Συνεντεύξεις

Εάν ξοδέψεις περισσότερο αυτό θα χειροτερέψει το χρέος και θα έχεις περισσότερα δημοσιονομικά προβλήματα στο μέλλον. Είναι κάτι που το έχει πει ο κ. Σταϊκούρας, ο κ. Σκυλακάκης και ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Ξεχνούν όλη την εμπειρία της οικονομικής ιστορίας τα τελευταία εκατό χρόνια: Όταν ο ιδιωτικός τομέας βυθίζεται, τότε αν δεν έχει πολλή ενεργητική πολιτική το κράτος, χειροτερεύει ακόμη περισσότερο η ανάπτυξη και άρα το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται γιατί μειώνεται ραγδαία η ανάπτυξη. Άρα το πρώτο "μάθημα” είναι ότι σε μια μεγάλη ύφεση εάν δεν ξοδέψει το Κράτος, αφού δεν μπορεί να ξοδέψει ο ιδιωτικός τομέας, τότε τα δημοσιονομικά χειροτερεύουν. Δεν καλυτερεύουν. Και σας θυμίζω και στη δική μας εμπειρία 2010-2015 ότι το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξήθηκε, δεν μειώθηκε. Και λέω λοιπόν, γιατί παρουσιάσαμε το "Μένουμε Όρθιοι Ι", γιατί παρουσιάσαμε το "Μένουμε Όρθιοι ΙΙ"; Γιατί έχουμε μάθει από αυτή την εμπειρία. Είχαμε ευνοϊκές συνθήκες λόγω της δράσης της ΕΚΤ, της ΕΕ, του μαξιλαριού. Θα μπορούσαν να κάνουν μεγαλύτερη στήριξη των μισθών των εργαζομένων, μεγαλύτερη υποστήριξη στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν είναι απάντηση "να δίνουμε δάνεια” ή αναστολές πληρωμών και να ξέρουν αυτές οι επιχειρήσεις πως όταν θα γυρίσουν στην κανονικότητα θα τρέχουν και οι νέες υποχρεώσεις και οι παλιές. Νομίζω ότι θα μπορούσε να κάνει περισσότερα η κυβέρνηση. Κανείς δεν λέει να ξοδέψει όλο το μαξιλάρι. Ανάμεσα σε αυτό που κάνει η κυβέρνηση και κρατώντας κάποια καβάντζα, υπήρχε αρκετός δημοσιονομικός χώρος για να κάνει περισσότερα. Και το πιο σημαντικό: Πραγματικά έχει κάνει αρκετά για τη στήριξη της δημόσιας υγείας μέσα σε αυτή την κρίση; Δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι (σ.σ. η κυβέρνηση) ακόμη και σε αυτή την πανδημία έχει καταλάβει  πόσο σημαντικός είναι ο δημόσιος τομέας και η δημόσια υγεία; Και ότι τα ιδεολογικά τους κολλήματα τους επιτρέπουν να ξοδέψουν περισσότερα γιατί πάλι όταν θα έρθουν οι καλοί καιροί, όλα αυτά δεν πρέπει να πάνε στον ιδιωτικό τομέα; Δεν νομίζω. Νομίζω ότι η στρατηγική μας που έλεγε: ξοδέψτε πολλά αρκετά γρήγορα, θα μείωνε το πόσο θα έπεφτε η ανάπτυξη. Αυτό θα δημιουργούσε λιγότερα δημοσιονομικά προβλήματα στο μέλλον.

