Μακεδονία

Δεξιά-ακροδεξιά και επίσημη εθνική αφήγηση, ιδίως σε ότι αφορά τα «εθνικά θέματα», ταυτίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στον ελληνικό 20ό αιώνα. Και όταν αυτά κανοναρχούν το σχολείο, η τηλεόραση και οι ιεράρχες, όταν αυτά κυριαρχούν στον πολιτικό λόγο (τα τελευταία χρόνια πασπαλισμένα, ενίοτε, και με μια γερή δόση αντιιμπεριαλισμού και αντιμνημονίου), ας μην ξαφνιαζόμαστε που χιλιάδες άνθρωποι συρρέουν. Και ας μην τους θεωρούμε ηλίθιους, παράφρονες ή γραφικούς.

Η εθνική γραμμή καλό θα ήταν να απαιτεί όχι την αλλαγή της εθνικής συνείδησης των γειτόνων ούτε την αποκλειστικότητα του ονόματος της Μακεδονίας, αλλά την απαίτηση να αλλάξουν τα σχολικά βιβλία, οι χάρτες και τα σύμβολα που ιδιοποιούνται στοιχεία αυτοπροσδιορισμού της Ελλάδας και διαστρεβλώνουν την ιστορική πραγματικότητα. Η εθνική γραμμή πρέπει να υπηρετεί πανανθρώπινες αξίες, όπως το δικαίωμα του εθνικού αυτοπροσδιορισμού και της επιστημονικά τεκμηριωμένης ιστορικής αλήθειας. Για να το πω μπακαλίστικα: η αρχαία Μακεδονία ανήκει στην Ελλάδα, όχι όμως και η νέα.

Έχουμε μια μοναδική ευκαιρία να επιλύσουμε εμείς με τη γειτονική μας χώρα τα προβλήματά μας συναινετικά και αλληλέγγυα. Οι στείροι τακτικισμοί είτε αποκαλύπτουν την αδυναμία οραματισμού για ένα νέο εθνικό σχέδιο είτε καλύπτουν ακροδεξιούς, εθνικιστικούς ακροβατισμούς

Μόνο μια ονομασία που καλύπτει όλες αυτές τις διαστάσεις θα αποτελεί μόνιμη λύση του Μακεδονικού ζητήματος, έτσι όπως ανέκυψε μετά το τέλος της Γιουγκοσλαβίας. Εάν, για παράδειγμα, η αλβανική μειονότητα δεν είναι ικανοποιημένη με την οποιαδήποτε νέα ονομασία, τότε κίνδυνοι γενικότερης ανάφλεξης στη νέα χώρα και την ευρύτερη περιοχή δεν θα πρέπει να αποκλειστούν.

Σήμερα, φαίνεται ότι μπορούν να διαμορφωθούν τέτοιες συνθήκες, που θα αμβλύνουν την καλλιεργημένη καχυποψία και θα διευκολύνουν τη συνεργασία των δύο γειτονικών κρατών και ευρύτερα των κρατών της Βαλκανικής. Σ’ αυτές τις συνθήκες, με δηλωμένη τη διάθεση και των δύο κυβερνήσεων Ελλάδας και πρώην γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας της Μακεδονίας να βρεθεί λύση, και ενώ από την πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης γίνεται κατά βάση προσεκτική χρήση της διπλωματικής γλώσσας, προξενεί κατάπληξη η χαρακτηριστική εμμονή της κυριαρχίας στο δημόσιο λόγο των ψευδωνύμων «σκοπιανός, -ή, -ό».

Δύο ζητήματα, ωστόσο, πρέπει να προσεχθούν ιδιαίτερα. Πρώτον, κάτω από την πίεση της ΝΔ ή και των ΑΝΕΛ, τον υπερτονισμό «της εθνικής θέσης του Βουκουρεστίου» και άλλες ανελαστικότητες —ο Κυρ. Μητσοτάκης είπε ήδη ότι ο διάβολος στις λεπτομέρειες— να μην μπορέσει να γίνει ουσιαστική διαπραγμάτευση που αναζητά λύση η οποία να υπολογίζει και τους περιορισμούς της άλλης πλευράς. Το Κυπριακό είναι, διαχρονικά, μια αρνητική εμπειρία από αυτή την άποψη. Δεύτερον, να αναπτυχθεί ένα κίνημα, ιδίως, στη Βόρειο Ελλάδα εναντίον κάθε αναφοράς του όρου «Μακεδονία», «Μακεδονική-ό» κ.ά. Ήδη στη Θεσσαλονίκη μαζεύονται χιλιάδες υπογραφές για συγκρότηση συλλαλητηρίου. Δεν γνωρίζουμε ακόμα το εύρος της συμμετοχής, αλλά πληροφορίες αναφέρουν ότι συμμετέχουν δήμαρχοι, ιερείς κ.τ.λ. Δεν αρκεί, να αντιμετωπιστούν όλα αυτά, από τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, έστω κι αν είναι απόλυτα σωστές. Υπάρχει ανάγκη ευρύτερης κινητοποίησης, προσπάθεια να συζητηθεί το ζήτημα αυτό στην κοινωνία, να παρουσιαστούν όλες οι πτυχές του όπως και τα διακυβεύματα του.

Δικαιολογημένα από την πλευρά τής κυβέρνησης διατυπώθηκε το αίτημα να αποσαφηνίσει πρώτα απ’ όλα η ΝΔ τη θέση της όσον αφορά την ονομασία και τις σχέσεις μας με την πρώην γκουγκοσλαβική δημοκρατία. Το οφείλει αυτό τόσο στους οπαδούς της και τους αντιπάλους της, όσο και στον ελληνικό αλλά και τον γειτονικό λαό. Πολύ περισσότερο που ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η στάση αυτή της ηγεσίας της ΝΔ δεν είναι μόνο ένας τακτικισμός, αλλά αποσκοπεί και στην κάλυψη ενός εσωτερικού προβλήματός της, δηλαδή της διαφοράς απόψεων ως προς τη στάση που οφείλει να κρατήσει η αξιωματική αντιπολίτευση, όταν θα κληθεί να τοποθετηθεί. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι το κόμμα αυτό που σήμερα έχει αντιπρόεδρο έναν ακραίο δεξιό εθνικιστή εκφραστή μιας ισχυρής τάσης στο εσωτερικό της ΝΔ (που γίνεται ακόμη ισχυρότερη, αν συνυπολογιστεί με τους οπαδούς τής τάσης Σαμαρά), αυτό λοιπόν το κόμμα είχε πριν από χρόνια εκφραστεί με τον πιο ευέλικτο τρόπο για το ζήτημα της ονομασίας επί προεδρίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Εκείνου του Μητσοτάκη, που τολμούσε να διατυπώσει με σαφήνεια την άποψή του για ένα όνομα με γεωγραφικό προσδιορισμό για τη FYROM. Να υποθέσουμε ότι δεν έχει μείνει πια κανείς οπαδός αυτής της άποψης στη σημερινή ΝΔ, ούτε ο γιος του;