Macro

H φιλειρηνική πολιτική της Αριστεράς πρέπει όχι απλώς να διασωθεί, αλλά και να αναπτυχθεί περισσότερο. Φιλειρηνική πολιτική είναι μάλλον ασύμβατη με εκδηλώσεις νομιμοφροσύνης στο ΝΑΤΟ, όσο προσεκτική κι αν πρέπει να είναι η ελληνική εξωτερική πολιτική. Διαφορετικά καλλιεργείται και στο λαό – στο λαό του ΣΥΡΙΖΑ πρώτα από όλα – ότι όσα έλεγε για νέες συνθήκες συνεργασίας στην Ευρώπη, για ένα σύμφωνο που θα αντικαθιστά το ΝΑΤΟ και για τη σημασία της μείωσης των εξοπλισμών στην ήπειρό μας και της διάθεσης των πόρων που θα εξοικονομηθούν έτσι για άλλους, ειρηνικούς, σκοπούς είναι πια παλιές και ξεπερασμένες ιδέες.

Η προοπτική της αιώνιας ανόδου και παρακμής των αυτοκρατοριών είναι εκτός του ιστορικού νεωτερισμού της σημερινής κατάστασης. Η όλο και πιο ενοποιημένη παγκόσμια κοινωνία είναι παρόλα αυτά ακόμη κατακερματισμένη. Ο αφοπλισμός της πολιτικής δημιουργεί μια αίσθηση ορίου, απέναντι στο οποίο οι πληθυσμοί σήμερα κρατάνε την ανάσα τους και απαρνούνται τις υπερεθνικές μορφές πολιτικής ολοκλήρωσης πέρα από τα εθνικά σύνορα. Οι υπερασπιστές του πολιτικού ρεαλισμού που εκφράζουν όλη την περιφρόνησή τους σ’ αυτή τη στάση, ξεχνούν ότι η θεωρία τους για τον ψυχρό πόλεμο ήταν αντιληπτή μεταξύ δύο ορθολογικών φορέων. Πού είναι ο ορθολογισμός της δράσης στο σημερινό σενάριο; Κάτω από το ιστορικό προφίλ, το αναγκαίο βήμα στην κατεύθυνση μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης ικανής για πολιτική δράση, αντιστοιχεί με τη συνέχιση μιας διαδικασίας εκμάθησης, που άρχισε τον καιρό της οικοδόμησης της εθνικής ταυτότητας τον 19ο αιώνα. Ακόμη και τότε η επίγνωση του να ανήκει κάποιος σε ένα έθνος, πέρα από τη χώρα, το κράτος και την περιφέρεια προέλευσης δεν ήρθε με φυσικό τρόπο. Προσαρμόστηκε από τις κυρίαρχες ελίτ στο ήδη υπάρχον λειτουργικό πλαίσιο των σύγχρονων κυρίαρχων κρατών και των οικονομιών. Σήμερα οι εθνικοί πληθυσμοί έχουν συντριβεί από τις πολιτικά ανεξέλεγκτες εργαλειακές επιταγές ενός παγκόσμιου καπιταλισμού που καθοδηγείται από χρηματοπιστωτικές αγορές χωρίς κανόνες. Το να αποτραβηχτούμε πίσω από τα εθνικά μας σύνορα δεν μπορεί να είναι η σωστή απάντηση. Αυτό ισχύει πάνω απ’ όλα για τις πολιτικές ασύλου, αν οι ευρωπαϊκές χώρες δεν θέλουν να βυθιστούν και πάλι στη δηλητηριασμένη νοοτροπία που χαρακτηρίζει τις αποικιακές δυνάμεις.

Η νεκρανάσταση της διχαστικής εθνικοφροσύνης -τώρα «μακεδονοφροσύνης»- που επιχειρεί η Ν.Δ. προκαλεί αυθόρμητα συνειρμούς με τα ιδεολογικά προεόρτια της «σκοτεινής επταετίας», 44 χρόνια μετά την παταγώδη κατάρρευσή της. Τότε ως τραγωδία, τώρα ως φάρσα.

Η διάσωση και η ανασυγκρότηση του δημόσιου συστήματος υγείας, η ανασύσταση του κοινωνικού κράτους με πρώτο μέλημα την προστασία των πιο αδύναμων οικονομικά και κοινωνικά στρωμάτων, η συστηματική προσπάθεια επαναφοράς του πλαισίου προστασίας της εργασίας, των συλλογικών συμβάσεων, της αύξησης του κατώτατου μισθού, της ενίσχυσης των υπηρεσιών ελέγχου της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, η κατοχύρωση και διεύρυνση πλήθους ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, η χρηστή αποτελεσματική και με κοινωνικό πρόσημο διαχείριση των δημοσιονομικών με στόχο την αναδιανεμητική διάθεση των υπερπλεονασμάτων δεν συνθέτουν μόνο έναν απολογισμό που άξιζε τον κόπο να επιχειρήσει να κάνει μια κυβέρνηση με κορμό την αριστερά. Προδιαγράφουν και τον τρόπο με τον οποίο χρειάζεται να συνταχθεί και να δοθεί ως πρόταση προς το εκλογικό σώμα και το σχέδιο για το «μετά». Δηλαδή, σαν συνέχεια ενός ήδη υπαρκτού και με ειδικό βάρος δείγματος γραφής και όχι με αποδοχή της λογικής που πάνε να επιβάλουν τα συστημικά και διαπλεκόμενα μίντια υπό την διεύθυνση της ΝΔ: με λίγα λόγια της λογικής των παροχών. Ό,τι μπορεί να εξοικονομηθεί, μπορεί να προοριστεί για την ελάφρυνση όσων σήκωσαν τα μεγάλα βάρη της μνημονιακής περιόδου. Αυτά, όχι μόνο τα δικαιούνται, αλλά αποτελούν στοιχεία ενός οικονομικού σχεδίου ενίσχυσης της ζήτησης και, συνεπώς, καταπολέμησης της υφεσιακής λιτότητας. Με άλλα λόγια, υπηρετούν το γενικό στόχο, προσβλέπουν στο σύνολο και όχι σε μια εκλογική πελατεία, όπως θέλει να λέει ο μύθος της ηγεσίας της ΝΔ.