Όσο κρατά ο 61ος γύρος διαπραγματεύσεων δεν περιμένουμε προκλητικές ενέργειες, τουλάχιστον στη ρητορική ή στη μετακίνηση πλοίων στο Αιγαίο ή την Αν. Μεσόγειο. Φαίνεται να έχει διασφαλιστεί. Δεύτερον, δεν ξεκινούν οι συνομιλίες από το μηδέν. Εμείς λέμε ότι μόνο θέμα είναι η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Και καλώς το λέμε. Όμως, μπορεί να γίνει οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας χωρίς η Ελλάδα να αποφασίσει σε ποιο εύρος και πού θα κάνει χρήση του δικαιώματος της επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης; Είναι δυνατό, όμως, να γίνει αυτό χωρίς να πάψει η Ελλάδα να είναι η μοναδική χώρα του κόσμου που το εύρος του εναερίου της χώρου είναι διαφορετικό από των χωρικών υδάτων; Είναι άλλο να απορρίπτεις τις εξωφρενικές αιτιάσεις της Τουρκίας ότι πρέπει όλα τα νησιά του Αιγαίου να είναι αφοπλισμένα γιατί απειλούν την ασφάλειά της και άλλο να το θέτει σαν διαπραγματευτικό χαρτί για να βαρυφορτώσει στην αρχική φάση την ατζέντα και άλλο να λες ότι μπορεί οριοθετηθεί η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ανεξάρτητα από το αν θα κάνουμε χρήση του δικαιώματος να επεκτείνουμε τα χωρικά ύδατα. Αν φθάσουμε σε συνυποσχετικό, πρέπει να ξέρουμε πώς λειτουργεί στη Χάγη: όχι σαν βιβλίο για το δίκαιο της θάλασσας που το ανοίγουν οι δικαστές και κοιτούν ποια χώρα βρίσκεται πιο κοντά στην ερμηνεία ή παρερμηνεία του. Λειτουργούν πολιτικά. Το συνυποσχετικό είναι το σημαντικότερο βήμα διότι συμφωνείς με την άλλη πλευρά ποια είναι η διαφορά. Από το πώς διατυπώνεις τον ορισμό των διαφορών που ζητάς να σου λύσει το Δικαστήριο στην ουσία, έμμεσα, του ζητάς να “αμπαλάρει” πολιτικά έναν επώδυνο, για τους εσωτερικούς πολιτικούς συσχετισμούς, συμβιβασμό και για τις δυο πλευρές. Δεν υπάρχει διαφορετικός συμβιβασμός.

Η κάθε εταιρεία, η οποία έχει βγάλει την αντίστοιχη πατέντα, η Pfizer ή οποιαδήποτε άλλη, χρηματοδοτήθηκαν κατά 80 – 90% με δημόσιο χρήμα για να πετύχουν αυτό που πέτυχαν. Σας ρωτώ, ποιος έχει το ηθικό και πολιτικό δικαίωμα να ισχυρίζεται ότι η πατέντα, ως αποτέλεσμα μιας έρευνας που κατέληξε στην παραγωγή του συγκεκριμένου εμβολίου, είναι πάνω  από το δικαίωμα του κόσμου στην ίδια τη ζωή; Ποιος μπορεί να πει ότι αναγνωρίζουμε ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε μια εταιρεία που θα αποφασίσει αυτή κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα δώσει το ελεύθερο να παράγεται αυτό το εμβόλιο για να σωθούν χιλιάδες ζωές σ’ αυτό τον πλανήτη; Αυτό είναι κομβικό θέμα». «Βγήκε ο πρωθυπουργός να χαριτολογήσει και να πει “μας προτείνετε να κρατικοποιήσουμε την Pfizer;”. Όχι βέβαια! Αλλά σε κάποια τέτοια κορυφαία ζητήματα, οφείλουν οι κυβερνήσεις όλου του κόσμου -και σ’ αυτό έχει ευθύνη η ελληνική κυβέρνηση, που θα έπρεπε να πρωτοστατήσει σε μια τέτοια προσπάθεια- να προσπαθήσουν να άρουν τα εμπόδια και να παραδοθεί η πατέντα σε άλλες ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες για να έχουμε σύντομα μαζικά εμβόλια για όλο τον κόσμο». «Με κατάλληλες συνέργειες, θα μπορούσαν, μία, δύο, τρεις ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες, που τώρα δεν μπορούν να το κάνουν με βάση το υφιστάμενο πλαίσιο, να τους δοθεί η πατέντα και να έχουμε μια μαζική παραγωγή των φαρμάκων. Αυτό δεν είναι ρεαλιστικό; Είναι ρεαλιστικότατο, βαθιά ανθρώπινο και αξιακό. Αλλά όταν πιστεύουμε ότι τα κέρδη θα πρέπει να είναι πάνω από την ανθρώπινη ζωή, τότε θα χαμογελάμε αμήχανα και θα λέμε “τι να κάνουμε”; «θα ήθελα ο Έλληνας πρωθυπουργός, όποιος κι αν ήταν αυτός, να στείλει μια επιστολή στους ομολόγους του, να μιλήσει σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, να πάει εκπρόσωπός μας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και να βάλει το θέμα, να υπάρξει ένα κίνημα υπέρ της ανθρώπινης ζωής και του εμβολιασμού. Δεν είναι ουτοπία αυτό. Δυστοπία είναι αυτό που ζούμε τώρα».

