Macro

Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ έως λίγο καιρό πριν υπήρχε ένας συγκρατημός σε πολλούς από τους ψηφοφόρους του ΣΥΡΙΖΑ του 2015, αποστασιοποίηση ή ακόμη και δυσαρέσκεια, το κλίμα τώρα αλλάζει. Ο καθένας και καθεμία, στην τελική ευθεία για τις κάλπες, κάνει τους λογαριασμούς του, υποχρεωτικά, με τον απαραίτητο ρεαλισμό και συγκρίνοντας τους δυο πόλους. Σε αυτό λειτουργεί θετικά το γεγονός ότι όσο περνάει ο καιρός, τόσο περισσότερο γίνεται πειστική η θέση του ΣΥΡΙΖΑ ότι μετά το τέλος των προγραμμάτων και των άμεσων καταναγκασμών του μνημονίου, θα υπάρχει περιθώριο για μέτρα, πια, ελάφρυνσης, για μια βαθμιαία ανάκτηση δικαιωμάτων, μικρή άνοδο του βιοτικού επιπέδου. Οι τόνοι προπαγάνδας και καταστροφολογίας της αντιπολίτευσης, καθώς δεν επαληθεύονται η μια μετά την άλλη, λειτουργούν ενισχυτικά για το κύρος της κυβέρνησης. Συγκροτούνται, συνολικά, τα χαρακτηριστικά ενός αριστερού πόλου έναντι μιας συντηρητικής, νεοφιλελεύθερης, και σε πολλά σημεία βαθιά οπισθοδρομικής, δεξιάς.

Ο υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, τι κι αν παντρεύτηκε πασίγνωστη δημοσιογράφο; Τι κι αν έκανε τέσσερα παιδιά; Γι’ αυτόν είναι «φύση» της γυναίκας να μένει άυπνη τα βράδια, να φροντίζει μωρά, όχι κοινωνικός επικαθορισμός, όχι στερεότυπο που καταστρέφει ζωές. Είναι «φύση» η σωματική εξόντωση, «φύση» η έκπτωση του θηλυκού σε θηλαστικό, «φύση» η υπαγωγή της καθημερινής γυναικείας δουλείας σε αμφισβητούμενο ένστικτο. «Φύση», όπως φύση είναι, κατά τον θείο του υποψήφιου δήμαρχου, και οι κοινωνικές ανισότητες. Η γυναικεία αυτοπραγμάτωση περνά μέσα από ένα καλοφτιαγμένο ντολμαδάκι ενώ η ισότητα των φύλων καταντά μία υπόθεση υποκρισίας, όπως συνέβαινε με τις γυναίκες των παρελθόντων γενεών –όχι, φυσικά τις αγωνίστριες των κινημάτων του φεμινισμού. Η γυναίκα παραμένει, για τον Κ. Μπακογιάννη, εκείνο το ον που, μετερχόμενο μια κακώς νοούμενη ευελιξία, ενώ μένει διακριτικά στα μετόπισθεν, καθοδηγεί τον αρχηγό που είναι πάνω και μπροστά. Να εμμένεις σε αντιδραστικά μεν, πατροπαράδοτα δε ιδεολογήματα, αν το κοινό σου τέτοια θέλει, είναι συνηθισμένο. Κοινός τόπος, επιπλέον, για τους δεξιούς, είναι να τα πιστεύουν κιόλας και να τα εφαρμόζουν. Η δε μοντερνικότητά τους, συνήθως, σταματά εκεί όπου αρχίζουν οι κοινωνικοί αγώνες, άρα κι αυτοί των γυναικών. Και το κοινωνικό μοντέλο που υπηρετεί ο Κώστας Μπακογιάννης είναι ακριβώς εκείνο που κάθε γυναίκα επιθυμεί –ή θα ’πρεπε να επιθυμεί- να ανατρέψει.

Το μόνο πρόβλημα της σημερινής ελληνικής Δεξιάς με τη Χρυσή Αυγή είναι η «αντισυστημική» της ρητορική. Αυτό, και βέβαια το γεγονός ότι της τρώει πολύτιμες ψήφους. Εξ ου και η «βιασύνη» της να ολοκληρωθεί η δίκη της ναζιστικής οργάνωσης. Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: Εγκαλώντας τον ΣΥΡΙΖΑ ότι «καθυστερεί», βρίσκει ακόμη μια ευκαιρία να αξιοποιήσει τη «θεωρία των δύο άκρων», εξομοιώνοντας τον ΣΥΡΙΖΑ με τους –«αντισυστημικούς», υποτίθεται- ναζιστές. Και ταυτόχρονα ελπίζει στην αύξηση των ψήφων που θα της αποφέρει η διά νόμου αποπομπή της Χ.Α. από το πολιτικό σκηνικό.

