Αριστερά

Το να διαχειρίζεσαι εξουσία δεν σημαίνει μόνο να παίρνεις πολιτικές αποφάσεις. Σημαίνει ότι έχεις εξουσιοδοτηθεί να διαχειριστείς την ύπαρξη και την αξιοπρέπεια μιας μικρής ή μεγαλύτερης συλλογικότητας, ενός κόμματος ή και ενός ολόκληρου λαού στην περίπτωση της ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών. Και όπως έκανε σαφές ο Νίκος Πουλαντζάς στην συνέντευξη του στην εφημερίδα Rinascita τον Οκτώβριο του 1979, τα εργατικά (αριστερά) κόμματα είναι χώροι του συνόλου και της σύνθεσης. Δηλαδή, δεν έχουν θέση σε αυτά προσωπικές πολιτικές αποφάσεις μονοπρόσωπων οργάνων παρά μόνο συλλογικές διαδικασίες καθολικών συναινέσεων. Από την άλλη μεριά, η διαδικασία απώλειας του δημοκρατικού περιεχομένου ενός εργατικού-αριστερού κόμματος είναι μια διαδικασία αργή μεν και ανεπαίσθητη, αλλά αποτελεσματική και για αυτό εξαιρετικά επικίνδυνη. Και ένας από τους παράγοντες που καθιστούν την προσωπολατρία φαινόμενο ανεπαίσθητο και επικίνδυνο είναι το γεγονός ότι κανένα από τα στοιχεία που το αποτελούν δεν είναι από μόνο του επικίνδυνο. Ο κίνδυνος δημιουργείται από τη σύζευξη και τη συλλειτουργία όλων αυτών των στοιχείων. Στο συγκεκριμένο σημείο ίσως αναρωτηθεί ο καλοπροαίρετος αριστερός αναγνώστης αν υπάρχει χώρος στον λόγο του όποιου αριστερού ηγέτη κάθε κομματικής βαθμίδας για τη χρήση του πρώτου ενικού προσώπου. Η απάντηση του γράφοντα είναι σαφώς καταφατική, αν πρόκειται για έναν λόγο αυτοκριτικής και προσωπικής ανάληψης ευθυνών, οι οποίες εκ των πραγμάτων αναλογούν στον πρώτο τη τάξει υπεύθυνο κάθε αριστερής προσπάθειας.

Αποστολή μας πρέπει μάλλον να είναι να αντιπαρατεθούμε στο λόγο του φιλελευθερισμού και της ελεύθερης αγοράς με ένα λόγο που θα επανασυνδέει την ελευθερία με τη χειραφέτηση, την κοινωνική δικαιοσύνη και, πάνω απ’ όλα, με τη δημοκρατία. Θα πρέπει επίσης ν’ ανακτήσουμε μια γλώσσα και μια πρακτική του κοινωνικού για την πολιτική ζωή, αλλά και για την ίδια μας την πολιτική δουλειά. Οι αριστερές απαντήσεις στον δεξιό λόγο σήμερα πολύ συχνά παίρνουν τη μορφή των αιτημάτων προστασίας απέναντι σε προσωπικές εμπειρίες αδικίας, φόβου ή παραβίασης. Διεκδικήσεις που δεν αποκαθιστούν μια χαμένη γλώσσα του κοινωνικού, αλλά καθαγιάζουν την απώλειά του. Μια στιβαρή γλώσσα της κοινωνικής εξουσίας είναι το μόνο που μπορεί να προσφέρει έναν σε βάθος απολογισμό των ολέθριων ανισοτήτων και της ανελευθερίας που έχουν γεννήσει ο καπιταλισμός και η κληρονομιά της φυλετικής και έμφυλης υποταγής. Αντιστοίχως, μια γλώσσα της κοινωνίας είναι το μόνο που μπορεί να μετατρέψει την αντιμετώπιση όλων αυτών των ανισοτήτων και των ανελευθεριών σε απαίτηση για όλους μας, κι όχι σε έκκληση υπέρ συμφερόντων. Μια γλώσσα και μια πρακτική της κοινωνίας είναι επίσης ουσιώδης για να ξανασυνδέσουμε την ελευθερία με την ισότητα και να καλλιεργήσουμε, από κοινού, τον κόσμο μας.