Θεωρώ ότι στην Κολομβία –όπως συνέβη και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής– έχουν αρχίσει και δημιουργούνται οι συνθήκες να νικήσει μια κυβέρνηση, και προπαντός μια πρόταση, δημοκρατικού και προοδευτικού χαρακτήρα. Το ζήτημα της ειρήνης είναι ζήτημα-κλειδί. Όπως σας είπα και παραπάνω, είναι ένα κεντρικό θέμα, υπάρχουν ωστόσο και άλλα πάνω στα οποία μπορεί να υπάρξει προγραμματική συμφωνία. Για παράδειγμα: - Η αλλαγή του ενεργειακού προτύπου για την οικονομική παραγωγικότητα, σύμφωνα με τις σημερινές επιταγές της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της. - Η προστασία του πλούτου της χλωρίδας και της πανίδας, της βιοποικιλότητας. - Η απόλυτη ανάγκη ολοκληρωτικής αγροτικής μεταρρύθμισης, όπως αυτή που προτείνει η συμφωνία ειρήνης. - Η ανάγκη πολιτικής μεταρρύθμισης που θα μας μεταμορφώσει αληθινά σε μια δημοκρατική χώρα, και όχι απλά μια τυπική δημοκρατία – στρατιωτικοποιημένη μάλιστα, όπως επιβάλλεται σήμερα στην Κολομβία. - Η διαμόρφωση σήμερα στην ήπειρο κάποιων σχέσεων που να έχουν ταυτόχρονα ως αίτημα την εθνική κυριαρχία και το σεβασμό της, την οικοδόμηση θεσμών και την ολοκλήρωσή τους, τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων, την κοινωνική ισότητα. Υπάρχουν, κατά συνέπεια, κάποια βασικά προγραμματικά σημεία πάνω στα οποία μπορούμε να χτίσουμε μια εναλλακτική πρόταση εξουσίας, όχι μόνο η Αριστερά και οι αριστερές δυνάμεις αλλά όλες οι δημοκρατικές δυνάμεις, προκειμένου να οδηγηθούμε σε μια Κολομβία, που θα ήταν το αποτέλεσμα μιας τέτοιας διαδικασίας μετασχηματισμού.

Πρέπει να απορρίψουμε την ιδέα σύμφωνα με την οποία, φαινόμενα όπως μια επιδημία ανοίγουν τον δρόμο αυτόματα σε πολιτικό νεωτερισμό και επιθυμητό κοινωνικό μετασχηματισμό. Στη νέα περίοδο θα διατηρήσουν την πολιτική τους δύναμη μόνον οι νέες διακηρύξεις και οι πεποιθήσεις που αφορούν τα νοσοκομεία και τη δημόσια υγεία, τα σχολεία και την ισότητα στην παιδεία, την περίθαλψη των ηλικιωμένων, την ευάλωτη θέση των γυναικών. Είναι τα ζητήματα στα οποία πρέπει να αρθρώσουμε λόγο, για τους νέους κινδύνους που ανέδειξε η επιδημία, κατανοώντας ταυτόχρονα τις νέες και παλιότερες απειλές. Ο δικός μας πολιτικός λόγος πρέπει να συνέχει τις ανισότητες, με τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, την οικολογική κρίση και τις επιπτώσεις του ψηφιακού καπιταλισμού. Δεν γίνεται να ξεχνιέται στην ανάλυση μας και κυρίως στο Πρόγραμμα μας ότι ένας νέος ψηφιακός καπιταλισμός ξημερώνει. Νέες ανισότητες επιβάλλονται με εργαλεία την ψηφιοποίηση της οικονομίας και τις πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου. Η «αμαζονοποίηση» του λιανικού εμπορίου κερδίζει συνεχώς έδαφος, εξορίζοντας τις μικρές επιχειρήσεις του κλάδου σε περιοχές όπου η ψηφιοποίηση δεν έχει πρόσβαση. Την ίδια στιγμή, ο κόσμος της εργασίας γίνεται περισσότερο ευάλωτος, περισσότερο ανασφαλής από ποτέ, και οι κοινωνίες απειλούνται από ένα καθεστώς επιτήρησης, από τον αόρατο «μεγάλο αδελφό». Έμφαση πρέπει να δίνουμε