Η προοπτική ενός παραγωγικού, κοινωνικού και περιβαλλοντικού ορθολογισμού, ως απάντηση στην καπιταλιστική παρακμή, ήταν πάντα ένας αναγκαίος συνδυασμός αξιόπιστης και επιβεβαιωμένης κατανόησης πραγματικών δεδομένων και δυνατοτήτων, δηλαδή ενός συγκροτημένου κριτικού γνωσιακού κεφαλαίου, και πολιτικών υιοθέτησης και έκφρασης αυτής της προοπτικής από δημοκρατικές μορφές οργάνωσης της κοινωνίας. Τις οποίες προωθούν πολιτικές οργανώσεις που έχουν ως στόχο την επικράτηση αυτού του ορθολογισμού, και πολιτικές οργανώσεις σε διάλογο και αυτές με τις διαδικασίες της θεωρητικής και προγραμματικής επεξεργασίας. Δεν μπορεί να υπάρξει σχεδιασμός ενός ορθολογικού από όλες τις απόψεις μέλλοντος, χωρίς αναφορά στο έργο του Μαρξ, στις επεξεργασίες των θεωρητικών της ιταλικής Αυτονομίας, χωρίς το έργο του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή, χωρίς τις άλλες ανατρεπτικές θεωρήσεις κρίσιμων θεμάτων που αφορούν τη μεταβατική εποχή μας. Οι διαδικασίες των θεσμικών ανατροπών που μπορούν να επιτευχθούν μέσω πολιτικών και κοινωνικών αγώνων, και αφορούν τον τοπικό σχεδιασμό παραγωγικών δραστηριοτήτων και περιβαλλοντικών ζητημάτων, τη διεκδίκηση και κατάκτηση κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων, την επίτευξη κατακτήσεων σε επίπεδο εργατικού ελέγχου, αυτοοργάνωσης και αλληλέγγυας οικονομίας, δεν μπορούν να μη συνοδεύονται από διαδικασίες σε μεγάλη κλίμακα, εκπαίδευσης των εργαζομένων και των πολιτών, και παραγωγής γνώσης από πανεπιστημιακούς και ερευνητικούς θεσμούς, ή και από ανεξάρτητες γνωσιακές πρωτοβουλίες, με γενικό προσανατολισμό τη δυνατότητα επιλογής, οργάνωσης και υλοποίησης ορθολογικών επιλογών σε παραγωγικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Ο γνωσιακός εξοπλισμός της κοινωνίας είναι σήμερα μια παραμελημένη – αν όχι αγνοημένη – προϋπόθεση της στρατηγικής κυριαρχίας της Αριστεράς, μια πολύπλευρη δραστηριότητα η οποία είναι απολύτως εφικτή, και είναι απολύτως απαραίτητη αν παίρνουμε στα σοβαρά τόσο την οικοδόμηση ώριμων κοινωνικών κινημάτων, όσο και την οικοδόμηση των θεσμών ενός μετα-καπιταλιστικού κόσμου.

Απ’ αυτή την άποψη η περίοδος όπου έχουμε μπει είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την έκβαση της σύγκρουσης. Και είναι ευνοϊκότερη για τον ΣΥΡΙΖΑ, παρά το επίπονο έργο που τον περιμένει, εφόσον πρέπει να απομακρύνει αβεβαιότητες και δυσαρέσκειες. Διότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μεγαλύτερα περιθώρια, πλέον, άσκησης πολιτικής στη μεταμνημονιακή περίοδο. Τώρα θα μπορέσει πιο εύκολα να ενισχύσει τη δική του ταυτότητα με σειρά πρωτοβουλιών. Αντίθετα, η ΝΔ την ίδια περίοδο, αν και έχει διαμορφωμένη και σταθερή συσπείρωση δυνάμεων, θα είναι υποχρεωμένη να παρουσιάζει τη δική της αρνητική και αντιλαϊκή εικόνα ακόμη πιο καθαρή. Κι αυτό θα συμβαίνει, είτε αντιδρώντας στα κάθε φορά μέρα που θα φέρνει η κυβέρνηση, είτε προτείνοντας, εμφαντικά, νέες δικές της νεοφιλελεύθερες θέσεις χάριν ακριβώς της ευστάθειας του μετώπου της. Η τελευταία τοποθέτηση στελεχών της ΝΔ, πχ, για το δωδεκάωρο, είναι χαρακτηριστική. Το οχτάωρο είναι ξεπερασμένο, είπαν!