Τα περιθώρια ανοχής με την επίκληση του μείζονος κινδύνου της δεξιάς και της ακροδεξιάς δεν είναι δεδομένα ή απεριόριστα. Εκεί που ελπίζεις ότι με πολιτικά επιχειρήματα θα πείσεις όσους εξ αριστερών σε παρακολουθούν κριτικά, μπορεί με απερίσκεπτες επιλογές να προκαλέσεις αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές ακόμα και σε παλιούς ψηφοφόρους τού ΠΑΣΟΚ, που κανείς δεν ξέρει πώς θα αντιδράσουν βλέποντας να προβάλλονται όψιμα κάποια στελέχη, τα οποία τους θυμίζουν εποχές και συμπεριφορές που έχουν προ πολλού απορρίψει. Στην προκείμενη εκλογική μάχη και στην άλλη που ακολουθεί το φθινόπωρο ο σκοπός είναι να ριχτούν όσο γίνεται ευρύτερες δυνάμεις με το πιο ακμαίο ηθικό και με την πιο εδραιωμένη πεποίθηση ότι εμπλέκονται σ’ έναν αγώνα με προοπτική, που δίνεται στο όνομα και για το συμφέρον των πολλών, και δεν αφήνει χαραμάδες για να περάσουν ιδέες και αντιλήψεις ασύμβατες με τις αξίες της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς.

Δεν χαίρομαι, λοιπόν, και δεν πανηγυρίζω. Θα ήθελα, όμως, τη σκέψη μου αυτή να τη συμμερίζεται και ο ίδιος ο Αλέξανδρος Λυκουρέζος: Για κάθε έναν που βρίσκεται στη θέση που ο ίδιος είναι σήμερα, κάποιος όχι τόσο λαμπερός, όχι τόσο γνωστός, όχι τόσο δυνατός.

Στους έντονα αντικοινοβουλευτικούς καιρούς μας, ένα δόλιο φάντασμα πλανιέται στον αέρα: ο ισχυρισμός περί «τιμιότητας» των δικτατόρων που κατέλαβαν πραξικοπηματικά την εξουσία το 1967 για να την επιστρέψουν πριν από 36 χρόνια, σαν βρεγμένες γάτες, «στους πολιτικούς». Πρόκειται βέβαια για μύθο, θεμελιωμένο στη μίζερη εικόνα των επιζώντων «πρωταιτίων» – αφού πρώτα έχασαν την εξουσία, στερήθηκαν όσα είχαν παράνομα καρπωθεί και υπέστησαν τις οικονομικές συνέπειες της κοινωνικής απομόνωσής τους. Ακόμη κι αυτή η εικόνα δεν αφορά, ωστόσο, παρά ελάχιστους πρωτεργάτες της δικτατορίας. Αγνοεί την οικονομική ευμάρεια πάμπολλων μεσαίων ή «πολιτικών» στελεχών της, που η νομική κατασκευή περί «στιγμιαίου αδικήματος» άφησε παντελώς ατιμώρητα ν’ απολαμβάνουν τα αποκτήματά τους.

Με βασικό επιχείρημα «έλα μωρέ, αυτά τα κάνουν οι συριζαίοι για να μας αποπροσανατολίσουν από το σκάνδαλο Πετσίτη» υπερψήφισε η Ν.Δ. την κυβερνητική πρόταση για διεκδίκηση 280 δισ. γερμανικών επανορθώσεων. Πάλι καλά που έχουν φτάσει ώς εκεί. Παλιότερα έλεγαν ότι θέμα γερμανικών αποζημιώσεων δεν τίθεται, γιατί επρόκειτο απλώς για εύλογα αντίποινα στην αχρείαστη αντίσταση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ που κόστισε στη χώρα 100 δισ. Εντάξει, υπήρχε και ένα λεπτό ζήτημα γιατί η μισή κοινοβουλευτική ομάδα της ΕΡΕ και ολόκληρη η ηγεσία του Στρατού προερχόταν από τα Τάγματα Ασφαλείας, οπότε τι επανορθώσεις να ζητήσεις και από ποιον. Για να είμαστε τίμιοι πάντως, δεν είπαν και ποτέ ότι δεν τα θέλουμε. Στα ελληνικά τουλάχιστον. Είχαν αναθέσει μάλιστα σε μια επιτροπή να το ψάξει. Τον πρόεδρο τον υποδυόταν ο Αρτέμης Μάτσας.