στα ζητήματα της κλιματικής κρίσης, στα ζητήματα της Δίκαιης Μετάβασης, από την οικονομία των εξορύξεων και των ορυκτών καυσίμων στις ανανεώσιμες πηγές. Στο δικό μας συντακτικό η μετάβαση πρέπει να είναι δίκαιη, δηλαδή να δίνει προτεραιότητα στον άνθρωπο και να μεριμνά για τις περιφέρειες, τους κλάδους και τους εργαζομένους που θα έρθουν αντιμέτωποι με τις μεγάλες προκλήσεις. Το νόημα της δικαιοσύνης είναι ευρύτερο και εκτείνεται σε ζητήματα περιβαλλοντικής και κλιματικής δικαιοσύνης, καθώς και σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συμμετοχικών διαδικασιών που επιτρέπουν σε όλους τους ενδιαφερόμενους να εμπλακούν όχι μόνο στην εφαρμογή αλλά και στον σχεδιασμό των πολιτικών μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Οι αντιστάσεις, οι μετασχηματισμοί απαιτούν συμμαχίες, κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες, με αυτή την έννοια η πρόσκληση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ απευθύνεται σε πολλούς: Όσους δηλαδή επιλέγουν ως πεδία πολιτικής αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη το κοινωνικό ζήτημα, δηλαδή τη νέα φτώχεια, την ανεργία, την υπεράσπιση της δημόσιας υγείας και της δημόσιας παιδείας, την προστασία της εργασίας απέναντι στις ευελιξίες και τους περιπλανώμενους εργαζόμενους. Όσους μεριμνούν και συμπάσχουν για τους ανθρώπους του πολιτισμού, την καλλιτεχνική δημιουργία, που υπερασπίζονται το περιβάλλον και τη βιώσιμη πόλη για όλους, όχι μόνο για τους επισκέπτες και τη βιομηχανία της διασκέδασης Όσους ανησυχούν για την κλιματική κρίση και το νέο «κατασκοπευτικό» καπιταλισμό. Όσους αντιδρούν απέναντι στο δόγμα του Νόμου και της Τάξης Η πρόσκληση για συνεργασία πρέπει να είναι ανοικτή, χωρίς ημερομηνία λήξης, βλέπετε, άλλες φορές η Ιστορία φαίνεται καθηλωμένη και άλλοτε τρέχει. Συνήθως αναπάντεχα.

Ο ανασχηματισμός εμπεριέχει πολλά μηνύματα. Πρώτα από όλα είδαμε τη συμμετοχή αρκετών βουλευτών της περιφέρειας, επιλογή που μας προϊδεάζει για την πιθανότητα πρόωρων εκλογών. Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι σε εκείνα τα μέτωπα που η κυβέρνηση καλείται να δώσει μεγάλες μάχες, επιστρατεύθηκαν βαριά κομματικά στελέχη. Χαρακτηριστικά, ο κ. Χατζηδάκης τοποθετήθηκε για να υλοποιήσει την ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης, με τη συνδρομή του υφυπουργού κ. Τσακλόγλου για να παρέχει την τεχνογνωσία. Το τρίτο στοιχείο είναι ότι η συμμετοχή σειράς στελεχών του ακραίου Κέντρου, αποτυπώνει σε μία νέα εκδοχή αυτό που ήταν η κυβέρνηση. Δηλαδή τη συνύπαρξή τους με ανθρώπους της ακροδεξιάς. Το βασικό βέβαια είναι ότι ενώ το περιτύλιγμα αλλάζει, δεν σηματοδοτείται αναπροσανατολισμός της κυβερνητικής πολιτικής. Αντίθετα, έχοντας προετοιμάσει την κυβέρνηση και για το ενδεχόμενο των εκλογών, ετοιμάζεται να υλοποιήσει, ανεξάρτητα από τις συνθήκες της υγειονομικής κρίσης, μιας σειρά κρίσιμων για αυτήν πολιτικών, οι οποίες έχουν ένα ακραία, ταξικό, νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα.

