμπόδιο ανάπτυξης σχέσεων με χώρες όπως, π.χ., το Ιράν ή και η Ρωσία, ή επηρεασμού της αυτόνομης πολιτικής μας έναντι, π.χ., της Τουρκίας. Μπορεί ο Τραμπ να λέει ότι δεν θέλει να είναι πλέον οι ΗΠΑ «χωροφύλακας του κόσμου», αλλά έστω και «απρόθυμος» δεν βγάζει τη στολή. Τέταρτον, η επιλογή ότι το ενεργειακό «πιέζει» για λύση του Κυπριακού κ.τ.λ. Έχει μεγάλες απαιτήσεις, διαφορετικά προκαλεί ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και εμπεριέχει κινδύνους. Απαιτεί, όμως, και επίλυση του Κυπριακού και άρα η ελληνική πλευρά, με βάση το ναυάγιο του Κραν Μοντάνα και τη γνώση των παραγόντων που το προκάλεσαν, δεν ακολουθεί τις επιλογές Αναστασιάδη, όταν δεν συμφωνεί.

Γι΄ αυτό, μισώ την πρωτοχρονιά. Θέλω κάθε πρωινό νά΄ ναι για μένα και μια πρωτοχρονιά. Κάθε μέρα θέλω να κάνω κι έναν προσωπικό απολογισμό, και να ανανεώνομαι κάθε μέρα. Καμιά μέρα καθορισμένη εκ των προτέρων για ανάπαυση. Τις παύσεις μου εγώ τις επιλέγω, όταν αισθάνομαι μεθυσμένος από έντονη ζωή και θέλω να κάνω μια βουτιά στη ζωικότητα για να αντλήσω από κει καινούρια δύναμη.

Αν έχουν γίνει γνωστές οι παρανομίες υπουργών ή στελεχών του κόμματος και ο πρωθυπουργός, που είναι και αρχηγός του κόμματος, αδιαφορεί (στην καλύτερη περίπτωση) ή καλύπτει (στη χειρότερη περίπτωση), τότε δεν έχουμε να κάνουμε με πολιτικές ευθύνες αλλά με ποινικές. Γίνεται συνεργός. Καθαρές κουβέντες.

Στον Καζαμία πρωταγωνιστούν ένας αχρείαστος πρωθυπουργός, ο μαχητής κατά της ανομίας Κυριάκος, ένας αντιπρόεδρος, τα αντικειμενικά ΜΜΕ της χώρας και λοιπές σατιρικές δυνάμεις.

Η δική μας πολιτική στηρίζεται σ’ αυτό που λέμε αύξηση της ζήτησης. Γνωρίζουμε, δηλαδή, και θεωρητικά αλλά και εμπειρικά ότι χωρίς αύξηση της λαϊκής κατανάλωσης δεν υπάρχουν δουλειές, δεν υπάρχουν επενδύσεις. Κανείς δεν μπορεί να τοποθετεί επενδυτικά σχέδια όταν ξέρει ότι η λιτότητα έχει εξανεμίσει οποιαδήποτε δυνατότητα αγοράς. Την ίδια στιγμή που η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ στοχεύει στη ζήτηση, επιχειρεί ταυτόχρονα να καλύψει και ένα κενό δεκαετιών αναφορικά με την απουσία κοινωνικού κράτους και κράτους πρόνοιας. Η πολιτική του έχει να κάνει με την καθολικότητα των δικαιωμάτων, δηλαδή με την καθολική πρόσβαση στη δημόσια υγεία και ειδικά των ανασφάλιστων, με την πρόσληψη εκπαιδευτικών, με την πρωτοβάθμια υγεία, με τα σχολικά γεύματα, τα επιδόματα παιδιών, ενοικίου, θέρμανσης, το Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης, το μεταφορικό ισοδύναμο, κά. Παρεμβάσεις που εκτός από το σκέλος της κοινωνικής αλληλεγγύης έχουν και σκέλος οικονομικής ανάπτυξης και οικονομικής δυνατότητας. Δεν είναι μυστικό ούτε άγνωστο πως η κυβέρνηση υποχρεώνεται να υλοποιεί μέτρα σε αντίπαλη κατεύθυνση, όπως είναι τα πρωτογενή πλεονάσματα και τα δημοσιονομικά μέτρα, ούτε είναι εκτός ύλης οι προσπάθειες που καταβάλει για πανευρωπαϊκό συντονισμό κατά της λιτότητας. Η σημερινή πραγματικότητα δεν χρειάζεται πολύ μεγάλη ανάλυση. Οι 344.000 νέες θέσεις εργασίας, δηλαδή το ποσοστό της ανεργίας από 27% που πήγε στο 18,6%, είναι σημαντικό δεδομένο για πάρα πολλές χιλιάδες ανθρώπων και οικογενειών. Ο τριπλασιασμός των επιχειρήσεων που ανοίγουν σε σύγκριση μ’ αυτές που κλείνουν δίνει δυνατότητες για δουλειές, δίνει το ενδεχόμενο μιας πιο αισιόδοξης προοπτικής για μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Η μείωση της αδήλωτης εργασίας από το 19,1% το 2014 στο 12,4% δείχνει τη συνειδητή προσπάθεια να συρρικνωθεί αυτό το σκέλος της μαύρης, γκρίζας εργασίας, της αδήλωτης εργασίας και οι στοχευμένες ενεργητικές πολιτικές στον χώρο της εργασίας δείχνουν μια τεράστια προσπάθεια να αντιστρέψουμε τη γενικευμένη τάση στον καπιταλισμό —και ειδικά στον ευρωπαϊκό χώρο— για ελαστικές εργασιακές σχέσεις, για εργασιακή ανασφάλεια. Θα μπορούσαν να παρατεθούν κι άλλα στοιχεία αυτού του μείγματος διαφορετικής πολιτικής που παράγει κοινωνική αισιοδοξία. Όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού, η κατάργηση του υποκατώτατου, η επανόρθωση των συλλογικών συμβάσεων, η επεκτασιμότητα των κλαδικών, η αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας κατά 17,9%, η αύξηση των εξαγωγών και άλλα πολλά που είναι σε εξέλιξη ή έπονται.