Η πανδημία ανέδειξε παντού τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας υγείας, αλλά και τα δημόσια αγαθά και «τα κοινά» ή το αίτημα ευρύτατης αλληλεγγύης, κυρίως απέναντι σε όσες ή όσους μάχονται στην πρώτη γραμμή ή βρίσκονται αποκλεισμένοι στο περιθώριο. Όπου στην Ελλάδα μόνη συμβολή του ιδιωτικού τομέα υπήρξε το παζάρι για δήθεν «επιτάξεις» κλινικών ή ΜΕΘ και η υποδοχή «πελατών» για τα τεστ. Και όντως ανέδειξε  τα επίδικα της λεγόμενης «πράσινης ανάπτυξης»: το «πρασίνισμα» ως νέο πεδίο ασύστολης κερδοφορίας του κεφαλαίου ή ως νέα μορφή οργάνωσης των ανθρώπινων κοινωνιών που θα έχει κατανοήσει εις βάθος ότι το ανθρώπινο είδος είναι μέρος, όχι κυρίαρχος, της φύσης και μάλιστα συχνά περισσότερο ευάλωτο από άλλα. Τα ζητήματα αυτά έχουν αναδειχθεί στη δημόσια σκηνή και από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ τουλάχιστον όσο μπορεί να το κάνει με τις δικές του δυνάμεις ή μέσα από τις ελάχιστες ρωγμές που αφήνει η φίμωση και η άτεγκτη λογοκρισία. Βεβαίως υπάρχουν κενά και ελλείμματα. Τα οποία ωστόσο προσπαθούμε να καλύψουμε ενόσω αντιπαλεύουμε την πλήρη «ορμπανοποίηση» της χώρας που επιδιώκει να επιβάλει η κυβέρνηση Μητστοτάκη. Δηλαδή τη θωράκιση του καθεστώτος που οικοδομεί προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι εκρήξεις του συσσωρευόμενου πόνου και της συσσωρευόμενης οργής. Φαίνεται πως η κυβέρνηση φοβάται μια κοινωνική συνθήκη ανάλογη εκείνης που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στη διακυβέρνηση της χώρας... (...) Η στοχοποίηση των νέων ήταν η πρώτη πράξη της κυβέρνησης, γιατί ξέρει πως αυτοί είναι οι πρώτοι που θα πουν «Ως εδώ». Και είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι οι νέοι σήμερα επιδεικνύουν μεγάλη ευαισθησία σε ζητήματα αλληλεγγύης, δημοκρατίας, ελευθερίας, οικολογίας, δικαιωμάτων. Και ότι διαβάζουν πολύ και σκέφτονται πολύ. Παραγωγικά και δημιουργικά. Αλλά δεν έλκονται από τα κόμματα ως μορφή οργάνωσης.  Από τη δική μας πλευρά οφείλουμε να κατανοήσουμε το γιατί, δικαιώνοντάς τους όπου έχουν δίκιο, αλλά χωρίς να τους κολακεύουμε. Άλλωστε το απεχθάνονται. Αλλά να τους πείσουμε ότι το πολιτικό συμπυκνώνει το κοινωνικό. Πάντα. Και άρα ότι ως πολίτες μετέχουμε στο πολιτικό θέλοντας και μη. Και ότι εξαρτάται αποκλειστικά από μας ποια μορφή πολιτικής οργάνωσης θέλουμε και μπορούμε να οικοδομήσουμε (...) Βρισκόμαστε εν μέσω της ιδεολογικής και ηθικής κατάρρευσης ολόκληρου του πολιτισμού του κεφαλαίου. Και νομίζω πως συμφωνούμε επί της ουσίας όλοι. Το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» τείνει να γύρει άλλη μια φορά υπέρ της βαρβαρότητας. Οπότε όντως οφείλουμε να σηκώσουμε ξανά τη σημαία του σοσιαλισμού. Με αυτοπεποίθηση και επιθετικά. Προσδίδοντάς του τατόχρονα το συγκεκριμένο περιεχόμενο που μπορεί να έχει στις μέρες μας. Με πλήρη επίγνωση του βάρους της λέξης στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Είναι ίσως αυτό το βάρος που δημιουργεί δισταγμούς ως προς τη χρήση του όρου. (...)  Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο τις πάγιες αρχές της Αριστεράς: ψωμί, παιδεία, υγεία, ελευθερία, αλληλεγγύη, δημοκρατία, δήμοσια αγαθά, ισότητα, ειρήνη, ριζοσπαστική οικολογική πολιτική. Στη βάση αυτών των αρχών η Αριστερά καλείται να απαντήσει στα μεγάλα ερωτήματα των καιρών. Πώς υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία, την ισότητα, την ελευθερία, τη δημόσια υγεία και παιδεία, την εργασία, την ειρήνη. Πώς αντιμετωπίζουμε την «πράσινη ανάπτυξη» και την 4η Βιομηχανική Ανάπτυξης προς όφελος των δυνάμεων της εργασίας. Πώς διευρύνουμε κάθε φορά το εφικτό προς την κατεύθυνση του σοσιαλισμού.

Οι μεγάλοι χαμένοι ενός «σκληρού» Brexit θα είναι η εργατική τάξη, οι φτωχοί, οι νέοι, αυτοί που εργάζονται σε βιομηχανίες που έχουν στενή σχέση εξάρτησης από τους παραγωγούς της ΕΕ, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία (προφανώς, υπάρχει μια αλληλοεπικάλυψη αυτών των κατηγοριών). Δεν είναι ακόμα σαφές πόσο θα πληγούν οι επιμέρους χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, αλλά είναι αδιαμφισβήτητο ότι ως σύνολο θα υποστούν κάποιο πλήγμα λόγω της μετατροπής της Βρετανίας σε «τρίτη χώρα», έστω και αν θα υπάρξουν και κάποιοι κερδισμένοι όπως ορισμένα αντισταθμιστικά κεφάλαια υψηλού κινδύνου (hedge funds). Οι επιπτώσεις της αποχώρησης από την ΕΕ δεν είχαν γίνει κατανοητές στην αρχή αυτής της διαδικασίας, εν μέρει επειδή ούτε οι ίδιοι οι υποστηρικτές της μπορούσαν να τις συλλάβουν και εν μέρει επειδή, με δεδομένη την ύπαρξη αντιτιθέμενων συμφερόντων εντός της συμμαχίας του Brexit, οι υπερβολικές λεπτομέρειες για την μορφή της ρήξης θα υπονόμευαν την ενότητά της. Ευρείες απώλειες θα υπάρξουν και στην ευρωπαϊκή πλευρά, με τον μεγάλο χαμένο να είναι η Ιρλανδία. (...) Τα ιδεολογικά προβλήματα των υποστηρικτών του Brexit είναι αναπόφευκτα: ή θα τροποποιήσουν τη θέση τους αμβλύνοντας την πίεση για εθνική «κυριαρχία» προκειμένου να προστατεύσουν τις οικονομικές σχέσεις, ή θα βυθίσουν τη χώρα σε μια βαθιά και παρατεταμένη οικονομική κρίση. Στους Εργατικούς, ο Κόρμπιν δεν τα κατάφερε να αντιμετωπίσει το ευρωπαϊκό ζήτημα, ενώ η νέα ηγεσία του κόμματος δεν έχει ένα πειστικό μοντέλο για τις μελλοντικές σχέσεις με την ΕΕ. Εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αυτή την κατάσταση, όπως οι Πράσινοι (των οποίων είμαι μέλος), εμποδίζονται από το [ακραία πλειοψηφικό] εκλογικό σύστημα, κάτι που ισχύει και για τις δυνάμεις της Δεξιάς, όπως αυτές που βρίσκονται κοντά στον Νάιτζελ Φάρατζ. Το μεγαλύτερο τμήμα της Αριστεράς είναι φιλοευρωπαϊκό, ενώ το ίδιο ισχύει και για όσους /ες έχουν ηλικία μικρότερη των 45 ετών. Το πρόβλημα είναι το χάσμα απόψεων και στάσεων που υπάρχει στο εσωτερικό του Εργατικού Κόμματος και της εργατικής τάξης της Αγγλίας. Όλη αυτή η ιστορία του Brexit έχει ενισχύσει τις αποσχιστικές τάσεις στην Σκωτία και την Ουαλία, ενώ η Βρετανία έχει ουσιαστικά χάσει τη Βόρεια Ιρλανδία με την εισαγωγή εμπορικών φραγμών στην Ιρλανδική Θάλασσα. [ΣτΜ: Αυτή η «απώλεια βρετανικού εδάφους» οφείλεται στο γεγονός ότι εξαιτίας της ανάγκης να διατηρηθεί η ελεύθερη διεξαγωγή εμπορίου μεταξύ της βρετανικής Βόρειας Ιρλανδίας και της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας που προβλέπεται από την βρετανο-ιρλανδική ειρηνευτική του 1998, γνωστής και ως Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής, η Βρετανία υποχρεώθηκε να δεχθεί την ύπαρξη ελέγχων στο εμπόριο μεταξύ αυτής και της Βόρειας Ιρλανδίας. Ως γνωστόν, οι δύο χώρες χωρίζονται από την Ιρλανδική Θάλασσα]. Ο θρίαμβος ενός ξενοφοβικού και αυταρχικού Συντηρητικού Κόμματος μπορεί πράγματι να αποφευχθεί, όχι επικροτώντας την αποχώρηση από την ΕΕ, αλλά βάζοντας τα συμφέροντα της εργατικής τάξης στο επίκεντρο των θέσεων της Αριστεράς.

«Οι πρώτοι εμβολιασμοί είναι ένα θετικό, αποφασιστικό βήμα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, ωστόσο δεν μπορεί να είναι το άλλοθι για να μη ληφθούν παράλληλα μέτρα ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος υγείας, δεν μπορεί να είναι το άλλοθι μιας απραξίας». «Το δημόσιο αγαθό της υγείας θα πρέπει να υπηρετείται από ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας, άρα να πάνε στην άκρη όλες αυτές οι προγραμματικές αγκυλώσεις και οι ιδεοληψίες που κατά κόρον ακούστηκαν το προηγούμενο διάστημα από τη ΝΔ και από άλλα κόμματα αυτού του ιδεολογικού φάσματος, ότι μπορεί ο ιδιωτικός τομέας να υποκαταστήσει τον δημόσιο. Αυτό φάνηκε ότι δεν μπορεί να γίνει ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες χώρες». Με δεδομένο το μεγάλο μέγεθος της ύφεσης, το κρίσιμο ζήτημα είναι αν θα στηρίξουμε ένα ευρύτερο κομμάτι της κοινωνίας, αντί για λίγους ισχυρούς «Η ύφεση είναι ανεξέλεγκτη κι αυτό θα έχει άμεσες επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. […] Σημασία έχει μέσα από ποια στρατηγική, εξόδου από αυτή την κρίση, θα αντιμετωπίσουμε τις συνέπειές της. Θα αρκεστούμε να βλέπουμε τα πράγματα να εξελίσσονται από μόνα τους, να βλέπουμε μια βίαιη αναδιάρθρωση υπέρ κάποιων λίγων και ισχυρών; Ή θα επιλέξουμε να στηρίξουμε ένα ευρύτερο κομμάτι της κοινωνίας, είτε αυτό αφορά εργαζόμενους, είτε αφορά μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Αυτό βέβαια θέλει και αντίστοιχες πολιτικές. Αυτές τις πολιτικές, ενώ είχε τη δυνατότητα, η κυβέρνηση δεν τις ακολούθησε».